Edebiyatta Felsefe

“Gregor Samsa hamamböceği olur, yalnızca babasından kaçmak için değil, daha çok, babasının çıkış bulamadığı yerde bir çıkış bulmak için, müdürden, ticaretten ve bürokratlardan kaçmak için, sesin uğuldamaktan başka bir şey yapmadığı bu bölgeye ulaşmak için.” demiş Deleuze. Bu bölümde ölümünün yüzüncü yıldönümünde Franz Kafka’yı anarken, babayla hesaplaşmasını düze çıkaramayan, Ödipal savaşı tamamlayıp babaya öykünme sürecine giremeyen oğullara günyüzü yok, diyoruz.

Bu bölümde tarihsel mitlerin en önemlilerinden biri olan Kral Oidipus’u ve antik çağdaki Sophokles trajedileri arasındaki yerini konuşuyoruz. Babasını öldürüp annesiyle evleneceği kehanetine yenik düşen Oidipus’un kaderle mücadelesini psikanalitik kuramın bel kemiğine oturtan Sigmund Freud’un fikirlerini ele alıyoruz. Görsel: “Oidipus ve Sfenks”, Gustave Moreau (1864)

Açlık her zaman erdeme üstün gelir mi? Dostoyevski’nin dev romanı Karamazov Kardeşler’in ortanca kardeşi, başkaldıran aydını İvan Karamazov’u konuştuk bu bölümde. Romanın en önemli alt metinlerinden olan Büyük Engizisyoncu hakkında inançtan, ilahi adaletten, totaliter yönetimlerden sohbet ettik. Biz anlatırken çok keyif aldık, umarım sesimizin heyecanı dinlerken sizlere de geçer.

“Müzeyi ziyaret etmek için bir gün Basel’de kaldık; kocama, bu müzede bulunan bir tablodan çok söz edilmişti. Holbein’ın bir tablosuydu bu, tabloda Mesih’in, haçtan indirilen, insan görünümünü yitirmiş, çürümeye yüz tutmuş bedeni resmedilmişti. Kanlar içindeki şişmiş yüzün görüntüsü feciydi; o sıradaki ruhsal durumum tablonun önünde daha uzun süre kalmama elvermedi, bir başka salona geçtim. Fakat kocam resmin önünde donup kalmıştı.” Dostoyevski’nin eşi Anna’nın anılarından alıntıladığımız bölüm, yazarın Budala adlı romanında değineceği kutsallığa olan inanç kırılmasını bizzat yaşadığı anı aktarıyor. Bu bölümümüzde Holbein’ın önemli tablosu ve Dostoyevski’nin eserlerinde inanç hakkında sorduğu evrensel sorular üzerine sohbet ediyoruz. Holbein’ın tablosuna bu bağlantıdan erişebilirsiniz: https://en.wikipedia.org/wiki/The_Body_of_the_Dead_Christ_in_the_Tomb#/media/File:The_Body_of_the_Dead_Christ_in_the_Tomb,_and_a_detail,_by_Hans_Holbein_the_Younger.jpg

“Seven Tanrılara yakındır, bir bakıma özünde Tanrılık vardır. Sevgi insanlara hem hayatlarında hem de ölümlerinde erdem ve mutluluk kazandırır.” Sevgililer Günü’ne uygun olarak biz de MÖ 416 yılında Socrates ve erkanının bir kutlama masası etrafında toplanıp aşk tanrısı Eros için sundukları övgülere konuk olduk.

Asuman Kafaoğlu-Büke ve Yalın Gündüz, Edebiyatta Felsefe’nin bu sohbetinde Kayıp Zamanın İzinde’nin anlatıcısı Marcel’in Albertine’le ilişkisini irdeliyor, aşkın mülkiyet halinden ve cinsel açıdan Freudyen rollerden bahsediyor.

Proust’la okur olarak ilk defa tanışmak hayatımızda önemli bir tarih. Bu bölümde Proust’un yedi ciltten oluşan dev eseri Kayıp Zamanın İzinde’nin yayınlanış serüveni ve onu okuma yolculuğumuz üzerine sohbet ediyoruz.

Yalın Gündüz ve Asuman Kafaoğlu-Büke'nin bu sohbetinde 1870lerden itibaren Fransa’nın La Belle Epoque (“Güzel Çağ”) olarak adlandırılan dönemine dev eseri Kayıp Zamanın İzinde ile tanıklık eden Marcel Proust merceğe alınıyor.