ตามรอยพระตถาคต

ฟังแล้วให้พิจารณาใคร่ครวญตาม เพื่อบรรลุความจริง

โอกกันตสังยุต พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับมหาจุฬาฯ) เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๓๒๐

ไม่รู้ชัดปฏิจจสมุปบาท ไม่รู้ชัดธรรมชาติที่อาศัยกันเกิดขึ้นตามพระสูตรในโอกกันตสังยุต(ธรรมสิบหมวด) ไม่รู้ชัดอาหารสี่ ไม่รู้ชัดกุศล/อกุศล นั่นคือยังไม่มีสัมมาทิฏฐิอันเป็นอริยะ เมื่อยังไม่มีอริยสัมมาทิฏฐิ จะเดินมรรค หรือจะสักแต่ว่าได้อย่างถูกต้องนั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะเป็นจริงได้

การทำงานของ ใจและธรรมารมณ์

ตัวอย่างในการเดินมรรค ในธรรมเฉพาะหน้า

หากหวังประโยชน์สูงสุด ต้องเดินตามรอยพระบาทพระศาสดา

การรู้แจ้งในสังขตธรรมทั้งปวง ปฏิจจสมุปปันนธรรมทั้งปวง คือการรู้แจ้งทุกข์ คือการรู้แจ้งโลก ทั้งหมดนี้อาศัยการกำหนดรู้ อาศัยการเจริญสติปัฏฐาน อาศัยอริยมรรค ตามที่พระศาสดาได้ประพฤติ ปฏิบัติมาก่อนแล้ว

เทวตานุสสตินี้ มีอานิสงส์ใหญ่ทั้งในบัดนี้ และทั้งในเวลาใกล้ทำกาละ

ทุกครั้งที่ตั้งใจ ใส่ใจ เงี่ยโสตลงฟังธรรม มนสิการโดยแยบคายตามไป อริยมรรคมีองค์แปด ย่อมเกิดขึ้นได้ เพราะเมื่อมนสิการโดยแยบคาย

ย่อมเห็นแจ้ง ตามความเป็นจริง ในธรรมทั้งปวงว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา

หลักการโยนิโสมนสิการ เพื่อกำหนดรู้ว่า เพราะอะไรหนอมี ภูตะ จึงมี

หรือ เพราะอะไรหนอมี นามรูปจึงมี

และเมื่อเดินมรรคอย่างถูกต้อง มนสิการอย่างถูกต้องย่อมเกิดปัญญา ย่อมหลุดพ้นเพราะไม่ถือมั่น ว่าเรา ของเรา ตัวตนของเราได้

เมื่ออริยรรค ดำเนินไป โพธิปักขิยธรรมทั้งหมดย่อมเกิดขึ้น

พระพุทธเจ้า คือผู้มีปัญญา รู้แจ้งโลก

สาวกของพระพุทธเจ้า จึงต้องเป็นผู้มีปัญญา

หากยังไม่แจ้งในปฏิจจสมุปบาท ธรรมชาติที่อาศัยกันเกิดขึ้น จะมีสัมมาทิฏฐิอันเป็นอริยะไม่ได้ จะปฏิบัติธรรมอย่างถูกต้อง เพื่อออกจากทุกข์ยังไม่ได้

ธรรม

อันมีความงามในเบื้องต้น

มีความงามในท่ามกลาง

มีความงามในที่สุด

ตั้งใจใส่ใจฟัง มนสิการโดยแยบคายตาม เกิดเป็นอริยมรรค

ฟังผ่านๆ ไม่ใส่ใจ ไม่มนสิการโดยแยบคาย อริยมรรคไม่เกิด

สมัยใดอริยสาวก ระลึกถึงทาน ที่ตนเคยทำทาน แล้วโยนิโสมนสิการ เห็นธรรมทั้งปวงตามความเป็นจริง เห็นทานหรือกรรมขาว ตามความเป็นจริง

สมัยนั้น เพราะเห็นแจ้งในธรรมทั้งปวงอยู่ ย่อมไม่ถือมั่นว่าเรา ของเรา ในทาน ในธรรมทั้งปวง การเจริญสติ การเจริญอริยมรรค ที่อาศัยทาน ย่อมเกิดขึ้น

ไม่มีสัมมาทิฏฐิ ไม่มีปัญญา คือ ไม่รู้อริยสัจสี่ ไม่รู้ปฏิจจสมุปบาท

คือความไม่รู้ คืออวิชชา เมื่อไม่รู้ ย่อมกำหนดรู้ให้ถูกต้องไม่ได้

เมื่อกำหนดรู้ไม่ถูกต้อง ย่อมละความยึดถือว่าเรา ของเรา ไม่ได้

ความรู้ในสิ่งที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ คือปฏิจจสมุปบาท คืออริยสัจสี่ เป็นสิ่งที่คนทั้งหลายจะรู้ตามได้ยาก

เพราะรู้ได้ยาก พระศาสดาจึงน้อมไปที่จะไม่แสดงธรรม

ปัจจุบันนี้ ผู้มีธุลีในดวงตาน้อย แทบไม่เหลือ ดังนั้น การพูดเรื่องปฏิจจสมุปบาท การพูดเรื่องอริยสัจสี่ ให้ถูกต้อง เพื่อให้รู้ให้เข้าใจ สิ่งที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้จึงแทบจะไม่มี แม้มีอยู่ คนทั้งหลายผู้ไม่มีบุญวาสนา ก็จะน้อมไปที่จะไม่สนใจ ไม่ใส่ใจ ไม่เห็นความสำคัญที่จะตั้งใจฟัง