Kulture sećanja u dijalogu

U javnom sećanju na žrtve rata dominiraju etnocentrični narativi, odmeravanje obima tuđeg zločina i marginalizacija vlastitog. Nedostaje ne samo moralna nego i kontinuirana istorijsko-didaktička, pedagoška, medijsko-teorijska, muzeološka i estetička debata kao osnova stvaranja sećanja koje uključuje i sećanje na istoriju zločina počinjenog i u naše ime. O estetici aktivizma u aktima, praksama i delima povezanim […]

Nemačka predstavlja jedinstven slučaj društva koje je tokom perioda od 50 godina bilo prinuđeno da dva puta sagledava svoju prošlost. Krivica nacističke Nemačke i odgovornost nemačkog društva za izbijanje Drugog svetskog rata postali su deo posleratnog nemačkog identiteta. Teret nacionalnosti oblikovao je i nastavlja da utiče na način na koji Nemci posmatraju sebe i svoje […]

Generacije rođene tokom oružanog sukoba u Bosni i Hercegovini i nakon njega izložene su dubokom i dugotrajnom uticaju rata na članove njihovih porodica i zajednica. One dele traume koje postaju jedno od obeležja njihovog grupnog identiteta i koje utiču na kolektivnu svest, vrednosti, ponašanja i međusobne odnose unutar zajednica. Kako se te traume ispoljavaju? Kakva […]

Kakva je percepcija Albanaca u javnosti Srbije danas? Kako ona utiče na prevazilaženje teškog nasleđa oružanog sukoba 1998-1999. godine? O tome razgovaramo sa Aleksandrom Pavlovićem, višim naučnim saradnikom na Institutu za filozofiju i društvenu teoriju u Beogradu i autorom knjige Imaginarni Albanac.

Tema nastave istorije ponovo se pojavila u javnosti pre nekoliko meseci u izjavama državnih zvaničnika o tome da udžbenike istorije treba da piše država. Ko piše udžbenike i koja je uloga državnih institucija u tom procesu? Zbog čega je tema nastave istorije važna u postkonfliktnim društvima poput Srbije? Naš sagovornik je Rodoljub Jovanović, doktorand na […]

What is the role of forensic anthropology in the post-conflict context? In this episode, we are talking about the search for the disappeared and victims of the internal armed conflict in Guatemala. The uneven civil war fought by state forces against leftist guerillas from 1960 to 1996 resulted in around 200,000 deaths, of which 40,000 […]

Prošlo je 28 godina od otmice u Štrpcima, kada su 27. februara 1993. godine pripadnici Vojske Republike Srpske i paravojne jedinice “Osvetnici”, na železničkoj stanici u Štrpcima iz voza koji je saobraćao na relaciji Beograd-Bar izveli i ubili 20 putnika, civila nesrpske nacionalnosti.  Tema ove epizode je Sandžak u kojem tokom devedesetih godina zvanično nije […]

Why do people participate in genocide? What motivates the individuals to become perpetrators? In this episode, we’re talking about the genocide, its perpetration, transitional justice and memory in Cambodia with Timothy Williams. He has just published book The Complexity of Evil: Perpetration and Genocide that introduces a model for understanding the conditions that lead to perpetration, focusing on […]

Da li uopšte možemo da govorimo o istoriografiji o ratovima 1990-ih u regionu? Koliko mladi znaju o ratovima i gde i kako to znanje stiču? Sa Dubravkom Stojanović i Husnijom Kamberovićem razgovaramo o odnosu istorijske struke prema ratovima devedesetih, društveno-političkoj ulozi istoričara i istoričarki u ovom kontekstu i regionalnoj saradnji.Povod za razgovor je upravo objavljen […]

Kada govorimo o oružanim sukobima koji su pratili raspad Jugoslavije, retko pričamo o socioekonomskom nasilju i nepravdi. Socioekonomsko nasilje tokom rata, poput oduzimanja imovine i drugih dobara, otpuštanja, i marginalizovanja, dešava se uporedo sa međuetničkim nasiljem i ratnim zločinima. Ono je i ključno za to kako se mnogi ljudi sećaju rata danas. Međutim, socioekonomsko nasilje […]

Zbog čega se Srbija nikada nije pomirila sa gubitkom kontrole nad Kosovom i njegovom nezavisnošću? Kosovo nije uvek bilo deo Srbije niti je oduvek smatrano ključnom teritorijom koja treba da postane deo srpske države. Ipak, Kosovo je već nekoliko decenija konstanta u srpskoj politici i ključno za to kako Srbija vidi sebe i za održavanje […]

Kako se fudbal razvio u plodno tlo za nacionalističku mobilizaciju krajem osamdesetih i početkom devedesetih godina? Koja je simbolika narativa da je rat u Hrvatskoj počeo neredima na stadionu Maksimir u maju 1990. godine? Koliko su nasleđa oružanih sukoba koji su pratili raspad Jugoslavije danas prisutna u kontekstu sporta na postjugoslovenskom prostoru?Naš sagovornik je Dario […]

Zbog čega se u svim konfliktnim i postkonfliktnim društvima zagovara suočavanje sa prošlošću, dužnost sećanja na kršenja ljudskih prava iz prošlosti i fokus na žrtve? Koji su rezultati i posledice tih napora?Razgovaramo sa Leom David, sociološkinjom i vanrednom profesorkom na Univerzitetskom koledžu u Dablinu, čija je knjiga „Prošlost nas ne može izlečiti: Opasnosti mandata sećanja […]

Ove godine navršilo se 25 godina od vojno-policijske akcije „Oluja“ kojom je okončan četvorogodišnji oružani sukob na teritoriji Hrvatske. U Hrvatskoj i Srbiji, Oluja je važno mesto sećanja i obeležava se na državnom nivou ali na različite načine i uz suprostavljene narative. O Oluji u politikama sećanja sa posebnim osvrtom na ovogodišnja obeležavanja razgovaramo sa […]

How and why does wartime violence against civilians occur in the communities that have lived together in peace for a long time? Why does this happen in some local-level communities and not in others? How does memory of the past waves of violence matter in this context? We are discussing these questions on the examples […]

Kada pomislimo na spomenike, mislimo na statue od kamena izgrađene od strane državnih ili lokalnih vlasti, koje zauvek stoje na jednom mestu, osim ako ih neko skloni ili uništi. Spomenik može i da dođe odozdo, da poziva na učešće i da ne bude vezan za jedno mesto. Takav je nomadski spomenik ŠTO TE NEMA posvećen […]

Šta su kulture sećanja? Koja je svrha politika sećanja? Šta mladi danas uče i znaju o skorijoj prošlosti? U uvodnoj epizodi razgovaramo uopšteno o kulturama i politikama sećanja. Sagovornice su nam istoričarka Olga Manojlović Pintar sa Instituta za noviju istoriju Srbije i sociološkinja Tamara Pavasović Trošt sa Univerziteta u Ljubljani.

Kako je 24. mart postao centralno mesto sećanja u Srbiji? U ovoj epizodi, razgovaramo o tome kako su ljudi u Srbiji živeli kroz 78 dana bombardovanja, da li su i kako ova lična sećanja povezana sa današnjom državnom politikom sećanja i šta dominantni narativi o NATO intervenciji izostavljaju i negiraju. Naša sagovornica je Elisa Satjukov […]

Nastava istorije ima veliki potencijal da doprinese procesima pomirenja u post-konfliktnim društvima. Nažalost, u post-jugoslovenskim društvima vrlo često se ovaj potencijal ne koristi, a neretko se nastava istorije zloupotrebljava kako bi se održavala negativna slika o drugim grupama. U lekcijama o raspadu Jugoslavije se zanemaruju, selektivno prikazuju, ili u potpunosti iskrivljuju određene činjenice o oružanim […]

Srpske paravojne jedinice učestovale su u oružanim sukobima tokom devedesetih i odgovorne su za brojna kršenja ljudskih prava i ratne zločine širom bivše Jugoslavije. Kako su ove jedinice nastale i funkcionisale? Koji su odnos imale sa državnim strukturama? O ovim pitanjima razgovaramo sa Ivom Vukušić sa Univerziteta u Utrehtu u Holandiji, autorkom knjige „Srpske paravojske […]

U avgustu se navršila 21 godina od Ohridskog okvirnog sporazuma kojim je okončan osmomesečni oružani sukob u Makedoniji i koji je uspostavio drugačije državno uređenje zasnovano na mehanizmu podele moći. Koji su dominantni obrasci sećanja na oružani sukob 2001. godine u današnjoj Severnoj Makedoniji? O ovom pitanju, kao i oružanom sukobu i primirju, razgovaramo sa […]

Šta je memory activism? Koja je uloga aktivizma i alternativnih komemoracija ratnih događaja u postkonfliktnim društvima? Razgovaramo sa Orli Fridman, vanrednom profesorkom na Fakultetu za medije i komunikacije i osnivačicom i direktorkom Centra za komparativne studije konflikta (CFCCS). U svojoj novoj knjizi “Memory Activism and Digital Practices after Conflict: Unwanted Memories”, Orli Fridman istražuje razvoj […]

31. maja u Prijedoru je obeležen Dan belih traka, dan sećanja na 102 dece stradale u Prijedoru tokom rata. O dinamikama kulture i politike sećanja na lokalnom nivou u Prijedoru – borbi za spomenik posvećen deci, gerila spomenicima i odnosu vlasti prema komemoracijama odozdo – razgovaramo sa Zoranom Vučkovcem. Zoran je doktorand na Univerzitetu u […]

26. februara 1992. godine, bez prethodnog upozorenja, slovenačka država izbrisala je više od 25 hiljada ljudi sa stalnim boravkom iz svog registra. Akt brisanja i njegove posledice odnosili su se na ljude koji su rođeni u drugim jugoslovenskim republikama koji su imali jugoslovensko državljanstvo i državljanstvo jedne druge republike, a živeli su u Sloveniji. Zbog […]

Odakle dolazi normalizacija i glorifikacija ratnih zločinaca iz ratova devedesetih? Koji su izazovi i potencijali otpora zvaničnoj politici sećanja i dominantnim ratnim narativima? Sa Markom Milosavljevićem iz Inicijative mladih za ljudska prava razgovaramo o muralu Ratka Mladića u centru Beograda, problemu prisustva ratnih zločinaca u javnom prostoru kao i o značaju regionalne perspektive u razumevanju […]

Kako se sećamo operacije Oluja? Ko komemorira žrtve i koja prava one imaju? Da li je pomirenje koje ide dalje od simboličkih gestova zamislivo?Ovog meseca je u Hrvatskoj i Srbiji obeležena 26. godišnjica vojno-policijske operacije Oluja. U Hrvatskoj, u pitanju je proslava Dana pobede i domovinske zahvalnosti 5. avgusta u Kninu dok se u Srbiji […]

Kako se kroz umetnost možemo boriti protiv zvanične politike sećanja koja negira genocid i slavi ratne zločince? Razgovaramo sa beogradskom ilustratorkom Jelenom Jaćimović Jaćim, autorkom izložbe „Archiwar: Priče i sećanja o genocidu u Srebrenici“ koja je nastala na osnovu svedočenja žrtava i preživelih. Izložba je prošle godine prikazana u Beogradu i Novom Sadu a ove […]

Kako se današnja Ruanda seća genocida iz 1994. godine? U ovoj epizodi razgovaramo o interpretacijama i upotrebama istorije Ruande u različite svrhe u postgenocidnom kontekstu. Slučaj Ruande pokazuje nam da „pomirenje nije ravna linija“, kako kaže naša sagovornica, istoričarka Erin Jessee sa Univerziteta u Glazgovu. Erin je autorka knjige „Negotiating genocide in Rwanda: Politics of […]