History Matters 010

“Wij zijn hier, omdat jullie dáár waren.” In aflevering twee van History Matters legt historicus Gert Oostindie uit waar Nederlanders zich vestigden in het koloniale tijdperk. Hij laat zien dat de koloniale aanwezigheid van Nederland zich niet beperkte tot Indonesië, Suriname en de Antillen: “In de 17e eeuw, in de zogenaamde Gouden Eeuw, was Nederland all over the place.” Oostindie is hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Leiden en directeur van Het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde. Aan de hand van de belangrijkste conclusies uit het boek ‘Het koloniale verleden van Rotterdam’ (2020) bespreekt hij met presentator Hasna El Maroudi wat elke Rotterdammer zou moeten weten.

De aflevering wordt afgesloten met een bijdrage van spoken word artiest Zaïre Krieger. Zij reflecteert op het thema ‘je thuis voelen in een postkoloniale stad’ en deelt hoe zij zich verbonden voelt met de geschiedenis.

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe zag rond het jaar 1600 de start van het koloniale project van Rotterdam eruit? Waar is het fout gegaan en begon de slavenhandel? In aflevering 3 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met Gerhard de Kok, historicus, bedrijfseconoom en universitair docent aan de Universiteit van Leiden. Hij legt uit dat de VOC en WIC het gebruik van geweld en mensenhandel vanaf het begin omarmden: “Veel gewone Rotterdammers, van bakkers tot timmerlieden, verdienden een boterham door het koloniale systeem. Dat laat zien dat die koloniale geschiedenis een Rotterdams verhaal is en dat koloniale geschiedenis een Rotterdamse geschiedenis is.”

De aflevering wordt afgesloten door spoken word artiest en voormalig stadsdichter Dean Bowen. Hij laat met zijn bijdrage ‘Aan allen die zich hier bevinden’ voelen wat de erfenissen zijn van de koloniale geschiedenis. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat was de mentaliteit achter het ‘slaven maken’ en ‘slaven houden’? Het goed praten van slavernij? Met presentator Hasna El Maroudi onderzoeken we het begin van de Nederlandse slavernij. Historicus Karwan Fatah-Black geeft een college over de morele verantwoording van het koloniale project. Hij is als docent verbonden aan de Universiteit van Leiden, expert op het gebied van het slavernijverleden. Hij stelt dat de zuiver economische en rationele blik een te beperkte blik is op de drijfveren achter de koloniale en slavernijgeschiedenis: “Slavernij gaat altijd over veel meer dan alleen maar geld verdienen. De wens om iemand anders tot slaaf te maken en de wens om iemand anders onder controle te houden brengt veel meer dan economisch gewin”.

De aflevering wordt afgesloten door spoken word artiest Dean Bowen. Hij was tot 2021 stadsdichter van Rotterdam. Bowen schreef de bundel ‘Bokman’ en ‘Ik vond geen spoken in Achtmaal’. Ook schreef hij een gedicht voor het derde boek van de trilogie over het Rotterdamse koloniale en slavernijverleden. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

De vijfde aflevering van History Matters staat in het teken van de koloniale expansie in Zuidoost-Azië. Presentator Hasna El Maroudi gaat in gesprek met historicus en erfgoed-professional Wim Manuhutu. Hij geeft een college over de werkwijze en de expansiedrift in de beginperiode van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Hij legt uit dat de VOC meer deed dan alleen handel drijven. Grootschalig militair geweld werd niet geschuwd. “Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat die VOC een soort van ministaat was.”

De aflevering wordt afgesloten met een voordracht van Jowi Len, spoken word artiest, choreograaf en danser. Len wil met haar werk bruggen bouwen en vertelt vanuit het perspectief van een Zuidoost-Aziatische vrouw en third culture kid. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat heeft zich afgespeeld in Indonesië en wat was de rol van Nederland? Daarover gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met Reggie Baay in aflevering 6 van History Matters. Baay is als schrijver en historicus gespecialiseerd in de koloniale en postkoloniale literatuur en geschiedenis. Als schrijver van romans, non-fictie en theater focust hij zich op het Nederlandse koloniale verleden en de impact daarvan op zowel de oudere generaties als de generaties van nu. Over slavernij in Nederlands-Indië schreef hij het boek ‘Daar werd wat gruwelijks verricht’. Baay maakt in deze aflevering duidelijk hoe belangrijk het is dat de geschiedenis van de Nederlandse aanwezigheid in Indonesië niet onderbelicht blijft. “Geschiedenis heeft absoluut impact op het nu.”

Spoken word artiest Jowi Len sluit de aflevering af met een stuk dat ze speciaal voor History Matters heeft geschreven. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe zag het begin van de koloniale expansie in het Atlantisch gebied eruit? In aflevering 7 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met Erik Odegard. Odegard geeft een college over de lessen die Nederland trok uit de verovering van het noordoosten van Brazilië. Erik Odegard is historicus aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. In vogelvlucht neemt hij de kijker mee naar het begin van de 17e eeuw, de periode waarin Nederland betrokken raakt bij slavernij. Die geschiedenis begint niet in Suriname of in de Cariben, maar in Brazilië. Geen toeval, maar op basis van een groot masterplan dat draaide om de slavenhandel. “Je ziet de erfenis ervan doorwerken in Nederlandse activiteiten in het Atlantisch gebied tot diep in de 18e eeuw.”

De aflevering wordt afgesloten door spoken word artiest en storyteller Britney Lindo. Lindo wil met haar werk mensen uitdagen om verder te denken dan het vanzelfsprekende. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

In onze geschiedenisboeken ontbreken iconen en verhalen. Presentator Hasna El Maroudi gaat met Geoffrey van der Ven in gesprek over een verhaal dat maar weinig mensen in Nederland kennen. Van der Ven is theatermaker en spoken word artiest met een focus op bipoc- en lhbti+-verhalen. Hij wil met zijn werk het Afrikaanse perspectief tonen en iets toevoegen aan het narratief van hoe de wereld naar Afrika kijkt: “Als je niet op zoek gaat, kom je de echte verhalen niet tegen.” Van der Ven vertelt over de koninkrijken Kongo, Ndongo en Matamba, aan de hand van de levensloop van Nzinga Mbande, dochter van een 17e eeuwse koning, en later zelf koning. In haar strijd tegen de Portugezen sloot Nzinga een strategische alliantie met de Nederlanders bij de verovering van de stad Luanda (1641) voor de aanvoer van tot slaaf gemaakten in Brazilië (zie aflevering 7).

De aflevering wordt afgesloten met een voordracht van spoken word artiest en storyteller Britney Lindo. Lindo wil met haar werk mensen uitdagen om verder te denken dan het vanzelfsprekende. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat was de rol van Rotterdam in de trans-Atlantische slavenhandel en slavernij? Alex van Stipriaan, historicus en hoogleraar Caraïbische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, schreef het boek ‘Rotterdam in Slavernij’, bekroond als beste geschiedenisboek over Rotterdam. Aan de hand van diverse voorbeelden bespreekt Van Stipriaan met presentator Hasna El Maroudi de betrokkenheid van Rotterdammers bij de slavernij. Een korte rekensom leert dat naar schatting 1 op de 4 Rotterdammers een link had met slavernij. “Ook gewone Rotterdammers verdienden een boterham aan het slavernijsysteem.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe werkt de geschiedenis van de slavernij door in het hedendaagse Rotterdam? In aflevering 10 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi hierover in gesprek met cultural performance artist Nyanga Weder, Rajiv Bhagwanbali, artistiek directeur van het Rotterdam Street Culture Weekend en historicus Alex van Stipriaan. Door het beantwoorden van de vraag ‘Wie is je vader, wie is je moeder?’ vertellen Weder en Bhagwanbali hoe het slavernijverleden van Nederland ook onderdeel is van hun eigen familiegeschiedenis. Ze bespreken waarom bewustwording belangrijk is en wat zij willen meegeven aan de Rotterdammers van nu. Bhagwanbali: “We kunnen het hebben over de verschrikkelijke tijd en dat moet, maar history didn’t start with slavery.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe zag het slavernijsysteem waar Nederlanders en dus ook Rotterdammers aan hebben meegewerkt eruit? In aflevering 11 van History Matters ontvangt presentator Hasna El Maroudi Alex van Stipriaan, historicus en hoogleraar Caraïbische geschiedenis aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, voor een college over de plantage-economie in Suriname en de Caribische eilanden. Van Stipriaan legt uit wat de kern is van slavernij: een toestand waarin een mens het eigendom is van een ander mens. Geweld is de kern van slavernij. Van Stipriaan beschrijft een systeem van segregatie waarin wit alle rechten had en zwart alleen plichten. “Mensen werden tweeënhalve eeuw lang tegen elkaar uitgespeeld.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat is de rol van taal, kunst en cultuur in het behouden van de eigen identiteit, in de tijd van slavernij maar ook nu? Presentator Hasna El Maroudi gaat in gesprek met Rotterdammers Nyanga Weder en Rajiv Bhagwanbali, die beiden een dansachtergrond hebben. Ze praten verder naar aanleiding van het college van Van Stipriaan over de plantage-economie in Suriname en de Caribische eilanden (aflevering 11). Weder: “Wat mij is bijgebleven, is dat door de slavernijgeschiedenis identiteiten zijn gestript en dat mensen die ergens hebben achtergelaten.” Bhagwanbali benadrukt dat het gaat om de mens achter de woorden ‘slaaf’ en ‘koelie’ waarmee hun identiteiten werden afgenomen; vandaar tot-slaaf-gemaakt en tot-koelie-gemaakt. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Waren historische figuren als Anton Kröller en Lodewijk Pincoffs succesvolle Rotterdamse zakenlui of roofkapitalisten? En hoe komt Rotterdam aan haar positie als tweede stad van Nederland? In aflevering 13 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met Paul van de Laar, bijzonder hoogleraar stadsgeschiedenis aan de Erasmus Universiteit. Samen met Liane van der Linden en Francio Guadeloupe is hij samensteller van het boek ‘Rotterdam, een postkoloniale stad in beweging’. Van de Laar geeft een college over hoe de Rotterdamse elite betrokken was bij koloniale handel in het begin van de 19e eeuw. “Je kan op een gegeven moment zeggen, de wereldeconomie was toen al zo met elkaar verweven, dat iedereen in de logistieke keten verdient aan een wereldhandel die gebaseerd is op ongelijkheid.”

De vragen die worden gesteld in History Matters zijn voorbereid samen met studenten van Hogeschool Rotterdam, Albeda en Zadkine. Student Breana Bute vertelt in deze aflevering over wat ze als gastredacteur heeft geleerd van de afgelopen edities van History Matters.

Rotterdammer Tyler Koudijzer sluit de aflevering af met spoken word. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

De 19e eeuw wordt wel de IJzeren Eeuw genoemd, door de industrialisatie en de schaalvergroting van de economie en het imperialisme. Presentator Hasna El Maroudi ontvangt cultuurhistoricus Nancy Jouwe voor een college met een ander perspectief op die geschiedenis: het ontstaan van emancipatiebewegingen in de 19e eeuw, zoals de arbeidersbeweging. Jouwe is o.a. mede-samensteller van het boek ‘Slavernij en de stad Utrecht’ en werkt voor het transnationale onderzoeksproject Mapping Slavery waarbij ze de rol van de Nederlandse slavernijgeschiedenis in kaart brengt. Jouwe gaat dieper in op twee voorbeelden van 19e eeuwse emancipatiebewegingen: de abolitionisten die zich inzetten voor de afschaffing van de slavernij en de feministen die zich inzetten voor gelijke rechten voor vrouwen. “Vrouwen over de hele wereld zetten zich in op het gebied van onderwijs, kiesrecht, politieke rechten en arbeidsrechten. Juist in die 19e eeuw.”

De aflevering wordt afgesloten met een voordracht van de Rotterdamse spoken word artiest Tyler Koudijzer. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Demonstraties, petities, activistische posts op social media. Verzet lijkt alomtegenwoordig. Maar hoe vertaal je activisme naar echte verandering? In aflevering 17 geeft antropoloog Mitchell Esajas een college over The Black Archives. Hij gaat samen met sociaal-cultureel antropoloog Francio Guadeloupe in gesprek met presentatoren Giovanni Burke en Gijs Dreijer. Mitchell Esajas is mede-oprichter van The Black Archives, een historisch archief rond zwart erfgoed en activisme, gevestigd in Amsterdam. Hij vertelt over de oprichting van dit archief en geeft hij een aantal voorbeelden van zwart activisme in Nederland: “We vonden letterlijk verborgen geschiedenis, zo voelde het.”

Activisme gaat over het in gang zetten van echte verandering. Een voorbeeld hiervan is het werk van Malique Mohamud, die zich hard maakt voor een andere manier van bewonersparticipatie bij projecten voor wijkvernieuwing.

Creative spirit Vieira Nkosi draagt in deze aflevering voor uit werk dat hij eerder ten gehore bracht aan de president van Kaapverdië en koning Willem-Alexander. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Activisme met de gebalde vuist en talk to the hand. In aflevering 18 van History Matters zet Francio Guadeloupe in een kort college twee vormen van activisme uiteen: de politiek van verzet en de politiek van plezier. Beiden gaan om het streven naar verandering en voor gelijkwaardigheid. Verzet wil dat de samenleving verandert, dat instituties rechtvaardiger worden. Plezier begint bij de eigen kracht, een eigen club, creativiteit en laat het probleem van uitsluiting daar waar het ligt: bij de instituties zelf. Francio Guadeloupe is sociaal-cultureel antropoloog. Hij werkt als senior-onderzoeker bij het Koninklijk Instituut voor Taal- Land- en Volkenkunde en is universitair hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek naar urban popular culture and the politics of belonging in het Caribisch gebied en Nederland. Ook is hij een van de samenstellers van het boek ‘Rotterdam, een postkoloniale stad in beweging’. In deze aflevering wordt hij samen met antropoloog Mitchell Esajas geïnterviewd door presentatoren Giovanni Burke en Gijs Dreijer. “Wie verlangt naar wie? Welk beeld van Nederland is het beeld van de 21ste eeuw?”

Creative spirit Vieira Nkosi sluit de uitzending af met een krachtige spoken word bijdrage.

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat is de RMS? En wat gebeurde er met de Molukse KNIL-militairen en hun families na de onafhankelijkheid van Indonesië? In aflevering 19 van History Matters zijn schrijver Sylvia Pessireron en Andrew Roos van Stichting Landelijk Moluks Monument te gast bij presentator Hasna El Maroudi. Pessireron geeft een college over wat er ná de onafhankelijkheid van Indonesië met de Molukse KNIL-militairen en hun families gebeurde. Haar vader behoorde tot de groep Molukkers die vanaf 1951 naar Nederland werd overgebracht. Ze vertelt over de heimwee en frustratie die de gedwongen verhuizing teweegbracht en over hoe dit omsloeg in woede bij de tweede-generatie-Molukkers. Na het schrijven van het boek ‘De Verzwegen Soldaat’ deed Pessireron een oproep aan de Nederlandse regering om excuses te maken voor de manier waarop Molukkers zijn behandeld. Excuses wil ze nog steeds: “Ik zou het heel erg fijn vinden, niet voor mezelf, maar voor het handjevol eerste-generatie-Molukkers dat nog in leven is.”

De aflevering wordt afgesloten met een voordracht van schrijver, dichter en spoken word artiest Gloria Lappya. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Het verhaal van de Molukkers is niet hetzelfde als dat van andere etnische minderheden binnen Nederland. Vandaar dat dit verteld moet worden.” Andrew Roos van Stichting Landelijk Moluks Monument geeft in aflevering 20 van History Matters een college over zijn persoonlijke geschiedenis in relatie tot de verschillende generaties Molukkers in Nederland. Zijn stichting pleit voor een Moluks monument aan de Lloydkade in Rotterdam. Na afloop van zijn college schuift ook schrijfster Sylvia Pessireron aan voor een gesprek met presentator Hasna El Maroudi. Ze bespreken hoe de vier generaties Molukkers in Nederland verschillend omgaan met het verleden. Roos: “Als derde generatie sta ik toch iets verder af van de pijn en het verdriet van de oma’s en opa’s. Niet dat we het niet hebben gezien, maar we kijken er anders naar.”

De aflevering wordt afgesloten met een voordracht van schrijver, dichter en spoken word artiest Gloria Lappya. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat betekent ‘decolonizing the museum’ en hoe werkt dat in de praktijk? In aflevering 21 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met historicus Liane van der Linden. Van der Linden is werkzaam in de culturele en erfgoedsector. Ze is co-auteur en co-redacteur van de recente boeken over de Rotterdamse koloniale en slavernijgeschiedenis. Grote collecties zoals die van het Wereldmuseum in Rotterdam hadden eind 19e eeuw als doel het koloniale systeem te vieren en het racisme ten opzichte van ‘natuurvolken’ te bevestigen. Musea als makers en dragers van koloniale stereotypen. Na de Tweede Wereldoorlog beginnen musea aan een proces van kritische reflectie op werkwijzen, koloniaal taal- en beeldgebruik. Musea gaan op zoek naar meerstemmig perspectief. Van der Linden maakt duidelijk dat bij een dekolonisatieproces verschillende aanvliegroutes genomen kunnen worden en is geen voorstander van eindeloos nadenken over wat de juiste weg is: “Ik ben er wel voor om te zeggen ‘doe wat.’ Niet eindeloos praten.”

De aflevering wordt afgesloten met spoken word van de vindingrijke woordkunstenaar Gershwin Bonevacia, voormalig stadsdichter van Amsterdam. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe kunnen vooral witte Nederlanders leren om de lang verzwegen slavernijgeschiedenis onder ogen te zien en ermee om te gaan? Daarover spreekt presentator Hasna El Maroudi met Peggy Bouva en Maartje Duin, makers van de podcast ‘De plantage van onze voorouders’. De podcast begint met de zoektocht van Maartje Duin, als zij ontdekt dat haar voorouders mede-eigenaar waren van suikerplantage ‘Tout Lui Faut’ in Suriname. In oude registers stuit ze op de naam ‘Bouva’, een naam die uniek was voor deze plantage. Alle mensen die deze naam nu nog dragen, stammen af van de vrijgemaakten die deze naam kregen bij de afschaffing van de slavernij. Via via kwam Duin in contact met Peggy Bouva. Duin vertelt dat hun eerste ontmoeting er al voor zorgde dat ze haar perspectief ging bijstellen: “We hebben een ingewikkelde geschiedenis gereconstrueerd die begon bij mijn ongemak. De werktitel was ‘Guilt trip’… dat zegt al genoeg!” In de podcast beleef je mee hoe in de families Duin en Bouva het zwijgen over het slavernijverleden voorzichtig wordt verbroken. 

Aan het einde van dit gesprek draagt woordkunstenaar Rik Zutphen, alias de Droominee, een nieuw stuk spoken word voor.

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

De laatste drie afleveringen van de podcast History Matters, waarvan dit de eerste is, gaan over de toekomst. Welke rol spelen onderwijs en opvoeding bij het doorbreken van het cultureel archief met diep ingesleten vooroordelen over ‘andere mensen’ en over je eigen afkomst? Presentator Hasna El Maroudi gaat hierover in gesprek met Cecily Dos Santos, docent pedagogisch werk bij Zadkine en vestigingsmanager bij Humankind Kinderopvang en Ontwikkeling, geschiedenisdocent Eline Rademakers en Breana Bute, rechtenstudent en gastredacteur bij History Matters. Als docent op een middelbare school en promovendus aan Universiteit Leiden ziet Rademakers dat het niveau van het onderwijs achterloopt op dat van de wetenschap. Bijvoorbeeld in het nadenken over woordgebruik. Bute herkent dat het onderwijs niet altijd aansluit: “Op de middelbare school hadden we één hoofdstuk over de Gouden Eeuw en daarbij één alinea over de slavernij.” Volgens Dos Santos is het belangrijk om al bij de allerjongsten te beginnen, omdat negatieve waarden al op jonge leeftijd eigen worden gemaakt. “Hoe gaan we dat doorbreken? Door de mensen die met onze toekomst gaan werken, te leren hoe ze kunnen kijken.” UNESCO-commissie Kathleen Ferrier benadrukt dat we nog een lange weg te gaan voordat we geheeld zijn.

Deze aflevering wordt afgesloten door theatermaker Mathieu Wijdeven. Hij wekt zijn voorvader, G.G.T. Rustwijk (1862-1914), tot leven met het theaterstuk ‘Het waarom beantwoord’.

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Welke rol hebben de overheid en bedrijven bij de verwerking van het koloniale verleden? Die vraag onderzoekt presentator Hasna El Maroudi in aflevering 26 van History Matters. Ze spreekt met Faouzi Achbar, wethouder Welzijn, Samenleven, Sport en Digitale Inclusie in Rotterdam en Cátia Antunes, Professor of History of Global Economics. Volgens Antunes kunnen juist gemeenten burgerschap stimuleren en invloed uitoefenen op het individuele leven van elk persoon. “De lokale politiek is zo goed georganiseerd in Nederland, dat ook bij de kleinste gemeenten een kans ligt om mensen te steunen in het laatste hoofdstuk van emancipatie.” Volgens Antunes zijn excuses belangrijk maar de belangrijkste helende stap zal zijn dat burgers die hulp nodig hebben, daadwerkelijk worden geholpen.

In deze aflevering komt ook Choy van der Hooft-Cheong, lid van de Executive Board van ABN AMRO, aan het woord. In een kort fragment gemaakt door OPEN Rotterdam vertelt zij over de intrinsieke motivatie van de bank om onderzoek te doen naar de voorlopers van ABN AMRO. Hieruit bleek dat Hope & Co uit Amsterdam en R. Mees & Zoonen uit Rotterdam betrokken waren bij handel in tot slaaf gemaakten, plantageslavernij en de handel in producten die hun oorsprong vonden in slavernij. “Met 300 jaar geschiedenis zijn er ook onderdelen in je geschiedenis waar je niet altijd even trots op bent.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

In de slotaflevering van History Matters gaat het over kansenongelijkheid. Hoe kunnen we als maatschappij voorbij de kansenongelijkheid en zorgen voor meer solidariteit? Presentator Hasna El Maroudi gaat in gesprek met ondernemer Winston Bergwijn, ook (en misschien beter) bekend als hiphopartiest en rapper Winne. Hij vertelt over de kansen die hij heeft gekregen en wat hij hoopt voor de toekomst van de Rotterdamse samenleving: “Je zou willen dat het playing field geleveld wordt en dat iedereen gelijke kansen heeft vanaf de start, maar dat is niet het geval.” Volgens Winne begint kansengelijkheid bij de hulp die mensen zelf kunnen geven aan anderen. “Het is een beroep op je empathie om te kijken naar de mensen om je heen en jezelf af te vragen: Is het voor die mensen net zo makkelijk als het voor mij is?”

De uitzending wordt geopend door Raoul de Jong, schrijver van boeken, columns en toneelteksten. Hij leest voor uit zijn roman Jaguarman en gaat met Hasna El Maroudi in gesprek over de inspiratie die je uit geschiedenis kunt putten.

Omdat dit de slotaflevering is van History Matters maakt Hasna El Maroudi de balans op na 27 afleveringen met colleges, interviews, panelgesprekken en spoken word. “Wat zich heeft afgespeeld, kunnen we niet veranderen. Wat we wel kunnen doen, is moedig zijn en de geschiedenis en de doorwerking ervan erkennen. Alleen zo kunnen we tot een samenleving komen waarin iedereen wordt gezien en gewaardeerd als mens.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Hoe gaan Rotterdamse musea om met koloniale collecties? In aflevering 22 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met Maria Rey-Lamslag curator bij het Wereldmuseum in Rotterdam, Alexandra van Dongen, curator bij Museum Boijmans Van Beuningen en Chris Opgenoort, directeur bedrijfsvoering bij het Maritiem Museum. Alledrie hebben ze in hun werk op één of andere manier te maken met de koloniale en slavernijgeschiedenis. Volgens Rey-Lamslag zit de koloniale blik eigenlijk in alle musea: “Je moet je er bewust van zijn dat dit een blik was waarmee vroeger werd gekeken.” Van Dongen legt uit dat het hele construct van een etnografisch museum in de kern een koloniale uitvinding is. Hoe je als museum kunt dekoloniseren is volgens Rey-Lamslag iets wat in de hele breedte moet gebeuren. Niet alleen door te kijken naar de collectie, maar door te kijken naar het publiek, het programma, partners en personeel.

In een kort fragment gemaakt door OPEN Rotterdam legt programmamaker Anouk Estourgie uit hoe het nieuwe Museum Rotterdam een stadsmuseum van alle Rotterdammers kan worden.

De aflevering wordt afgesloten met spoken word van de vindingrijke woordkunstenaar Gershwin Bonevacia, voormalig stadsdichter van Amsterdam. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat hebben wij nu in de 21e eeuw als samenleving nodig om het koloniale en slavernijverleden te verwerken? Hierover spreekt presentator Hasna El Maroudi met psychiater Glenn Helberg. Helberg studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Utrecht, was huisarts op Curaçao en specialiseerde zich in kinder- en jeugdpsychiatrie. Uiteindelijk verdiepte hij zich in de transculturele psychiatrie. Helberg legt uit dat de beeldvorming van witte Nederlanders is gevormd door vier eeuwen aan koloniale verhoudingen. Niet alleen de pijn van slavernij wordt doorgegeven aan volgende generaties, maar ook het idee van witte suprematie. “Het is dieptriest dat zwarte kindjes die opgroeien, anno nu nog steeds denken dat zij minder zijn: hoe dan? Dan moet de samenleving zich afvragen: wat zetten wij in werking waardoor de ene groep in achterstand komt en de andere groep niet? Wat hebben we als samenleving nodig?” Helberg stelt dat wij als samenleving moeten ‘menselijken’: “We moeten met elkaar gaan opletten, wit en zwart, op wat zeggen we tegen onze kinderen over wie we zijn. Gevoelens van schuld of schaamte bij witte mensen: stop ze niet weg maar volg ze. Helen doen we samen.”

De aflevering wordt afgesloten met spoken word van Rik Zutphen, alias de Droominee, die als levensmotto heeft: ‘Zalig, zij die het verkloten’. 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

We blijven nog even in de 19e eeuw: hoe ontwikkelde het kolonialisme zich in de 19e eeuw in Nederlands-Indië? Achter de mooie woorden ‘pacificatie’ en ‘cultuurstelsel’ schuilt een wrede werkelijkheid. In aflevering 15 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met historicus Alicia Schrikker, universitair hoofddocent kolonialisme en wereldgeschiedenis aan de Universiteit Leiden. In de 19e eeuw voerde Nederland onder de noemer van ‘pacificatie’ een vrijwel onafgebroken oorlog om de gehele archipel te bezetten en alle verzetsbewegingen neer te slaan. Bovendien dwong Nederland lokale heersers om mee te werken aan het ‘cultuurstelsel’, een systeem om boeren te dwingen een vijfde deel van hun land te bewerken voor de staat. Schrikker vertelt dat kolonialisme in Nederland normaal werd gevonden, ondanks dat er wel discussie was: “Wat nooit ter discussie stond, was of ‘we’ daar moesten zijn. Dat vond Nederland gewoon logisch.” 

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.

Wat gebeurde er in Nederlands-Indië (Indonesië) in de eerste helft van de 20e eeuw dat leidde tot de onafhankelijkheid in 1945? In aflevering 16 van History Matters gaat presentator Hasna El Maroudi in gesprek met journalist en schrijver Joss Wibisono. Wibisono werkte als journalist-onderzoeker bij een krant in Midden-Java en 25 jaar voor de Indonesische redactie van Radio Nederland Wereldomroep. Het eerste voorbeeld van een antikoloniale beweging was het ontstaan van politieke partijen, de Indische Partij (1912) en de Communistische Partij (1920). De koloniale overheid legde hen strenge regels op om hun groei te beperken. Het tweede voorbeeld was het besluit van de koloniale overheid in 1914 om de Hollandsch-Inlandsche School (HIS) op te richten, waarmee het leren van de Nederlandse taal - beperkt - werd toegestaan. Beide voorbeelden geven aan dat Nederland lange tijd in haar eigen waarheid bleef geloven.

Kijk alle afleveringen terug op onze website historymatters010.nl en via OPEN Rotterdam.