Vranckx & Byloo

Hamasleider Yahya Sinwar werd gedood door het Israëlische leger in het zuiden van Gaza. Israël voltooide zo een belangrijk oorlogsdoel. Premier Netanyahu had zich ten doel gesteld om Sinwar, die gezien wordt als het meesterbrein achter de aanval van 7 oktober, uit te schakelen. Kort na het nieuws drong de Amerikaanse president Biden er bij Netanyahu op aan om de oorlog snel te beëindigen. Toch twijfelt Rudi Vranckx of Netanyahu daar al klaar voor is.

Exact tien jaar geleden stichtte Abu Bakr al-Baghdadi, leider van terreurgroep Islamitische Staat, een kalifaat in Syrië en Noord-Irak. Bijna vijf jaar later werd het laatste bolwerk van het kalifaat veroverd, maar betekende dat ook het einde van de terreur? Wat blijft er vandaag van de terreurgroep over en waarvoor moeten we opletten?

“Ik denk dat ik in de hel geweest ben.” Dat is hoe Thomas Opgenhaffen, verpleegkundige bij Artsen Zonder Grenzen, zijn tijd in Gaza samenvat. Drie maanden lang werkte hij op de spoedafdeling van het Al Aqsa-ziekenhuis in Deir-al-Balah, midden in de Gazastrook. “Er komen vaak twintig à dertig slachtoffers tegelijk binnen. Hun ledematen zijn volledig afgerukt of verbrijzeld door granaatscherven.”

In India is de grootste stembusgang ter wereld volop aan de gang. Bijna 1 miljard mensen gaan er stemmen. Dat maakt India meteen de grootste democratie ter wereld, al staat die democratie volgens India-expert Gie Goris op bepaalde vlakken onder druk door de groeiende Hindoe-nationalistische ideologie van premier Modhi.

De Israëlische droneaanval op Iran is de nieuwste stap in de escalatie tussen beide landen. Zal hun decennialange schaduwoorlog uitmonden in een directe oorlog? Wie heeft daar baat bij? En welke rol kan de VS spelen in de de-escalatie?

Het Russische leger lijkt momenteel de overhand te hebben in Oekraïne en ook in andere buurlanden van Rusland groeit de spanning. Moeten we ons zorgen maken over een nieuwe grote oorlog in Europa? En kan Europa rekenen op Amerikaanse bescherming als Trump opnieuw president wordt?

De Amerikanen bombarderen weer in Irak en Syrië en verschillende Westerse landen, waaronder België, sturen schepen naar de Rode Zee. Door de oorlog in Gaza mengt het Westen zich opnieuw in het Midden-Oosten, ondanks eerdere beloftes de ‘eeuwige oorlogen’ in de regio te beëindigen. Waarom kan het Westen het Midden-Oosten zo moeilijk loslaten?

Als gevolg van de aanvallen op Gaza sleepte Zuid-Afrika op 29 december Israël voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Hoewel het nog jaren duurt vooraleer er een definitieve uitspraak komt, kan het ICJ binnenkort wel al voorlopige maatregelen opleggen. “Dit is een gamechanger en zal ook repercussies hebben op de bondgenoten van Israël”, zegt strafrecht- en mensenrechtenadvocaat Johan Heymans.

Het gebruik van artificiële intelligentie laat het Israëlische leger toe Gaza te bombarderen aan een verschroeiend tempo. Met behulp van het AI-systeem ‘Gospel’ kan het IDF steeds meer en sneller doelen genereren. Robin Vanderborght, doctoraatsonderzoeker aan Universiteit Antwerpen, waarschuwt voor inbreuken op het internationale humanitair recht.

De ogen van de wereld zijn al weken op Gaza gericht na de terreuraanval van Hamas op 7 oktober en de bloederige lucht-en grondoorlog van Israël. Rudi bespreekt hoe het verder moet met Gaza en bij uitbreiding met het Israëlisch-Palestijns conflict. Is vrede echt verder weg dan ooit?

Beelden vanuit het Italiaanse eiland Lampedusa gingen deze maand de wereld rond, toen er meer dan 11.000 migranten en vluchtelingen aankwamen in een kleine week. Zit er een nieuwe migratiecrisis aan te komen of is die al volop aan de gang? Kasper Goethals volgt als journalist bij De Standaard het dossier migratie op de voet en kwam langs bij Vranckx & Byloo.

Hoe zou het nog zijn met de revolutie van de Iraanse vrouwen een jaar nadat meisjes en vrouwen spontaan en massaal zonder hoofddoek op straat kwamen om hun vrijheid op te eisen in Iran? Hoe zit het nu met die hoofddoekplicht en met de macht van het streng religieuze regime?

De staatsgreep in Niger vorige maand was niet de eerste in de regio. Ook in heel wat andere Afrikaanse landen kwam er een militaire junta aan de macht. Maken de militairen echt een einde aan de corruptie en de buitenlandse invloed of vult een andere grootmacht het vacuüm gewoon op?

Alle ogen zijn de laatste tijd gericht op het Oekraïense tegenoffensief. Welke partij uiteindelijk de bovenhand zal krijgen, hangt af van de oorlogsdoctrine of de manier waarop er gevochten wordt. En die doctrine verschilt erg tussen Rusland en Oekraïne. Hoe verhouden de Russische en Oekraïense legers zich met elkaar en heeft het Oekraïense offensief kans op slagen?

Wereldwijd zijn meer dan 100 miljoen mensen op de vlucht als gevolg van vervolging, conflict, geweld of mensenrechtenschendingen. Velen van hen hebben intussen opvang gevonden en zijn in veiligheid. Dan begint vaak pas de verwerking van wat ze hebben meegemaakt. Welke impact heeft oorlog op een mens? En hoe verwerk je zoiets als een oorlogstrauma?

Chinees President Xi Jinping wil zijn land almaar nadrukkelijker positioneren op het wereldtoneel. Sommigen vrezen de groeiende macht van China en een botsing met de Verenigde Staten. Van een land dat zo geïsoleerd is als China, valt het heel erg moeilijk te peilen wat daar nu allemaal achter zit. Moeten we echt bang zijn voor een groot conflict met China? En wat willen de Chinezen nu eigenlijk bereiken? Correspondent Eva Rammeloo woonde negen jaar in het land.

Is ons land meer bezig met de verwerking van de collaboratie en repressie dan met de moedige mannen en vrouwen die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief verzet pleegden tegen de Duitse bezetter? Wordt het geen tijd om de vergeten verhalen van het verzet wat meer in de verf te zetten?

De temperaturen in het Midden-Oosten stijgen twee keer zo snel als het wereldwijde gemiddelde en vooral in het Noorden van Syrië neemt de droogte jaar na jaar toe. Daar vrezen de Syrische Koerden een klimaatcatastrofe die wordt versterkt door de moedwillige acties van hun buren. Journaliste Eugenie D’Hooghe kon ter plekke vaststellen hoe Turkije en Syrië water meer en meer als politiek wapen gebruiken.

Klopt het dat oorlogen en conflicten almaar langer duren? Wat zegt dat over de internationale machtsverhoudingen in de wereld? En naar welke wereldorde zijn we op weg? Dat zijn enkele vragen die Rudi Vranckx en Vincent Byloo deze week willen beantwoorden. “De Amerikanen ondervonden in Afghanistan en Irak dat invasies doorgaans mislukken en Poetin zal dat ongetwijfeld ondervinden in Oekraïne.”

Het is deze week twintig jaar geleden dat de Verenigde Staten Irak binnenvielen. Jarenlang beheerste het land de hoofdpunten, maar vandaag horen we er eigenlijk niet meer zoveel over. Brussels ondernemer Hassan Al Hilou heeft Irakese roots en vertelt over de mogelijkheden én uitdagingen van het land: “Mijn generatie groeide op met oorlog, maar is vandaag klaar om aan de toekomst van Irak te bouwen.”

Oekraïne treedt op als één front, nadat er in het land jarenlang spanningen waren tussen de burgers: sommigen voelden zich meer aangesloten bij het Westen, anderen meer bij Rusland. De Vlaams-Oekraïense Anastacia Galouchka vertelt hoe Poetin zichzelf met de invasie in de voet schoot: “Veel Russisch sprekende vrienden geloven niet meer in de propaganda over Rusland als grote broer.”

In Israël groeien de interne spanningen na nieuwe verkiezingen. In de kersverse regering konden verschillende extreemrechtse politici zitjes veroveren. Zij dreigen daarnaast ook de tegenstellingen met de Palestijnen opnieuw op scherp te stellen. Midden-Oosten-expert en onderzoeker aan de UGent Brigitte Hermans schuift mee aan tafel.

Aan welke landen denk je als je het woord drugsstaat hoort? Colombia of Mexico, waarschijnlijk. Maar wist je dat Syrië ook een echte narcostaat is geworden? Meer zelfs: de drug captagon is tegenwoordig de belangrijkste bron van inkomsten van het regime-Assad. En tonnen van die drugs passeren zelfs in onze haven van Antwerpen. De Nederlandse journalist Fernande van Tets weet er alles over.

Op 1 januari treedt in Brazilië de nieuwe president Lula aan. Hij wil van Brazilië opnieuw een land maken dat de leiding neemt in de wereld, bijvoorbeeld in de strijd tegen armoede en de klimaatopwarming. Maar hij won de verkiezingen slechts nipt van zijn voorganger Jair Bolsonaro. En hij erft een diep verdeeld land. Zal Lula erin slagen Brazilië opnieuw te verdelen? Rudi en Vincent vragen het deze week aan collega en Brazilië-kenner Annelies Beck.

De oorlog in Oekraïne, is dat eigenlijk geen Derde Wereldoorlog? De parallellen met de vorige twee wereldoorlogen zijn alleszins opvallend. En reken maar dat de wereld ook na dit conflict nooit meer hetzelfde zal zijn.

Deze week nog kwam er een nieuw rapport uit over misstanden bij de bouw van de WK-stadions in Qatar. De arbeidsomstandigheden voor migranten blijken er nauwelijks verbeterd. Toch pleit de gast van deze week, VRT-journalist Majd Khalifeh, ervoor om ook eens met een andere bril naar het wereldkampioenschap te kijken. Want dat WK, zo vertelt hij, doet een golf van trots door de Arabische wereld rollen. Eindelijk kan die zich ook eens op een positieve manier laten opvallen.

Eén maand na de overstromingen in Pakistan trok reporter Yassine Atari door het land. Hij zag er hoe grote delen nog altijd blank staan en dat mensen er nog steeds op daken leven. Is dit nu het gevolg van de klimaatverandering? Wat is de verantwoordelijkheid van het Westen? En zullen ze erover praten op de volgende VN-klimaattop, die volgende maand in Egypte van start gaat? VRT NWS-klimaatredacteur Vincent Merckx schuift mee aan.

Er woedt een echte energieoorlog, die wordt uitgevocht met tankers en olievaten. We voelen het allemaal aan onze energiefactuur, maar toch is deze crisis ook een kans, vindt de gast van deze maand, energiespecialist Thijs Van de Graaf. Eindelijk kan Europa zich losmaken van autoritaire olie- en gasregimes overal ter wereld, van Rusland tot het Midden-Oosten, die door Europees geld in het zadel worden gehouden.

De Iraanse vrouwen komen op straat voor hun keuze om al of niet de hoofddoek te dragen. Maar net zoals de vorige keren antwoordt het regime met bruut geweld. Waarom zou nu wel lukken wat in 2021, 2019 en 2009 niet lukte? Omdat er deze keer ook een culturele shift plaatsvindt, zegt de gast van deze week, de Iraans-Belgische politicologe Elly Mansoury. Deze keer staan de mannen toe dat de vrouwen op de voorgrond treden.

Op 25 september gaan de Italianen naar de stembus. De kans bestaat dat Fratelli d'Italia die verkiezingen wint, en een rechtse as aan de macht brengt. Opmerkelijk, want partijleider Giorgia Meloni stak in het verleden haar bewondering voor Mussolini niet onder stoelen of banken. Wat is er aan de hand in Italië? En wat heeft Poetin ermee te maken? Rudi en Vincent vragen het aan Ine Roox, Italië-correspondent voor De Standaard.

Sykes-Picot: voor velen in het Midden-Oosten klinkt het als een vloek. Logisch ook, want in dat verdrag werd na de Eerste Wereldoorlog de hele regio met één pennenhaal hertekend volgens de koloniale wensen van het Westen. Heel wat conflicten die de streek tot vandaag teisteren, zijn toen ontstaan. De gast van deze week, historicus Pieter Trogh, weet er alles van. Hij maakte er voor het In Flanders Fields-museum een tentoontstelling over.

Het Westen stuurt massaal wapens naar Oekraïne. Maar wat na de oorlog? Wapens uit de oorlogen in de Balkan, Afghanistan en Libië zijn nadien op de zwarte markt beland, of in handen van terroristen. Ze zijn zelfs opgedoken bij de aanslagen in Parijs. Hoe voorkomen we dat dat opnieuw gebeurt? Rudi Vranckx en Vincent Byloo vragen het aan hun gast Diederik Cops van het Vlaams Vredesinstituut. (En o ja, wat de concerttip op het einde van de aflevering betreft: alle info op www.kalliopegent.be!)

Toen ze in augustus Kaboel overnamen, verzekerden de taliban de wereld dat ze veranderd waren. Maar daar blijkt steeds minder van aan. Ondanks herhaaldelijke beloften blijven meisjesscholen gesloten, vrouwen mogen niet meer alleen het huis uit en nieuwslezeressen moeten hun gelaat bedekken. Gast Mariyam Safi schrikt er niet van. Zij ondervond het bewind van de taliban aan de lijve, toen ze opgroeide in het Afghanistan van de jaren negentig.

Zelf zal hij beweren dat het nooit is gebeurd, of dat de rebellen de schuldigen waren. Maar het is nu voor eens en voor altijd duidelijk: tijdens de oorlog in Syrië vergiftigde president Assad systematisch zijn eigen bevolking met chemische wapens. In hun nieuwe documentaire "Syrië, de giftige oorlog" onderzoeken Rudi Vranckx en Inge Vrancken een van de grootste oorlogsmisdaden van de afgelopen decennia. In Vranckx & Byloo vertellen ze over hun onderzoek.

In maart stemde de wereld overweldigend voor een VN-resolutie die Rusland opriep om de oorlog in Oekraïne te beëindigen. De hele wereld? Nee. Onder andere 17 Afrikaanse landen en vier uit het Midden-Oosten onthielden zich. Het was een wake-upcall: blijkbaar doet de rest van de wereld niet (meer) zomaar wat het Westen wil. Hoe komt dat? En hoe kijken die landen dan naar het conflict? Vragen voor de gast van deze aflevering, Jago Kosolosky, hoofdredacteur van MO* Magazine.

Terwijl de wereld met ingehouden adem Rusland in de gaten houdt, onderhandelt het Westen in Wenen met een andere kernmacht, Iran. Op de agenda: een nieuwe nucleaire deal. Maar hoe dicht staat Iran eigenlijk bij een kernbom? Waarom zou het zo'n bom ontwikkelen als het eigenlijk liever een nieuwe deal wil? En wat zouden de gevolgen voor de regio zijn als Iran toch doorzet? Veel vragen, die Rudi en Vincent deze week voorleggen aan Tom Sauer, politicoloog en kernkenner aan de Universiteit Antwerpen.

Rudi Vranckx is terug uit Oekraïne, dat hij van west naar oost doorkruiste, goed voor 4.000 kilometer op de teller. Hij had er een déjà-vu van Syrië. Middeleeuwse belegeringen van steden, burgerdoelwitten viseren, ziekenhuizen bombarderen en misschien zelfs chemische wapens inzetten… het is vreselijk, maar het zou ons niet mogen verbazen dat het gebeurt. Want de Russische president Poetin deed in Syrië exact hetzelfde. Het Westen zaait nu wat het daar geoogst heeft, door toen weg te kijken.

Mohamed Amin Chaib schreef een boek over de radicalisering van zijn broer Hicham, die het hoofd werd van de religieuze politie van Raqqa toen de terreurgroep er de plak zwaaide. Nochtans was Chaib een doodgewone kerel die opgroeide met Samson en Gert en kookte met Dagelijkse kost. Mohamed waarschuwt dat de kiemen voor een nieuwe golf van radicalisering nog steeds aanwezig zijn, en pleit (onder andere) voor beter islamonderwijs.

Nog voor de tanks door de straten rolden, voerde Rusland al oorlog tegen Oekraïne in cyberspace. Door fake news en vervalste video's te verspreiden op de sociale media, probeert Poetin zijn eigen volk ervan te overtuigen dat oorlog nodig is. Niet dat dat nieuw is. Wist je dat ook de Tweede Wereldoorlog, de Vietnamoorlog én de twee Golfoorlogen gestart zijn onder valse voorwendselen? De gasten van deze week zijn twee (al dan niet oud-)collega's van VRT NWS: Johan De Ryck en Bram Vandeputte.

De gast van deze week is Zouheir Al-Najjar. Elf jaar lang was hij Rudi's vaste fixer in Gaza, tot hij naar België vluchtte. Hij gooide zijn leven om en werkt nu als verzorger in een woonzorgcentrum. Samen halen ze herinneringen op en hebben ze het over het leven van de fixer. Wat doet een fixer precies, en hoe word je dat? Hoe ga je om met een wantrouwige overheid die je overal schaduwt? En wat met de onvermijdelijke trauma's die je oploopt tijdens je werk?

De waarde van de Turkse munt is in vrije val. En dan weet een ervaren conflictcournalist als Rudi: kom aan het brood van de mensen, en er is een revolutie op til. Nochtans heeft president Erdogan tot nu toe een eigen Tahrir-moment weten te vermijden. Hoe krijgt hij dat voor elkaar? Rudi en Vincent vragen het aan hun gast van deze week: Saïd Bataray, IT’er, Limburger met Koerdische roots en zelfbenoemd relturk.

Dit najaar laaide het geweld in Oost-Congo alweer op. De regio zit in een wurggreep. Soldaten en rebellen uit Oeganda wandelen er binnen en buiten alsof het hun eigen achtertuin is. De Congolese overheid slaagt er niet in een vuist te maken. En tot overmaat van ramp steekt er nu ook een jihadistische rebellenbeweging de neus aan het venster. Gast Katrien Vanderschoot, VRT NWS-collega en Congokenner, schreef er het boek "De kinderen van Oost-Congo" over.

Rudi Vranckx is teruggekeerd naar Afghanistan, vier maanden na de val van Kaboel. Niet iedereen blijkt er zo rouwig om dat de taliban opnieuw aan de macht zijn. Op het platteland halen ze opgelucht adem nu de Amerikanen weg zijn. Maar voor vrouwen dreigt een toekomst zonder uitzicht, en door een internationale boycott van het nieuwe regime dreigt er ook voor de gewone Afghaan in de straat een humanitaire ramp.

Emeritus professor Katlijn Malfliet keek er niet echt van op, niet van de gifaanval op Aleksej Navalny en niet van de openlijke Russische inmenging in vazalstaat Wit-Rusland. Daarna gaat het naar Afrika, waar wilde polio na een vaccinatiecampagne deze zomer eindelijk uitgeroeid is. Dichter bij huis trok Rudi deze zomer door Europa met een camper, voor zijn nieuwe programma Een zomer als geen andere.

Maakt de terreurbeweging IS nu een comeback? We trekken naar Ecuador, waar het nieuwe coronavirus de gezondheidszorg heeft doen instorten, en naar Gaza, waar nog maar 17 gevallen gemeld zijn (ironisch genoeg dankzij de Israëlische blokkade). En wat gezegd over de silver lining van de coronacrisis: de dalende luchtvervuiling? Waar zijn de visionaire leiders die de broodnodige beslissingen durven nemen die het klimaat nodig heeft, vraagt Rudi zich af.

Met collega's Tom Van de Weghe, Stjin Vercruysse en Lara Richir. Wat het Chinese Tsjernobyl had kunnen worden, heeft het communistische regime handig gerecupereerd tot een soort van Berlijnse Muur-moment. Plots lijkt de hele wereld niet meer naar de VS om hulp, maar naar China... Het Westen kan zich nog min of meer handhaven, maar wat als het virus voet aan de grond krijgt bij de zwaksten van deze wereld, in vluchtelingenkampen en de dichtbevolkte steden van Afrika?

Venetië heeft de vluchtelingencrisis in huis gehaald. En wel met een kunstwerk, afkomstig uit Libië. Op die boot stierven in 2015 meer dan achthonderd migranten en vluchtelingen, tijdens hun overtocht naar Europa. Is dit dan kunst of een statement?

Het lijkt wel de tijd van het jaar: in de Arabische wereld vallen de revoluties uit de bomen. Na Algerije is het de beurt aan Soedan. De Koerden blijven dan weer wachten op hun grote omwenteling, een eigen staat. Ondertussen blijven ze voor het Westen de kastanjes uit het Midden-Oosterse vuur halen.

Leoluca Orlando, de burgemeester van Palermo die in de jaren negentig de maffia uit zijn stad joeg, strijdt tegenwoordig voor de rechten van de nieuwkomers in zijn stad. En arriveert de Arabische Lente nu toch in Algerije, met acht jaar vertraging? Rudi en Vincent vragen het aan Marouan Senouci, een jonge zelfstandige ondernemer uit Lokeren die perfect begrijpt waarom zijn Algerijnse vriendenkring op straat komt.

Klimaat is een brandversneller: Waarom blijft onze regering dan met de voeten slepen? Rudi en Vincent krijgen bezoek van Primrose Ntumba, die komt vertellen over de moeizame dekolonisatie in België, en de Congolese diaspora in België. Van het hart van Afrika gaat het naar Mechelen, waar Vincent de expo over de holocaust en strips bezoekt. Uit Mosul komt dan weer het hoopgevende nieuws dat de Nuri-moskee heropgebouwd wordt, een jaar nadat ze opgeblazen was door IS.

Rudi en Vincent hebben het over de moord op Khashoggi en de Russische spionnen die overal opduiken. Ook collega Jan Balliauw komt even langs. Daarna richten ze de spots op Jemen, tegelijk de grootste humanitaire crisis van het moment én de meest vergeten oorlog. Een schande. Pierre Kompany, de vader van onze nationale voetbalkapitein, wordt de eerste Afrikaanse burgemeester in ons land. Nomade Emma komt vertellen over Suriname, waar ze iets mee heeft.

Terwijl IS zijn tweede adem zoekt, is de antivluchtelingendoctrine in Italië in volle opmars. De universiteit van Bagdad stormt een prestigieuze academische hitparade binnen. En goddank koestert Rudi Vranckx geen zangambities.

Eén jaar nadat een lading kunstmest de lucht in vloog in de haven van Beiroet, zijn de Libanezen zijn het moe. Het wanbestuur van hun land, de corruptie, de oude politici die de macht weigeren op te geven. Nomade Céline Jalil trok voor haar Vranckx-reportage "Mijn land in verval" naar Libanon, en wist niet wat ze er zag.

Een half miljoen jezidi’s sloeg op de vlucht in 2014, toen IS het noorden van Irak binnenviel. Sommige jezidi’s die de moordpartij toen overleefden, duiken nu op aan de grens tussen Wit-Rusland en Polen, een schaakstuk in een geopolitieke strijd. Maar hoe is het de andere jezidi’s intussen vergaan? Zijn ze kunnen terugkeren? En zijn de daders van de genocide eigenlijk ooit veroordeeld? De Nederlandse journaliste Brenda Stoter Boscolo kent de gemeenschap als haar broekzak en is te gast.

De Amerikaanse president Trump heeft naar eigen zeggen vrede gebracht in het Midden-Oosten. Alle gekheid op een stokje: zover is het natuurlijk nog lang niet. Daarna trekken Rudi en Vincent naar Italië, waar Matteo Salvini een choco-oorlog is begonnen met het Italiaanse bedrijf Ferrero. Dat gebruikt immers Turkse hazelnoten. Afsluiten doen we deze maand in India, waar journalist Jan De Deken van The Polar Project kon vaststellen dat de klimaatverandering jonge meisjes de prostitutie in drijft.

Na een maand aan mediaberichten over de vete tussen Iran en de VS blijven Rudi en Vincent op hun honger zitten. Ze proberen te doorgronden of Iran echt aan een bom werkt, en wat de gewone Iraniër daar nu van denkt. Journalist Robbe Vandegehuchte en student Samira Ataei schuiven mee aan. Daarna brengt K-Popster en Gentenaar Sioen verslag uit van zijn recentste filmbezoek: hij ging naar 'Parasite' kijken, de film die voor een primeur zorgde in Zuid-Korea.

Terwijl in Bolivia een president ijlings het land uit vluchtte, hoopten betogers her en der ter wereld deze maand op hetzelfde voor hùn land. Wat bindt al dat ongenoegen? En wat zijn de verschillen? Dat hoor je deze maand in de podcast van Rudi en Vincent. Gasten: Anneleen Ophoff, An Baccaert en Eugenie D’Hooghe.

Het kookt weer in de wereld. In Syrië bijvoorbeeld, waar de Koerden tot hun ontzetting zagen hoe de Amerikanen zich terugtrokken, en met Poetin een nieuwe deal-maker is opgestaan. En in Nicaragua, waar een volksprotest suddert waar je in onze media amper iets over hoort. Nomade Lisanne Corijn trok erheen. In Bangladesh koken ze dan weer veel minder: de uien zijn er maar liefst 700% duurder geworden.

Haidi Sadik van de NGO SeaWatch weet als geen ander hoe het eraan toegaat wanneer je wekenlang ronddobbert op de Middellandse Zee met tientallen vluchtelingen aan boord. Ze heeft het zelf meegemaakt. Haar een mensensmokkelaar noemen, doe je op eigen risico. Rudi is dan weer naar de frontlinie van het vredesoverleg in Afghanistan geweest, waar de taliban zichzelf naar de macht proberen te bombarderen met steeds bloediger aanslagen. Worden er straks weer Afghaanse vrouwen gestenigd voor overspel?

Drijft John Bolton, de Dr. Strangelove van het Witte Huis, Trump tot een oorlog met Iran? Hoeveel kans maakt de eerste openlijk homoseksuele presidentskandidaat van de Arabische wereld? En is het eigenlijk geen tijd voor een minister van sociale media in ons land? Seth Hoebanx, een bijzonder pienter lid van de Generatie 9/11. Net als Emma Verhasselt, ook te gast, heeft hij nooit een wereld vóór 9/11 gekend. Wat doet dat met een wereldbeeld?

Of het nu gaat om het Jemen van vandaag of het Rwanda van 25 jaar geleden: ijzingwekkend gemakkelijk keren buren zich tegen elkaar. Rudi is teruggekeerd uit Jemen en heeft de verhalen getoetst aan de realiteit. Dat hebben ook Layla El-Dekmak en Job Van Nieuwenhove gedaan, maar dan in Rwanda. Annelies Beck komt uitleggen hoe een Braziliaanse vader met een homoseksuele zoon tóch voor Bolsonaro kon stemmen. En in Pakistan plannen ze een tsunami van 10 miljard bomen.

Het woke-debat blijft opflakkeren in de media. Maar waar staat woke echt voor? Rudi Vranckx en Vincent Byloo nodigen jeugdwerker Don Pandzou en VUB-rector Caroline Pauwels uit naar de studio. Ze vragen hen waar de term vandaan komt, of ze als oude, witte heteroman ook woke kunnen zijn, en waarom het vooral de tegenstanders zijn die de term lijken te gebruiken.

Voor veel Belgische jongeren, zeker die met een moslimachtergrond, veranderde nine eleven hun dagelijkse leven. Een gesprek met Mohamed Ouaamari, auteur van "Groetjes uit Vlaanderen" Twintig jaar later vragen Rudi en Vincent zich samen met professor Rik Coolsaet af wat de oorlogen in Irak en Afghanistan ons nu eigenlijk hebben opgebracht, en wat er is overgebleven van het imago van de VS.

Marokkaanse jongens die Europa binnen probeerden te zwemmen of te kayaken: VRT NWS-journalist Yassine Atari en Vranckx-Nomade Arno Van Rensbergen. Een Deense documentairemaker infiltreerde hij maar liefst tien jaar lang in het Noord-Koreaanse regime. Aan de Bosnisch-Kroatische grens, ontdekten VRT NWS-journalisten Majd Khalifeh en Mieke Strynckx dat vluchtelingen en migranten er met geweld teruggedreven worden. Illegale praktijken, en dat aan de Europese buitengrenzen.

Peter Vandenbempt vertelt onder meer waarom de Golfstaten met zoveel geld naar het Europese topvoetbal gooien en waarom dat WK in Qatar koste wat het kost moet doorgaan, ondanks alle mensenrechtenschendingen? Rien Emmery stootte op Twitter op een Rwandees propagandanetwerkje dat tot in België valse factchecks probeert te promoten, ter meerdere eer en glorie van de Rwandese president. Maar waarom doen ze dat, en waarom is uitgerekend ons land het doelwit van die propaganda?

IS is sterk verzwakt. Maar de jongeren die nu nog radicaliseren, worden steeds jonger. Hoe komt dat? Hindoenationalisten zetten de koe, het heilige dier in India, steeds meer in als symbool voor hun strijd. En Lien Verpoest is docent aan het centrum voor Russische studies van de KU Leuven. “We projecteren onze westerse verwachtingen te veel op de rest van de wereld”, vindt Verpoest.

Over de coup van het leger in Myanmar spreken Rudi en Vincent met Esther Wintraecken, die vijf jaar lang in Myanmar woonde. De Verenigde Arabische Emiraten hebben een sonde naar Mars gestuurd, en daar hebben vrouwelijke wetenschappers een belangrijke rol bij gespeeld. En de eerste pauselijke reis sinds het uitbreken van de coronapandemie gaat naar Irak. Sinds de val van Saddam is het aantal christenen er met tweederde teruggelopen. Gevlucht, weggejaagd of gedood.

In Egypte mag dictator Moebarak dan wel verdreven zijn, het land wordt nog steeds gerund met harde hand. Het zijn nu de generaals die er de plak zwaaien. Hoe kan dat? En in de Rif, het gebergte waar ook veel Marokkaanse Belgen vandaan komen, blijft de economische achterstelling maar duren. Vranckx en Byloo praten erover, samen met de jonge journalist Yassin Akouh.

Deze zomer sprak Rudi voor zijn documentaire "Een zomer als geen andere" met Ilja Leonard Pfeijffer, een van Vincents lievelingsauteurs. Samen maken ze een klein uur lang de balans op van de coronacrisis tot dusver. "Het domste dat we zouden kunnen doen, is terugkeren naar de wereld van voor februari", vond Pfeijffer, die in de crisis ook een grote kans ziet. Hoopgevende woorden die zes maanden later, met 2021 voor de deur, misschien wel relevanter zijn dan ooit.

Hosni Kalaya, de Tunesiër die zichzelf in brand had gestoken, stond zo mee aan de wieg van de Arabische Lente. Rudi zoekt hem opnieuw op. Naast het jaar van corona, was dit ook het jaar waarin influencers op Instagram die doorgaans over wellness praten, plots complottheorieën begonnen uit te slaan. Dat vertelt de gast van deze maand, Nathalie Van Raemdonck, onderzoeker aan de VUB.

Het conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan is misschien wel de drukst gevolgde ver-van-ons-bed-oorlog in België. Zo’n dertigduizend landgenoten hebben Armeense roots, en enkele honderdduizenden hebben er Turkse. Met MNM-collega Anushka Melkonian. Vragen genoeg ook over de geopolitieke erfenis van die andere president, Donald Trump. “Bring the boys back home”, zo beloofde hij in 2016. Maar is hem dat gelukt? En in welke toestand laat hij de planeet achter?

Er is in ons land te veel te lang onbenoemd gebleven over onze koloniale geschiedenis, vindt politicoloog Nadia Nsayi. Regisseur Adil El Arbi bracht grote delen van de voorbije jaren door in de VS. Het is een moeilijk, diepgaand en revelerend gesprek geworden over ons onverwerkte verleden, waarin Rudi zelfs mea culpa slaat: “Als ik Bonjour Congo vandaag zou maken, zou ik het niet meer op dezelfde manier doen.”

President Duterte verstevigt zijn greep op de Filipijnen. Een gesprek met Gie Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine en Filipijnen-kenner. Daarna gaat het naar Venezuela, waar de meest onnozele poging tot staatsgreep van het decennium plaatsvond. En van daar naar de Noordpool: voor het eerst sinds dertig jaar heeft Amerika immers opnieuw gepatrouilleerd in de Barentszee. De Russen en de Chinezen volgen het met argusogen op, legt Prof. David Criekemans (UA) uit.

UA-rector Herman Van Goethem ziet het antisemitisme de kop opsteken, zoals het dat al meer dan een eeuw telkens opnieuw doet. Nerdland-nerd Lieven Scheire legt uit waarom de zadenbank van Aleppo zo belangrijk is voor de regio. En Rudi zelf mag ook nog iets vertellen: over Trumps eis aan de Westerse landen om hun Syriëstrijders terug te nemen. Een steen in de kikkerpoel.