Eos Wetenschap

Een op de zeven Vlaamse studenten start op z’n achttiende met zichzelf snijden, krassen of slaan. Wat schuilt er achter dat gedrag? En wat kun je doen als ouder, vriend of vriendin als je het opmerkt? Psycholoog Glenn Kiekens geeft antwoorden in onze podcast.

Mannen zijn rationeel, vrouwen emotioneel (en ze kunnen niet parkeren). In deze aflevering praat Eos-redacteur Kim Verhaeghe met zijn collega Liesbeth Gijsel over mannen- en vrouwenhersenen. Alvast een spoiler: ja, de hersenen van mannen en vrouwen zitten anders in elkaar. Kloppen de clichés dan ook?

Het klimaat verandert. Dat zijn wetenschappers intussen zeker. We moeten daarom actie ondernemen, en dat kunnen we ook als individu. Inge Jonckheere, ruimtevaartingenieur bij ESA en co-auteur van het laatste VN-klimaatrapport, legt in deze podcast uit hoe ons eigen gedrag een verschil kan maken.

Op het wetenschapsfestival ZEEKERWETEN sprak Ilse Boeren met oceanograaf en Ruth Plets, marien geoloog Hans Pirlet en marien bioloog Jan Mees over de Noordzee. Ontdek in deze aflevering onder andere hoe oud de Noordzee is, wat er diep in en onder het zeewater verborgen zit, waarom de Noordzee bruin is en of duurzame visserij mogelijk is. De experts blikken ook vooruit: welke impact zullen klimaatverandering, energieproductie en visserij hebben op onze Noordzee?

Tegenwoordig kan iedereen in geen tijd zelf muziek componeren. Er bestaan applicaties die op basis van een enkele tekstaanwijzigingen nieuwe muziek genereren. Ook professionele muzikanten maken al een tijdje gebruik van artificiële intelligentie. Een vloek of een zegen voor de muziekwereld? Ik vraag het aan componist en pianist Mathias Coppens.

Artificiële intelligentie (AI) heeft steeds vaker de hand in welke sollicitant wordt uitgenodigd voor een gesprek, of wie een lening of een verzekering krijgt. Maar soms is  AI discriminerend, en schuift het bijvoorbeeld enkel mannen naar voren, of mensen zonder migratieachtergrond. Carmen Mazijn onderzoekt discriminatie in AI-systemen, en werpt in deze podcast licht op de zaak.

Bioloog Kevin Van Sundert ziet graag het grote geheel, en onderzoekt klimaateffecten op vegetatie, afhankelijk van de voedingsstoffen in de bodem. Met zijn openbaar toegankelijke databank van gegevens uit experimenten die de klimaatverandering nabootsen, wil hij onderzoek de wind in de zeilen geven. ‘Deze verzameling van data vermijdt dat wetenschappers telkens van nul moeten beginnen.’

De onderzoekers die de maatschappij bestuderen en zelfs de proefpersonen die ze analyseren zijn overwegend mannelijk en wit. Microbioloog Sarah Ahannach (Universiteit Antwerpen) wil daar verandering in brengen, met groot succes. In België alleen al namen ruim drieduizend vrouwen van 18 tot 98 jaar deel aan haar onderzoek en kwamen unieke inzichten naar boven.

Wiskundige Sam Mattheus loste een veertig jaar oud wiskunderaadsel op. Hij verwacht dat zijn manier van werken de wiskunde kan veranderen: ‘Zoeken naar iets wat er niet is, is contra-intuïtief. Dat moeten ook wiskundigen nog leren.’

That the age of dinosaurs ended due to a meteorite impact is well enough known by now. But what was the concrete cause of death of this last mass extinction wave? Cem Berk Senel (Royal Observatory and VUB) breathed new life into an old hypothesis by combining new geological data with simulations of the impact with a palaeoclimate model. Fine dust released during the impact would have blocked sunlight for years, causing an 'impact winter'.

Een op de zes mensen heeft een piep in z’n oor – of een ander geluid, want tinnitus kan ook klinken als een gesuis, geruis of zelfs als een drilboor. Onderzoeker Emilie Cardon (Universiteit Antwerpen) legt in deze podcast uit waar tinnitus vandaan komt en wat je ertegen kunt doen.

Een flits en een knal. Dat is misschien de meest eenvoudige definitie van onweer. Weerman Bram Verbruggen over donder en bliksem.

We kennen schelpdieren vooral van de schelpen die aanspoelen op het strand, maar hoe ziet het leven van een mossel eruit, wat eet een zwaardschede en hoe planten oesters zich voort. In deze aflevering vragen we het aan Jan Seys, marien bioloog en communicatieverantwoordelijke bij het Vlaams Instituut voor de Zee.

De ontdekster van het coronavirus was een vrouw, net zoals de allereerste klimaatwetenschapper en de persoon die de Amerikaanse achterstand in de space race met Rusland dichtte. Drie vrouwen met een enorme impact op de wetenschap, maar ook drie vrouwen soms onbewust maar even vaak moedwillig werden vergeten. Wetenschapsjournaliste en deeltjesfysicus Margriet van der Heijden schreef er een boek over “Ongekend”. In deze aflevering vertelt ze het verhaal van wetenschapsheldinnen June Almeida, Eunice Foote en Mary Sherman.

Mensen en andere levende wezens zijn eigenlijk het resultaat van verschillende micro-organismen die gingen samenwerken. Wist je bijvoorbeeld dat de mitochondriën, de energiefabriekjes in onze cellen, eigenlijk afstammen van bacteriën? Dit en andere bijzondere inzichten in de evolutie van levende wezens danken we aan Lynn Margulis. Zij was een van de invloedrijkste biologen van de 20e eeuw, maar ze was ook tegendraads, eigenwijs en had gekke ideeën. Ze moest daarom hard knokken om gewaardeerd te worden. Genetisch genealoog Maarten Larmuseau legt in deze podcast uit waarom Lynn Margulis een echte wetenschapsheldin is.

In de achttiende eeuw moesten vrouwen nog bewijzen dat ze even slim als mannen kunnen zijn. Émilie du Châtelet deed dat met glans. Ze vertaalde niet alleen Newtons werk naar het Frans, maar bracht de natuurkunde ook nieuwe, revolutionaire inzichten bij. "Met glans" mag je trouwens letterlijk nemen. Émilie du Châtelet bewees, zeer ongewoon voor die tijd, dat een vrouw in een praaljurk net zo goed een wetenschappelijk genie kan zijn. In deze podcast praat Eos-redacteur Kim Verhaeghe met natuurkundige Frank Verstraeten en verhalenverteller Céline Broeckaert over het leven en werk van Émilie du Châtelet. Je zal merken dat ze hun adoratie voor Émilie moeilijk kunnen verstoppen.

In 2013 had een computer nog dertien jaar nodig om een menselijk genoom te decoderen. Vandaag klaart een supercomputer het klusje in amper vijf uur. De supercomputer heeft een enorme impact op wetenschappelijk onderzoek, en ons eigen dagelijkse leven. Toch hebben nog maar weinig mensen, ook wetenschappers, al een supercomputer in het echt gezien. Wat moeten we ons voorstellen bij zo’n computer op steroïden? Steven Latré, hoofd van de onderzoeksgroep Artificiële Intelligentie bij imec, geeft antwoord in onze podcast.

Dagenlang sleeën, een metershoge sneeuwman maken en zelfs een bevroren Noordzee. Waar zijn die echte winters gebleven? En maken we binnenkort de eerste winter mee zonder sneeuw of ijs? Weerman Bram Verbruggen antwoordt in onze podcast.

Eos Wetenschap bestaat veertig jaar. Voor de gelegenheid biedt hoofdredacteur Raf Scheers een blik achter de schermen van het blad, de organisatie én de wetenschap en wetenschapsjournalistiek in Vlaanderen.

Ongezond eten kan je ziek maken, maar maakt gezond eten je dan ook weer beter? Lieselot Hemeryck (Universiteit Gent) onderzoekt het verband tussen voeding en gezondheid en ontrafelt oorzaken en gevolgen. Ze vertelt alles over haar onderzoek aan Eos-redacteur Liesbeth Gijsel.

De overgang is voor veel vrouwen een rollercoaster. Mijn collega en hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein Liesbeth Gijsel schreef er een boek over: Fuck de Menopauze. Wat niemand je vertelt over de overgang. In deze podcast beantwoordt ze vraag: hoe herken je de menopauze?

Een jas of schoenen van schimmels. Een schimmelspray om scheurtjes in beton te dichten. Isolatiemateriaal uit schimmels. Of zelfs meubels. Schimmels lijken hét materiaal van de toekomst. Eos-journalist Peter Van Wynsberghe trok naar het lab, en vertelt alles over dit wonderlijke materiaal aan collega Liesbeth Gijsel.

Reuma is meer dan pijnlijke gewrichten, en de aandoening treft alle leeftijden. Reumatoloog Ann-Sophie De Craemer van het UZ Gent vertelt je in deze podcast meer over oorzaken, gevolgen, misverstanden en behandelingen van reuma.

Vanaf 2035 mogen er geen nieuwe benzine- of dieselauto’s meer worden verkocht. De toekomst is aan de elektrische auto. Maar zijn de batterijen in die auto’s wel ecologisch en ethisch verantwoord? Wat zit er eigenlijk in? Aan welke verbeteringen werken wetenschappers? En: hoe kun je zelf de levensduur van je batterij rekken? Eos-redacteur Ilse Boeren geeft uitleg en tips in deze aflevering van de podcast Vraag het Aan.

In deze aflevering lezen we mee in de kroniek van Jan de Pottre, die in 1554 op de Grote Markt in Brussel de gruwelijke executie zag van Jan Pannant. Waarom eindigde Jan Pannant op het schavot? En wat ging eraan vooraf? Was deze straf en deze manier van terechtstellen gebruikelijk? En wat vonden de toeschouwers ervan? En waren ze het eens met deze manier van straffen of niet? We lezen het allemaal in het dagboek van Jan de Pottre. En zoals een goed dagboek betaamt, komen we ook wat persoonlijke details over hem te weten. En dankzij deze kroniekschrijver weten we vanaf nu ook hoeveel vis en wijn kostte in de 16de eeuw. Podcast De kronieken van de dood Meelezen in de dagboeken van kroniekschrijvers uit de 16de eeuw? Dat kan in deze podcast. Nee, de sappige details, het liefdesverdriet en andere hartenroersels komen we niet te weten, maar het geeft wel een unieke inkijk de samenleving van de die tijd. Historica Isabel Casteels focuste zich de afgelopen 4 jaar voor haar doctoraatsonderzoek op wat er geschreven werd over executies en daarover vertelt ze nu in deze 3-delige podcastreeks. Een kleine tijdsreis, tot op het schavot.

We gaan even terug naar het Antwerpen van 1564, wanneer de Meirbrug geen drukke oversteekplaats was voor shoppende mensen, maar een plaats waar de terechtstellingen werden uitgevoerd. Een aantal Antwerpse kroniekschrijvers uit de 16de eeuw, schreven over de executie van stadsbeul meester Geleyn. Isabel zocht dit verder uit en we komen te weten dat een beul die zelf geëxecuteerd werd, niet alledaags was, maar ook niet uitzonderlijk.   Een beul was trouwens niet bepaald iemand waarmee je op café wilde gaan want ze waren vaak even misdadig als de misdadigers die ze terechtstelden. En dat was voor deze meester Geleyn niet anders. En er is ook iets met een slager en honden. Allemaal te ontdekken in deze aflevering. PODCAST ‘DE KRONIEKEN VAN DE DOOD’ Meelezen in de dagboeken van kroniekschrijvers uit de 16de eeuw? Dat kan in deze podcast. Nee, de sappige details, het liefdesverdriet en andere hartenroersels komen we niet te weten, maar het geeft wel een unieke inkijk de samenleving van de die tijd. Historica Isabel Casteels focuste zich de afgelopen 4 jaar voor haar doctoraatsonderzoek op wat er geschreven werd over executies en daarover vertelt ze nu in deze 3-delige podcastreeks. Een kleine tijdsreis, tot op het schavot.

Hoe geëmancipeerd was de 16de eeuw? Dat viel blijkbaar beter mee dan we zouden denken. Werden vrouwen op een andere manier terechtgesteld dan mannen? Kregen ze andere straffen of niet? Deze aflevering brengt ons naar Ieper waar kroniekschrijver Augustijn Van Hernighem de terechtstelling zag en beschreef van bendeleidster Barbele Taquits.  Volgens hem stierf Barbele met een mannelijk hart. Wat dat juist is, daar vertelt Isabel meer over. PODCAST ‘DE KRONIEKEN VAN DE DOOD’ Meelezen in de dagboeken van kroniekschrijvers uit de 16de eeuw? Dat kan in deze podcast. Nee, de sappige details, het liefdesverdriet en andere hartenroersels komen we niet te weten, maar het geeft wel een unieke inkijk de samenleving van de die tijd. Historica Isabel Casteels focuste zich de afgelopen 4 jaar voor haar doctoraatsonderzoek op wat er geschreven werd over executies en daarover vertelt ze nu in deze 3-delige podcastreeks. Een kleine tijdsreis, tot op het schavot.

Voor de gewone sterveling lijkt kwantumfysica onvatbaar ingewikkeld. De wetenschap heeft een eigen taal en eigen principes, die allemaal worstelen met onze intuïtie. Is het onmogelijk om kwantumfysica te begrijpen? Kwantumfysicus Frank Verstraete vindt van niet. Hij is er zeker van dat iedereen een paar kwantumprincipes kan begrijpen, en dat je daar ook gewoon van kunt genieten, net zoals je van klassieke muziek kunt genieten, zonder echt te weten hoe ze is ontstaan.

Drink voldoende water. Het is zowat het vaakst herhaalde voedingsadvies, zeker in de zomer. Waarom eigenlijk? Bio-ingenieur en voedingsexperte Elke Godden (Universiteit Antwerpen) geeft antwoord.

Ze leven in je smartphone, op sociale media-apps, websites en slimme speakers ... We worden steeds meer omringd door chatbots, en gaan er soms mee om alsof het mensen zijn. Dat kan ver gaan. In Japan zijn duizenden mannen zelfs getrouwd met een bot. Hoe komt het dat we een band voelen met een levenloos ding? Wat zijn de mogelijkheden van ChatGPT en consorten? En wat zijn de gevaren? Eos-redacteur Peter Vanwijnsberghe verdiepte zich in het onderwerp en praat erover met collega Liesbeth Gijsel.

Dankzij de wind kunnen we hernieuwbare energie maken, maar als we gaan fietsen lijkt ze altijd tegen te werken. In deze aflevering legt weerman Bram Verbruggen uit hoe wind ontstaat.

Een neurowetenschapper, een bioloog, een fysicus en een artificieel intelligent systeem stappen een podium op. Kunnen zij vanuit hun expertise het fileprobleem oplossen? Dat was de vraag tijdens een panelgesprek van Eos Wetenschap op het Nerdland Festival. Het leverde deze even boeiende als irrelevante oplossingen op.

De helft van de Belgen drinkt liever water uit een fles dan uit de kraan. We vinden het niet lekker, en sluipen er ook niet allerlei gevaarlijke stoffen in? Hoe zit dat met resten van medicijnen, pesticiden, lood of hormonen in ons glaasje water? Eos-redacteur Ilse Boeren ploos de controlerapporten uit en vertelt er in deze podcast alles over aan collega Liesbeth Gijsel.

Maarten Larmuseau is genetisch genealoog aan de KU Leuven en UAntwerpen. Hij bestudeert de geschiedenis met behulp van stambomen en DNA. Het DNA dat hij onderzoekt kan afkomstig zijn van mensen die vandaag nog leven, maar ook uit skeletten, menselijke resten en zelfs uit haren, tanden of zelfs speeksel aan de achterkant van een postzegel. Wat leest hij in ons DNA over ons verwantschap met de enigmatische neanderthaler?

West-Vlaamse mannen hebben vaker prostaatkanker dan mannen die ergens anders in het land wonen. Huidkanker komt vaker voor op het Belgische platteland dan in de grote steden. En in Charleroi en Luik tekenen zich de meeste gevallen van longkanker op. Eos publiceert een ‘kankeratlas van België’. Wat zeggen de cijfers? Wat zijn de verklaringen voor die cijfers? En heeft verhuizen zin om je risico op kanker te verlagen? Eos-redacteur Els Verweire geeft in deze podcast tekst en uitleg aan collega Liesbeth Gijsel.

In de oudheid was het een teken van de goden, volgens de Noormannen was het de brug naar de hemel en de Ieren geloofden dat er een pot met goud te vinden was aan het uiteinde ervan. In deze aflevering heeft weerman Bram Verbruggen het over regenbogen.

Na een donkere winter, kijken velen onder ons uit naar langere dagen en meer zonneschijn. Toch krijgen we in de lente vaak te maken met wisselvallig weer. Regent het echt meer en feller in de lente? Weerman Bram Verbruggen zocht het uit.

De fruitvlieg of Drosophila melanogaster is een bijzonder beestje. Gehaat in de fruitmand, maar aanbeden in het lab. Waarom vinden wetenschappers de fruitvlieg zo bijzonder? Stein Aerts van de KU Leuven legt in deze podcast onder andere uit wat we kunnen leren van fruitvliegen, waar wetenschappers hun fruitvliegen halen en hoe je demente fruitvliegen bestudeert. Stein Aerts werkte mee aan de Fly Cell Atlas, een kaart van alle cellen van de fruitvlieg.

Onze natuur wordt wilder en diersoorten komen (terug) naar onze contreien. Zijn Vlamingen daar altijd even blij mee? In deze aflevering hoor je Karin, die de komst van de wolf niet zo hard toejuicht.  Je hoort ook wat Joachim Mergeay (onderzoeker bij het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek) en Glenn Deliège (milieufilosoof) denken over de komst van de wolf en onze schrik voor grote wilde diersoorten.

Drie experten – elk met een passie voor het gebied dat ze beheren of de diersoort die ze onderzoeken – tonen je in deze podcast hoe wilde natuur in Vlaanderen eruit ziet. Ga mee op stap met de boswachter van de Kalmthoutse heide, de beheerder van de Vallei van de Zwarte Beek (die de geboorte van de eerste Vlaamse kraanvogels meemaakte) en een enthousiaste otterexpert.

Er zijn terug otters, wolven, kraanvogels en bevers in ons land. Onze natuur wordt wilder en lijkt aan een herstel bezig. Steeds vaker zie je daarom de term ‘rewilding’ opduiken (verwildering van de natuur). In een nieuwe podcastreeks ontdek je wat rewilding betekent voor Vlaanderen. Aflevering 1: Hoe wild is onze natuur?

Armoede is veel meer dan louter ‘geen geld hebben’. Voor kinderen kan de impact van armoede erg groot zijn. Hoe uit zich die en vooral: wat doen we eraan? Psycholoog en auteur Vittorio Busato praat erover met Liesbeth Gijsel van Eos Wetenschap. Vittorio verdiepte zich voor de nieuwe editie van Eos in het thema armoede.

We hebben ongeveer evenveel tuin als bos in Vlaanderen. Als je zelf aan de slag wil om de biodiversiteit te helpen, dan is de tuin dus een mooi vertrekpunt. Ecologen Ellen De Vrieze en Karen De Pauw (Universiteit Gent) leggen in deze aflevering uit hoe je vlinders, vogels, salamanders en misschien wel duizend andere diersoorten naar je tuin lokt.

Bestaat er buitenaards leven? In sciencefictionfilms en -strips zeer zeker wel, en die aliens willen dan het liefst de aarde koloniseren en ons onderwerpen of uitroeien. Maar ook de wetenschap neemt buitenaards leven serieus. Waar zoeken ruimtemissies naar leven, en hoe doen ze dat? Hoe zal dat buitenaards leven eruitzien? En wat is een ufo eigenlijk? Eos-redacteur Ilse Boeren verdiepte zich in het thema en vertelt er in deze podcast alles over aan collega Liesbeth Gijsel. *** * In de podcast zit een verspreking. Isotopen zijn natuurlijk atomen van hetzelfde chemische element, waarin het aantal neutronen verschilt, niet het aantal elektronen.

De term "polaire vortex" valt soms tijdens langere periodes van ijskoud weer. Nochtans is de polaire vortex er altijd. Het gaat dus niet om een fenomeen dat enkel opduikt in de winter. Weerman Bram Verbruggen over de polaire vortex.

In deze aflevering duiken we wat dieper in de onderzoekswereld. Liesbeth Demuyser en haar broer Thomas begeven zich allebei dagelijks in de fascinerende micro-wereld. Liesbeth onderzoekt bacteriën en schimmels aan de KU Leuven, Thomas is klinisch bioloog aan het UZ Brussel. De ene onderzoekt in een lab, de andere behandelt in een ziekenhuis. Toch kennen ze elkaars werk alleen van gesprekken op familiebijeenkomsten. Wat dan met al die onderzoekers en clinici die geen band met elkaar hebben? Weten dokters niet wat wetenschappers onderzoeken, en hebben wetenschappers eigenlijk geen idee van wat dokters nodig hebben? En hoe kan het  beter? Ik vraag het aan Liesbeth en Thomas Demuyser.

Het KMI lanceert drie maal per week een weerballon met radiosonde in Ukkel. Waarvoor dient die weerballon? Weerman Bram Verbruggen legt het uit.

Je hoort af en toe op radio en televisie dat code geel, oranje of rood actief wordt. Weerman Bram Verbruggen legt in deze aflevering uit hoe die weerwaarschuwingen bepaald worden.

Waarvan raken we opgewonden? En gebeurt dat op dezelfde manier bij mannen als bij vrouwen? Het zijn vragen waar ook de wetenschap een antwoord op zoekt. Hoe gebeurt dat onderzoek? En wat kunnen we leren van de conclusies? Journalist Wim Swinnen ging op bezoek in een sekslab aan de universiteit van Maastricht en vertelt alles over het onderzoek naar seks aan Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein.

We kennen bacteriën vooral als ziekmakers, maar ze kunnen ons ook genezen. Microbioloog Joleen Masschelein van het VIB en de KU Leuven speurt naar bacteriën die interessante moleculen voor nieuwe geneesmiddelen produceren. Hoe ze dat doet, vraag ik haar in deze aflevering.

Neerslag, zon, wind, temperatuur, ondergrond... er zijn veel parameters die de gladheid van een wegdek beïnvloeden. Hoe kan een weerman of weervrouw dan voorspellen of de wegen al dan niet glad zullen zijn? Weerman Bram Verbruggen legt het uit.

Van zodra de luchttemperatuur onder vijf graden Celsius zakt, kunnen autoruiten al aanvriezen. Weerman Bram Verbruggen legt uit hoe dat komt.

Worden je vingers of tenen soms wit of blauw als het koud is? Dan heb je misschien het fenomeen van Raynaud. Een op de tien mensen hebben dat, en het kan jeuk of pijn veroorzaken. In zeldzame gevallen is het zelfs een uiting van een ernstige ziekte. Hoe weet je of je ‘Raynaud’ hebt? Eos-redacteur Els Verweire vertelt er alles over aan Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein.

Persoonlijke groei, zelfontplooiing, het beste halen uit jezelf: het lijkt heel bevredigend. Maar er zit een schaduwkant aan. In het Westen kijken we vooral naar het individu. Je moet het maken, en als dat niet lukt, heb je dat alleen aan jezelf te wijten. We kunnen wel wat leren van hoe niet-westerse culturen het aanpakken, menen sommige psychologen en filosofen. Wetenschapsjournalist Thomas Detombe verdiepte zich in ‘de druk tot zelfontplooiing’ en vertelt er alles over aan Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein.

Waarom vallen de bladeren in de herfst? Waarom verkleuren ze eerst, en waarom zijn sommige bladeren rood, andere geel en nog andere bruin? Hoe eten en drinken bomen? En waar komen ze vandaan? Bio-ingenieur en bomenexpert Jeroen Schreel geeft antwoord in deze aflevering.

Je bent afgestudeerd en moet beginnen met je werkende leven. Je hebt een baan, maar hebt er genoeg van. Wat nu? Hoe weet je welke job bij jou past? Hoe weet je wat je goed kunt en graag zult doen? Heeft loopbaanbegeleiding zin? Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein, vraagt het aan Nicky Dries, organisatiepsycholoog aan de KU Leuven en hoofd van het Future of Work Lab.

Twee keer per jaar verzetten we onze klok: van zomertijd naar wintertijd en omgekeerd. De reden waarom we dat doen is eigenlijk achterhaald. Maar kiezen we dan voor permanente zomertijd of permanente wintertijd, vraagt weerman Bram Verbruggen zich af.

Het gaat slecht met de bijen. Nochtans was Vlaanderen enkele eeuwen geleden het walhalla van de honingbij. Waarom keerde het tij, en vooral: hoe lossen we de bijencrisis op? Eos-redacteur Ilse Boeren verdiepte zich in dit onderwerp en vertelt er in deze aflevering alles over aan Eos-collega Liesbeth Gijsel.

Die vraag formuleerde planeetonderzoeker Hans Huybrighs ooit zelf in een artikel over de zoektocht naar buitenaards leven. In deze aflevering kaatst Eos-redacteur Kim Verhaeghe de vraag naar hem terug: Waar ontdekken we het eerste buitenaards leven? Wanneer? Of komen de aliens binnenkort zelf bij ons over de vloer?

Eten we buiten of binnen vanavond? Wacht, eventjes de buienradar checken. We kennen hem allemaal en we gebruiken hem ook allemaal af en toe. Weerman Bram Verbruggen legt uit hoe die buienradar werkt en hoe betrouwbaar hij is.

Hoesten, niezen, snotteren en hoofdpijn. Je kent de symptomen wel. Maar wat ging eraan vooraf? Hoe loop je een verkoudheid of griep op? En waarom ontstaan die symptomen? Steven Callens, specialist infectieziektes in het UZ Gent, geeft antwoord.

We leven in een streek met verschillende daglengtes en vier seizoen. Hoe komt dat nu? Hoe ontstaan die seizoenen? Weerman Bram Verbruggen legt het uit in zijn weerpodcast.

Onze stem klinkt heel gedempt onder water, en eens kopje onder hoor je bijna niets meer van wat zich boven water afspeelt. Tegelijk hoor je andere geluiden, zoals getik, onder water net stukken beter en over grotere afstand. Onder andere walvissen maken daarvan gebruik om over grote afstand met elkaar communiceren. In deze aflevering legt akoesticus Timothy Van Renterghem (Universiteit Gent) uit waarom geluid zich anders gedraagt onder water. We hebben het onder andere ook over het luisteren naar biodiversiteit in de Noordzee en geluidshinder door menselijke activiteiten op zee.

Angst voor spinnen, angst voor de klimaatverandering, angst om te verhuizen. Angst kan vele vormen aannemen. Wat is angst precies en hoe raak je ervan af? En waarom lijkt het of we met z’n allen angstiger worden terwijl de wereld veiliger wordt? Psycholoog Bram Vervliet (KU Leuven) geeft inzicht in deze podcast.

Immuuntherapie is een verzamelnaam voor behandelingen die het afweersysteem aanmoedigen om kanker aan te vallen. De therapie is veelbelovend, maar er zijn ook nog veel hordes te overwinnen. Ewout Landeloos, doctoraatsonderzoeker (VIB) en arts-assistent (UZ Leuven), sprak er uitgebreid over tijdens een live podcast-opname op het Nerdland Festival.

Elke dag vernemen we via de media wel enkele resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Maar hoe komen wetenschappers tot hun bevindingen? Ik vraag het aan wetenschapsfilosofe Sylvia Wenmackers van de KU Leuven.

Wat als de dokter je geen medicijn, maar een portie natuur zou voorschrijven? In de natuur zijn doet wat met je, zegt politicoloog en milieuwetenschapper Hans Keune. Wat dat groen dan precies voor je gezondheid betekent, hoor je in de podcast Vraag Het Aan.

Menstruatie, de cyclus, hormonen: er wordt weinig over gepraat. Toch hebben hormonen heel wat impact op hoe je je voelt en hoe je je gedraagt. Of het nu om natuurlijke hormonen gaat, of om kunstmatige, zoals bij de anticonceptiepil. In deze podcast praten Anne Marieke Doornweerd (Universiteit Utrecht), Latifa El-Kaddouri (Dear Body) en Liesbeth Gijsel (Eos Wetenschap) je bij over de impact van hormonen. Deze podcast is een bijzondere editie in de podcastreeks Vraag Het Aan. Het gaat om de opname van een gesprek met publiek in het kader van de Eos-debatreeks Grijze Cellen, tijdens het festival Fountainfest in Antwerpen.

Onderzoeken naar en boeken over verantwoorde voeding spreken elkaar voortdurend tegen. De ene keer is koffie ongezond, de andere keer beschermt koffie je zelfs tegen kanker. Hetzelfde verhaal voor vlees, melk, brood, fruitsap, chocolade enzovoort. Wat moeten en kunnen we nog eten vandaag, en welke impact heeft wat we eten op onze levensverwachting en levenskwaliteit? Vanuit quarantaine, en dus via een webcall, vraag ik het aan Patrick Mullie, voedingsexpert aan de Vrije Universiteit Brussel.

Hoe leer je je kind dat meisjes ook mogen kiezen voor voetbal, en jongens voor nagellak. En waarom huidskleur niet belangrijk is. Liesbeth Gijsel vraagt het in deze aflevering aan ouders en pedagoog Judi Mesman, die aan de Universiteit Leiden onderzoekt hoe kinderen en volwassenen zichzelf en anderen zien in de samenleving. Deze aflevering maakt deel uit van een vierdelige reeks over opvoeding en is een extra bij de special Opvoeding van Psyche&Brein. Kinderen opvoeden: hoe doe je dat? Welke impact hebben ouders op hun kroost, van pril embryo tot twintiger? Psyche&Brein bundelt alle wetenschappelijk verantwoorde inzichten en tips in een bijzondere editie. De special ligt begin december 2021 in de winkel en is ook te bestellen via www.tijdschriftenwinkel.be

Een baby is slopend voor je nachtrust. Wat kun je doen aan slaapproblemen? Is het een goed idee om samen te slapen? Wat zijn de beste slaaprituelen? En als je kind huilt als het slaaptijd is, hoe bied je het dan de veiligheid en de vaardigheden om rust te vinden? Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein vraagt het in deze aflevering aan ouders en ontwikkelingspsycholoog Inge Glazemakers (Universiteit Antwerpen). Deze aflevering maakt deel uit van een vierdelige reeks over opvoeding en is een extra bij de special Opvoeding van Psyche&Brein. Kinderen opvoeden: hoe doe je dat? Welke impact hebben ouders op hun kroost, van pril embryo tot twintiger? Psyche&Brein bundelt alle wetenschappelijk verantwoorde inzichten en tips in een bijzondere editie. De special ligt begin december 2021 in de winkel en is ook te bestellen via www.tijdschriftenwinkel.be

Doedoedoe, dadada, mamama, de eerste klanken van een kind zijn heerlijk. Gebruik je die babywoordjes best ook zelf in interacties met je kind? Of praat je er beter tegen zoals tegen een volwassene? En wat als je moedertaal niet het Nederlands is? Liesbeth Gijsel vroeg het aan ouders en wetenschappers.   Deze aflevering maakt deel uit van een vierdelige reeks over opvoeding en is een extra bij de special Opvoeding van Psyche&Brein. Kinderen opvoeden: hoe doe je dat? Welke impact hebben ouders op hun kroost, van pril embryo tot twintiger? Psyche&Brein bundelt alle wetenschappelijk verantwoorde inzichten en tips in een bijzondere editie. De special ligt begin december 2021 in de winkel en is ook te bestellen via www.tijdschriftenwinkel.be

Een op de vijf de ouders deelt wel eens een tik uit. Hoe erg is dat? En welke andere manieren zijn er om je kind te straffen? Liesbeth Gijsel, hoofdredacteur van Eos Psyche&Brein, sprak met ouders over hun ervaringen. En wat zegt de wetenschap? Dat vroeg Liesbeth aan pedagoog Philippe Noens van het Kenniscentrum Gezinswetenschappen aan de Odisee Hogeschool in Brussel.   Deze aflevering maakt deel uit van een vierdelige reeks over opvoeding en is een extra bij de special Opvoeding van Psyche&Brein. Kinderen opvoeden: hoe doe je dat? Welke impact hebben ouders op hun kroost, van pril embryo tot twintiger? Psyche&Brein bundelt alle wetenschappelijk verantwoorde inzichten en tips in een bijzondere editie. De special ligt begin december 2021 in de winkel en is ook te bestellen via www.tijdschriftenwinkel.be

In de zomer krioelt het van de insecten, maar wanneer het kouder wordt zie je ze ineens nergens meer. Waar zijn insecten in de winter? Entomoloog Peter Berx geeft antwoord.

Wat is mindfulness juist? En is dat niet gewoon zweverig gedoe? Eos-stagiaire Faustina Pauwels vraagt het aan biologe Katleen Van der Gucht, directeur van het Leuven Mindfulness Center.

Buikpijn, een opgeblazen buik, gas in de darmen, vermoeidheid. Voor tien tot vijftien procent van de Belgen is het een dagelijkse realiteit. Wat is er met hen aan de hand? Professor gastro-enterologie, Guy Boeckxstaens (KU Leuven), schept duidelijkheid in deze aflevering van Vraag Het Aan.

Geluk is het hoogste goed. Maar je zult het niet vinden als je ernaar zoekt, zegt ‘geluksprofessor’ Lieven Annemans (Universiteit Gent – VUB). Toch kunnen we heel wat doen om gelukkiger te worden. Vrijwilligerswerk, bijvoorbeeld, of mediteren. Ook de overheid kan maatregelen nemen om het algemene geluksniveau op te krikken. Hoe dat precies zit, hoor je in deze aflevering van de podcast Vraag het aan.

Worden zwanen verliefd? Kan een koolmees arrogant zijn? Hoe slim zijn goudvissen echt? En kan een hond rouwen om zijn overleden baasje? Rudi D’Hooge, professor biologische psychologie aan de KU Leuven, legt in deze podcast uit waarom antwoorden op die vragen niet zo eenvoudig is.

We weten allemaal wel dat beweging goed voor ons is. Als we teveel stilzitten neemt de kans op een hele reeks aandoeningen toe. Maar waarom is dat zo? Waarom heeft ons lichaam beweging nodig om gezond te blijven? Ik vraag het aan professor Gaëtane Stassijns, diensthoofd fysische geneeskunde en revalidatie aan het UZ Antwerpen.

Vijftigplussers en Vlamingen met een migratieachtergrond kan de moed snel in de schoenen zakken als ze een baan moeten vinden. Ze worden vaak niet eens uitgenodigd voor een eerste gesprek. Hoe komt dat? En wat doen we daaraan? Arbeidseconoom Stijn Baert (Universiteit Gent) legt de vinger op de wonde in deze aflevering van de podcast Vraag het aan.

Voor nogal wat mensen gaat de lente gepaard met een loopneus en jeukende rode ogen. En mensen met een voedselallergie moeten heel goed opletten wat er op hun bord ligt. Waarom reageert ons lichaam zo vreemd op bepaalde stoffen? En hoe weet je of je een allergie hebt? Professor Dominique Bullens, verbonden aan het UZ en de KU Leuven, geeft antwoord op deze en andere allergievragen.

Voetbal is zo ingeburgerd, dat het ondertussen tot ons cultureel erfgoed hoort. Maar wie heeft de populaire sport bedacht? En hoe veroverde voetbal de wereld? Dries Vanysacker, erevoorzitter van Voetbalcub Holsbeek, maar ook geschiedkundige aan de KU Leuven en auteur van meerdere boeken over sportgeschiedenis, neemt ons in deze podcastaflevering mee terug in de tijd.

De overgang kan je emoties overhoop halen, ondervond Annemie (51). ‘Ik barstte geregeld in tranen uit, ook op mijn werk.’ De overgang kan tot twaalf jaar duren, en gaat niet alleen gepaard met opvliegers, maar ook met hartkloppingen, angsten en geheugenproblemen. Is hormoontherapie aan te raden? Expert Herman Depypere en menopauzeconsulent Ruth Delbeke geven uitleg en tips. Show notes op www.eoswetenschap.eu/ongesteld

‘Zonder pijnstillers kom ik mijn maandstonden niet door’, zegt Babs (39). Blijven werken of studeren tijdens die dagen van de maand is vaak niet evident. Veel pijn kan wijzen op endometriose, een aandoening waar een op de tien vrouwen aan lijdt. Expert Carla Tomassetti legt het verschil uit tussen ‘normale’ en ‘abnormale’ menstruatiepijn. Show notes op www.eoswetenschap.eu/ongesteld

Zoë (25) twijfelt al jaren aan de pil. ‘Ik krijg er emotionele buien van, en mijn libido lijdt eronder.’ Gynaecoloog Hendrik Cammu zet alles over voorbehoedsmiddelen op een rijtje. Tegelijk kunnen natuurlijke hormonen ook voor problemen zorgen. Dat weet Sarah (38) maar al te goed. Zij lijdt aan premenstruele dysfore stoornis en heeft elke maand zwarte dagen, waarop ze extreem prikkelbaar en depressief is. Show notes op www.eoswetenschap.eu/ongesteld

Hannah (16) vertelt over haar eerste keer. ‘Je gaat niet voor de hele speelplaats roepn: Hé gasten, ik heb mijn regels.’ Ook in de 21ste eeuw wordt er nog altijd niet openlijk gepraat over menstruatie. Het taboe blijkt, verrassend genoeg, een product van het feminisme, vertelt historica Kaat Wils (KU Leuven). Show notes op www.eoswetenschap.eu/ongesteld

Multitasken lijkt een graadmeter voor succes. Toch zorgt het bij velen voor gemengde gevoelens. Kunnen we het eigenlijk wel? Wat gebeurt er in ons brein als we multitasken? En hoe komt het dat we het maar blijven proberen? EOS-stagiaire Nele Lodewijckx vraagt het aan onderzoekers Pieter Roelfsema (Nederlands Herseninstituut), Kobe Desender (KU Leuven Brain Institute) en Senne Braem (UGent).

Hoe verloopt de vorming van onze identiteit? Waarom denken we in hokjes en waar kan je terecht als je vragen hebt over genderidentiteit? EOS-stagiair Elias Ysebaert praat erover met Joz Motmans, coördinator van het Transgenderinfopunt aan UZ Gent. De puberteit is voor jongeren een turbulente periode. Waarom verandert mijn lichaam? Waarom kweek ik puisten en okselvijvers? Waarom experimenteer ik zo graag? Waarom word ik verliefd en wil ik (geen) seks? En waarom ben ik anders? EOS-stagiair Elias Ysebaert ging op onderzoek. Hij maakte er de podcastreeks Groeipijnen over. Elke week, telkens op dinsdag, publiceren we een nieuwe aflevering. De podcastreeks is bedoeld voor elke puber op zoek naar antwoorden, maar zeker ook voor iedereen die meer wil weten over het fascinerende ding dat ons lichaam is.

De eerste keer verliefd worden, de eerste kus of de eerste keer seks hebben, hoe verloopt dat? Hoeveel zorgen moet ik mij maken over de eerste keer? En wat als ik helemaal niet verliefd word en geen behoefte heb aan seksuele ontwikkeling? Om antwoorden te vinden op deze en nog veel meer vragen, sprak EOS-stagiair Elias Ysebaert met Eveline Buyse, klinisch psychologe en seksuologe aan UZ Brussel. De puberteit is voor jongeren een turbulente periode. Waarom verandert mijn lichaam? Waarom kweek ik puisten en okselvijvers? Waarom experimenteer ik zo graag? Waarom word ik verliefd en wil ik (geen) seks? En waarom ben ik anders? EOS-stagiair Elias Ysebaert ging op onderzoek. Hij maakte er de podcastreeks Groeipijnen over. Elke week, telkens op dinsdag, publiceren we een nieuwe aflevering. De podcastreeks is bedoeld voor elke puber op zoek naar antwoorden, maar zeker ook voor iedereen die meer wil weten over het fascinerende ding dat ons lichaam is.

Alcohol, sigaretten, cannabis en andere drugs komen vaak op het pad van jongeren in de puberteit. Waarom experimenteren jongeren graag met deze middelen? Ook sporten kan verslavend zijn, want we streven graag ‘idealen’ na. EOS-stagiair Elias Ysebaert sprak erover met Hanna Peeters van Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) en bewegingswetenschapper Martine Thomis (KU Leuven). De puberteit is voor jongeren een turbulente periode. Waarom verandert mijn lichaam? Waarom kweek ik puisten en okselvijvers? Waarom experimenteer ik zo graag? Waarom word ik verliefd en wil ik (geen) seks? En waarom ben ik anders? EOS-stagiair Elias Ysebaert ging op onderzoek. Hij maakte er de podcastreeks Groeipijnen over. Elke week, telkens op dinsdag, publiceren we een nieuwe aflevering. De podcastreeks is bedoeld voor elke puber op zoek naar antwoorden, maar zeker ook voor iedereen die meer wil weten over het fascinerende ding dat ons lichaam is.

Puistjes zijn misschien wel de meest gevreesde puberteitskwaal, kort gevolgd door okselvijvers. Waar komen beide vandaan en waarom hebben pubers er meer last van? EOS-stagiair Elias Ysebaert praat erover met dermatologe Samira Baharlou van UZ Brussel en bio-ingenieur Chris Callewaert van UGent, ook wel de okseldokter genoemd. Op de grens van de kindertijd en volwassenheid liggen een hele reeks veranderingen en obstakels. EOS-stagiair Elias Ysebaert maakte er de vijfdelige podcastreeks "Groeipijnen" over. Elke week, telkens op dinsdag, verschijnt er een nieuwe aflevering. De podcastreeks is voor elke puber op zoek naar antwoorden, maar zeker ook voor iedereen die meer wil weten over het fascinerende ding dat ons lichaam is.

Op de grens van de kindertijd en volwassenheid liggen een hele reeks veranderingen en obstakels. EOS-stagiair Elias Ysebaert maakte er de vijfdelige podcastreeks "Groeipijnen" over. Elke week, telkens op dinsdag, verschijnt er een nieuwe aflevering. De podcastreeks is voor elke puber op zoek naar antwoorden, maar zeker ook voor iedereen die meer wil weten over het fascinerende ding dat ons lichaam is. In deze eerste aflevering: wat is het begrip puberteit en wat is het verschil met adolescentie? EOS-stagiair Elias Ysebaert sprak erover met kinderendocrinologen Saskia Van Der Straaten (UZ Gent) en Hilde Dotremont (UZ Antwerpen).

Hematoloog Tessa Kerre (UZ Gent) heeft twee wetenschapsheldinnen: Marie Curie, de grootste aller tijden, en Jane Davis, die aantoont dat lezen helend werkt. Ze vertelt in deze podcast over het leven en werk van beide vrouwen, maar ook over haar eigen onderzoek naar immunotherapie, een veelbelovende, nieuwe kankerbehandeling.

Rosalind Franklin (1920 – 1958) maakte de allereerste foto van DNA, de belangrijkste bouwsteen van het leven. Ze kreeg daarvoor aanvankelijk weinig erkenning. Mannelijke collega’s noemden haar zelfs een feministische tang en ze pikten haar bevindingen. Klinisch geneticus Hilde Van Esch (KU en UZ Leuven) praat in deze podcast over Franklin en de impact die ze had op de geneeskunde.

Cecilia Payne (1900-1979) begreep als eerste waaruit de sterren en het heelal zijn opgebouwd. In haar voetsporen bestudeert Conny Aerts (KU Leuven) de inwendige fysica en de evolutie van sterren.

Vera Rubin (1928-2016) bewees als eerste het bestaan van donkere materie. Maar ze is voor Bieke Broux (UHasselt) ook een inspiratiebron voor vrouwelijke wetenschappers die een gezin en een onderzoekscarrière willen combineren.

De Britse wiskundige Ada Lovelace (1815-1852) plantte het eerste zaadje van zowat alle digitale toepassingen die we vandaag zo cool vinden. Geen wonder dus dat ze de wetenschapsheldin is van wiskundige Ann Dooms (VUB). In deze podcast praat Ann over Ada, maar ook over haar eigen onderzoek en dat van andere topwiskundigen Pattie Maes, pionier op vlak van kunstmatige intelligentie, en Ingrid Daubechies, de moeder van de jpeg.

In 2008 installeerden we de allereerste windturbine voor onze kust. Intussen dekken een vierhonderdtal offshore windturbines tien procent van de totale elektriciteitsbehoefte in België. Het is de bedoeling om dat aandeel tegen 2026 te verdubbelen, met een tweede windparkzone tegen de grens met Frankrijk. Pieter Mathys (UGent en OWI) en Pieter Jan Jordaens (Sirris en OWI) blikken vooruit op de toekomst van deze razendsnel ontwikkelende sector. Wat zij verwachten? Nog hogere windturbines, dat zeker, maar ook radicaal andere ontwerpen zoals verticale en drijvende windmolens, een combinatie met drijvende zonnepanelen en zelfs vliegers die wind oogsten op grote hoogte. Ook de opslag van opgewekte energie en de afstemming van het elektriciteitsaanbod op de vraag kunnen beter.

Luchtvervuiling, files, ongevallen en een verward klimaat. We beseffen wel wat misloopt, maar hoe lossen we het op? En kan de coronacrisis een kantelpunt zijn? We vragen het aan Cathy Macharis, professor voor duurzame mobiliteit en logistiek aan de Vrije Universiteit Brussel.