Over de Muur

In deze aflevering blikt Ulrike Nagel terug op de val van de Berlijnse Muur op 9 november 1989. Ze verkent hoe die historische gebeurtenis in Nederland werd beleefd en welke rol de Nederlandse kerkgemeenschappen speelden in de periode ervoor. Ulrike deelt persoonlijke herinneringen aan haar jeugd in de DDR. Zoals het kijken naar de staatsbegrafenis van Sovjet-leider Tsjernenko. Ook spreekt Ulrike met experts over de veranderingen die leidden tot de val van de Muur. Ulrike ontmoet voormalig NOS verslaggever Pauline Broekema. Zij maakte de val van de muur in Berlijn van heel dichtbij mee.  

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

In deze aflevering van de podcast duikt Ulrike Nagel verder in de geschiedenis van haar opa. Hij was tot aan de val van de Berlijnse Muur lid van de SED, de regerende partij in de DDR. Samen met haar vader wandelt ze door haar geboortestad aan de Oostzee. Daar ontdekt Ulrike meer over de rol van haar opa als officier in het Oost-Duitse leger en zijn overtuigingen over het socialisme. Ze stuit op nieuwe verhalen. Zoals zijn betrokkenheid bij de bouw van de Berlijnse Muur in 1961. En wat was de rol van Nederland in de Koude Oorlog? Ulrike komt erachter dat over en weer flink gehandeld werd. 

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

In deze aflevering neemt journaliste Ulrike Nagel ons mee terug naar haar geboorteland Oost-Duitsland, waar ze de invloed van de Stasi onderzoekt. Ulrike hoort persoonlijke verhalen van mensen die leefden onder het strenge toezicht van deze geheime dienst, waaronder het verhaal van 'Helga', die gedwongen werd te spioneren voor de staat. Ze spreekt met haar eigen familieleden over hun ervaringen en ontdekt hoe de Stasi het dagelijks leven beheerste. Spioneerde haar eigen familie ook mee? Ook onderzoekt ze de naweeën na de val van de Berlijnse Muur. Zijn er nog sporen te vinden van Nederlandse spionage en dubbelagenten? Ook deelt historica Beatrice de Graaf haar inzichten over de DDR.    

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

In deze aflevering neemt journalist Ulrike Nagel ons mee naar haar jeugd in de DDR. Ze blikt terug op de grijze blokkendozen, de verplichte pionieruniformen en de typische socialistische opvoeding. Ondanks de vele regels voelde haar jeugd veilig en samenhorig. Nu, 35 jaar na de val van de muur, vraagt ze zich af hoe haar tijd in Oost-Duitsland haar gevormd heeft. Hoe herinneren haar vrienden van toen deze tijd? Ulrike keert terug naar Berlijn om antwoorden te vinden.  

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

In deze aflevering reist journalist Ulrike Nagel naar Berlijn om dieper in haar verleden te duiken. Samen met haar moeder bezoekt ze historische plekken zoals de socialistische begraafplaats en ontmoet ze oude vrienden. Langzaam onthult ze de donkere en complexe geschiedenis van de DDR. Ze vraagt zich af in hoeverre haar familie betrokken was bij het regime? Was de Stasi aanwezig in haar leven zonder dat ze het wist? De zoektocht naar antwoorden brengt zowel nieuwe inzichten als oude herinneringen boven water. Ook in Nederland zie je nog steeds de herinneringen aan de Koude Oorlog. Raphaël Smid neemt ons mee naar een bunker uit de Koude Oorlog in Gouda. Bij een nucleair conflict zou dit functioneren als militair commando centrum.  

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

Journalist Ulrike Nagel neemt je mee in een persoonlijke zoektocht naar de invloed van de Berlijnse Muur op haar leven en dat van haar klasgenoten. Geboren achter de muur, onderzoekt ze hoe deze grens niet alleen Oost- en West-Berlijn, maar twee werelden van elkaar scheidde. Veertig jaar later gaat ze op zoek naar antwoorden: hoe bepalend was de muur in hun levens? Welke rol speelde haar familie hierin?  

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

🎧      Fan van de muziek in de podcast? Beluister onze playlist

Terug in Nederland onderzoeken Remco en Joya hoe het land omging met apartheid vanaf de jaren ‘70. Er ontstonden talrijke anti-apartheidsbewegingen, met Shell als belangrijk doelwit. Over een grote protestactie tegen het Zuid-Afrikaanse fruitbedrijf Outspan en ander activisme spreken Remco en Joya met journalist en onderzoeker Roeland Muskens. Ook interviewt het duo voormalige KZA-leden Trineke Weijdema, Corrie Roeper, en Kees de Pater. Archivist Kier Schuringa neemt Remco en Joya mee naar de archieven van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, waar duizenden objecten uit Nederlandse anti-apartheidsbewegingen bewaard worden. En in deze aflevering ook een bijzonder gesprek met voormalig minister van ontwikkelingssamenwerking: Jan Pronk. 

In Zuid-Afrika worden de protesten heviger, in 1976 vindt er een scholierenopstand plaats waarbij honderden jongeren worden doodgeschoten. Na dit protest gaat de vader van Joya in het gewapende verzet van ANC.

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

Ondanks veel protest in Nederland, vertrekt Shell niet uit Zuid-Afrika. Anti-apartheidsactivisten richten zich daarom op de politiek en eisen een olie-boycot. Deze activisten hadden daarbij een belangrijke medestander in de politiek: CDA-kamerlid Jan Nico Scholten. 

Joya en Remco bezoeken Rein Willems, oud president-directeur Nederland van Shell. Hoe keek hij tegen de oproep voor een olieboycot? Na Soweto belandt Zuid-Afrika in een oorlogstoestand. Het apartheidsregime staat zo onder druk, dat het uiteindelijk besluit om Mandela vrij te laten. Na de vrijlating start een lange periode van onderhandelingen tussen het ANC en de regering van de Klerk over de toekomst van Zuid-Afrika. De verkiezingen leverden een verpletterende overwinning op voor het ANC, en Nelson Mandela wordt president. Het begin van een lange weg naar een nieuw Zuid-Afrika.

Hoe verwerkt Zuid-Afrika haar apartheidsverleden? Daarover praten we met de dochter van Desmond Tutu: Mpho Tutu. 

Wil je door de podcast meer weten over de Zuid-Afrikaanse geschiedenis? 

Lees dan vooral: 

The Lie of 1652 van Patric Tariq Mellét
Native Life In South Africa van Sol Plaatje
Always Another Country van Sisonke Msimang
Cape Town: The Making of a City
History of South van Thula Simpson 

In deze laatste aflevering bespraken we de excuses van het kabinet voor het Nederlandse slavernijverleden. Zuid-Afrika werd daarbij niet genoemd. We kregen per mail een reactie van het ministerie van Binnenlandse Zaken op onze vraag of Zuid-Afrika in het vervolg-traject wél benoemd gaat worden. Over het vervolg staat in de mail o.a.:

In de kabinetsreactie heeft het kabinet een (..) fonds van €200 mln aangekondigd. Inzet is dat deze middelen het trans-Atlantische slavernijverleden als uitgangspunt hebben, met een focus op het Koninkrijk en Suriname.
Het kabinet is zich ervan bewust dat het slavernijverleden verder reikt dan de trans-Atlantische slavernij, en zich o.a ook uitstrekte richting het voormalig Nederlands-Indie.
Het kabinet gaat de komende periode met nazaten en betrokkenen in gesprek hoe ook deze verhalen een plek kunnen krijgen in ons gedeelde verleden. 

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

Deze podcast is gemaakt door Remco Tomesen en Joya Mooi. De muziek is gecomponeerd door Fundile Dlamini uit Johannesburg. Audio mixage en aanvullende muziek door Gijs Friesen. Eindredactie door Nick Preusterink. Begeleiding Jeroen Bos en Robert Doggers.

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

Onder het apartheidsregime in Zuid-Afrika werden zwarte inwoners gedwongen zich te vestigen op aangewezen plekken, waarbij de zwarte meerderheid slechts dertien procent van het totale landoppervlakte kreeg. Hierdoor werden ook de grootouders van Joya gedwongen om in de jaren ‘50 te verhuizen van Sophiatown naar Soweto. Remco en Joya bezoeken in Sophiatown de enige twee onaangetaste huizen in Sophiatown uit deze tijd, het huis van Dr. Xuma. 

En terwijl Joya's grootouders werden verbannen uit Sophiatown, migreerden duizenden Nederlanders naar Zuid-Afrika, waar apartheid net officieel was ingesteld. Remco en Joya bezoeken seniorencomplex Oranjehof, waar veel nakomelingen van deze migratie nu wonen. 

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naarpodcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

Nadat een protest in Sharpeville in 1960 uitmondt in een bloedbad, wordt het apartheidsregime alleen maar strenger. Julia Tsolo en haar moeder Gladys vertellen over de belangrijke rol die Gladys echtgenoot speelde bij dit protest in Zuid-Afrika. 

Remco en Joya duiken met historicus Bas Kromhout in het verleden van Hendrik Verwoerd, de premier van Zuid-Afrika tijdens Sharpeville. In Stellenbosch ontmoeten ze iemand die nauw verbonden is met deze politieke leider. Ondertussen worstelt de Nederlandse politiek met de situatie in Zuid-Afrika, waarbij er meer besef ontstaat van de ernst van het regime. Echter, blijft de vraag of de Nederlandse regering actie zal ondernemen?

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

In de MAX-podcast Nederland en de apartheid onderzoeken we de Nederlandse rol in het Zuid-Afrikaanse apartheidsregime tien jaar na het overlijden van Nelson Mandela, en vijfenzeventig jaar na de invoering van de apartheid. Welke positie nam Nederland in? En welke belangen speelden er? 

Dit jaar markeert de 75e verjaardag van de invoering van apartheid in Zuid-Afrika en het tiende sterfjaar van Nelson Mandela. In deze serie onderzoeken journalist Remco Tomesen en sing- en songwriter met roots in Zuid-Afrika Joya Mooi, de rol van Nederland in de geschiedenis van apartheid. Hoe is de apartheid ontstaan, en welke rol heeft Nederland daarin gespeeld? Was Nederland een stuwende kracht, of juist een stille volger in het omverwerpen van het regime? 

Tijdens een wandeling door de Amsterdamse Transvaalbuurt met historicus Vincent Kuitenbrouwer ontdekken Remco en Joya de oorsprong van deze ‘Afrikaanderwijken’. Ook spreekt Joya met haar vader Kenneth over zijn tijd als vrijheidsstrijder bij het ANC. In Amsterdam praten Remco en Joya bij de Black Archives met Mitchell Esajas en Nancy Jouwe over de diepgewortelde geschiedenis van de Nederlandse betrokkenheid in Zuid-Afrika.

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

Deze podcast is gemaakt door Remco Tomesen en Joya Mooi. De muziek is gecomponeerd door Fundile Dlamini uit Johannesburg. Audio mixage en aanvullende muziek door Gijs Friesen. Eindredactie door Nick Preusterink. Begeleiding Jeroen Bos en Robert Doggers.

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram

Als we willen leren hoe apartheid is ontstaan, en hoe dit nu nog doorwerkt moeten we naar de plek waar dit allemaal heeft plaatsgevonden. Remco Tomesen en Joya Mooi reizen af naar Zuid-Afrika. Is deze connectie met Nederland hier nog voelbaar? En hoe wordt er gekeken naar dit verleden? 

Joya en Remco onderzoeken hoe de Afrikaners arriveren in de Kaap en uiteindelijk uitgroeien tot een machtige groep in Zuid-Afrika. Hun zoektocht brengt ze naar Pretoria, naar het Voortrekkersmonument. Historicus Vincent Kuitenbrouwer vertelt over deze Voortrekkers, de Afrikaners die vanaf 1830 wegtrokken uit de Britse Kaapkolonie. Ook brengen ze een bezoek aan het Freedom Park, een plek die de apartheidsperiode en geschiedenis van Afrika op een geheel eigen andere wijze herdenkt. 

Nederland en de apartheid is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl). 

🎧      Actuele podcasts van MAX

ℹ️          Meer info over podcasts

🔗      NPO Luister

📧      Reageren? Mail naar podcast@omroepmax.nl

📷      Volg Omroep MAX op Instagram