EKSEN

Dr. Gökhan Çınkara’ya göre Ortadoğu’daki gelişmeleri, Trump ile Rusya’nın yapacağı müzakereler belirleyecek. Donald Trump’ın yeni ekibinin Cumhuriyetçi Parti içinde bir denge kurduğuna dikkat çeken Çınkara, Hamas, Lübnan ve İran için durumun iyi gitmeme ihtimali olduğunu belirtti.

Prof. Dr. Hasan Ünal’a göre yeni dönemde ABD politikalarının ipleri kabinenin değil, Trump’ın elinde olacak. Donald Trump’ın savaşları bitirme konusunda halkına verdiği vaatleri yerine getirmeye çalışacağını kaydeden Ünal, Türkiye’nin ise yeni dönemde dikkatli hesaplamalar yapması gerektiğini vurguladı.

Gazeteci Gökhun Göçmen'e göre Trump, Çin ile ticari savaşı derinleştirecek. Cumhuriyetçilerin ABD'nin her alanda kendi kendine yetmesini arzuladığını kaydeden Göçmen, bu sebeple Trump ve ekibinin Ukrayna meselesini kapatarak tüm dikkatini Çin'e vermek istediğini belirtti.

Gazeteci Erdal Tekin’e göre Almanya’da yaşanan koalisyon krizinin arkasında, Anayasa Mahkemesi’nin bütçe kararı yatıyor. Bütçenin onaylanmaması sonrası mali sıkıntıların koalisyon arasında anlaşmazlık yarattığına dikkat çeken Tekin, diğer yandan Donald Trump’ın seçilmesiyle birlikte Avrupa’da sağ partilerin ivme kazanabileceğini kaydetti.

Şanlı Bahadır Koç’a göre Trump’ın kazanmasında, Kamala Harris’in yetersiz kampanya çalışması da rol oynadı. Woke ve sol-liberal ideolojinin yarattığı kutuplaştırıcı ortamın da seçmenleri Donald Trump’a yönelttiğini kaydeden Koç, özellikle “trans çocuk” politikalarının Latin seçmenleri Cumhuriyetçilere yaklaştırdığını ifade etti.

Prof. Dr. Hasan Köni'ye göre Amerikalı Demokratların "woke" ideolojisi ve kimlik siyaseti çöktü. Göç, ekonomi ve savaşlar sebebiyle Amerikalı seçmenlerin Trump'ı tercih ettiğini ifade eden Köni, diğer yandan Trump'ı hapse atma teşebbüslerinin de beyaz seçmenleri kızdırdığını belirtti.

Doç. Dr. Bilgehan Alagöz’e Ortadoğu’daki tansiyonun düşmesinin yolu, Rusya-ABD arasında diyalogun başlamasından geçiyor. Netanyahu’nun ABD seçimlerinde Trump zaferini beklediğini kaydeden Alagöz, Trump’ın İran’da rejim değişikliği planlarına sıcak bakmadığını belirtti.

Dr. Ali Semin'e göre ABD, İsrail'i kullanarak İran'ın caydırıcılık kapasitesini test ediyor. Benzer yöntemler ile Irak'ın 1990'dan itibaren yıpratıldığını ve 2003'te işgal edildiğini hatırlatan Ali Semin, ABD'nin "kolay lokma" haline getirmek istediği İran'ı baskı altına almaya başladığı değerlendirmesinde bulundu.

Doç. Dr. Volkan Özdemir'e göre ABD seçimlerinin sonucu, birçok ülkenin çok kutupluluğa evrilen dünyada dış politikadaki pozisyonunu belirleyecek. Trump'ın Rusya konusunda Harris'ten farklı bir yaklaşımı olduğunu kaydeden Özdemir, yine de her iki adayın da Çin konusunda birleştiği değerlendirmesinde bulundu.

Prof. Dr. Barış Doster'e göre Batı'nın ana amacı, Gürcistan'dan yeni bir Ukrayna yaratmak. Gürcistan halkının sandıkta gösterdiği irade ile bu plana karşı çıktığını kaydeden Doster, Batılıların iyi komşuluk ilişkisini yalnızca kendilerine layık gördüğünü ve diğer ülkelerin savaşmasını teşvik ettiğini hatırlattı.

Gazeteci Musa Özuğurlu'ya göre İsrail'in İran'a yönelik saldırısı sınırlı oldu ve verdiği hasarın boyutu tartışmalıydı. ABD'nin bölgeye yaptığı takviyeyle birlikte İran'a yönelik yeni bir gözdağı verdiğini kaydeden Özuğurlu, İran'ın İsrail'e cevap vermesi durumunda Amerika'nın da doğrudan müdahil olabileceği uyarısında bulundu.

Ceyda Karan’la Eksen programının 29 Ekim özel bölümüne konuk olan Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz, Türk-Sovyet ilişkilerini ve günümüzdeki etkilerini anlattı.

Gökhun Göçmen'e göre küresel güneyi bir araya getiren olgu, küresel ekonomideki payları ve üretim oranları kadar temsil edilme talepleri. BRICS'in bu sebeple küresel güneyi bir araya getirdiğini kaydeden Göçmen, Türkiye'nin yöneliminin de Pekin'den destek bulduğunu ifade etti.

Umur Tugay Yücel'e göre BILD'in Hindistan iddiası, Türkiye içerisinde BRICS üyeliğine karşı çıkanların sayısının, Batı'dan daha çok olduğunu gözler önüne serdi. BRICS Pay ödeme sisteminin devletlere esneklik kazandıracağını vurgulayan Yücel, BRICS ile yakın ilişkiler kurulmasının Türkiye için de birçok fayda sağlayacağının altını çizdi.

Siyaset bilimci İlber Vasfi Sel'e göre BRICS, G20 içerisinde G7 ile eşit güç konumuna geldi. BRICS Pay sisteminin devreye girmesiyle üye ülkelerin finansal bağımsızlığının artacağını vurgulayan Vasfi Sel, diğer yandan Türkiye'nin üyeliğinin yakın zamanda gerçekleşme ihtimalinin düşük olduğunu kaydetti.

Gazeteci ve siyaset bilimci Erdal Tekin'e göre Türkiye'ye gelen Olaf Scholz, istediğini alarak Almanya'ya geri döndü. Scholz'un göç konusunda Türkiye ile mutabakata vardığına yönelik Alman basınında haberlerin yer aldığına dikkat çeken Tekin, Eurofighter Typhoon meselesinin ise hala daha çözülmediğini kaydetti.

Prof. Dr. Hasan Ünal'a göre Batı'nın Ukrayna savaşını başlatması ve başarısızlığa uğraması, çok kutuplu dünyaya giden yolun adeta taşlarını döşedi. Devletlerin artık Batı'dan bağımsız hareket edebildiğini kaydeden Ünal, Türkiye'nin de BRICS zirvesini pazarlık meselesi haline getirmemesi gerektiği uyarısında bulundu.

Özuğurlu’ya göre Yahya Sinvar’ın ölümü, Gazzeliler açısından kahramanca oldu. Sinvar’ın sahada aktif olarak çatışmalarda yer alması sebebiyle Hamas’ın diğer siyasi isimlerinden keskin şekilde ayrıldığını vurgulayan Özuğurlu, siyasi büronun yeni şefinin kim olacağına bağlı olarak Türkiye’nin arabuluculuk faaliyetlerinde yer alabileceğini söyledi.

Sarkis Kassargian'a göre Suriye, yönünü Arap ülkelerine dönmek istiyor. Türk basınında yer alan Şam-YPG görüşmelerinin gerçeği yansıtmadığını aktaran Kassargian, diğer yandan Golan Tepeleri hattında İsrail'in ilerlediği iddialarının da doğru olmadığını belirtti.

Dr. Barış Adıbelli’ye göre Güney Kore’nin şimdiki başkanı Yoon Suk Yeol, barış sürecinin ortadan kalkmasına sebep oldu. Pasifik’teki barış rüzgarının bozulmasında ABD’nin üçlü ittifak politikasının payı olduğunu ifade eden Adıbelli’ye göre Biden sonrası dönemde Pasifik’te ve Orta Asya’da yeni denklemler ortaya çıkabilir.

Prof. Dr. Emin Gürses’e göre ABD, İsrail ve İngiltere, Ortadoğu’daki kaostan yararlanarak İran’a yakın grupları tasfiye etmeye çalışıyor. BRICS’in yerel para politikasının Pasifik’te Amerikan hegemonyasına darbe vurabileceğini belirten Gürses, ABD seçimlerine kadar İran-İsrail arasında savaş çıkmasının düşük bir ihtimal olduğunu söyledi.

Nalan Yazgan’a göre İsrail, Lübnan’ın güneyini ve Beyrut’un güney mahallelerini Gazze’ye çevirdi. UNIFIL personeline yönelik saldırıların dünya çapında tepki çektiğini kaydeden Yazgan, İsrail’in Hizbullah direnişi karşısında büyük bir ilerleme gösteremediğini belirtti.

Gazeteci Gökhun Göçmen'e göre tüm çabalara rağmen İsrail barış istemiyor. Çin'in Filistin konusunda doğrudan ve dolaylı birçok girişimde bulunduğunu kaydeden Göçmen, İsrail'in İran misillemesi gerçekleşirse özellikle Körfez ile İran arasında kurulan diyalogun ve barış sürecinin etkilenebileceği uyarısında bulundu.

Ramazan Bursa'ya göre İsrail, Türkiye'nin güçlü bir şekilde Filistin dosyasında yer almasını istemiyor. İran'ın misillemesinin BM kuralları çerçevesinde gerçekleştiğini kaydeden Bursa, diğer yandan İran hakkındaki nükleer silah testi iddialarının Batı basınından geldiğini ve güvenilirliğinin sorgulanması gerektiğini belirtti.

Dr. Gökhan Çınkara'ya göre Türkiye, geldiği konum itibarıyla İsrail'e karşı somut kazanım elde etme ihtiyacı duyuyor. İsrail ve İran arasındaki gerilimi de değerlendiren Çınkara, Körfez Arap ülkelerinin, İran ve Hizbullah'ın güç kaybetmesinden rahatsızlık duymadığı yorumunda bulundu.

Doç. Dr. Merve Özcan'a göre İran'ın misillemesi, Netanyahu'nun "rejim değişimi" tehdidinden sonra geldi. ABD'nin İsrail'in rasyonel olmayan politikalarını desteklediğinin altını çizen Özcan, İsrail'in Türkiye'ye yönelik tehditlerinde, ABD'nin de desteklediği terör örgütlerinden faydalanabileceğini vurguladı.

Eski Genelkurmay İstihbarat Daire Başkanı İsmail Hakkı Pekin'e göre İsrail, Türkiye'ye yönelik "Kürt kartını" oyarsa, sınır hattı boyunca Türkiye'ye tehdit oluşturabilir. İsrail'in İran'a yönelik olası misillemesinde üç ana hedef olduğunu belirten Pekin, nükleer tesislerin vurulması halinde bölgesel savaş çıkabileceği uyarısında bulundu.

Prof. Dr. Mehmet Yuva'ya göre, İsrail ve ABD'nin savaş politikaları, Hindistan-İsrail koridoru projesinden bağımsız okunamaz. İsrail'in Türkiye'yi hedef alabileceği araçların PKK, ÖSO, IŞİD gibi örgütler olduğunu kaydeden Yuva, Lübnan meselesinin ve İsrail'in kışkırtmaya çalıştığı mezhepçiliğin doğrudan Türkiye'yi de ilgilendirdiğini belirtti.

Dr. Ali Semin'e göre ABD'nin İsrail saldırganlığını durdurmaya yönelik bir arzusu veya çabası bulunmuyor. İsrail'in Lübnan'dan Yemen'e, Suriye'den İran'a kadar uzanan bir hattı yok etmek istediğini kaydeden Ali Semin, diğer yandan İsrail saldırganlığını ancak somut bir bölgesel işbirliğinin durdurabileceğini belirtti.

Emir Aşnas'a göre Hizbullah direnişi, İsrail'in Lübnan içerisinde ilerleyişini kısıtlayacak. İran'ın misillemesi ile aslında İsrail'i gelecekte yapabileceği saldırılardan caydırmayı amaçladığını vurgulayan Aşnas, çatışmaların Amerikan seçimleri öncesinde bitmeyeceği değerlendirmesinde bulundu.

Prof. Dr. Barış Doster'e göre İran, İsrail'in tahriklerine kapılmıyor. İsrail'in savaş için İran'ı kışkırttığını kaydeden Doster, Amerika'nın ise İsrail'in varoluşunu her şeyin önüne koyarak hareket ettiği görüşünde.

Gazeteci Ömer Ödemiş'e göre Nasrallah'ın kaybı her ne kadar psikolojik etkiye sahip olsa da Hizbullah, direniş hareketi olarak daha da güçlenecek. İsrail'in kara harekatına yönelik adım atmayacağı yönünde değerlendirmede bulunan Ödemiş, İsrail'in psikolojik üstünlük sağlamışken askeri kayıp yaşamayı göze alamayacağını öne sürdü.

Emekli Büyükelçi Faruk Loğoğlu’na göre uluslararası sistemde reform çağrısında bulunan üç ana grup seslerini duyurmayı başardı. Reformun sadece mevcut BM sisteminde gerçekleşmesinin faydası olmayacağını belirten Loğoğlu, öte yandan küresel sistemin şu anda değişime gitmesinin düşük bir ihtimal olduğunu vurguladı.

Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu'na göre ateşkes çabaları Lübnan için yeterli olmayacak. İsrail'in kara harekatı için kolları sıvamış olabileceğini ve meşru altyapı inşasına başladığını kaydeden Atlıoğlu, öte yandan Hizbullah'ın aldığı darbelere rağmen direnişe hazır olduğunu vurguladı.

Dr. Adıbelli'ye göre Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın BM konuşmasında, İsrail'e yönelik "Nürnberg Mahkemeleri" kurulması yönünde bir mesaj yer aldı. ABD'nin İsrail vetoları ile zayıflattığı BM yapısını güçlendirmek için Çin'in yeni fikirler ortaya attığını aktaran Adıbelli, diğer yandan Pasifik'te Biden-Kishida devrinin kapandığını belirtti.

Gazeteci Sarkis Kassargian'a göre Türkiye'nin Şam ile Suriye muhalefeti arasındaki uzlaşı ısrarı sürerse, Türkiye ve Suriye normalleşmesi sekteye uğrayabilir. Sarkis Kassargian diğer yandan Beşar Esad'ın BRICS zirvesine katılmayacağı için Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Kazan'da görüşmesinin düşük bir ihtimal olduğunu vurguladı.

Musa Özuğurlu'ya göre İsrail, Lübnan ile arasındaki güç dengesizliğini lehine kullanarak saldırılarını yoğunlaştırıyor. İsrail'in Hizbullah'a yönelik saldırılarını durdurmaya niyeti olmadığının altını çizen Özuğurlu, Netanyahu hükümetinin asıl hedefinin Litani Nehri'ne kadar uzanan Lübnan topraklarını işgal etmek olduğunu kaydetti.

Çağlar Tekin’e göre ABD seçimlerine müdahaleye ilişkin bulgular İsrail’i işaret ettiği halde Amerikalı makamlar Rusya ısrarını sürdürüyor. Batı’nın İsrail’in terör saldırılarını kınamadığını da vurgulayan Tekin, Batı ikiyüzlülüğünün özellikle 7 Ekim sonrası daha da belirgin hale geldiğini vurguladı.

Nalan Yazgan’a göre İsrail’in iki gün üst üste yaptığı siber saldırılar, Lübnan halkını terörize etti. Hizbullah savaşçılarının moralinde düşüş gözlemlense de davalarına bağlılıklarının sürdüğünün altını çizen Yazgan, İsrail’in kara harekatına kalkışması durumunda çok ağır kayıplar vereceğini vurguladı.

Erdal Tekin'e göre Almanya'nın sınır kontrolü kararı almasının birincil sebebi, ülkedeki göçmenlerin suç oranlarındaki artış. Kamu düzeninin, göç alan Avrupa ülkeleri genelinde tehlikeye girdiğini ifade eden Tekin, bu durum karşısında merkez partiler çözümsüz kaldığı için AFD gibi "aşırı sağ" olarak tanımlanan partilerin ivme kazandığını kaydetti.

Prof. Dr. Hasan Ünal’a göre, Rusya’nın derinliklerini vurma yönündeki açıklamalar yapan Batı, tam bir çılgınlık hali içerisinde. NATO uydularının yönlendireceği füzelerle Rusya’nın vurulmasının çok ciddi sonuçları olacağının altını çizen Ünal, diğer yandan ABD derin devletinin savaşı geri döndürülemez bir noktaya tırmandırmak istediğini kaydetti.

Hasan Erel’e göre CIA ve MI6 başkanları buluşması sonrası Batı’dan gelen Rus topraklarını Batı füzeleri ile vurma yönündeki açıklamalar, nükleer savaş başlatabilecek olaylara sebebiyet verebilir. Ukrayna'nın savaşı halihazırda kaybettiğine dikkat çeken Erel, Batı'nın yeni provokasyon arayışları içinde olduğunun altını çizdi.

Dr. Semin'e göre Mesud Pezeşkiyan'ın Irak ziyareti, İran'ın ilgisini tekrar bu bölgeye yoğunlaştıracağını işaret ediyor. Pezeşkiyan'ın Kürtler ve Şiiler ile temas kurup Türkmenler ile görüşmemesini bir Şii-Kürt koalisyonunun sinyali olabileceğini kaydeden Ali Semin, öte yandan Amerikan askerlerinin Irak'tan çekilmeyeceği değerlendirmesinde bulundu.

Amerika araştırmaları uzmanı Şanlı Bahadır Koç'a göre Kamala Harris, münazarada sunumu çok iyi becerdi ve başarılı bir şekilde Trump'ın dikkatini dağıtmayı başardı. Trump'ın birçok fırsatı değerlendiremediğinin altını çizen Koç, yine de Trump'ın politikalardan bahsederken bir miktar performans gösterebildiğini vurguladı.

Suat Delgen'e göre ABD ve Avrupa Birliği, Husiler'in Kızıldeniz'deki taşımacılık trafiğine yönelik faaliyetlerini durdurma konusunda başarısız oldu. Hedef alınan gemilerin önemli bir kısmının Yunanistan'a ait olduğunu ifade eden Delgen, diğer yandan özellikle LNG temelli enerji taşımacılığının Ümit Burnu hattına kaydığını belirtti.

Hüsnü Mahalli'ye göre Hakan Fidan Kahire'de konuşurken Suriye heyetinin salonu terk etmesi, iki ülke arasındaki normalleşme sürecinde gelişme yaşanmadığını işaret ediyor. Arap Birliği'nin de Suriye'ye karşı olumsuz tavrının devam ettiğini ifade eden Mahalli, hiçbir Arap liderin Suriye'yi ziyaret etmediğini vurguladı.

Umur Tugay Yücel'e göre Türkiye'de "Batı karşıtı" olarak tanımlanan BRICS esasında Batı ile sıkı ticari ilişkilere sahip. İşbirliği ve kültürel etkileşime önem veren BRICS'in Batı dışı bir platform olduğuna dikkat çeken Yücel, BRICS ile NATO'nun, G7'nin ve AB'nin kıyaslanmaması gerektiğini vurguladı.

Gökhan Çınkara'ya göre Türkiye ve Mısır ilişkileri süratle iyiye gidecek. Doğu Akdeniz, Afrika Boynuzu ve ekonomik alanlarda işbirliğinin öne çıkacağını dile getiren Dr. Çınkara'ya göre, Arap Baharı sonrası Türkiye'nin geriye kalan son normalleşme dosyası Suriye.

Osman Çutsay'a göre Almanya'da Hristiyan Demokratlar ve AFD arasında sağ koalisyon döneminin yaratılabilmesi için çalışmalar başladı. Sosyalizmsiz kalan Almanya'nın yönetilme sorunu yaşadığının altını çizen Çutsay, Sahra Wagenknecht hareketinin katıksız bir sol ve sosyal demokrat çizgiyi benimsediğini ve karşılık bulduğunu ifade etti.

Gökhun Göçmen’e göre Türkiye’nin BRICS yerine BRICS çatısı altındaki Yeni Kalkınma Bankası’na üye olması daha olası. Türkiye’nin NATO üyeliği sebebiyle BRICS ile diplomatik dayanışmasının nasıl olacağı konusunun belirsiz olduğunu belirten Göçmen, Türkiye’nin Yeni Kalkınma Bankası üyeliği sırasında ilişkileri geliştirebileceği kaydetti.

Prof. Dr. Barış Doster'e göre, 2020'deki savaşı kaybeden Paşinyan, iktidarını Batı'nın desteği sayesinde korudu. Gürcistan'daki seçimlerde açıkça yeni bir renkli devrim girişiminde bulunulduğunu kaydeden Doster, 2003'te başlayan ve 2008'de Rusya ile silahlı çatışmaya yol açan süreci hatırlattı.

Prof. Dr. Yuva'ya göre Suriye'nin Türkiye ile normalleşmek için "Türk askerleri çekilsin" ön koşulu bulunmuyor. Beşar Esad'ın ve Türkiye'nin açıklamalarının kamuoyuna ve sahaya verdiği mesajlar çerçevesinde ele alınması gerektiğini kaydeden Yuva, diğer yandan normalleşmeye en çok İsrail'in karşı çıktığını aktardı.

Sarp Sinan Hacır'a göre Cumhuriyetçi Partinin şahin kanadı ve neocon ekibi Demokratlara kayarken, Demokrat Parti içerisindeki müesses nizam karşıtları da Donald Trump'ın safına geçti. Adayların birbirini komünist veya aşırı sağcı olmakla itham ettiğini kaydeden Hacır, başkanlık münazarası performansının önemli bir etmen olacağını vurguladı.

Özersin’e göre Pavel Durov’un Fransa’da gözaltına alınması, demokrasiyi ve ifade özgürlüğünü savunduğunu iddia eden Batı’nın giderek sansür politikalarını desteklemesi durumunun geldiği son noktayı ifade ediyor. Onur Özersin öte yandan Harris’in seçilmesi durumunda sıradaki ismin Elon Musk olduğunu da belirtti.

Musa Özuğurlu'ya göre Hasan Nasrallah'ın stratejisi, İsrail'in yaşadığı kayıpları itiraf etmesi üzerine kurulu. Fuad Şükür suikastının intikam operasyonu tatmin edici sonuçlar vermezse Hizbullah'ın tekrar roket ateşleyebileceğini kaydeden Özuğurlu, diğer yandan Lübnan'da halkın bir nebze olsun rahatladığını ifade etti.

Ramazan Bursa'ya göre Pezeşkiyan kabinesi, reformistler ve muhafazakarlar arasında bir ulusal birlik hükümeti kurmayı hedefliyor. İran'ın gündemindeki bir başka konu olan İsrail'e misillemeye değinen Bursa, ABD donanmasının üçte birinin bölgeye intikal etmesi sonucunda misillemenin hassas bir denklemde ilerlediğini kaydetti.

Erenerol’a göre Zelenskiy’nin “ekümenik” mesajı, Türkiye’nin toprak bütünlüğünü ve egemenlik haklarını hedef alan saldırgan bir açıklama. Fener Rum Patrikhanesi’nin Batı emperyalizmi ile koordineli hareket ettiğini ifade eden Selçuk Erenerol, öte yandan patrikhanenin “Vatikanlaşmak” için çalıştığını da sözlerine ekledi.

Dr. Semin'e göre İsrail'in rehineler serbest bırakıldıktan sonra dahi Hamas'ı yok etme konusundaki ısrarı, ateşkes müzakerelerini çıkmaza sokuyor. Yahya Sinvar'ın siyasi lider olmasıyla birlikte Hamas'ın direnişe daha çok önem vereceğinin altını çizen Semin, diğer yandan ABD'nin İran misillemesini engellemek için yoğun çaba gösterdiğini belirtti.

Prof. Dr. Köni’ye göre başkan yardımcılığı döneminde öne çıkmayan Kamala Harris’in, başkan adaylığı için ortaya koyduğu net bir politika yok. Seçimlerde “swing state” olarak bilinen eyaletlerin kilit rol oynayacağını belirten Köni, bu noktada ABD’nin aldığı göçler ile değişen sosyal yapısının etkili olacağını söyledi.

Prof. Dr. Ünal’a göre Türkiye, dış politikada devlet soğukkanlılığı ile değil, bireylerin duyduğu öfke ile hareket ediyor. Türkiye’nin diplomatik durumunu kuvvetlendirmesi için çeşitli tavsiyelerde bulunan Ünal, diğer yandan Doğu Akdeniz’de fırsat kollayan Yunanistan ve Güney Kıbrıs’ın dikkatle gözetlenmesi gerektiği uyarısında da bulundu.

Dr. Adıbelli’ye göre Bangladeş’te yaşanan öğrenci protestoları, apaçık bir renkli devrim. ABD’nin St. Martin’s adasına askeri üs kurarak Bengal Körfezi’ne hakim olma planları ile renkli devrimin paralel ilerlediğine dikkat çeken Barış Adıbelli, “asıl her şey şimdi başlıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Hasan Erel’e göre, Gazze için ateşkes müzakerelerinin yeniden başlaması İran’ın Haniye suikastından ötürü İsrail’e yönelik misilleme olasılığını değiştirmiyor. Erel, İran’ın Hizbullah ve Husilerle birlikte İsrail’e yönetik koordineli bir hamlesini ‘kaçınılmaz’ görürken, bunun ciddi bir savaşa dönüşme olasılığına atıf yaptı.

Şanlı Bahadır Koç, ABD’de ekonomiden dış politikaya ciddi siyasi meselelere dokunmayan, bir başkana suikast girişiminin bile konuşulmadığı sıradışı bir seçim süreci yaşanıyor. Kamala Harris’in bir basın toplantısı bile yapmadığını anımsatan Koç, Trump ile Vance’ın ‘garip’ diye çerçevelendiği bu süreçte liberal medyanın rolüne işaret etti.

Musa Özuğurlu’ya göre, MSB Güler’in TSK’nın çekilmesi için Suriye’de yeni Anayasa seçimler ve sınır güvenliği şartı koşması, ‘detaylarda anlaşılmaması ve bu konjonktürde çekilmek istememeye’ yorulabilir. İki ülke için ‘isteseler bundan uygun bir zaman bulunamaz’ vurgusu yapan Özuğurlu, Haniye suikastı sonrası beklenen İran misillemesine atıf yaptı.

Dr. Gökhan Çınkara’ya göre, İran’ın İsrail’e misillemesi ‘sınırlı ama can yakıcı’ olabilir. Yine de İran’ın büyük bir savaşı için ekonomik ve askeri gücü olmadığını söyleyen Çınkara, İsrail’in de önleyici saldırı dahil ABD’ye rağmen bildiğini okuyabileceğini belirtti. Çınkara, yeni lider Sinvar’ın ise karizmasıyla ateşkesi getirebileceği görüşünde.

NATO’nun 75’inci yıl Washington zirvesindeki gelişmeler, Joe Biden liderliği altında Atlantik İttifakının ayrımlarının giderek derinleştiği görünüm ve onaylanan ortak bildiriyi, Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz ile konuştuk.

Delgen’e göre ABD, Çin ile olan mücadelesini NATO eksenine kaydırarak bir NATO-Çin mücadelesi yaratmaya çalışıyor. Polonya’nın Ukrayna hava sahasındaki Rus füzelerine ilişkin açıklamasını anımsatan Delgen, NATO bildirisinde yer alan bir maddenin yakın gelecekte Polonya’nın tehdidiyle paralel gelişmelere sebep olabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Ramazan Bursa'ya göre, Pezeşkiyan'ın etnik kimliği, İran politikalarında belirleyici bir faktör değil. İran'da güvenlik, ekonomi ve diplomasi gibi konularda karar alıcının Rehber Hamaney olduğunun altını çizen Ramazan Bursa, İran'ın genel anlamda jeopolitik konulara yaklaşımında değişiklik yaşanmayacağını kaydetti.

İngiltere'den sonra Fransa da sandık başına gitti. Seçim sonuçları daha net olarak açıklanmadan sokaklarda eylemler gerçekleştirildiği görüldü. Le Pen'in yükselişi sürerken, Yeni Halk Cephesi en çok oy alan ittifak oldu. Mine Kırıkkanat'a göre, diğer partiler göçmen sorununa çözüm getiremediği için aşırı sağın yükselişi sürecek.

İngiltere'de 14 yıllık Muhafazakar Parti iktidarı sona erdi fakat 4 Temmuz seçimleri, yeni tartışmaları beraberinde getirdi. İngiltere'de doğrudan demokrasi ve seçim sistemlerinin tartışmaya açıldığını aktaran Sedat Aral'a göre, Avrupa demokrasileri günümüzde kapitalist çıkar gruplarını gözeten oligarşilerden ibaret.

Astana’da düzenlenen ŞİÖ zirvesi, Avrasya coğrafyasının ilgi odağı oldu. Belarus’un üye yapılmasıyla genişleyen ŞİÖ’ye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gösterdiği ilgi de dikkat çekti. Dr. Adıbelli’ye göre Türkiye tam üye olma arzusunu taşısa da bunun zaman alacak bir süreç olduğunun farkında.

CNN ekranlarında canlı ayınlanan ABD başkanlık münazarasının yankıları sürüyor. Anketlerde Donald Trump öne geçerken, Demokrat Parti’nin içerisinde Biden’ın istifasını isteyenlerin sayısı artıyor. Sarp Sinan Hacır’a göre, en büyük çekişme Biden ve Obama aileleri arasında sürüyor.

Suriye’nin kuzeyinde, Türk bayraklarına ve Türk tırlarına yönelik saldırılar yaşandı. Saldırıların, Türkiye ve Suriye taraflarından gelen normalleşme sinyali sonrası gerçekleşmesi dikkat çekti. Gazeteci Ömer Ödemiş’e göre, Türkiye ancak Suriye ile anlaşarak Suriye ile ilgili sorunların üstesinden gelebilir.

Baydarol'a göre, Fransa seçimleri Macron için siyasi intihar oldu. Avrupa Birliği'nde çiftçilerin isyanları ile giderek ivme kazanan aşırı sağın Fransa'da da sandıktan birinci çıkmasını değerlendiren Can Baydarol, aşırı sağ olarak nitelendirilen siyasi oluşumların NATO karşıtı söylemler ile dikkat çektiğini ifade etti.

Dünyanın gündeminde olası bir Hizbullah – İsrail savaşı var. Bild gazetesinin “Savaş temmuz ayının ikinci haftasında başlayacak” iddiasıyla birlikte tedirginlik yükseldi. Beyrut’ta bulunan gazeteci Nalan Yazgan’a göre, savaş senaryolarında, Hizbullah’ın 2006’ya göre çok daha caydırıcı bir güç olduğu gerçeğinin de hesap edilmesi gerekiyor.

ABD başkanlık seçimlerinin öne çıkan iki adayı eski Başkan Donald Trump ve görevdeki Başkan Joe Biden, CNN’de düzenlenen münazarada tartıştı. Amerikan kamuoyu yoklamalarında Trump öne çıkarken, Şanlı Bahadır Koç’a göre Joe Biden’ın arkasındaki güç odaklarının zihinsel iflasına tanıklık edilmiş oldu.

WikiLeaks'in kurucusu Julian Assange, ABD'yle yaptığı anlaşma gereği ABD'ye bağlı Kuzey Mariana Adaları'ndaki Saipan Adası mahkemesine çıkarak suçunu kabul etti. Mahkeme Assange’ın derhal serbest kalmasına hükmetti.

Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Habertürk canlı yayınında BRICS ile ilgili soruları yaıntladı. BRICS için "AB'ye göre daha çok medeniyeti içinde barındırıyor" ifadeleri kullanan Fidan'ın açıklamalarını değerlendiren Umur Tugay Yücel, Türk dış politikasının BRICS meselesini artık oldukça ciddiye aldığı değerlendirmesinde bulundu.

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, ABD’nin teslim ettiği ATACMS füzeleri ile Sivastopol’da bir halk plajını vurdu. Misket bombaları ile doğrudan sivillerin hedef alındığı terör saldırısını değerlendiren Okay Deprem, napalm katliamlarını hatırlatan bu saldırının arkasında ABD’nin provokasyon arzusunun yattığını dile getirdi.

Kassargian’a göre, İsrail’in Hizbullah ile yaşadığı sınır çatışması Lübnan’ın başkenti Beyrut’a kadar yayılırsa, Lübnanlılar çok büyük bir ekonomik krizle karşı karşıya kalacak. Öte yandan Kassargian, Netanyahu’nun İsrailli askeri uzmanlar tarafından uyarıldığını fakat savaşa karar verme ihtimalinin hala bulunduğunu belirtti.

Doç. Dr. Yasin Atlıoğlu'na göre, daha önce İsrail'i Güney Lübnan'dan atmayı başaran Hizbullah, yeni bir kara savaşına da oldukça hazırlıklı durumda. İsrail'in Lübnan'ı işgal kararı alması durumunda kara harekatında yaşayacağı kayıpların siyasi krize sebep olacağını değerlendiren Atlıoğlu, Netanyahu'nun koltuğunu korumakta zorlanacağını kaydetti.

Dr. Barış Adıbelli’ye göre, Rusya lideri Putin’in Kuzey Kore ve Vietnam ziyaretleri Avrasya denklemini değiştirici nitelikte. Rusya’nın iki ülkeyle ilişkilerindeki tarihsel derinliğe işaret eden Adıbelli, ABD’nin son yıllarda bölgede ‘paktlar çöplüğü’ yaratırken, asıl Avrasya düzeni ve güvenlik mimarisini Rusya ile Çin’in tesis ettiği görüşünde.

Gökhun Göçmen, Türkiye’nin yatırım ve sıcak para ihtiyacı sürerken, Bakın Fidan’ın önce Çin ardından Rusya’daki BRICS toplantısına katılmasının önemine dikkat çekti. BRICS’in artık ‘oyun kurucu’ hale geldiğine işaret eden Göçmen, Batı’ya karşı koz hesabı yapılmaması halinde BRICS ilgisinin Türkiye’nin hayrına sonuçlar verebileceği görüşünde

Osman Çutsay’a göre AP seçimleri Almanya’da SPD’nin ve neoliberal ortaklarının çöküşünü sergiledi. Bunda Ukrayna çatışması, ekonomik kriz ve Almanya’nın sanayisizleşmesinin etkisine dikkat çeken Çutsay, CDU-CSU’nun çatışmaya dair tavrının farklı olmadığını vurguladı. Çutsay, yükselen AfD’ye Türklerin de ilgisi olduğunu belirtti.

Dr. Gökhan Çınkara’ya göre BM Güvenlik Konseyi’nin ‘ateşkes için yol haritasının’ uygulanma durumu meçhul. İsrail yönetiminin Gazze sahasında ‘yeni bir gerçeklik yaratma’ peşinde olduğunu belirten Çınkara, FKÖ’nin 1982’te Lübnan’ı terk etmesine atıfta bulundu. Çınkara’ya göre Filistin tarafında da Hamas içinde görüş ayrılıkları mevcut

Dr. Ali Semin’e göre Biden’ın Gazze’de ‘ateşkes planının’ uygulanması imkansız görünüyor. Aşamalı bir yol haritası sunan plan uyarınca İsrailli rehineler bırakıldığında İsrail saldırılarının durması için hiçbir garanti bulunmadığını belirten Semin, Hamas’ın askeri kanadının ‘yok edilmeyi’ kabul etmeyeceğini dile getirdi.

St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu'nda, eski CIA uzmanı Larry C. Johnson, Ceyda Karan’la Eksen özel yayınına konuk oldu. Larry Johnson, ABD'nin Türkiye'yi eşit statüde görmediğini, adeta bir çocuk gibi davrandığını ve Türkiye'nin artık Batı'nın bu muamelesine bir tepki gösterip, küresel güneydeki fırsatlara yönelmesi gerektiğini belirtti.

St. Petersburg Devlet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünden Prof. Dr. Aleksandr Antonovich Kolesnikov, Türk – Rus ilişkileri, Batılı devletlerin uyguladığı yaptırımlar ve Rusya lideri Vladimir Putin’in konuşmasını, St. Petersburg Ekonomik Forumu 2024’te Ceyda Karan’la Eksen’in özel yayınında yorumladı.

St. Petersburg Ekonomik Forumu'nun ikinci gününde Brezilyalı gazeteci Pepe Escobar, Ceyda Karan'la Eksen'e konuk oldu. Escobar, değişen jeopolitik rüzgarı ve Türkiye'nin BRICS ilgisini değerlendirdi. Escobar’a göre Türkiye’nin Avrasya ile ilişkileri geliştirmesi, gerileyen Avrupa Birliği ile yakınlaşmaya kıyasla daha fazla potansiyel taşıyor.

St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu 2024 (SPIEF-2024) başladı. Ceyda Karan, Eksen'in özel bölümünde iş dünyasının temsilcilerinin yanı sıra 136 devletin üst düzey katılım gösterdiği SPIEF-2024’le ilgili gözlemlerini St. Petersburg’dan aktardı. Ceyda Karan’ın konuğu Okay Deprem, Bakan Fidan’ın BRICS çıkışını değerlendirdi.

Hüsnü Mahalli’ye göre, Biden’ın aşamalı ateşkes teklifini Hamas iki ay önce önermiş, İsrail reddetmişti. İsrail’in Gazze sonrası Lübnan’da yeni cephe açması senaryosuna atıf yapan Mahalli, Biden’ın da başkanlık seçimi yaklaşırken derdinin; Filistin meselesini çözmek değil, İsrail ile Suudileri barıştırarak Rusya’ya ‘kazık atmak’ olduğu görüşünde.

Prof. Hasan Ünal, Gürcistan’da Yabancı Nüfuzunun Şeffaflığı yasası nedeniyle estirilen fırtınayı ‘saçmalık’ diye niteledi. Ünal’a göre, Batı’nın STK endüstrisi artık ‘balistik füze’ tesirli. Tifilis’teki sosyal demokrat hükümetin Rusya yanlısı olduğu yalanına atıf yapan Ünal, Batı’nın Ukrayna gibi bu ülkeden cephe açmaya çalıştığı görüşünde.

Prof. Köni’ye göre, ‘hukuk temelli uluslararası sistemi’ bitiren ABD, Gazze’de devletimsi bir şey kurdurup işi götürmeyi düşünüyor. Batı’nın ‘insancıl müdahale’ diye bir şey icat edip, liberal düzen iddiasıyla savaşlar çıkardığını belirten Köni, ‘Bir de biz iyi niyetli imparatorluğuz diyorlar. 800 askeri üste jimnastik yapmıyorlar herhalde’ dedi.

Emir Aşnas’a göre, Gazze savaşı kapitalist-emperyalist sistemin merkez ülkelerini etkilerken, BM sistemini büyük ölçüde felç etti. Barış gücü önerilerini işlevsiz bulan Aşnas, Filistin’in devlet olarak tanınmasının sahada durumu değiştirmediğine işaret etti. Aşnas’a göre, ‘İsrail ve ABD aslında Filistin’i tanımayarak kendi mezarlarını kazıyorlar’.

Sarp Sinan Hacır’a göre, dünyaya ‘kurallara dayalı sistem’ söylemini tekrarlayan Batı sıra İsrail’e geldiğinde ‘kural tanımaz’ oluyor. ‘İstediğiniz kararı çıkarın mahkemelerden. Kim uygulayacak’ diye soran Hacır, etkili silah ambargosunun İsrail’i durdurabileceği görüşünde. Ancak Hacır, ABD siyasetinin para ve lobilerle döndüğünü anımsattı.

Sedat Aral’a göre, 4 Temmuz seçiminde İngiltere halkı Rishi Sunak’ı eritecek ama muhalefetteki İşçi Partisi de ‘yağmurdan kaçarken doluya tutulmak’ anlamına geliyor. Sunak’ın Rusya’ya ithamlarının kimseyi ikna etmediğini belirten Aral, seçimleri mortgage faizleri ve ısınma-barınma giderlerinin belirleyeceği görüşünde.

Prof. Mehmet Yuva’ya göre, İran’da İslam Cumhuriyetinin ‘tunç yasası’ tabir edilen ilkesel tutumu değişmez, ancak yeni seçilecek lider bölgesel ve küresel konjonktüre göre İran politikalarını biçimlendirecek. Yuva, İran’ın iddiaların aksine Filistin’de, Irak’ta ve Suriye’de çatışmaların devamında yana olmadığı görüşünde.

Dr. Bilgehan Alagöz’e göre İran’ın güvenliği verdiği önem düşünüldüğünde Reisi ve Abdullahiyan’ın hayatlarını yitirdikleri kaza kadar sürecin yönetilişi de şaşkınlık yarattı. Reisi’nin İran’da dini liderin belirlediği yapıdaki önemine vurgu yapan Alagöz, Tahran’ın ABD’de Trump’ın kazanacağı öngörüsüyle formül geliştireceği görüşünde.

Çağlar Tekin’e göre UCM’nin İsrail Netanyahu ile Gallant hakkındaki iddianamesi kısa süre önce ‘hayal bile edilemezdi’. İsrail’in açlığı kullanarak savaş suçları işlediğini, Gazze’deki eylemlerinin Hamas’la kıyaslanamayacağı görüşündeki Tekin, işgalci güç ve işgale uğrayan arasındaki farkın dikkatten kaçtığını dile getirdi.