Het Ene Moment

Drie van de zes kinderen van Rita Maris (48) hebben de eetstoornis ARFID. Een aandoening waarbij iemand niet kán eten en daardoor zeer selectief eet. “Vaak denken mensen dat ik mijn kinderen gewoon verwen door ze drie keer per dag wit brood met hagelslag of een potje Olvarit te laten eten.”

Op vrijdag 25 juni 2021 krijgt Daniël van Deutekom een telefoontje. Zijn goede vriend en evangelist Samuel Boujadi (22) is gaan zwemmen in een Italiaans meer en niet meer teruggekomen. De grond zakt onder zijn voeten vandaan. “We hebben heel veel gebeden: ‘Laat ons alstublieft zijn lichaam vinden.’”

Groot was de schok toen Agniet van de Peppel op haar 52e de diagnose Parkinson kreeg. Sindsdien is haar leven tot stilstand gekomen en moet ze leren leven met de traagheid van haar bestaan. Haar grootste angst is dat ze langzaam verpietert en uit het zicht raakt – al verzet ze zich daar met hand en tand tegen.

Op z’n 11e ging Robbert Zandbergen al naar de bibliotheek om filosofische boeken te lezen. Vanaf de middelbare school zette zijn interesse in filosofie zich om in een giftig antireligieus denken. Nu is hij terug van weggeweest, zoals het hij zelf omschrijft. En wel zó geleidelijk, dat hij het bijna niet doorhad.

In augustus 2021 overleed plotseling de zus van Anne Marie Hoekstra. De twee waren hecht, maar hadden ook een complexe relatie, die verslechterde doordat haar zus zich inliet met complottheorieën rondom de coronapandemie. Anne Marie schreef er een boek over: Complotzus, dat in september 2024 verschijnt. In dit boek roept ze de lezer op elkaar vast te houden, ook als je het faliekant oneens bent met elkaar.

Het was een intens pijnlijk moment: op 31 maart 2019 vertelden Daniël Gillissen en zijn toenmalige vrouw aan hun zes kinderen dat ze gingen scheiden. Hij wist: ik heb voor Gods aangezicht een belofte gedaan die ik niet ben nagekomen. Hij maakte er een podcast over, met als titel Gebroken Gelofte.

Tien jaar na de ramp met de MH17 gaat er geen dag voorbij of Evert van Zijtveld denkt eraan. Hij verloor zijn twee kinderen – Frederique van 19 en Robert-Jan van 18 – en zijn schoonouders, die onderweg waren naar een vakantie op Borneo. 

Drieënzestig dagen ligt André Meulmeester in 2021 in het ziekenhuis, waarvan achttien dagen in coma. Wonder boven wonder mag hij kort na Pasen naar huis. “Het voelde alsof ik was opgestaan uit de dood.”

Het gaat niet meer, dacht Marleen Blootens in 2021. Ze had een paar ingrijpende crises achter de rug en kon haar rol als gemeentepredikant niet meer dragen. Marleen besloot te stoppen met haar werk binnen de kerk. Ze is nu geestelijk verzorger in het Erasmus MC in Rotterdam.

Talitha Muusse heeft een passie voor duurzaamheid, ze vervult meerdere rollen als dé keynote spreker van de millenial generatie, dagvoorzitter, presentator en oprichter van diverse initiatieven voor young professionals, waaronder de Energieboot en Blikverruimers. In 2021 presenteerde Talitha samen met Sven Kockelmann enkele maanden de talkshow Op1, maar vertrok nadat zij geen journalistieke vrijheid kreeg. Hoe kijkt ze terug op die heftige tijd? En vanwaar haar keuze om nu theologie te studeren?

Mattias Rouw groeide op in de pinksterbeweging, maar maakte afgelopen januari – na twintig jaar studie en onderzoek – de overstap naar de Oosters-Orthodoxe Kerk. “Ik had geen flauw benul van het bestaan ervan.”

Acht jaar geleden verloor Jan Verduijn zijn vrouw Merel aan borstkanker. De slopende ziekte en haar overlijden waren traumatisch voor hem en hij worstelde met de zin van het leven. Hoewel zijn geloof altijd een krachtbron voor hem was, verloor hij ook dat. Tot hij de helende werking van de adem ontdekte…

Bernice Klein leidt een afgezonderd leven samen met haar ouders en veertien broers en zussen, totdat in 2009 ’s nachts brand uitbreekt in hun huis. Vier broertjes overlijden ter plaatse. Dit moment is voor Bernice een bepalend moment in haar leven. Ze komt in aanraking met andere christenen en leert God – voor het eerst - kennen als liefdevol. Als ze al jong uit huis vertrekt, volgt er een lange zoektocht. Zo volgt ze traumatherapie en weet haar eigen leven op te bouwen. Pas afgelopen jaar leerde ze hoe ze om kan gaan met rouw… 

Tom Herlaar begon ooit als presentator bij Hilversum 3, bij EO’s Tijdsein. Maar daar bleef het niet bij, in zijn lange loopbaan is hij te horen geweest op vrijwel alle zenders van de NPO. Ook heeft hij flink wat veranderingen meegemaakt bij de Evangelische Omroep. Het laatste programma dat hij presenteerde was Groot Nieuws op NPO Radio 5. Naast presenteren heeft Tom ook een enorme liefde voor techniek. Tijd om terug te blikken met deze radioman in hart en nieren. Deze Bonusaflevering van het Ene Moment wijkt flink af van het format. Want na 46 jaar radio hebben we deze aflevering aan één moment niet genoeg. 

Anne Borkent verloor in 2015 bijna zijn vrouw Jedidja na de bevalling van hun derde kindje. Als hij het uitroept tot God, hoort hij de stem van de heilige Geest die hem influistert: ‘Je vrouw zal een vrolijke moeder van kinderen zijn.’ Maar eenmaal in de ambulance wordt hij overspoeld door de gedachte: ‘Jij gaat je vrouw verliezen.’

Frederik de Groot deed de toneelschool in Amsterdam en is al ruim een halve eeuw acteur, met honderden rollen in het theater, voor televisie en in speelfilms. In de jaren 70 en 80 leert Nederland hem kennen door bekende tv-series zoals De Fabriek, Medisch Centrum West, Unit 13 en Bureau Kruislaan. Hij is nog altijd actief aan het werk. En hij geeft acteurlessen, is stemacteur en veelgevraagd spreker.

Op haar veertiende overleefde Gary Veerman (37) ternauwernood de Nieuwjaarsramp, waarna ze met zowel zichtbare als onzichtbare littekens gewoon door moest gaan, net zoals de rest van het dorp. Maar het werkte niet: ze ontwikkelde depressies en PTSS. Naar aanleiding van haar roman Oud en Nieuw. Van de hemel naar de hel en terug gaat ze in gesprek met Elsbeth Gruteke over dat ene moment, dat haar leven op zijn kop zette…

Marianne Thieme kennen we vooral als medeoprichter van de Partij van de Dieren. Inmiddels heeft ze haar jaren in de Tweede Kamer achter zich gelaten en werkt ze als duurzaamheidsstrateeg. Opvallend is dat ze deze zomer afstudeerde als theoloog. In gesprek met Elsbeth Gruteke vertelt ze over dat éne moment dat haar leven een andere wending nam. Het bleek uiteindelijk de motor voor alle andere beslissingen in haar carrière…

Bastiaan Ragas is als zanger, acteur, schrijver en presentator een alleskunner. Zijn carrière begon als lid van de band ‘Caught in the Act’ en sindsdien speelde hij in vele musicals en films en presenteerde hij diverse tv-programma’s. Op dit moment staat hij op de planken met zijn theatervoorstelling ‘In Gods Naam’. Vier jaar geleden dook hij, samen met theoloog Ad van Nieuwpoort, in de eeuwenoude verhalen van de Bijbel. Zijn bevindingen zijn te lezen in zijn boek, dat vorige maand uitkwam: ‘Jezus, waarom?’

Alba van der Velden groeide als enig kind met haar moeder op. Haar vader – een spiritueel coach in Italië – wilde haar niet als kind erkennen. Het maakte dat ze al van jongs af aan bezig was met grote spirituele vragen. Toen ze op haar veertiende stopte met school, volgde een periode van rondzwervingen, een eetstoornis en depressie. Alba zocht haar toevlucht in het boeddhisme, waarna ze in India meditatiedocent werd. Totdat ze terug in Nederland drie visioenen van Jezus ontving. Haar leven nam daarna een wending die ze nooit had kunnen vermoeden.

Xander Stok is songwriter, zanger en gitarist voor de rock-band ‘The New Shining’. Hij leefde een ‘rock n roll’ leven, maar worstelde ook veel met depressie. Een aantal jaar geleden kwam hij tot geloof waardoor zijn depressie verdween als sneeuw voor de zon. Hij startte met een nieuw muziekproject waarin hij – zoals hij zelf zegt -  samen met de Heilige Geest de hele Bijbel op muziek zet. Het heet: ‘Project of Love’.

Roek Lips verdiende zijn sporen in de journalistiek, had een succesvolle loopbaan en werd TV-directeur bij de publieke omroep.  Totdat in 2011 zijn 18-jarige zoon Job overlijdt, waarna Roek zich opnieuw tot het leven gaat verhouden. Op zoek naar antwoorden op existentiële vragen, sprak hij in de jaren die volgden met meer dan 150 mensen die hem inspireerden. Gesprekken die een nieuwe dimensie kregen, toen hij begin van dit jaar werd geconfronteerd met een nieuw levensbepalend moment: de diagnose acute leukemie.

Robb Ludwick groeide op in Nashville maar woont al weer 25 jaar in Eck en Wiel waar hij één van de drijvende krachten achter l'Abri is. Een gemeenschap waar mensen terecht kunnen met hun geloofs en levensvragen. Zelf is Robb ook altijd een zoeker geweest. Op een avond in Frankrijk stond hij op het punt zijn geloof vaarwel te zeggen. Maar toen had hij een ervaring die zijn leven voor altijd veranderde... 

Deborah Monfils studeerde geneeskunde en werkte als voedingscoach. Recent schreef ze het boek ‘Gemaakt tot Gods eer’, een zelfhulp boek voor christelijke vrouwen over zelfbeeld en lichaamsbeeld. 

Deborah hoopte al ruim vijf jaar op een tweede kindje toen ze zwanger werd. Maar met 22 weken zwangerschap gebeurde het ondenkbare; ze kreeg borstkanker. Een moeilijke periode brak aan, waarin ze chemo moest ondergaan én corona kreeg.

In de laatste Levensbepalend van dit seizoen is ‘mister EO’, Andries Knevel, te gast. Onlangs nam hij na 43 jaar 'met weemoed' afscheid van de Evangelische Omroep. Andries begon zijn loopbaan bij de Hilversum 1 in 1977 en werd in de jaren negentig bij het grote publiek bekend door de talkshow Het Elfde Uur. Bijzonder detail; Andries nam interviewer Elsbeth Gruteke ooit aan als redacteur voor dit programma. Zij blikt met hem een uur lang terug op zijn bijzondere carrière. 

In deze aflevering van ‘Levensbepalend’ schuift presentatrice Sofie van den Enk aan bij Elsbeth Gruteke om te praten over grote scharniermomenten in haar leven. Ze is een gedreven dame, al werd die ambitie pas tijdens de middelbare school zichtbaar, nadat ze verhuisd was van Krommenie naar Castricum. In kilometers een kleine afstand, maar qua cultuur een wereld van verschil. Ineens durfde de stille Sofie van zich te laten horen. Hoewel haar gedrevenheid haar veel heeft gebracht, bleek het ook een valkuil. Ze wilde zich laten gelden in de wereld van de televisie, maar ging daar bijna aan onderdoor. Ze heeft haar les geleerd: ‘Ik zal me nooit meer gek laten maken dat ik iets móét bereiken; dat is het me niet waard.’

Zanger Hans de Booij kennen we vooral van zijn hit ‘Annabel’. Hij had en heeft een turbulente muziek carrière en misschien nóg wel een turbulenter leven. In zijn nieuwe biografie gaat het over beide. Zo’n anderhalf jaar geleden kreeg Hans corona en kwam daarmee in het ziekenhuis terecht. Terwijl zijn leven aan een zijden draadje hing, had hij een bijzondere ervaring. Een ervaring waar ook weer nieuwe muziek uit voort is gekomen: ‘Nooit meer van God los’. 

Daan Savert is 30 jaar, studeerde theologie, is pacifist, en woont in een idealistische leefgemeenschap in Amsterdam Zuid-Oost; het Jeanette Noëlhuis. Ook is hij sinds september vorig jaar projectcoördinator van de Laudato Si' Alliantie. Van oorsprong is Daan protestants maar hij begon zich steeds meer thuis te voelen in de Katholieke traditie. Afgelopen november werd hij dan ook officieel Katholiek. 

Marjolein Hund is illustrator en grafisch ontwerper. Zo illustreerde ze bijvoorbeeld de kinderbijbel bij de herziene statenvertaling. Zelf maakte ze het boek Ruach, waarin ze vertelt over haar zoektocht naar God door een diepe periode van rouw. Twee jaar geleden veranderde haar leven plotseling, toen ze corona kreeg. Tot op de dag van vandaag ondervindt ze de gevolgen van Long covid. In gesprek met Elsbeth Gruteke vertelt ze hoe dat ene moment haar leven heeft veranderd.

Bob werkte jarenlang als pionier en jongerenwerker onder kerk- en Godverlaters en wilde voor hen een plek creëren. Aan deze jaren kwam abrupt een einde op zijn laatste evenement ‘Brieven aan God’, waar hij God zélf een brief schreef en zijn werk als zinzoeker neerlegde.

Vandaag de dag werkt hij als kunstenaar, en wil hij, zoals hij zegt, mensen verbinden en mensen écht zien.

Anja den Bok koos op 21-jarige leeftijd voor een leven als non. Tien jaar lang werkte ze als zuster Augustinus met dakloze vrouwen en kinderen. Maar aan haar toegewijde leven aan God en de kloostergemeenschap begon ze steeds meer te twijfelen. Zou het gezinsleven haar niet beter passen? Een moeilijke strijd volgde, want ze wilde trouw blijven aan haar eeuwige gelofte. Vandaag de dag is ze getrouwd met Jan-Willem en moeder van twee dochters. In de podcast Het Ene Moment vertelt ze, in gesprek met Elsbeth Gruteke, hoe ze tot die keuze is gekomen.

Elvis E is een succesvol gospelartiest. Hij groeide op in Nigeria en kwam in 2004 naar Nederland. Hier produceerde hij vele concerten, waar hij zelf ook vaak optrad. Hij bracht onder meer de albums ‘Prayer’ en ‘Victorious’ uit. Maar waar je hem óók van kunt kennen is het EO-programma Amazing Grace, waar hij de muzikale begeleiding deed. In de podcast Het Ene Moment vertelt hij, in gesprek met Elsbeth Gruteke, over een bijzonder moment, de nacht dat hij als 12-jarig jongetje een droom kreeg..

Liesbeth Koedoot is zangeres van de worshipband LEV en werkt daarnaast als kinder- en jeugdpsycholoog. Ze is getrouwd met Freek, die ook in de band LEV zit. Afgelopen jaren heeft ze veel te maken gehad met verlies. Tien jaar geleden overleed – nog voor de geboorte - haar dochtertje Nine, tweelingzus van Saar. Vier jaar geleden verloor ze haar goede vriendin Kinga Ban. Deze gebeurtenissen verwerkt ze in persoonlijke, zelfgeschreven liedjes. Elsbeth Gruteke gaat met haar in gesprek over dát ene moment, daar haar leven voor altijd anders heeft gemaakt…

PODCAST-SPECIAL NAAR AANLEIDING VAN OVERLIJDEN HUUB OOSTERHUIS

Openhartig gesprek met Oosterhuis uit 2016 opnieuw te horen
 
Gisteren werd bekend dat dichter en theoloog Huub Oosterhuis op 9 april na een kort ziekbed is overleden. In juni 2016 sprak Oosterhuis in de EO-podcast ‘Onderweg’ openhartig met Elsbeth Gruteke. In de aflevering gaat hij uitgebreid in op zijn werk als dichter, zijn herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog en zijn roeping en uittreden als priester. De aflevering is vanaf vandaag opnieuw te luisteren onder de naam ‘Het Ene Moment’.
 
Oosterhuis werd geboren in 1933: “Ik ben een oorlogskind. Die oorlog heeft mijn hele leven bepaald.” Woonachtig in de Amsterdamse Rivierenbuurt zag hij met eigen ogen wat er met de Joden gebeurde. “Ik heb al mijn leeftijdgenoten en ouders weggesleept zien worden. Op 20 juli 1943 was er een grote razzia in Amsterdam-Zuid. Voor onze deur werden de Joden verzameld. Je stond je te schamen omdat je niets kon doen. Het was van een ongelooflijk beslissende kracht. Alsof er iemand uit de menigte riep: ‘En jij! Hoe ga jij nu verder?’.”
 
‘Mensen kunnen niet zonder zulke woorden’
Het gezin van Oosterhuis maakte deel uit van een katholieke parochiegemeente. “Daar stond een hele sterke pastoor”, vertelde Huub in Onderweg. “Hij protesteerde tegen de Jodenvervolging. Én hij vertolkte de hoop zoals ik dat zelden in mijn leven meer heb horen doen. Hij wist zeker dat het goed zou komen. Dat zijn simpele woorden natuurlijk, maar mensen kunnen niet zonder zulke woorden. Het zou goedkomen. Daar ging je met elkaar vanuit, want anders kon je niet overleven.”
 
Perfectionist
Vanaf de jaren ’50 verschenen er van Huub Oosterhuis vele dichtbundels en liederen. “Ieder boek is een debuut”, vertrouwde hij Elsbeth Gruteke toe. “Het is altijd weer spannend. Bij schrijven ben je nooit helemaal zeker van jezelf. Je moet dingen laten liggen, toetsen aan anderen… Tot het moment dat je denkt: ‘Nu is het af. Hier kan ik niks meer aan toevoegen’. Dat is een bedrieglijk moment, want twee dagen later zie je ineens dat die of die alinea toch nog beter of scherper kan.” 
 
Voortschrijdend inzicht
Huub Oosterhuis liet zich regelmatig leiden door voortschrijdend inzicht: “Ik heb de bekoring om soms in liederen nog een regel te veranderen; ook als ze algemeen bekend zijn en in allerlei bundels staan. Dat doe ik niet altijd hoor. Met name het lied is niet meer van jezelf zo gauw het door velen gezongen wordt.”
 
Nalaten
De dichter wilde zijn werk zo goed mogelijk nalaten: “Zodat het te vinden is en te gebruiken is door mensen die dat willen. Dat er geen ‘troep’ achterblijft; geen dozen vol knipsels en aantekeningen waar mensen hun nek over breken.”
 
Creativiteit en liefde voor de Bijbel
EO-presentator Elsbeth Gruteke zag tijdens het gesprek een duidelijke rode draad in het leven van Huub Oosterhuis. “Proberen iets van het mysterie van God te vangen in taal die voor alle mensen toegankelijk is. De taal die hij aanreikte helpt mensen hun geloof te beleven.” Ook zegt ze: “Huub Oosterhuis beschikte over een bijzondere creativiteit en zijn liefde voor de Bijbel was groot. Mooi hoe hij steeds de verbinding zocht tussen die Bijbel en de huidige tijd.”

Marije Karreman nam afgelopen augustus afscheid als voorganger van de protestantse gemeente Leidsche Rijn, waar ze vier jaar in deze functie aan verbonden is geweest. Op zoek naar een lichter leven, besloot ze haar carrière een andere richting te geven en werkt nu als zij-instromer leerkracht op een basisschool in de Bijlmer.

Jan Pool is spreker, mentor, schrijver en leider van Heartlink, een netwerk van leiders. Hij was eenentwintig jaar senior voorganger van Shelter Haarlem. Tegenwoordig richt hij zich op zijn landelijke bediening om mensen te inspireren God te zoeken.

Op een zomerdag in augustus, ruim 25 jaar geleden, was er een moment dat het leven van Jan Pool totaal veranderde…

Desiree van Breugel was tot 2002 een bevlogen leerkracht totdat ze een keuze maakte die haar leven een andere wending gaf. Het katholieke geloof heeft altijd een grote rol in haar leven gespeeld, en ze besloot daarom haar baan als juf op te zeggen en aan het werk te gaan in de kerk, als huishoudster van de pastorie in Schinnen én als catechiste. Dat werk doet ze nu al meer dan 20 jaar. Afgelopen mei ontving Desiree als 1 van de 8 in Nederland de maagdenwijding, een levensstaat waarbij vrouwen zich helemaal toewijden aan Christus als zijn bruid. 

Jurjen van Houwelingen was een succesvolle spreker in christelijk Nederland – zo sprak hij bijvoorbeeld op de EO-Jongerendag en op New Wine. Ook zakelijk gezien ging het hem voor de wind. Totdat in 2017 zijn leven op zijn kop kwam te staan. Een herseninfarct met niet aangeboren hersenletsel tot gevolg. Hij werd nagenoeg blind en kan zich veel dingen niet meer herinneren. Toch bereikt hij tegenwoordig een breed publiek door zijn kunstwerken en pakt hij het spreken weer langzaam op.

Eunice Anita -Offerman, geboren in Curaçao, woont nu zo’n 15 jaar in Nederland. Van huis uit is ze accountant en uitgever, maar haar leven nam een andere wending die ze zelf nooit hadden kunnen voorzien. Ze zit in het bestuur van SKIN, schreef meerdere boeken, waaronder een over haar eigen leven, deed jarenlang studie naar de Bijbel en is sinds juli dit jaar de nieuwe voorganger van Mozaiek 020.  

Jannica van Barneveld is spreker en aanbiddingsleider bij Mozaiek 0318. Het afgelopen jaar sprak ze ook op grote events als Opwekking en de EO-Jongerendag. Ze werkt als trainer op een school voor spreekvaardigheid, is getrouwd met William en moeder van dochter Vieve. Nog geen vijf jaar geleden hing haar leven aan een zijden draadje door acuut leverfalen. Zonder levertransplantatie en donorlever was ze er nu niet meer geweest…

Elsbeth Gruteke gaat met haar in gesprek over dat ene moment, dat haar leven heeft veranderd.

Rob Timmerman ontfermt zich als vrijwilliger over vluchtelingen in opvangkampen, maar ook op zee - waar hij als schipper op een reddingsboot mensen behoedt voor een verdrinkingsdood. Hij is inmiddels betrokken bij de redding van meer dan 3000 mensen.

Op een dag in 2015, kwam zijn leven er plotseling heel anders uit te zien. Hij liep vast in zijn toenmalige werk als programmamaker én kreeg een burn-out. Over dat moment gaat Elsbeth Gruteke met hem in gesprek.

Wout Heslinga is programmamaker en docent journalistiek. De afgelopen vier jaar heeft hij twee gebeurtenissen meegemaakt die zijn leven op zijn kop hebben gezet. Zo maakte hij een ernstige val op de racefiets; een ongeluk dat hij ternauwernood overleefde. Anderhalf jaar geleden verloor hij zijn zoon, Stefan, die zelf een einde aan zijn leven maakte. 

Harriëtte Verwey kwam uit Suriname om in Leiden geneeskunde te studeren. Ze zou pas 47 jaar later weggaan bij het Leidse ziekenhuis; in juni 2017 nam ze er afscheid als een zeer toonaangevende cardioloog. En mét een koninklijke onderscheiding. Tijdens haar werkzame leven was zij gespecialiseerd in hartfalen en harttransplantatie, maar ook in het vrouwenhart. 

Na haar pensioen zit ze bepaald niet stil. Ze spreekt nog regelmatig op verschillende plekken in het land en is een rolmodel voor o.a. kinderen in achterstandswijken. 

In gesprek met Elsbeth vertelt ze over dat ene moment, daar haar leven en carriere voor altijd heeft veranderd. 

Ooit was Satcha Maduro-Valies alleenstaande moeder met torenhoge schulden en zorgen over haar dochter, die meervoudig verstandelijk beperkt is. Ze leefde van een bijstandsuitkering. Vandaag de dag ziet haar leven er heel anders uit. Ze is mindset coach en inspirational speaker. Satcha coacht en inspireert ambitieuze en ondernemende vrouwen en helpt hen hun grootste dromen te realiseren. In 2018 werd ze uitgeroepen tot ZZP'er van het jaar. Daar ging allemaal 'dat ene moment' aan vooraf...

Harrie Smeets groeide op in een Limburgse familie. Na zijn gymnasiumopleiding studeerde hij Nederlands, maar koos uiteindelijk toch voor het priesterschap en studeerde aan Rolduc, het seminarie van het bisdom Roermond. Later in zijn leven werd hij aangesteld als priester, kreeg een aantal pastorale benoemingen en trad toe tot het kathedraal kapittel, de raad van advies van het bisdom. Vier jaar geleden werd hij door paus Franciscus benoemd tot de 24ste bisschop van Roermond. 

Nog geen jaar geleden kondigden de eerste tekenen zich aan van zijn ziekte en afgelopen zomer werd een hersentumor ontdekt. 

Wilfred Kols heeft een bewogen leven achter de rug. En dat is misschien nog wel zacht uitgedrukt...Hij raakte in zijn jonge jaren verslaafd aan de cocaïne en belande in de criminaliteit; een gevreesde junkie crimineel die werd gezocht door politie en justitie. Na vijftien jaar wist hij deze niet meer te ontduiken en werd hij gearresteerd. In de cel, waar hij noodgedwongen af moest kicken, had hij een bijzonder moment dat zijn leven voor altijd anders maakte… 

Hoe is het nu, tien jaar later, met hem? Is zijn geloof nog altijd even sterk? Waar liep hij tegenaan? Hoe levensveranderend is dat 'ene moment' geweest?

David Heek is dominee, spreker en coach. De passie voor spreken zat er al jong in. Op een dag kreeg hij een droom waarin hij zichzelf als theaterdominee zag. Sinds die dag probeerde hij met veel energie die droom na te jagen. In 2017 kreeg hij echter van de ene op de andere dag een burn-out. Hij werd daardoor gedwongen om de weg naar binnen te maken, zegt hij zelf. Vandaag de dag is hij coach, en helpt mensen om levenskeuzes te maken waar ze blij van worden. 

Yvonne van den Heuvel verloor in 2010 haar oudste broer en soulmate René. Hij leed aan een zware depressie, kon niet meer verder en stapte uit het leven. Yvonne moest haar weg in dit verdriet zien te vinden. Dit deed ze vooral door radicaal een keuze te maken om lief te hebben. En dat is terug te zien in alles wat ze tegenwoordig doet…

Worstel jij of iemand die je kent met zelfmoordgevoelens? Blijf er niet mee rondlopen. Bel of chat erover met de mensen van de helplijn 113 (0900 - 0113). 

In Levensbepalend is Bright O. Richard te gast. Hij is acteur, presentator en ondernemer. Hij groeide op in de Liberiaanse hoofdstad Monrovia. Al van jongs af aan staat hij op het podium, op school, in de kerk, eigenlijk overal. Hij wordt beroemd in Liberia doordat hij te zien is in de soap ‘Johnny Just Come’, die te zien is op de enige tv zender van het land. Vanwege oorlog moet hij vluchten uit zijn geboorteland, hij ontkomt ternauwernood aan een executie. In Nederland moet hij helemaal opnieuw beginnen. Met zijn voorstelling ‘As I Left My Fathers House’ heeft hij succes. Met zijn organisatie New Dutch Connections, probeert hij via theater (ex) vluchtelingen in contact te brengen met mensen in de Nederlandse samenleving die hen verder kunnen brengen in het leven.  Afgelopen zomer was Bright te zien op televisie bij de EO in het tweeluik ‘Hoe God verscheen in Ghana’.

In Levensbepalend is journalist, columnist en schrijfster Elma Drayer te gast. De liefde voor het woord kreeg ze als domineesdochter al van jongs af aan mee. Ze zegt: ‘Ik ben een seculiere dominee, ik heb altijd een woord voor de wereld.’ Bepalend in haar leven was het moment dat haar moeder beviel van een drieling. Plotseling was het domineesgezin veel groter met alle gevolgen van dien. Voor de rest verteld ze dat ze wel op een erg bijzondere manier aan haar eerste journalistieke baan bij Vrij Nederland begon. Een ander bepalend moment is de geboorte van haar eigen dochter. Het had weinig gescheeld of die bevalling had ze niet overleefd.

In Levensbepalend is duizendpoot Bastiaan Ragas te gast. Hij is zanger, acteur, presentator, schrijver, ondernemer en nog veel meer. Samen met dominee Ad van Nieuwpoort schrijft hij momenteel een boek over de Bijbel. In een tijd dat steeds minder mensen deze oude verhalen kennen wil hij daar dieper in duiken. Hij is mateloos gefascineerd door personen die hij leert kennen in de Bijbel die mooie maar vooral ook vaak donkere kanten hebben. De titel van het nog te verschijnen boek is ‘Jezus Waarom?’ Voor de rest vertelt Bastiaan over een bepalende optreden tijdens een talentenjacht en over zijn leven in een boyband. Ook vertelt hij hoe het vaderschap alles veranderde in zijn leven en wat het verlies van zijn beste vriend en zijn broer met hem deed. 

In ‘Levensbepalend’ is dominee Reinier Kramer te gast. Je kent hem misschien van zijn overdenkingen in de podcast ‘Eerst Dit’. Toen Reinier theologie studeerde in Kampen wist hij één ding zeker: ‘Ik word nooit dominee in een dorpskerk’. Toch is dat precies wat er is gebeurd. Niet lang geleden was hij predikant in de Gereformeerd Vrijgemaakte Kerk van Spakenburg. Sinds een poosje werkt hij in het Overijsselse Bergentheim. Verder vertelt hij over hoe hij op jonge leeftijd zijn broer verloor. Ook vertelt hij wat hij leerde van Dietich Bonhoeffer en Tim Keller. 

In Levensbepalend is de eigenwijze schrijfster, columnist en muzikant Aafke Romeijn te gast. In dit gesprek vertelt Aafke over goed advies dat ze kreeg van een leraar Nederlands, over waarom ze ooit stopte op het conservatorium en over de ontmoeting met haar man Bram. Ook vertelt Aafke waarom ze opnieuw is begonnen met het lezen van de Bijbel. 

In Levensbepalend is EO-presentator Anne-Mar Zwart te gast. Zij presenteert vooral jeugdprogramma’s zoals ‘Hip voor Nop’, ‘anti-pest-club’, en ‘Hallo ik heb kanker’. Sinds kort heeft ze ook haar eigen podcast die ‘Willen Jullie Geen Kinderen?’ heet. Hierin vertelt ze openhartig over de onvervulde kinderwens die zij en haar man Roger hadden. Na een intensief medisch traject zijn ze uiteindelijk toch ouders geworden van een vrolijk jongetje dat Fender heet. Daarnaast vertelt ze hoe ze haar man Roger heeft leren kennen. Ook noemt ze als bepalend moment een gebeurtenis die nooit heeft plaats gevonden, namelijk het feit dat haar ouders besloten uiteindelijk toch niet naar Singapore te emigreren.   
 

In Levensbepalend ontvangt Elsbeth Gruteke een veelkleurige gast. Het is kunstenaar, theoloog en predikant Anne-Marie van der Wilt. Voor haar hebben kleur en zingeving alles met elkaar te maken. Ze creëert wandkleden, stola’s, glasramen, kruiswegen en nog veel meer. Ze geeft lezingen en preken bij haar eigen werken. Momenteel exposeert ze op verschillende plekken met 26 iconen. Ze heeft haar hele leven al één grote vijand; haar broze gezondheid. Toch heeft dat haar er niet van weerhouden haar roeping te volgen. In dit gesprek vertelt ze ook over de mystieke ervaringen die ze heeft gehad.
 

In Levensbepalend is het kersverse Tweede Kamerlid Henri Bontenbal te gast. Hij wil namens het CDA een nieuw geluid laten horen op het gebied van klimaat. Henri is een bevlogen politicus met veel technische kennis, hij werkt tot voorkort voor Netbeheerder Stedin. Maar Henri heeft ook een melancholische kant en moet af en toe zijn emoties afreageren op een piano. Sinds een aantal weken zit hij in de Tweede Kamer. Hij neemt in eerste instantie tijdelijk de zetel over van Pieter Omtzicht. Sinds het vertrek van Mona Keijzer zit hij definitief in de Kamer.

In deze aflevering van Levensbepalend gaat Elsbeth Gruteke in gesprek met Mark de Boer. Hoewel hij een mooie carrière had in de wereld van het grote geld, besloot hij na het volgen van een Bijbelschool het roer om te gooien. Hij kwam terecht bij een missionaire organisatie Agapè, waar hij zelfs directeur werd. In die positie liep hij echter vast en raakte hij overspannen. Uiteindelijk kwam hij er weer bovenop en leerde daarbij belangrijke lessen over zichzelf. Daar heeft hij veel aan nu hij leidinggeeft aan de Rafaël-gemeente in Almere. Dat doet hij samen met zijn vrouw Mira, met wie hij – mede dankzij een afschuwelijke gebeurtenis – een fantastisch team vormt.

Al twintig jaar werkt Nico de Fijter als journalist bij dagblad Trouw. Op dit moment is hij chef Religie en Filosofie. Het werk is hem op het lijf geschreven. Toch heeft het een tijd geduurd voor hij zelf doorkreeg dat hij de journalistiek in wilde. Toen hij echter het vak op het netvlies kreeg, was het volkomen duidelijk dat hij dit moest doen. Met de woorden van filosoof Gerard Dekker noemt hij het: ‘het aanvaarden van de mij toegevallen lotsbestemming’. Daarnaast vertelt Nico in dit gesprek over een bijzonder kinderfeestje dat zijn ouders ooit voor hem organiseerde. Ook vertelt hij over zijn twee adoptiekinderen.

In Levensbepalend is Joline Zuidema te gast. Ze is theoloog, spreekster, reli-coach en trainer in Christfulness. In 2019 kwam haar boek 'Hier is rust uit'. Joline kijkt graag over kerkmuren heen want ze groeide op in de PKN, begaf zich als tiener in de evangelisch wereld en ontdekte in haar studententijd de spiritualiteit van Taizé en Iona. Een bepalend moment voor haar was het verlies van haar vader die plotseling overleed aan hartfalen. Een andere ervaring die ze bespreekt vond plaats afgelopen zomer. Ze leefde in Zuid-Frankrijk voor een aantal weken in een gemeenschap en die ervaring smaakte naar meer. 

In Levensbepalend is ‘Denker des Vaderlands’ Paul van Tongeren te gast. Ooit wilde hij priester worden maar dat liep heel anders. Op zijn 24ste koos hij voor de filosofie al twijfelde hij wel of hij het in zich had. Paul van Tongeren is inmiddels emeritus-hoogleraar maar krijgt het door zijn eretitel ‘Denker des Vaderlands het afgelopen jaar toch behoorlijk druk. Paul is expert op het gebied van de filosofie van Socrates en Nietsche. Hij is een filosoof pur sang die zijn woorden zorgvuldig kiest. In het boek ‘Het wonder van betekenis’ maken we kennis met zijn denkwereld. Betekenis gaat volgens hem vooraf aan het waarnemen van feitelijkheden en materie. Bepalende momenten voor Paul van Tongeren zijn de eerste keer dat hij vader werd en ook het moment dat hij een kleinkind verloor.

Het tweede seizoen van de podcast ‘Levensbepalend’ begint met een mooie gast; Aldith Hunkar. Voor kinderen uit de jaren negentig is zij het vertrouwde gezicht van het jeugdjournaal, later maakt ze de overstap naar het ‘grote mensen’ journaal. Waarschijnlijk is ze de eerste nieuwslezeres ter wereld met dreadlocks. Vrij abrupt komt er een einde aan haar carrière bij de NOS, dat was geen makkelijke periode voor haar. Sinds deze zomer is ze weer terug op televisie. Ze maakt een programma voor de EO dat ‘Firma Erfgoed’ heet, over het religieuze en culturele erfgoed van Nederland. Elsbeth Gruteke is een uur lang met Aldith in gesprek over de bepalende momenten in haar leven. 

Voor de zomerstop is er nog één hele mooie gast in Levensbepalend; schrijver Jan Siebelink! In dit gesprek verteld hij over zijn basisschooltijd en hoe teleurgesteld hij was toen hij werd geselecteerd voor de ULO. Ook verteld hij over het overlijden van zijn vader en het moment dat hij de kerk verliet. Tot slot vertelt hij over het verhaal ‘Witte Chrysanten’. Dit verhaal stond in zijn debuutbundel ‘Nachtschade’ en bevat eigenlijk al alle elementen die terug zouden komen in de bestseller ‘Knielen op een bed violen’ en andere bekende titels van deze gevierde schrijver. 

In Levensbepalend is de jonge Jezuïet Bastiaan van Rooijen te gast. Hij groeide op in een Nederlands Hervormd domineesgezin. Al van jongs af aan werd hij gefascineerd door het godsdienstige leven. Maar hij besloot het zelf over een heel andere boeg te gooien. Op zijn 22ste werd hij rooms katholiek en een paar jaar later deed hij zelfs intrede bij de orde der Jezuïeten. Hij studeerde in Rome, Engeland en Frankrijk, maar is nu weer terug in Nederland, waar hij lesgeeft op een middelbare school. Ondertussen bezint hij zich op de vraag: ‘Hoe nu verder?’ 

In ‘Levensbepalend’ is Gerda van Veen te gast, zij is directeur van het Graceland Festival. Dit evenement heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot een vrijplaats voor mensen die moeilijk uit de voeten kunnen met de structuren van een kerk maar wel iets hebben met geloof. Tot die categorie behoort Gerda zelf ook. Het festival trekt steeds meer bezoekers, toch heeft Gerda op het punt gestaan de stekker eruit te trekken. Wat haar weerhield hoor je in dit gesprek. Ook vertelt ze over haar werk in de verslavingszorg en haar jonge jaren als verpleegkundige bij de christelijke hulporganisatie Mercy Ships.

In de podcast ‘Levensbepalend’ ontvangt Elsbeth Gruteke ditmaal Ad van Nieuwpoort. Als zoon van een traditioneel hervormde predikant had hij in zijn jeugd de behoefte om uit het gelovige wereldje te breken. Maar toen hij het werk van Miskotte ontdekte, ontvlamde zijn liefde voor de Bijbel. Dat vuur werd verder aangewakkerd door de theoloog en predikant Frans Breukelman, die hem er uiteindelijk van overtuigde dominee te worden. Het was een rol die Ad op het lijf geschreven bleek. Zelfs zo zeer dat hij zichzelf er haast in dreigde te verliezen. Dat veranderde echter compleet toen zijn dochter werd geboren: ‘Zij was mijn redding; zij heeft mij het gewone leven weer ingetrokken.’

In Levensbepalend is Neerlands bekends diva Karin Bloemen te gast. Ze zingt de sterren van de hemel maar brengt haar publiek ook aan het schaterlachen. Haar imposante jurken zijn inmiddels een begrip. Ze maakte televisie en radio, speelde in films en musicals. In 2019 komt ze met het boek ‘mijn ware verhaal’, waarin ze vertelt over het seksueel misbruik in haar jeugd; een onderwerp waar ze altijd openhartig over heeft gesproken. In 2011 wordt ze benoemd tot officieer in de orde van Oranje-Nassau. Haar levensmotto: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet’

In Levensbepalend gaat Elsbeth Gruteke in gesprek met Gert Bremer. Op verschillende cruciale momenten van zijn leven moest hij het bekende loslaten om vervolgens een nieuwe fase in te stappen. Na een lang proces kwam hij op zijn 29ste uit de kast. Het leven dat hij vervolgens opbouwde met zijn geliefde eindigde abrupt, waarna hij het klooster in ging. Ook dat liep echter stuk, zodat hij opnieuw de wereld in moest. Nu hij erop terugkijkt, ziet Gert de breuken als Exodus-ervaringen. Uittochten die hem achteraf gezien veel hebben geleerd. Niet in de laatste plaats dat je niet te stevig aan je zogenaamde zekerheden moet vasthouden.

In Levensbepalend is Arjan van Essen te gast. Hij komt in het nieuws als hij ontslagen wordt als docent van het reformatorische Driestar College in Gouda. De reden: hij speelt in een theaterstuk over zijn verleden als gokverslaafde. Afgelopen jaar verschijnt van zijn hand de roman ‘Parre’, een verhaal dat veel autobiografische elementen bevat. Daarnaast schrijft hij columns en gedichten en is hij vereffent hardloper.

Daphne Deckers is te gast in de podcast ‘Levensbepalend’. Ze groeit op in het kleinste dorpje van Nederland; Persingen. Ze groeit niet op in een religieus nest maar zingt als kind in het katholieke kerkkoor. Haar wereld wordt stukken groter wanneer ze als fotomodel gaat wonen en werken in Parijs, Milaan en New York. Later gaat ze presenteren en acteren. Ze is zelfs nog te zien in een James Bond film. Als kind wil ze eigenlijk schrijfster worden, daar neemt ze in de loop van haar carrière steeds meer tijd voor. Bekend worden haar boeken over opvoeden. Inmiddels heeft ze 24 boeken op haar naam staan. In 2018 overleed haar vader aan de gevolgen van dementie. Het verlies deed haar stil staan bij de eindigheid van het leven.

Reni Krijgsman vormt samen met haar man Elisa al jarenlang een bekend zangduo binnen christelijk Nederland. Maar het gesprek dat Elsbet Gruteke met haar heeft draait niet alleen om muziek. In tegendeel. Samen bespreken ze de levenslessen die Reni meeneemt uit de drie grote kantelmomenten in haar leven; de keuze voor een Bijbelschool, de tienerzwangerschap van haar dochter en de keus om opvoedcoach te worden. Reni leerde om milder te zijn naar zichzelf en anderen. Om minder zelf de touwtjes in handen te willen hebben. En om God te vertrouwen.

In de podcast Levensbepalend is dominee Pieter Versloot te gast. Als kind speelt hij in de bossen van Elspeet. Op zijn 14e heeft hij een godservaring waarna hij zich geroepen voelt dominee of zendeling te worden. Hij studeert Theologie in Utrecht, woont 9 jaar in Kazachstan en is inmiddels dominee in de Martinikerk in Groningen. Op die laatste plaats introduceert hij een oud gebruik; de biecht. Op zijn 44ste ontdekt Pieter dat hij de ziekte van Parkinson heeft. De verwachting is dat hij door deze progressieve ziekte nog ongeveer 15 goede jaren heeft en die wil hij niet verspillen. Elsbeth Gruteke is een uur lang in gesprek met deze bevlogen dominee over zijn werk, zijn geloof en zijn leven.
 

Zangeres Stephanie Struijk is te gast in ‘Levensbepalend’. Jarenlang is ze bekend onder de naam Stevie Ann. Maar als ze van Engelstalige naar Nederlandstalige liedjes overstapt treedt ze op onder haar eigen naam: ‘Stephanie Struijk’. Het blijkt een belangrijke stap die haar als artiest dichter bij zichzelf brengt. Ze is een uur lang met Elsbeth Gruteke in gesprek over haar werk en haar leven.

Kunstschilder Henk Helmantel is te gast in de podcast ‘Levensbepalend’. Hij wordt geboren in het Groningse dorpje Westeremden en woont daar tot op de dag van vandaag. Toch reist het werk van deze succesvolle schilder ver. Hij wordt bekend met zijn stillevens en schilderijen van kerkinterieurs en kloosters. Zijn werk was te zien in Duitsland, Frankrijk, Amerika en Indonesië om maar een paar landen te noemen. Het christelijke geloof dat hij van huis uit meekreeg speelt een bepalend rol in zijn leven en zijn werk. 'Ik heb een evangelist in mij' verteld hij in dit interview. Elsbeth Gruteke is een uur lang met de onverstoorbare kunstschilder in gesprek.

In Levensbepalend is Zandtovenaar Gert van der Vijver te gast. Toen hij in Rijsburg opgroeide leek het er even op dat hij de bloemenhandel van zijn vader zou overnemen. Toen hij op een dag drie keer de stem van God hoorde was dat scenario definitief van tafel. Met zijn zandbak reist hij tegenwoordig de hele wereld over om verhalen te vertellen met zijn zandtekeningen. In Nederland zien we Gert vooral met Pasen en Kerst op televisie maar hij doet ook allerlei samenwerkingen als bekendheden als Marco Borsato, Stef Bos en Edsilia Rombley. Door corona komt ook veel van het werk van de Zandtovenaar stil te liggen. Maar het zand kruipt waar het niet gaan kan; Gert van der Vijver gebruikt zijn tijd om te werken aan een nieuw project waarin hij het verhaal van Narnia vertelt. Elsbeth Gruteke interviewt deze creatieveling over zijn werk, zijn geloof en zijn leven. 

Annemarie Six-Wienen verliest als twintiger twee keer een geliefde. Het zijn momenten die bepalend zijn voor haar leven. Annemarie heeft over haar verlies veel vragen aan God en toch weerhoudt dat haar niet om op latere leeftijd dominee te worden. Het betekent niet dat ze op al haar vragen een antwoord heeft gekregen. Gods trouw zit voor haar soms ook in kleine dingen. Zoals het kinderliedje ‘Je hoeft niet bang te zijn’. Het heeft grote betekenis voor haar. In de podcast ‘Levensbepalend’ vertelt ze haar bijzondere levensverhaal aan Elsbeth Gruteke.

In ‘Levensbepalend’ is Dominicanes Marga Zwiggelaar te gast. Zij besloot op 56-jarige leeftijd zuster te worden. Bijna haar hele leven woonde ze in het ‘Jeruzalem van het noorden’, het protestantse Hoogeveen. Toch beweert ze altijd een soort katholiek gen te hebben gehad. Als kind wilde ze diep van binnen eigenlijk al zuster worden. Maar het liep toch anders, ze ging werken als welzijnswerker en later als conservator/directeur van een museum. Elf jaar geleden werd ze naar eigen zeggen ‘geroepen’ tijdens een wandeling. Sinds twee jaar is haar woonplaats Nijmegen waar ze woont als zuster bij de Dominicanessen van Neerbosch.

In Levensbepalend is theoloog en filosoof Gerko Tempelman in gesprek met Elsbeth Gruteke. Gerko is Stroominee, dat wil zeggen dat hij voorganger is van de Amsterdamse christelijke gemeenschap ‘Stroom’. Het woord dominee omzeild hij het liefst omdat daar allerlei associaties aan vastzitten waar hij zich niet comfortabel bij voelt. Ook schreef hij het boek ‘Ongeneselijk Religieus’ waarin hij vertelt hoe hij zijn geloof verloor en toch christen bleef. 
Gerko vertelt in dit interview hoe zijn wereld groter werd toen hij zijn gereformeerde woonplaats Hardenberg verliet. Ook verbrede zijn horizon toen hij met zijn gezin in een Timonhuis ging wonen waar jonge moeders met hun kinderen worden opgevangen. 
Gerko zit vol creatieve ideeën. Zo is hij mede-initiatiefnemer van een petitie die pleit voor het opofferen van een christelijke feestdag in ruil voor een speciale coronafeestdag. De jonge theoloog ziet wel voor zich dat we in de toekomst jaarlijks vieren dat we niet meer in lockdown zitten; een soort alternatief Pasen.