Bollywoodowanie

Yash Chopra to jeden z tych reżyserów, których polscy fani kina indyjskiego znają i szanują. Ponieważ jednak najbardziej znane są jego nowsze dzieła, ja chciałabym zabrać dziś Państwa w czasy nieco dawniejsze, bo aż do końca lat osiemdziesiątych, kiedy to Yash Chopra stworzył film, który dzisiaj uważa się za dzieło oficjalnie rozpoczynające epokę romantycznych produkcji z lat dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych. Zapraszam.

Bibliografia:

Dwyer R., 2002, Yash Chopra. Fifty Years in Indian Cinema, Roli Books Pvt. Ltd., New Delhi.

Iyer L., 2018, Sridevi. Queen of Hearts, Westland Publications Private Limited, Chennai.

Nayak S., 2019, Sridevi. The Eternal Screen Goddess, Penguin Random House, New Delhi.

Zapraszam dziś Państwa na spotkanie z „Madhumati” Bimala Roya, jednym z najbardziej popularnych indyjskich filmów i kolejnym dziełem, które każdy znać powinien. Jeśli dodatkowo interesuje Państwa co łączy „Madhumati” z Polską, to tym bardziej powinni Państwo poświęcić uwagę temu odcinkowi. Przyjemnego słuchania!

Bibliografia:

1. Bhattacharya Roy R., 2014, Bimal Roy’s Madhumati. Untold Stories From Behind the Scenes, Rupa Publications India Pvt. Ltd, New Delhi.

2. Bhattacharya Roy R. (red.), 2017, The Man Who Spoke in Pictures. Bimal Roy, Penguin Books India, New Delhi.

3. Chatterji S.A., 2017, The Cinema of Bimal Roy. An ‘Outsider’ Within, Sage Publications India Pvt Ltd, New Delhi.

4. Kumar Dilip, 2014, The Substance and the Shadow. An Autobiography, Hay House Publishers (India) Pvt. Ltd., New Delhi.

5. Mishra V., 2002, Bollywood Cinema. Temples of Desire, Routledge, New York, London.

Satyajit Ray to reżyser, którego chyba nie trzeba nikomu przedstawiać, bo każdy wie, że to największy indyjski twórca filmowy. Jednak, jak to często z wielkimi nazwiskami bywa, często zdarza się, że nazwiska znamy, ale dzieła już mniej. Dlatego zapraszam dziś Państwa na spotkanie z filmem Pather Panchali, debiutem Satyajita Raya od którego warto rozpocząć poznawanie twórczości tego wyjątkowego twórcy.

UWAGA! Nie wiem skąd mi się wzięła forma „uwidaczniona”, którą powtarzam w nagraniu aż dwa razy, ale tym razem wyjątkowo rozpraszały mnie hałasy, które co rusz zmuszały mnie do robienia przerw i wytrącały mnie tym samym z rytmu (zresztą można to poznać i po fakcie, że się powtarzam bardziej niż zwykle). Niektóre hałasy, niestety, słychać – chyba na całym osiedlu trwa sezon remontowy, bo codziennie ktoś wierci i stuka, przepraszam za to najmocniej.

Bibliografia:

Ray S., 1997, My Years With Apu, Faber and Faber Limited, London.

Robinson A., 2004, Satyajit Ray, The Inner Eye: The Biography of a Master Film-Maker, I.B.Tauris & Co Ltd., New York, London.

Robinson A., 2011, The Apu Trilogy. Satyajit Ray and the Making of an Epic, I.B.Tauris & Co Ltd., New York, London.

Seton M., 2003, Satyajit Ray. Portrait of a Director, Penguin Random House India, Gurgaon.

Dil Chahta Hai Farhana Khana zwykle uważany jest za dzieło ożywcze i przełomowe, które pokazuje całkiem nową, XXI wieczną indyjską rzeczywistość. A jednak, mimo że istotnie jest to opowieść pod wieloma względami nowatorska, film ten bardzo mocno wpisuje się w silny konserwatyzm, jaki dominował w kinie bollywoodzkim w początkach nowego millenium. Zapraszam więc Państwa na odcinek, w którym staram się spojrzeć na ten film z nieco innej perspektywy, bo z dystansu dwudziestu lat widać bardzo dobrze, że mimo swojej niezaprzeczalnej świeżości jest to film bardzo zachowawczy i jako taki doskonale wpisuje się w czasy, które go wydały.

Bibliografia:

Daniels Christina, 2012, I’ll Do It My Way. The Incredible Journey of Aamir Khan, Om Books International, Noida.

Sisodia Kirti, 2017, Aamir. A Social Spark, Prabhat Prakashan, New Delhi.

Najsłynniejszym twórcą, który zwykł przenosić sztuki Shakespeare’a w realia całkiem odmiennej od europejskiej kultury jest bez wątpienia Akira Kurosawa, jednak indyjski reżyser, Vishal Bhardwaj w niczym nie ustępuje wielkiemu mistrzowi. Z tego też powodu „trylogia szekspirowska” Bhardwaja to znowu, dzieła, które każdy powinien znać, nawet jeśli na co dzień nie jest fanem kina indyjskiego. Dzisiaj zapraszam na spotkanie z Omkarą, czyli Otellem w nadziei, że ci z Państwa, którzy jeszcze tego filmu nie widzieli, jak najszybciej nadrobią tę zaległość.

*Uwaga, w nagraniu pojawił się błąd – opisując jedną z bohaterek, Indu, powiedziałam, że jest to kobieta nie pozbawiona złudzeń, mając na myśli coś odwrotnego, czyli kobietę tych złudzeń pozbawioną. Przepraszam.

Zapraszam Państwa na spotkanie z filmem Ship of Theseus – filozoficznym i spokojnym, kontemplacyjnym dziełem, które znacznie odbiega od produkcji, jakie kojarzą nam się z Indiami. Ponieważ film ten reprezentuje najnowsze kino niezależne, w dzisiejszym odcinku przybliżam nieco i jego specyfikę, bo ze względu na popularność filmów niekomercyjnych na pewno z kinem tym się już Państwo zetknęli.

Zapraszam Państwa na filmową podróż do Biharu, miejsca bardzo specyficznego, uważanego często przez mieszkańców Indii za najbardziej zacofany ze stanów. Aby lepiej zobrazować specyfikę tego miejsca, zwykle porównuję Bihar do Podkarpacia i robię to bez złośliwości, bo sama z Podkarpacia pochodzę. A porównanie takie jest pomocne, gdyż należy pamiętać, że oglądając film „Gangs of Wasseypur” powinno się spojrzeć na zaprezentowanych w tym dziele mieszkańców regionu tak, jak patrzymy na przykład na bohaterów „Wesela” Smarzowskiego. Reprezentują oni kulturę bardzo lokalną i swoiście niewyrafinowaną, której jednak w żadnym wypadku nie należy odnosić do całych Indii i to między innymi ten fakt świadczy o świeżości filmu i to on zaważył na jego ogromnym sukcesie w kraju.

* Przepraszam bardzo za błąd w nagraniu – w pewnym momencie powiedziałam obydwu zamiast obydwojga; wyższość wpisów na blogu nad nagraniami polega na tym, że łatwiej je zredagować i usunąć z nich pomyłki.

Zapraszam Państwa na spotkanie z jednym z najsłynniejszych filmów, jakie kiedykolwiek nakręcono w Indiach i z ostatnim dziełem nominowanym do Oscara. Lagaan niebawem skończy 20 lat, a mimo to ogląda się go z równie zapartym tchem, jak w 2001 roku.

Zapraszam Państwa na film Fanaa, dzieło łączące w sobie opowieść o wielkiej miłości z trudną kwestią kaszmirskiego terroryzmu. Ponieważ Fanaa to film, który był dystrybuowany w Polsce, uznałam, że jest znany na tyle, że mogę sobie pozwolić na więcej niż zwykle spoilerów. Jeśli więc jeszcze go Państwo nie widzieli, a nie chcą się Państwo dowiedzieć o czym dokładnie opowiada, proszę najpierw film obejrzeć.

Go Goa Gone to film, który albo się kocha, albo nienawidzi, w moim jednak mniemaniu opowieść o pustoszących Goa zombie zasługuje na uznanie, jest bowiem filmem, który może przypaść do gustu również widzom nie przekonanym do typowych bollywoodzkich produkcji. Sięgając jednak po ten film należy pamiętać, że jest to pastisz horroru, więc proszę się nie nastawiać na mrożące krew w żyłach sceny.

„Main Hoon Na”, czy też jak kto woli „Jestem przy tobie”, to jeden z tych filmów, których polskim widzom przedstawiać nie trzeba. Ciekawa jednak jestem czy to prawie pełnoletnie dzieło wzrusza tak samo, jak przed laty. Dla mnie powrót do „Jestem przy tobie” był bardzo miłą podróżą, czego wyraz dałam w dzisiejszym odcinku - mam więc nadzieję, że przypadnie on Państwu do gustu.

Przepraszam za rozśpiewane ptaki w tle ale nie mogłam zamknąć okna, bo wichura wybiła mi dwie szyby, a o szklarza w pandemii nie tak łatwo. Z drugiej jednak strony, myślę, że akompaniament indyjskich papug można uznać za dodatek ciekawy, a na pewno egzotyczny.

Spotykaliśmy się już tutaj z dziełami przełomowymi i dzisiaj poznamy kolejny tego typu film. Znaczenia Qayamat Se Qayamat Tak nie da się przecenić, film ten bowiem uważa się za dzieło, które nareszcie przełamało ciąg bardzo nieudanych filmów, które były popularne w latach osiemdziesiątych. Jeśli chcą się Państwo dowiedzieć na czym ta wyjątkowość polegała, zapraszam do słuchania i życzę miłej zabawy.

Queen Vikasa Bahla to kolejny film, który każdy fan kina indyjskiego powinien znać. Wyreżyserowany i zagrany przez ludzi, którzy prywatnie niekoniecznie okazują się postaciami sympatycznymi, zalicza się mimo wszystko do najbardziej udanych indyjskich dzieł powstałych w XXI wieku. Zapraszam.

Omawiając film „Anand” w reżyserii Hrishikesha Mukherjee nie można nie skupić się na spektakularnym upadku największej indyjskiej gwiazdy filmowej, czyli Rajesha Khanny, który zwykle łączy się z tym dziełem. Dlaczego zatem tytuł odcinka brzmi „Narodziny gwiazdy”? Cóż, odpowiedź na to pytanie odnajdą Państwo przygotowanym przeze mnie materiale. Zapraszam.

Guru Dutt to jeden z największych reżyserów kina hindi, a jego film Pyaasa uchodzi za jeden z najważniejszych filmów, jakie kiedykolwiek nakręcono w Indiach. Przykry jest więc w tym kontekście fakt, że kariera reżyserska tego utalentowanego twórcy trwała tak krótko. Zapraszam na spotkanie z niezwykłym człowiekiem i jego niezwykłym dziełem, które, mimo że powstało przeszło sześćdziesiąt lat temu, do dzisiaj wzrusza tak samo, jak w dzień premiery.

Najsłynniejszym indyjskim pomnikiem miłości jest Tadź Mahal, zbudowany przez cesarza Śahdźahana dla jego zmarłej żony. Niewiele jednak osób słyszało o innym, równie pięknym hołdzie złożonym żonie, ale i bardzo burzliwemu, niemalże toksycznemu związkowi przez pewnego reżysera. Hołdem tym jest film Kamala Amrohiego pod tytułem Pakeezah, dzieło tworzone przez wiele lat i nakręcone mimo wielu przeciwności losu. Zapraszam na kolejny odcinek.

Uwaga!! Niechcący zasugerowałam Państwu, że Guru Dutt wyreżyserował film "Sahib Bibi aur Ghulam". Reżyserem jest oczywiście Abrar Alvi, a Guru Dutt był producentem. Film ten jest jedak tak mocno "duttowski", że za każdym razem podświadomie nazywam go dziełem Guru Dutta. Nie jest to zresztą jedyny taki przypadek, bo podobnie "Jagte Raho" jest dla mnie filmem Raja Kapoora, a "Kal Ho Naa Ho" dziełem Karana Johara i nie potrafię nic na to poradzić.

Czy indyjskie filmy o wężach są na tyle interesujące, żeby poświęcić im osobny odcinek podcastu? Jak najbardziej – zapraszam do dzisiejszego odcinka, w którym opowiadam o tych fascynujących ekranowych historiach i w którym dowiedzą się Państwo czym w ogóle są filmy wężowe, dlaczego akurat wężowe i co w nich takiego specjalnego. Życzę miłego słuchania.

17 stycznia 2014 roku na ekrany indyjskich kin wszedł film Miss Lovely, którego reżyser, Ashim Ahluwalia, zaprezentował swoim widzom zapomniany świat bombajskiego podziemia filmowego, w którym produkowano mało wyrafinowane filmy klasy B. Zapraszam Państwa do wysłuchania odcinka poświęconemu nie tylko filmowi Miss Lovely, ale przede wszystkim tym produkcjom, o których dzisiaj może nie wszyscy pamiętają, a o których warto się czegoś dowiedzieć.   

Przepraszam za fragment, w którym mówię o scenie w scenie – próbowałam to zdanie zgrabnie przyciąć, ale się nie udało, a ponownie dograny urywek często ma inne brzmienie niż część oryginalna, więc już wolałam nie kombinować.

Mimo że najlepiej znają Państwo zapewne film "Devdas" Sanjaya Leeli Bhansalego z 2002 roku z Shah Rukhiem Khanem w roli tytułowej, należy pamiętać, że powieść ta doczekała się także innych, nie mniej znanych adaptacji. Z okazji 65 urodzin "Devdasa" z 1955 roku, w reżyserii Bimala Roya, które przypadają 30 grudnia 2020 roku, chciałabym przedstawić Państwu zwłaszcza trzy filmy, uważane do dzisiaj za dzieła najbardziej udane. Proszę jednak pamiętać, że adaptacji "Devdasa" powstało dotychczas około dwudziestu, w różnych indyjskich językach.

Dzisiejszy odcinek, bardziej niż samemu filmowi i procesowi jego powstawania, poświęcony został fascynującej historii kina bollywoodzkiego początków XXI wieku. Uznałam tę właśnie okazję za najlepszy moment do opowiedzenia o czasie, w którym doszło do dramatycznych wydarzeń, narodzin nowych typów ekranowych opowieści, nowych idoli i wielu interesujących dzieł, których twórcy brutalnie ze sobą rywalizowali, bo film „Czasem słońce, czasem deszcz” jest z jednej strony doskonałym przykładem tego, jak jedno dzieło może uratować aktorską karierę, a z drugiej ilustracją zwycięstwa jednak mimo wszystko gorzkiego. Warto też przy tej okazji zastanowić się nad ciemnymi stronami aktorskiej sławy, nie jest bowiem prawdą, że popularny aktor, czy reżyser nie może nagle spaść z piedestału. W odcinku pojawia się zatem wiele nazwisk i tytułów, ale mam nadzieję, że nie będzie to zbyt skomplikowane.

Zapraszam dziś Państwa do czasów kolonialnych, w których powstał jeden z nielicznych indyjskich filmów o niedotykalnych i jeden z nielicznych filmów nakręconych przez Europejczyka, który pracował dla indyjskiej wytwórni. Nawet jeśli nie widzieli Państwo samego filmu, myślę, że warto posłuchać o ciekawych czasach, jakie go wydały mając jednocześnie nadzieję, że odcinek się Państwu spodoba.

"Ankur" to pierwszy z filmów nie będących produkcjami bollywoodzkimi, z jakim się spotykamy w tej serii. Wprawdzie "Umrao Jaan" Muzaffara Alego z 1981 roku również zaliczała się do tej kategorii, ale w odcinku poświęconym losom kurtyzany z Lakhnau omawiałam więcej niż jeden film, więc nie można go uznać za poświęcony jedynie kinu autorskiemu. Zapraszam do wysłuchania materiału i oczywiście do obejrzenia filmu, bo naprawdę warto poznać twórczość Shyama Benegala.

Z okazji 25 urodzin filmu Dilwale Dulhania Le Jayenge, czyli Żona dla zuchwałych, zapraszam Państwa na krótką prezentację tego dzieła, które do dzisiaj cieszy się w Indiach ogromną popularnością. Zachęcam Państwa zwłaszcza do zestawienia tej historii z filmem Bobby, bo podobnie jak słynna ekranowa opowieść Raja Kapoora, Żona dla zuchwałych jest filmem o młodzieńczej miłości, ale już miłości całkowicie innej niż film, który przedstawiałam niedawno.

Umrao Jaan J.P. Dutty jest najnowszą (choć już nie tak nową) adaptacją powieści autorstwa Mirzy Muhammada Hadiego „Ruswy”, ale nie jedyną. Zapraszam Państwa do wysłuchania materiału na temat wszystkich filmowych adaptacji powieści, a przede wszystkim do spotkania z najbardziej znaną indyjską kurtyzaną i tradycją, jaką reprezentuje. 

Filmy o młodzieńczej miłości i buncie wydają nam się integralną częścią bollywoodzkich narracji, jednak – wbrew pozorom – historia tego typu opowieści jest dość nowa, a zapoczątkował ją film „Bobby”, który 28 września 2020 roku obchodził 47 urodziny. Zapraszam na kolejna filmową opowieść i jednocześnie chciałabym Państwa przeprosić za pewne przejęzyczenia i za to, że mówię dosyć szybko, ale nagrywałam materiał w bardzo trudnych warunkach, bo w delhijskim upale, w mieszkaniu bez klimatyzacji, z wyłączonym wiatrakiem (ze względu na hałas). Proszę mi zatem wybaczyć, ale tym razem nie miałam siły robić zbyt wielu powtórek korygujących błędy i odruchowo mówiłam szybciej niż zwykle.

Raja Kapoora często nazywa się indyjskim Chaplinem, mimo że stworzona przez niego postać Radźu, za pierwowzór której rzeczywiście posłużył Kapoorowi chaplinowski Charlie, pojawia się w zaledwie czterech jego dziełach. Z okazji sześćdziesiątych piątych urodzin filmu "Shree 420", które obchodziliśmy 6 września 2020 roku, chciałabym powiedzieć coś więcej na temat zarówno samego filmu, jak i postaci Radźu, a przede wszystkim wyjątkowego artysty, jakim był Raj Kapoor.

15 sierpnia 2020 roku czterdzieste piąte urodziny obchodził "Sholay" – film, który bardzo mocno wpłynął na indyjską popkulturę. Wypowiadający się na jego temat reżyser, Shekhar Kapur stwierdził nawet, że historię Bollywood można podzielić na czasy sprzed "Sholay" i po "Sholay" – jest to więc kolejne dzieło, które każdy wielbiciel kina indyjskiego powinien znać.

Sześćdziesiąte urodziny jednego z największych filmów, jakie nakręcono w Indiach to doskonała okazja do założenia kanału poświęconego kinu bollywoodzkiemu (i nie tylko). A Nowy Rok to z kolei dobry moment, żeby rozszerzyć działalność poza Yotube. Zapraszam do wysłuchania materiału o "Mughal-e-Azam" i jego charyzmatycznym, bezkompromisowym twórcy.