An ka lamini lamɛn

Diɲɛ laminiko lajɛrɛba Cop 29 baaraw bɛ senna Bakou, Azerbaïdjan jamana na. Nin lajɛrɛba in bɛ kɛ san o san, walasa ka fɛɛrɛw sɔrɔ watiyɛlɛma n’a kɔlɔlɔw la. Ɲinan ta sinsinnen don kosɔbɛ musakako de kan jango ka watiyɛlɛma kɔlɔlɔw ɲɛkɔrɔtigɛ. Nga a bɛ ka kɛ waati gɛlɛn kɔnɔ : fasokanugɛlɛntɔnw bɛ ka fanga sɔrɔ Erɔpu jamana caman kɔnɔ, o fana kɔ Donald Trump ka seginni fanga la USA, o ye gɛlɛya dɔ ye ka da a kan lamini lakanaliko tɛ ale ka ko ye.

K’a fara nin bɛɛ kan Proche Orient kɛlɛ ni Ukraine ta  ye gɛlɛyaba dɔ ye. Walasa ka kuma nin baabuw bɛɛ lajɛlen kan Baba WATTARA ye lamini jɛmukan sigi COP 29 de kan bi.

Lamini lajɛba min bɛ sen na Cali , Colombie jamana yɛrɛ babu bɛ o de kan ɲinan. O de kama , an ya latigɛ ka kuma a kan. Farafin , danta fɛn caman de bɛ ye minnu tunun na. Baba WATTARA n'a ka mɔgɔ weelelenw bɛna kuma fɛɛrɛw de kan wasa ka dansigi olu tunun nin ko la. An k'a lamɛn.

An ka bi jemukan bɛ taa n'an ye Sahɛli jamanaw kɔnɔ. Mali , Niger nin Tchad jamanaw dugu caman de ye kasara sɔrɔ k'o sabu kɛ sanjii naa kojuguya ye.Jii ye so caman tiɲɛn, ka mɔgɔ caman degun. Marabaaw b'o kun daa so dɔw jɔ cogo de kun. Waati cogoya dɔnbagaw ya jira ko waati cogoya faleni kɔlɔlɔw nin mɔgɔw yɛrɛ kɛwale de ye.Nin kasaraw nana , mun de be se ka kɛ wassa k’a kɔlɔlɔw fanga dɔgɔya.

An ka bii jɛmukan bɛ taa n'an ye Sahɛli jamanaw kɔnɔ. Mali , Niger nin Tchad jamanaw dugu caman de ye kasara sɔrɔ k'o sabu kɛ sanjii naa kojuguya ye.Jii ye so caman tiɲɛ, ka mɔgɔ caman degun. Marabaaw b'o kun daa so dɔw jɔ cogo de kun. Waati cogoya dɔnbagaw ya jira ko waati cogoya faleni kɔlɔlɔw nin mɔgɔw yɛrɛ kɛwale de ye.Nin kasaraw nana , mun de be se ka kɛ wassa k’a kɔlɔlɔw fanga dɔgɔya.

Kasɔrɔ u kɔlɔlɔ tan tɛ banaba tɔw nin banabatɔ somɔgɔw ma? An b'a dɔn ko mɔgɔ kɛnɛman cama de be bana sɔrɔ kɛnɛyasola ka sɔrɔ fosi t'u la. Mun de be se ka kɛ wassa ka cama bɔ o kɔlɔlɔw la? Baba WATTARA de b'o jaabi aw ye nin jɛmukan in kɔnɔ.

Laguinée jamana marabagaw ye latigɛ ta ka manani tali , a galina anin baarakɛli kɔn jamana in kɔnɔ. Nin latigɛ in fora kɔsɛbɛ lamini lakan baga caman fɛ. A nafa bɛna kɛ jumɛn de ye lamini ma? Fɛn jumɛn de bɛ na manani ninnu nɔ na? O jabi bɛ nin jɛmukan de kɔnɔ.
 

I na fɔ kalo o kalo jɛmukan laban, bi an bɛ kuma di muso fila ma minnu cɛsirilen don kɔsɔbɛ lamini ni sigida latangali la. An ni muso ninnu bɛ na baro, u ka wulikajɔw kan ka ɲɛsin lamini lakanali ma. U bɛ gɛlɛya minnu sɔrɔ o baara in senfɛ fɔ ka taa se u ye nafa minnu sɔrɔ a la. U b’u dadon fɛnɛ u ka gɛlɛyaw la, jango sɔrɔko sirafɛ. Baba WATTARA dka jɛmukan labɛnen don.
 

Aw ka lamini jɛmukan bɛ kuma bi sanjikasaaraw kɔlɔlɔw de kan forotigiw ma samiyawaati la manden jamanaw kɔnɔ. Jango an b'a dɔn ko san caman de nana ɲinan. O hakɛ in yɛrɛ de be ka kɔlɔlɔ lase forotigiw ma. A kɔlɔlɔw be se ka kɛ mun ye? Baba WATTARA b’o de jaabi jɛmukan in kɔnɔ.

An ka lamini lamɛn jɛmukan bɛ kuma bi ɲamanw de kan samiya waati la manden jamanaw kɔnɔ. Ni samiya sera, mɔgɔ caman de bɛ i ka ɲaman bɔ ka fili sigidaw la , digɛnw kɔnɔ fɔ ka taa se baji yɛrɛ ma.

Kɔlɔlɔ jumɛnw de b’o wale in na hadamadenw ka kɛnɛya ni lamini yɛrɛ ma ?

Fɛrɛ kelen jumɛn de bɛ se ka sɔrɔ a ko la ?

Baba WATTARA n’a ka n’a ka maa weelelenw bɛ n’olu jabi aw ye nin lamini jɛmukan kɛnɛ kan.

An ka bii jɛmukan bɛ taa n'an ye Sahɛli jamana dɔw kɔnɔ. Mali , Niger ni Tchad jamanaw la, dugu caman de ye kasaara sɔrɔ k'o sababu kɛ sanji nali kojuguya ye. Jii ye so caman tiɲɛn, ka mɔgɔ caman degun. Marabaaw b'o kun da so dɔw jɔcogo de kan. Waati cogoya dɔnbagaw y'a jira ko waati cogoya falenni kɔlɔlɔw ni mɔgɔw yɛrɛ kɛwale don .Ni kasaaraw nana, mun de be se ka kɛ walasa k’a kɔlɔlɔw fanga dɔgɔya.

An ka bii jɛmukan bɛ taa n'an ye sahɛli jamanaw kɔnɔ. Mali , Niger ni Tchad jamanaw dugu caman de ye kasara sɔrɔ k'o sabu kɛ sanjii naa kojuguya ye. Jii ye so caman tiɲɛn, ka mɔgɔ caman degun. Marabaaw b'o kun daa so dɔw jɔ cogo de kun. Waati cogoya dɔnbagaw y'a jira ko waati cogoya faleni kɔlɔlɔw de don. An ka Baba WATTARA ka jɛmukan lamɛn.

Waati yɛlɛma kɔlɔlɔw bɛ ka ye ka jɛya farafina gun kan. Wa, ɲinikɛla dɔ, Philip Kofi ADOM ka bɔ Afrique du Sud sanfɛ kalanso dɔ la, ale ko yanni san 2050 cɛ, ko maa miliyɔn fila ɲɔgɔn de bɛ na bila balokodɛsɛjugu kɔnɔ farafinna.

Nka, kabini kelen o waati yɛlɛma kɔlɔlɔw yɛrɛ ye jumen de ye na kan farafinna tilebinyafan fɛ ?

An k’an tulomajɔ Moussa Alou COULIBALY n’a ka maaweelelenw la wasa ka faamuya sɔrɔ nin kow la.

O waalew bɛ ka san sɔrɔ kɔsɔbɛ gun in kan , jango a tilebiyanfan jamanaw kɔnɔ.

Wa a ko kɔlɔlɔ ka bon kɔsɔbɛ hadamadenw ni lamini yɛrɛ kan. Infɔ, yɛlɛma donni sanji nacogow la, jika ciyɛniw wali nin dɔgɔkunlabanw  tilebabɔ. Wasa ka faamuyali sɔrɔ ako kan, an k’an tulomajɔ Moussa Alou COULIBALY n’a ka maa weelelenw la. 

Duguba waralikojugu kɔlɔlɔw bɛ kɛ la sababu ye marakafo ɲɛmɔgɔw ka dugukolow feere fɔ ka taga don lafiyayɔrɔw la.

Walasa ka kum’o kan Baba Sangaré bɛ mɔgɔ fila bisimila ra bi. A fɔlɔ ye Amadu Uri Jalo ye ale ye dɔnkilida la ye, sigida laminin tobotolibaga don Mali la fana. Mɔgɔ weelelen filanan ye Lancinet Faro ye ka bɔ kankan Lagine.

O siratigɛ la, kuma dira muso cɛsirilen fila ma minnu ka wulikajɔw fanba bɛnen bɛ yirituru ani laminiko baaraw wɛrɛw ma. Olu bɛ bɔli lamini latanga kulu “Ségou-vert” ani “association des ami.e.s de la nature” laminilatanga jɛkulu kɔnɔ Séénégal, kɛrɛnkerɛnenya la, Tambacounda marabolo kɔnɔ, jamana kɔrɔyanfan fɛ.

"Jɛmukan in ye tɛmɛnen ye".

Waati cogoyaw dantɛmɛn falenni, sɛnɛ sɔrɔw dɔgɔyali, fɔ ka taa se ji ko gɛlɛya ma fan dɔw fɛ. Waati yɛlɛma kɔlɔlɔw bɛ ka ye ka jɛya Farafinna gun kan.

Wa, ɲinikɛla dɔ, Philip Kofi ADOM ka bɔ Afrique du Sud sanfɛ kalanso dɔ la, ale ko yanni san 2050 cɛ, ko maa miliyɔn fila ɲɔgɔn de bɛ na bila balokodɛsɛjugu kɔnɔ farafinna. Nka, kabini kelen o waati yɛlɛma kɔlɔlɔw yɛrɛ ye jumen de ye na kan farafinna tilebinyafan fɛ ?

An k’an tulomajɔ Moussa Alou COULIBALY n’a ka maaweelelenw la wasa ka faamuya sɔrɔ nin kow la.

I na fɔ kalo o kalo jɛmukan laban , bi an bɛ kuma di muso fila ma minnu cɛsirilen don kɔsɛbɛ lamini nin sigida lakana nin na. U bɛ gɛlɛya minnu sɔrɔ o baara in senfɛ fɔ ka ta se u ka  nafa sɔrɔ ma.

Baba WATTARA de ye jɛmukan in labɛn  an ka lamɛn

San o San, an ka Manden jamanaw la, seliba kɔfɛ gɛlɛya caman de bɛ an ka sigida ni a lamini kan.

Ka sabu kɛ nɔgɔw ye. An b’a dɔn ni mɔgɔ caman ye u kan banganw faga u b’a golo nin a nɔgɔw fili fili bɔnlɔnw kɔnɔ, dɔw yɛrɛ b’u kɛ dingɛw kɔnɔ. O wale dun kɔlɔlɔ tan tɛ an ka lamini ma.

O kɔlɔlɔw bɛ se ka kɛ mun nin mun ye? Fɛɛrɛ jumɛnw de bɛ se ka sɔrɔ o ko la?

Baba WATTARA n'a ka mɔgɔ welelenw bɛ kuma o  de kan .

"Nin ye jɛmukan tɛmɛnen ye".

San o San, an ka manden jamanaw na, samiya waati la, ji bɛ tiɲɛnin caman kɛ.

O sababu ye mun ye ?

Fɛɛrɛ jumɛnw de bɛ se ka sɔrɔ o ko la ? Baba WATTARA n'a ka mɔgɔ weelelen bɛ kuma o bɛɛ de kan bi, "An ka lamini lamɛn jɛmukan kɛnɛ kan".

Bi araba, juin kalo tile 05 ye lamini tɔgɔladon kɛrɛnkɛrɛnnen ye min bila la senka diɲɛ tɔnba ONU fɛ. Waati don ka bilasiraliw ani hakilinaw ta wasa ka laminiko gɛlɛyaw kunbɛ i n'fɔ ɲinan ta baabu b’o yira cogomin. “Ka dugukolo yɔrɔ ciyɛnenw ladilan, ka dansigi kungow silatununi la ani ja kɛlɛli. “ Nka yala o laɲiniw bɛna se ka sabati  cogo di Farafinna ?

Moussa Alou COULIBALY ni laminiko dɔnbaga ŋanaw masaala la o de kan bi lamini jɛmukan kɛnɛ kan, an k’u lamɛn.

O siratigɛ la, kuma dira muso cɛsirilen fila ma minnu ka wulikajɔw fanba bɛnen bɛ yirituru ani laminiko baaraw wɛrɛw ma.

Olu bɛ bɔli lamini latanga kulu “Ségou-vert” ani “association des ami.e.s de la nature” laminilatanga jɛkulu kɔnɔ Sénégal, kɛrɛnkɛrɛnnenya la, Tambacounda marabolo kɔnɔ, jamana kɔrɔyanfan fɛ.

Farafinna halini sɛnɛ hɔrɔn bɛ ka lawaleya, sɛnɛkɛla caman de bɛ ka taa ɲɛ halisa ni bagamafɛnw donni ye u ka forow la walasa ka sɔrɔ kɛ. A dɔw yɛrɛ tɛ hali u matarafa cogow dɔn. O siratigɛ la, bi lamini jɛmukan bɛ kuma sɛnɛ an'o bagamafɛnw matarafaliko ɲuman de kan waalasa ka sɔrɔba kɛ kasɔrɔ an ma dan kari kɛ hadamadenw ka ɲɛnɛmaya ni lamini la.

Yala o baaraw bɛ kɛ cogo di ? An bɛ se ka tɛmɛ sira jumɛnw fɛ walasa ka nɔgɔw ani fɛnɲɛnɛmanw gɛn an ka forow la kasɔrɔ a ma kɛ ni tiɲɛnni ye ? An b'an tulomajɔ Moussa Alou n'a ka mɔgɔ weelelenw fɛ.

O sababu ye mun ye ? Fɛɛrɛ jumɛnw de bɛ se ka sɔrɔ o ko la ? Baba WATTARA n'a ka mɔgɔ weelelen bɛ kuma o bɛ de kan bi, "An ka lamini lamɛn jɛmukan kɛnɛ kan".