Szkoła Bardzo Wieczorowa Radia Katowice

Ewolucja a nie rewolucja. Tak o reformie polskiej ortografii, która ma wejść w życie 1 stycznia 2026, mówią językoznawcy. Iwona Kwaśny zaprasza na Szkołę Bardzo Wieczorową, w której rozpracowane zostaną przyszłe reguły ortograficzne.

Bohaterką dzisiejszego wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej Eweliny Sobczyk Podleszańskiej będzie malarka Maria Ewa Łunkiewicz-Rogoyska.

Ewa Maria, zwana też Mewą, była artystką wywodzącą się, jak wiele przedstawicielek wcześniejszego pokolenia, z rodziny ziemiańskiej, co ułatwia jej z pewnością zdobycie dobrego wykształcenia i wyjazd do Paryża. Nie do przecenienia w biografii Mewy jest fakt, że jej matka była artystką-amatorką, wykształconą na krakowskich Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego – zapewne wcześnie dostrzegła talent córki i wspierała jego rozwój. Wiemy ze wspomnień i zdjęć, że matka była bardzo ważną postacią w życiu Mewy – jej mały portret (dzisiaj w zbiorach Rodziny) wisiał zawsze nad jej łóżkiem, a Adam Chmielowski, stryj malarki też doceniał jej twórczość.

O jej przyjaźniach malarskich i tworzeniu bardzo ciekawych obrazów w dzisiejszym wykładzie.

Powszechne i lubiane w przestrzeni publicznej są dyskusje na temat stylu. Gdyby jednak przenieść je w domenę sztuki, to i wtedy wydają się one nadzwyczaj atrakcyjne. Jednak ta rozmowa w Szkole Bardzo Wieczorowej Beaty Tomanek i jej gościa pokazuje, że rozmowy o stylu mogą mieć i inne wymiary, również te płynące z patriotyzmu.

Kąpiele leśne, hortiterapia, sylwoterapia czy ekoterapia. To rozmaite nazwy aktywności a nawet konkretnych zabiegów polegających na różnych formach kontaktu z przyrodą. Celem jest m.in. redukcja stresu, relaks i wyciszenie a co za tym idzie poprawa nastroju. W Szkole Bardzo Wieczorowej rozmawiamy o tym, jak przebywanie na łonie natury wpływa na nasz dobrostan psychiczny.

W październiku więcej mówimy o czytelnictwie i książkach. Jednak ta, o której opowiada Beata Tomanek, jest naprawdę niezwykła. Można by zapytać, czy kamieniołom jest formą pamiętnika? Na to zadziwiające pytanie rozsądnie odpowie kolejny wykład w naszej Szkole Bardzo Wieczorowej.

W Szkole Bardzo Wieczorowej profesor Jan Malicki w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem przypomni kobietę niezwykłą. 
Regina Salomea Pilsztynowa była okulistką i podróżniczką. Choć nie posiadała formalnego medycznego wykształcenia, była nadworną medyczką haremu sułtana, wykupywała chrześcijan z tureckiej niewoli, zajmowała się, podobno, również szpiegowaniem.
Ale była też kobietą kochliwą. Co prawda całe życie poszukiwała męskiego ramienia, aby wspólnie stworzyć rodzinę, ale niezbyt jej się to udawało. Miała trzech mężów, a jak ją ten drugi w kolejności zaczął  zdradzać, to go przykuwała łańcuchem do łóżka. Miłość czasami jest szalona.
O tym wszystkim w dzisiejszym wykładzie.

Odkładanie wszystkiego na później, ociąganie się z rozpoczęciem wykonywania zadań, aż staną się absolutnie konieczne do zrobienia. W efekcie stres,  wyrzuty sumienia a nawet, jak się okazuje, objawy somatyczne.  Jeśli dla kogoś brzmi to znajomo, to znaczy że może mieć problem z prokrastynacją. Czym jest wspomniane zjawisko, jaka jest jego skala w społeczeństwie, jakie pociąga za sobą skutki i jak można z nim walczyć? O tym dziś w Szkole Bardzo Wieczorowej...

Zapraszam dziś na wykład w Szkole Bardzo Wieczorowej poświęconej Obcym. A konkretnie agentom obcego wywiadu, szpiegom i wrogom. Zadaniem szpiegów jest odkryć tajemnice innych – zwykle innych krajów, ale współcześnie także innych firm – i to najlepiej tak, aby owi inni nie zorientowali się, że tajemnice zostały im wykradzione. Ale czy każdego obcego powinniśmy się bać? Naszym ekspertem wykładowcą jest dziś Artur Dubiel z Uniwersytetu WSB Merito. Skąd my wiemy, że ktoś jest swój, a ktoś jest obcy i po co nam w ogóle takie rozgraniczenie? Zaprasza Katarzyna Głuch-Juszkiewicz.

Wychował kilka pokoleń śląskich językoznawców, popularyzator polszczyzny, prawdziwa legenda. W Szkole Bardzo Wieczorowej wspominamy wybitnego językoznawcę prof. Edwarda Polańskiego z Uniwersytetu Śląskiego. Na opowieści i anegdoty prof. Heleny Synowiec, prof. Danuty Krzyżyk i Magdy Bochenek zaprasza Iwona Kwaśny.

Bohaterem wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej Eweliny Sobczyk Podleszańskiej jest Henryk Szczygliński - malarz i grafik.
Dziś trochę zapomniany, a przecież malował znakomicie. Od roku 1898 studiował malarstwo w Monachium w pracowni Stanisława Grocholskiego, potem u Antona Ažbego, w Paryżu i Krakowie, gdzie był uczniem Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego, Teodora Axentowicza, w końcu Jana Stanisławskiego i jego klasy pejzażowej w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Odgrywał czynną rolę w krakowskim życiu artystycznym okresu Młodej Polski. Współpracował z kabaretem Zielony Balonik.
Henryk Szczygliński był również bardzo dobrym żołnierzem i wielkim patriotą. Marek Mierzwiak przygotował dla Państwa te audycje.

W Szkole Bardzo Wieczorowej wykład o historii, a dokładniej, o najnowszej historii przemysłu. Spojrzymy wstecz o jakieś 35 lat i postawimy sobie pytanie o to, co działo się i co mogło się dziać z polskim hutnictwem. Postawimy pytanie o to, czy "niewidzialna ręka rynku" zawsze dokonuje takich cudów, na jakich nam zależy. Porozmawiamy o tym, dlaczego właśnie hutnictwo było najtrudniejszym fragmentem rozmów akcesyjnych i czy dobrze się stało, że przyjęto taką formę prywatyzacji, jak sprzedaż zagranicznemu inwestorowi. Gościem Józefa Wyciska jest dr Jerzy Podsiadło, obecnie Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Katowicach, człowiek który obserwował z bliska proces zmian w polskim hutnictwie i sam w nim uczestniczył. 

Zapraszam do wysłuchania kolejnego wykładu w Szkole bardzo Wieczorowej. Dzisiaj Beata Tomanek i prof. Jan Malicki nawiązywać będą poniekąd do Światowego Dnia Pisania Listów. Kto dzisiaj pisze listy? To już anachroniczne zajęcie. Jednak właśnie listy są dziś cennym źródłem historycznym oraz dokumentem, dzięki któremu możemy poznawać bliżej ludzi z odległej przeszłości. Głównym bohaterem, którego poznamy podczas dzisiejszego wykładu dzięki korespondencji – to Grzegorz Fitelberg.

Ekosystem jest bardzo złożonym układem, w którym wszystkie elementy spełniają określoną funkcję i są ze sobą powiązane różnego rodzaju zależnościami. Gatunek obcy” to taki, który celowo lub przypadkiem został przeniesiony poza naturalny zasięg swojego występowania. Zwykle jest tak, że trafiając na inne warunki, ginie z powodu braku przystosowań, a jeśli przetrwa, tworzy niewielkie populacje, których wpływ na środowisko jest neutralny. Jednakże zdarza się, że obcy” doskonale radzą sobie w nowym miejscu. Dziś rozpoczynając cykl o "Obcych w naturze" i nie tylko zapraszamy do wysłuchania opowieści o roślinach inwazyjnych. Wykładowczynią w Szkole Bardzo Wieczorowej będzie dziś doktor Barbara Bacler- Żbikowska- botanik ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Zaprasza Katarzyna Głuch-Juszkiewicz.

Zabierzemy Państwa do Drugiej Rzeczpospolitej, która po pierwszej wojnie światowej powstaje z ruin, w otoczeniu, które nie specjalnie jej sprzyja, a wszystko to dzieje się w warunkach szalejącej inflacji. Wtedy wchodzi na scenę profesor Władysław Grabski. Właściwie, wchodzi dwa razy. Za pierwszym razem politycy przeganiają go ze sceny za kulisy, ponieważ są przekonani, że nic złego się nie dzieje i sami dadzą sobie radę. Kiedy jednak dochodzi do krwawych zamieszek, przywołują Grabskiego ponownie. I tak oto sto lat temu Władysław Grabski realizuje reformy, które prowadzą do ustabilizowania budżetu i finansowej rzeczywistości całego państwa. Gościem Józefa Wyciska jest profesor Barbara Danowska-Prokop z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Dużo w życiu Tamary Łempickiej jest znaków zapytania i białych plam. Ale jest też kilka rzeczy niewątpliwie pewnych. Po pierwsze była malarką i to znakomitą. Po wielu latach została doceniona za swoje malowanie i obecnie jej obrazy na aukcjach sztuki osiągają astronomiczne kwoty. Po drugi - była szalenie ambitna i ekstrawagancka. Świat miał leżeć u jej stóp, a ona miała być królową życia. I wreszcie po trzecie - była bardzo kochliwa - i te jej fascynacje erotyczne dotyczyły, i kobiet, i mężczyzn. O tej niebanalnej artystce opowiada Maria Trzeciak, a audycje przygotował Marek Mierzwiak

W kolejnym wykładzie w radiowej Szkole Bardzo Wieczorowej Beata Tomanek i jej gość opowiedzą o miejscach dobrze znanych. Jednak historie, które one kryją mogą nas zaskoczyć. Otwieranie archiwów, zagłębianie się w starych dokumentach, zwykle są zapowiedzią ciekawych odkryć.

W pierwszej części swojego wykładu o "Europejskich ścieżkach Kościoła" historyk, dr Jacek Kurek mówił o związkach tej instytucji z kulturą. Mniej było dywagacji i o historii i o idei. W drugiej części porusza sprawy związane z tolerancją, jak na to wszystko co się działo w świecie patrzył i reagował Kościół, będzie wykładał o zmianach jakie dokonywały się w Kościele na przestrzeni wieków, a głównie od wieku XV, wreszcie spojrzy na sytuację Kościoła współcześnie. Jak wygląda teraz sprawa wiary, powołań, odejść z Kościoła. Ale też dr Jacek Kurek mówi, co go napełnia nadzieją na przyszłość.

W dzisiejszej Szkole Bardzo Wieczorowej wykładać będzie historyk, dr Jacek Kurek. Temat jego wykładu to "Europejskie Ścieżki Kościoła". I będzie to wykład w którym będzie więcej o kulturze z którą Kościół jest nierozerwalnie złączony, ale także i o wyprawach krzyżowych, i o tym co poszczególni papieże wznosili w czasie swojego pontyfikatu. Mniej idei i historii, więcej kultury, proszę. Z dr Jackiem Kurkiem rozmawia Marek Mierzwiak.

Życie i "imprezy" od kołyski aż po grób i to na dworach królewskich. Tak w skrócie można opisać premierowy wykład w Szkole Bardzo Wieczorowej w Radiu Katowice, na który zaprasza Marcin Kazek-Wielgus.

Tina Modotti, -bohaterka wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej profesorki Anny Adamus Matuszyńskiej była włoską fotografką, aktorką teatralna i filmową oraz działaczką polityczną.    Emigrowała wraz z rodziną z Włoch do Stanów Zjednoczonych i tam najpierw ciężko pracowała, a później ucząc się fotografii stała się jedną z najlepszych fotograficzek początku wieku dwudziestego.  Jej życie osobiste również było nadzwyczaj interesujące. Uczyła się fotografowania od największych sław, ale też bardzo szybko w tych fotografach - swoich nauczycielach, zakochiwała się. Czuła przez całe życie na ludzką biedę i ludzkie nieszczęście. Tina Modotti była  kobietą piękną, inteligentną i przez całe swoje życie niezależną.

O niej to właśnie z profesorką Anną Adamaus Matuszyńską rozmawia Marek Mierzwiak.

Związek z psychopatą - choć brzmi jak opowieść rodem z kryminału, to wbrew pozorom, możemy tkwić w takiej relacji latami nie będąc tego świadomi…
Sam termin psychopata kojarzy się bardziej z seryjnym mordercą, niż z osobą niezwykle uroczą, co często usypia czujność. Tym bardziej, że nad swoją ofiarą taki oprawca "pracuje" w niezwykle wyrafinowany sposób. Kamuflaż psychopaty z uwagi m.in. na perfekcyjną manipulację, sprawia, że ten typ zaburzenia osobowości czasem trudno jest wychwycić nawet samemu terapeucie.
O toksycznych, mówiąc potocznie, relacjach, Katarzyna Herbuś rozmawia z Anną Gajdą, psychologiem i psychotraumatologiem.

Tadeusz Dołęga Mostowicz - bohater wykładu profesorki Joanny Warońskiej Gęsiarz z Uniwersytetu im. Jana Długosza z Częstochowy - był znakomitym pisarzem i dziennikarze. Napisał kilkanaście książek, które cieszyły się w dwudziestoleciu międzywojennym ogromną popularnością. Cieszą się nią i dziś, bo są czytane, a także przenoszone na ekran i na deski sceniczne.
Nie lubił sanacji za co został pobity i szykanowany. Nie miał też szczęścia w miłości. No i zginał będąc w kwiecie wieku, bo miał raptem 39 lat i całą karierę pisarską przed sobą. No cóż, mamy nieśmiertelną "Karierę Nikodema Dyzmy", "Pamiętnik Pani Hanki", "Znachora" i bardzo ciekawą książkę zatytułowaną "Trzecia pleć". Często powtarzał: "Chcąc serce pozyskać, trzeba całe serce okazać".

Świat potrzebuje młodych buntowników. Ten fakt jest widoczny wyraźnie w sztuce. Do polemiki pokoleniowej nawiązywć dzisiaj będzie wykład w Szkole bardzo Wieczorowej. Beata Tomanek i prof. Irma Kozina rozmawiać będą o polemice z impresjonizmem.

Czy możemy sobie dziś wyobrazić, że w wielu dyscyplinach sportowych nie startują kobiety. Nie ma Igi Światek, Anity Włodarczyk, Justyny Kowalczyk, polskiej sztafety i kobiet rzucających oszczepem czy skaczących wzwyż.. To jest dziś niemożliwe, a jednak było i to całkiem niedawno. Co z tego, że kobiety w roku 1918 dostały prawa wyborcze, jak i tak były traktowane "po macoszemu". Miały siedzieć w domu, pracować w polu lub fabryce, opiekować się dziećmi. Kto by tam wówczas myślał o tym, żeby oprawiać sport. A jednak znalazły się odważne, które powiedziały - chce i osiągnę cel. I Halina Konopacka, złota medalistka w rzucie dyskiem w roku 1928,  przetarła kobietom drogę do uprawiania sportu. Młode dziewczyny, zapatrzone w mistrzynie zaczęły ćwiczyć i zdobywać medale. Odnosiły coraz więcej sukcesów. I o tym właśnie przypomni w swoim wykładzie dr Małgorzata Tkacz Janik, mówiąc jak trudno miały na początku ubiegłego wieku kobiety chcące zostać sportsmenkami.
Rozmawia z nią Marek Mierzwiak.

W dzisiejszej Szkole Bardzo Wieczorowej poruszony zostanie temat świętych. Jak możemy przeczytać w Encyklopedii PWN, święty to człowiek, który za życia był doskonały, a po śmierci uznany za wzór między innymi pod względem moralnym. Ale czy rzeczywiście wszyscy, którzy są świętymi, byli świętymi za życia?

Bohaterem wykładu dr Anny Adamus-Matuszyńskiej jest Pierre Bonnard – francuski artysta, głównie malarz, który trochę pchnął malarstwo na inna drogę. Był twórcą nabizmu i dla niego oraz dla malarzy z jego kręgu, najważniejszy był kolor, barwa i przedstawianie na obrazach naszej codzienności. Chociaż bardzo dużo namalował też aktów, głównie swojej miłości Marty, która na tych obrazach, a malował ją przez lat kilkadziesiąt, w ogolę się nie starzała. Tak jak zapamiętał swoją muzę, gdy zobaczył ją po raz pierwszy, tak malował ją piękną, wysmukłą przez lata. Ale miał też inne muzy i kochanki, i o tym wszystkim w dzisiejszym wykładzie, który przygotował Marek Mierzwiak.

Praca kobiet nigdy sie nie kończy to temat dzisiejszego wykładu Pani dr Małgorzaty Tkacz Janik. Na wielu przykładach opowie ona o tym jak kobiety pracowały prawie zawsze i prawie przez całe dnie. Na ich głowach była cała rodzina utrzymanie domu, wychowywanie dzieci, a i czasami jeszcze praca w jakimś przedsiębiorstwie czy fabryce. I tak to trwa  wielu lat, mimo, że też od lat kobiety walczą o równouprawnienie, o to, żeby  mogły zarabiać tyle ile mężczyźni i o to, aby one też czasami mogły decydować tak o sobie, swoim życiu jak i o swojej rodzinie. Niestety, muszą o tym w końcu, na poważnie, zadecydować mężczyźni.

To przydomek artystyczny malarza włoskiego epoki manieryzmu, którego też możemy nazywać Girolamo Francesco Maria Mazzola. Charakterystyczne dla jego malarstwa wydłużenie postaci, wyszukany wdzięk i odrzucenie postulatów realizmu stały się cechami typowymi dla wielu malarzy doby właśnie manieryzmu. Jego wspaniałe obrazy, które znajdują się w historii sztuki, to między innymi "Autoportret w wypukłym lustrze, "Madonna z długa szyją" czy "Kupido napinający łuk".

O jego twórczości, ale i o bardzo ciekawym, choć bardzo krótkim życiu, wykłada w audycji Marka Mierzwiaka Ewelina Sobczyk Podleszańska

Hanka Ordonówna podczas koncertów wypełniała sama cały wieczór i każdym wyjściem na scenę stwarzając nową postać: tragiczną lub wzruszająco śmieszną . Zawsze chciała śpiewać, ale dopiero po spotkaniu z Fryderykiem Jarosym, który nauczył ją jak ma się zachowywać na scenie i jak śpiewać - zyskała status gwiazdy. W 1933 roku wyszła za mąż za hrabiego Michała Tyszkiewicza, autora wielu jej piosenek. Przed śmiercią zdążyła napisać i wydać pod pseudonimem Weronika Hort książkę pt. "Tułacze dzieci". Pisała wiersze, nowele, przygotowywała książkę autobiograficzną. U kresu życia zaczęła także malować.O niebanalnym życiu Hanki Ordonówny rozmawia Maria Trzeciak z Markiem Mierzwiakiem.

Nie relacją z matką czy ojcem, dziadkami, rodzeństwem, partnerem lub partnerką jest tą najważniejszą w życiu. Najważniejsza w życiu relacja to ta z samym sobą. Trwa bowiem przez 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu aż do samej śmierci. Kiedy jednak się zaczyna, co ma na nią wpływ i jak ważne jest, by była właściwa? O tym z Krzysztofem Królem, trenerem rozwoju osobistego, mówcą motywacyjnym i psychologiem rozmawia Joanna Opas.

Od kilku lat takie właśnie stwierdzenie "Śląsk magiczny" pojawia się w książkach, które powstają oraz w spektaklach teatralnych, które Śląskowi są poświęcone. Ta kraina walcząca o to, aby wreszcie mogła znaleźć się w granicach Rzeczpospolitej, nie tylko znana jest ze swojej ofiary krwi. To tutaj ludzie przez lata kultywowali śląską i polską mowę, to tutaj powstawały wspaniałe dzieła kultury, czy to muzycznej, czy plastycznej. Teraz do tych dzieł dołączają filmy, sztuki teatralne i książki. O tym wszystkim w swoim wykładzie "Źródła śląskiej estetyki" mówi dr Jacek Kurek w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem.

Są takie książki, do których wciąż wracamy. Dotyczy ten zwyczaj na ogół ludzi z pasją. Są więc książki, które się nie starzeją. Za chwilę przypomnimy jedną z nich. To dobry moment, bo jest Tydzień Książki w Katowicach Mieście Nauki. Do książki Hoimara Ditfurtha "Dzieci Wszechświata" odwoływać będą się podczas wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej Beata Tomanek i jej gość. Tytuł tej książki dzisiaj, kiedy nauka od lat 70', czyli czasów jej wydania, poczyniła ogromne postępy, wciąż brzmi aktualnie i jest zapowiedzią fantastycznej opowieści, o czym będą się mogli państwo przekonać słuchając kolejnego wykładu, tym razem z zakresu ewolucji materii, w naszej radiowej Szkole Bardzo Wieczorowej.

Tym razem zajmiemy się sprawami monarszymi. Podczas wykładu, który poprowadzi profesor Bożena Czwojdrak z Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego dowiemy się czy i co przyszłe średniowieczne królowe musiały zrobić, aby królowymi zostać. Czy bycie kobietą w średniowiecznej Polsce było łatwe i jak wyglądało życie królowej w królestwie..?

Tym razem wykład w naszej radiowej szkole Bardzo Wieczorowej dotyczyć będzie historii sztuki. Sztuka potrzebuje poza talentem i wizjonerstwem – inspiracji. Beata Tomanek i jej gość opowiedzą dzisiaj niezwykłą historię pewnego króla zakochanego w muzyce tak bardzo, że postanowił  właściwie wybudować do niej dekoracje. Można je zwiedzać do dzisiaj. Gdzie? – żeby się tego dowiedzieć trzeba będzie wysłuchać całego wykładu.

Sławomir Mrożek - bohater wykładu pani profesorki Joanny Warońskiej-Gęsiarz jest znany ze swych opowiadań, dramatów, felietonów, a ostatnio także bulwersujących "Dzienników". Ile w nich jest prawdy, a ile fikcji - zastanawia się wykładowczyni, a i Państwo będą pytać samych siebie gdy będą te opasłe tomy czytać. Jest faktem, że Sławomir Mrożek na trwale zapisał się w historii polskiej literatury, a jego dramaty, takie jak "Tango" czy "Emigranci" jakby z każdym dniem nabierają aktualności.
O twórczości pisarza. a także o jego niebanalnym życiu dowiecie się Państwo słuchając audycji Marka Mierzwiaka.

W dzisiejszej Szkole Bardzo Wieczorowej Urszula Pawlik przypomni kim był i dlaczego był tak uwielbiany w prawie całej Europie - Giacomo Casanova, uważany do dziś za największego uwodziciela na świecie. W swoich obszernych pamiętnikach pisał "Nic nie odbierze mi tego, że dobrze się zabawiłem", a bawił się do samej śmierci. A był też człowiekiem niezwykle inteligentnym, oczytanym, znał 5 języków i potrafił zarówno dyskutować o miłości, gospodarce jak i o filozofii. Rozmowę o Casanovie z Urszulą Pawlik prowadził Marek Mierzwiak

Właśnie ukazała się książka Joanny Kuciak-Frydryszak "Chłopki. Opowieść o naszych babkach". Zyskała bardzo dobre recenzje, a i ogromne zainteresowanie czytelników. Nawiązując do treści opisanych w książce w Szkole Bardzo Wieczorowej Marek Mierzwiak rozmawia z dr Małgorzatą Tkacz Janik i o chłopkach i o chopionkach, bo tak czasami nazywane są kobiety na Śląsku. To opowieść o roli kobiety sprzed lat, ale i o tym, jak żyją i pracują dziś kobiety mające ambicje zaistnieć w społeczeństwie. Pani Małgorzata przybliża też sylwetki dwóch kobiet, które na to ze wszech miar zasługują. To Pola Gojawiczyńska i Maria Wardasówna.

Stres bywa motywujący, bywa też niszczący. Nie ulega jednak wątpliwości, że ten stres jest w naszym życiu obecny i stresują się już nawet małe dzieci. Jak go opanować, czy z nim walczyć i czy można go wykorzystać na swoją korzyść? O tym nasza reporterka Joanna Opas rozmawiała z Krzysztofem Królem – psychologiem, mówcą motywacyjnym i trenerem rozwoju osobistego.

Michał Choromański był pisarzem i dramaturgiem, któremu wielka popularność i sporo pieniędzy, przyniosła opublikowana przed wojną powieść "Zazdrość i medycyna". Po wojnie, gdy z tułaczki pisarz powrócił do kraju, już nigdy takiej popularności nie osiągnął, mimo, że pisał sporo i to jest dobra literatura. Jeszcze raz cała Polska usłyszała to nazwisko, gdy w roku  1973 Janusz Majewski przeniósł na ekran powieść Michała Choromańskiego "Zazdrość i medycyna" obsadzając w swoim obrazie fantastycznych aktorów ( Ewę Krzyżewską, Andrzeja Łapickiego czy Mariusza Dmochowskiego ). O niebanalnym życiu i twórczości Michała Choromańskiego wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej Ewelina Sobczyk - Podleszańska. Audycje przygotował Marek Mierzwiak.

Maria Antonina, bohaterka wykładu Marii Trzeciak, była austriacką księżniczką, którą w bardzo młodym wieku wydano za delfina Francji, przyszłego króla Ludwika XVI. Od chwili przybycia na dwór francuski wzbudzała niechęć wszystkich. Po pierwsze była Austriaczką, z którą to Austrią Francja prowadziła niejedną wojnę, po drugie przez długie lata nie potrafiła królowi urodzić syna. Wreszcie trochę nie zgadzała się z obyczajami panującymi we Francji. To wszystko wzbudzało niechęć do królowej, o której pisano straszne, ale nieprawdziwe rzeczy. Kiedy przyszła chwila ostateczna, czyli kiedy miano ją zgilotynować i kiedy wstępowała na szafot, i niechcący nadepnęła katu na stopę, zaraz go za to przeprosiła.

Hanna Rudzka Cybis jest bohaterką  wykładu profesorki Anny Adamus-Matuszyńskiej.
Dowiemy się o twórczości artystki, która związała się z Janem Cybisem, bardzo znanym i dobrym malarzem, o którym mówiono, że jest "wielkim panem polskiego malarstwa". Jego żona pomagała mu kiedy oboje zaczynali tworzyć w Paryżu, a później każde z nich poszło swoją drogą. Hanna Rudzka-Cybis jest znaną kolorystką i twórczynią kapizmu w Polsce. Pomagała też zawsze ludziom, którzy pomocy potrzebowali, a także była pierwszą kobietą na stanowisku profesorskim w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

Temat tego wydania Szkoły Bardzo Wieczorowej związany jest z historią lokalną, choć ocierać się będzie także o historię powszechną: "Mysłowice i fenomen emigracji na przełomie XIX i XX wieku". Wojciech Pacula wraz ze swym gościem przybliżą historię tego zacnego śląskiego grodu przede wszystkim w kontekście mało znanej roli, jaką Mysłowice odegrały w czasach, gdy wielu szukało lepszego losu za Oceanem. Furtką w podróży w ten "Lepszy Świat" były, jak się okazuje, właśnie Mysłowice.

Tym razem zapraszamy Państwa do tego by wsiąść z nami do wehikułu czasu i przenieść się do Europy XX wieku na chwile przed wybuchem II wojny Światowej. Ewelina Kosałka-Passia w naszej Szkole Bardzo Wieczorowej wraz ze swoim gościem zaprasza na rozważania o...Monte Casino...

W dzisiejszej Szkole Bardzo Wieczorowej dr Małgorzata Tkacz Janik przypomni skąd się wzięło Święto Kobiet. Jak kobiety na całym świecie walczyły o to, by były doceniane za swą prace, za swe wykształcenie i wreszcie za to co robią dla domu i rodziny. W tm dniu wręczamy, my mężczyźni, kobietom kwiaty i upominki nie zastanawiając się jak trudno jest kobietom rywalizować na co dzień z systemem gdzie panuje od lat patriarchat.
Audycje przygotował Marek Mierzwiak

Bohaterem wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej będzie wspaniały amerykański kompozytor, dyrygent i pianista Leonard Bernstein. Mamy teraz okazje obejrzeć film o nim zatytułowany "Maestro", a u nas jego życie i twórczość przypomina dr Mieczysław Juda. Artysta znany jest z wielu kompozycji, a najsławniejsza to oczywiście musical "Wet Side Story", oraz z wielu wspaniałych koncertów na których prowadził orkiestry na całym świecie. Jest też znane jego niebanalne życie, o którym on sam mówił - "Jestem pół kobietą, pól mężczyzną". Rozmowę przygotował Marek Mierzwiak

Caspar Dawid Friedrich to malarz niemiecki, który jest zaliczany do największych malarzy epoki romantyzmu.

Jego malarstwo przesycone jest też symboliką, bowiem stało się ono z czasem drogą porozumienia z Bogiem. Na jego obrazach widać zamglone pejzaże, kobierce ze śniegu, ale także kościoły przesycone symboliką religijną. Ewelina Sobczyk Podleszańska przypomni jego drogę twórczą, najważniejsze obrazy, ale także mówić będzie o jego życiu. Jak zmieniało się ono po zaślubieniu Christiany Caroliny Bommer i jakie później to małżeństwo przeżywało traumy.

Przez długi czas malarz był artystą niezrozumianym i przez to zapomnianym, renesans jego twórczości to początek XX wieku.

Dr Małgorzata Tkacz - Janik przypomni historię trzech ważnych bohaterek, które u zarania II RP towarzyszyły pierwszoplanowym liderom politycznym – Józefowi Piłsudskiemu i Wojciechowi Korfantemu. W tej trójce najbardziej rozpoznawalna jest Aleksandra Piłsudska, ale zmiana perspektywy na herstoryczną powoduje, że zauważamy jeszcze dwie inne postaci, które w tym samym czasie, równolegle – co zaskakuje najbardziej – też pełniły w różnych okolicznościach role Pierwszych Dam. Są to Maria Piłsudska i Elżbieta Korfanty. Sytuacja sprzed stu lat rozbudza ciekawość i zadaje nam wiele pytań o niejednoznaczne dziedzictwo Pierwszych Dam w historii Polski i Śląska.

W Szkole Bardzo Wieczorowej Ewelina Sobczyk Podleszańska przypomni życie i twórczość Johna Constable, malarza angielskiego, który był uznawany za jednego z najwybitniejszych pejzażystów XIX wieku. I to nie tylko w Anglii.
Malował przede wszystkim krajobrazy angielskie ale też był znany z doskonałego ukazywania zjawisk przyrody. Reprezentował wzorce holenderskiego, tzw. realizmu melancholijnego. Artysta nadał malarstwu pejzażowemu nowy wymiar. Nigdy nie wyjeżdżał za granicę, przez całe życie malował swoje rodzinne strony.
Dzisiejszą audycje przygotował Marek Mierzwiak.

Antropocen, kapitałocen, plastikocen a może solastalgia? Szkoła Bardzo Wieczorowa tym razem o nowych słowach w kontekście zmian klimatu. Na spotkanie zaprasza Iwona Kwaśny i jej goście.

Czy istnieje sposób odżywiania, który sprawi, że będziemy spostrzegawczy, bardziej chłonni wiedzy, znikną problemy z pamięcią, a do tego pojawi się chęć do działania? Jedzenie przestało być celebrowane. Łapiemy raczej w biegu to, co można zjeść szybko, i ...niezdrowo. Niestety przodują w tym uczniowie, studenci i osoby dużo pracujące. Jak to zmienić i jaką dietą zastosować dla mózgu? O tym w kolejnym wykładzie w Szkole bardzo Wieczorowej Katarzyna Głuch-Juszkiewicz i jej goście.

Stefan Ossowiecki jest dziś może trochę zapomniany, chociaż tak jego życiorys, jak i działalność, powracają od czasu do czasu. Był polskim inżynierem zajmującym się też zjawiskami paranormalnymi. Był uważany przez wielu za jasnowidza. Właśnie o jego życiu, ale też o działalności i eksperymentach, w Szkole Bardzo Wieczorowej wykłada profesorka Anna Adamus-Matuszyńska. Przypomni jego kontakty w wielkimi ówczesnego świata, czyli z Józefem Piłsudskim, Karolem Szymanowskim czy Juliuszem Osterwą. Opowie o jego sukcesach, ale również o tajemniczej śmierci. Do dziś nie wiemy jak zginał i gdzie został pochowany Stefan Ossowiecki. Rozmawia z panią profesor Marek Mierzwiak.

Luca Giordano był malarzem epoki baroku, a dlatego nazywano go fa presto ponieważ bardzo szybko malował. Przypisuje mu się namalowanie 5 tysięcy obrazów, oprócz tego malował jeszcze mozaiki i rasował. Był nadwornym malarzem króla Hiszpanii Karola II. Koncentrował się głównie na tematyce religijnej, choć malował również obrazy mikologiczne, historyczne i portrety. Odegrał wielką rolę w rozwoju monumentalnego malarstwa barokowego. Dlaczego tak wspaniały malarz został przez lata zapomniany i niedoceniany? O tym wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej Ewelina Sobczyk Podleszańska. Rozmawia z nią Marek Mierzwiak.

Nowy rok to czas, gdy często zastanawiamy się nad swoją przyszłością, podsumowujemy poprzedni rok i precyzujemy plany na przyszłość. Stawiamy sobie cele, chcemy się rozwijać. Jak zatem stawiać te cele właściwie, jak w nich wytrwać, no i jak uniknąć pułapek porażki? O tym nasza reporterka Joanna Opas porozmawiała z Krzysztofem Królem - psychologiem, mówcą motywacyjnym i trenerem rozwoju osobistego.

Jan Kasprowicz, to młodopolski poeta, ale też dramaturg, krytyk literacki i tłumacz. Jeden z czternaściorga rodzeństwa, urodził się w Szymborzu pod Inowrocławiem i zawsze marzył, aby wyrwać się z tej wsi w wielki świat i zostać inteligentem. Poprzez swoja naukę a później pracę doszedł do zaszczytów i tytułów. W roku akademickim 1921/1922 Kasprowicz był rektorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie a 29 grudnia 1921 otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. Zyskał popularność pisząc wiersze i hymny. Trzykrotnie żonaty, nie miał szczęścia w życiu osobistym. O życiu i twórczości Jana Kasprowicza wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej profesor Joanna Warońska-Gęsiarz z Uniwersytetu im. Jana Długosza z Częstochowy.

W Święto Trzech Króli w całej Polsce wyruszą świąteczne orszaki. Główni ich bohaterowie będą również głównym tematem tego wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej, do wysłuchania którego zaprasza Beata Tomanek.

Maria i Stanisław Ossowscy byli ludźmi niezwykłymi, zdecydowanie niereprezentatywnymi nawet dla środowiska, w którym się obracali, tj. środowiska akademickiego. Ich niezwykłość polegała na tym, że będąc ze sobą związani uczuciowo, potrafili jednocześnie dawać sobie nieograniczoną przestrzeń do indywidualnego rozwoju intelektualnego. Szacunek i wsparcie, jakie każde z nich żywiło dla dokonań drugiego, jest tym, co warto podpatrzeć u tej wyjątkowej pary. Wykładać o nich będzie profesorka Anna Adamus Matuszyńska i mówić będzie o Marii Ossowskiej, która zajmowała się psychologią moralności, jak i o Stanisławie Ossowskim, który był socjologiem i teoretykiem kultury. Rozmawiał z Panią profesorką będzie Marek MIerzwiak

W wykładzie usłyszymy o wybitnym polskim astronomie, który miał sokoli wzrok i słynął z niego w całej Europie. Miał nieprzeciętną wiedzę i talent do matematyki. Był znakomitym konstruktorem, na przykład palemoskopu, późniejszego peryskopu. Fanami i sponsorami jego dokonań byli m.in. Ludwika Maria Gonzaga, Ludwik XIV, Jan Kazimierz i Jan III Sobieski. Mowa o Janie Heweliuszu, który na dachach swoich trzech browarów stworzył ogromne obserwatorium astronomiczne.

W dzisiejszej Szkole Bardzo Wieczorowej Maria Trzeciak wykłada o Abelardzie, filozofie, uczonym, poecie, ale też kochanku, którego imię nierozerwalnie złączone jest od wieków z Heloizą. Usłyszycie Państwo jakim uczonym i filozofem był Abelard, na co sobie pozwalał w dysputach z uznanymi mistrzami, wreszcie jak bardzo był zadowolony z tego, że stał się wówczas, jakbyśmy to dziś określili - celebrytą. Ale też spora cześć wykładu zostanie poświęcona jego miłości czyli Heloizie. Jak ta miłość doprowadziła do jego tragedii i bólu, co nie zmienia faktu, że tych dwoje od wieków kojarzonych jest razem, jako para kochanków, którym nie było dane zaznać szczęścia.

Obok pralki lodówka jest uznawana za jeden z absolutnie podstawowych sprzętów domowych. Ten wynalazek pozwolił nam podnieść jakość życia i zdrowia. Ale my dziś używając na co dzień chłodziarek zapominamy po pierwsze o ich historii a po drugie o tym, że w lodówce mogą mieszkać różne drobnoustroje, często dla nas bardzo niebezpieczne. O bakteriach tlenowych, beztlenowych, grzybach, pleśniach i ...innych niespodziankach poświęcony będzie dzisiejszy wykład w Szkole Bardzo Wieczorowej. Zaprasza Katarzyna Głuch-Juszkiewicz.

Greta Garbo, bohaterka wykładu Urszuli Pawlik była szwedzko-amerykańską aktorką filmowo-teatralną. Do dziś jest uznawana za jedną z największych i najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii kinematografii, ale także uznana została za jedną z legend Złotej ery Hollywood oraz symbol seksu lat 20' i 30' ubiegłego wieku. Nakręciła tylko 21 filmów, udzieliła tylko 11 wywiadów, dostała tylko Oskara za całokształt swojej twórczości, chociaż trzykrotnie była nominowana do tej nagrody. Jej najsławniejsze filmy to: "Królowa Krystyna", "Mata Hari", "Anna Karenina" czy "Ludzie z hotelu". Sama tak mówiła o miłości: "Miłość jest grą… kto pierwszy powie kocham – przegrywa." Kogo kochała Greta Garbo i czy to były miłości wielkie i prawdziwe? Odpowiada Urszula Pawlik w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem.

Marlena Dietrich aktorka i piosenkarska, chyba bardziej amerykańska niż niemiecka zrobiła, oszałamiającą karierę grając w pierwszym swoim filmie "Błękitny anioł". To wówczas narodziła się jakby na nowo i od tej pory kinomani śledzili jej karierę, która wspaniale rozwijała się w Stanach Zjednoczonych. Była kapryśna, ale tez znała swoją wartość - wiedziała, że tak jak kamera tak i reżyserzy ją uwielbiają bo przynosiły filmy w których występowała krocie. Miała też niebanalne życie prywatne. Kochała i kobiety i mężczyzn i nie kryła się z tym. Uważała, że trzeba życie ze wszystkimi rozkoszami łapać za nogi.
O twórczości i o tym niebanalnym życiu Marleny Dietrich wykłada pani Urszula Pawlik rozmowę poprowadził Marek Mierzwiak

W określeniu, które staje się coraz powszechniejsze i bardziej oswojone: "Sztuczna Inteligencja" można zauważyć, że łączy ono dwa światy.

Pierwszy człon dotyczy maszyny, jakiegoś sprzętu. Nie jest on immanentnie związany z człowiekiem w przeciwieństwie do drugiego członu – inteligencji. Wydawałoby się, że jest ona biologicznie wynikająca z natury ludzkiej. Tymczasem współczesna technologia szuka sposobu na połączenie w jedną całość tego co maszynowe z tym co należy tylko do człowieka.

O tym, jakie mamy do tego narzędzia usłyszą państwo w dzisiejszym wykładzie, który przygotowała w radiowej Szkole Bardzo Wieczorowej dla państwa Beata Tomanek.

Ilu jest obecnie Ślązaków, bądź ludzi, którzy do narodowości śląskiej przyznają się? Dokładnie nie wiemy, bo to wszystko zależy, jakie kryteria weźmiemy pod uwagę. Ale pojawia się po ostatnim spisie powszechnym liczba 600 tysięcy. Tyle osób deklaruje swoje związki ze Śląskiem, który jest krainą niejednorodną, dziwną, ale też magiczną. Właśnie ten Śląsk rozpostarty i w Polsce, i w Czechach przybliży dr Jacek Kurek, opierając się na najnowszych książkach, które ten temat poruszają. Magiczny czy przeklęty Śląsk, to temat dzisiejszego wykładu, który przygotował Marek Mierzwiak.

Nasze radiowe wykłady w Szkole Bardzo Wieczorowej bardzo często umożliwiają poaza zdobywaniem wiedzy również podróże w wyobraźni. W tej czasoprzestrzeni można obcować z wielkimi mistrzami, pięknymi dziełami sztuki, uczestniczyć w festynach oraz spektakularnych wydarzeniach, które przeszły do historii. W ten artystyczny rejon podróżować dzisiaj będzie mentalnie podczas wykładu Beata Tomanek i jej gość.

Mojzesz Kisling to polski malarz pochodzenia żydowskiego, tworzacy w Krakowie, Paryzu i Nowym Jorku.

Miał przyjaciół malarzy, którzy wspierali go w jego drodze twórczej, a i czasami pozwalali po prostu przeżyć. Malował na poczatku amrtwe natury, pożniej pejzaze, portrety, wreszcie akty, które osiągały zawrotne ceny.

Duży wpływ na jego twórczość miała sztuka Paula Cézanne'a, ale kontakty z kubistami sprawiły, że jego pejzaże tworzone na południu Francji nabrały geometryzującej stylistyki znanej z obrazów Pabla Picassa i Georges'a Braque'a.

O życiu, które było niebanalne, jak to w przypadku artystów, oraz twórczości Mojżesza Kislinga opowiada w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem Ewelina Sobczyk-Podleszańska.

Hejt to zjawisko, które dotyka praktycznie każdego z nas. Zjawisko hejtu może dotyczyć osoby, grup społecznych, mniejszościowych, etnicznych ale też produktów, kampanii, czy filmów. Jego celem jest wyrażanie pogardy i podważanie pozycji osoby lub grupy społecznej ze względu na rasę, płeć, naród, poprzez wyrażanie dyskredytującej opinii o tej grupie, czy jej poszczególnych członkach.
I o tym wszystkim w wykładzie mówi prof. Anna Matuszyńska podając określone przykłady zachowań, gdy hejt nas dotyczy. Jak z nim walczyć i jak postępować gdy już jesteśmy tym hejtem dotknięci.

Nepalczycy nie witają się podaniem ręki, ale składając obie dłonie i kłaniając się drugiemu człowiekowi mówiąc "namaste" lub "namaskar". Oznacza to dosłownie: pokłon Tobie. Okazują w ten sposób wdzięczność i szacunek. Kiedy robią to dorośli wydaje nam się, że to normalne, ale kiedy spotykamy nepalskie dzieci, nasz światopogląd potrafi się zmienić o 180 stopni. Katarzyna Głuch-Juszkiewicz dziś przedstawi wraz z gościem kilka tajemnic Nepalu, inną formę edukacji, przyrody i ekologii. Zapraszam na spotkanie z Tomaszem Kobielskim.

Caravaggio był reformatorem malarstwa europejskiego na przełomie XVI i XVII wieku. Przez wieki zapomniany i niedoceniony wrócił dopiero do sal wystawowych i historii sztuki na początku XX wieku. Dlaczego ten prekursor w malarstwie nie tylko włoskim, ale i światowym został jakby wyklęty? O tym wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej dr Anna Matuszyńska. Opowiada o życiu i niebanalnej twórczości .Caravaggia, którego teraz twórczość inspiruje wielu współczesnych malarzy - ot choćby Tamarę Łempicką.

O twórczości Caravaggia z dr Anną Matuszyńską rozmawia Marek Mierzwiak.

Skąd się bierze nasza jesienna melancholia? Filozofowie twierdzą, że jest częścią samotności w umieraniu nieodłącznej każdej ludzkiej istocie. Dzisiejsza Szkoła Bardzo Wieczorowa poświęcona będzie umieraniu w przyrodzie i umieraniu przyrody. Katarzyna Głuch-Juszkiewicz wraz z gościem profesorem Piotrem Skubałą, biologiem, ekologiem i akarologiem, opowie o ekologicznych formach pochówków, leśnych cmentarzach oraz wpływach naszych ciał na środowisko.

To trudny temat, niektórzy wprost mówią - proszę mi o tym nie mówić, nie przypominać. A jednak przychodzi taki dzień gdy 1 listopada o niczym innym nie mówimy - wspominamy zmarłych, a i sami myślimy o naszym odejściu. Planujemy je albo sami, albo z rodziną bo jak to mówi przysłowie - ktoś może nagle nam wyłączyć światło i nas nie ma. O śmierci Marek Mierzwiak rozmawia z pisarzem, dziennikarzem, felietonistą - Tomaszem Kowalskim. Pojawiają się tematy takie jak - motyw śmierci w sztuce, śmierć w różnych religiach i wierzeniach, wreszcie śmierć jako coś nieuchronnego i musimy zatem się do tego przyzwyczaić. Otacza nas bowiem zewsząd. Giną ludzi na drogach, na wojnach więc i my powinniśmy nie unikać tego tematu. Może ten wykład nam w tym pomoże.

W Szkole Bardzo Wieczorowej wykład Marii Trzeciak o Bolesławie Prusie. Ten pisarz nam wszystkim doskonale znany miał niebanalne życie. Uczestniczył w Powstaniu Styczniowym, bardziej chciał być uczonym niż literatem no i miał ogromną traumę i różne dolegliwości, które dziś byśmy określili - psychiczne. O tym wszystkim w dzisiejszym wykładzie, ale Marek Mierzwiak pytał też i o twórczość Bolesława Prusa, która w historii literatury była, jest i będzie. Zaprasza Marek Mierzwiak

Józef Pankiewicz malarz, grafik i pedagog jest bohaterem wykładu Eweliny Sobczyk Podleszańskiej. By jeden z pierwszych impresjonistów i symbolistów w polskiej sztuce przełomu XIX i XX w., inicjator kolorystycznego nurtu w polskim malarstwie lat 20. i 30. Urodzony 29 listopada 1866 w Lublinie, zmarł 4 lipca 1940 w Marsylii pozostawiając po sobie wspaniałe obrazy i grafiki.
W latach 1884 - 85 uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej pod kierunkiem Wojciecha Gersona i Aleksandra Kamińskiego, następnie wraz z Władysławem Podkowińskim wyjechał do Petersburga, aby w latach 1885-86 przebywać na stypendium w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. W 1889 obaj artyści udali się do Paryża; tam jego obraz "Targ na jarzyny na placu za żelazną bramą został nagrodzony srebrnym medalem na Wystawie Powszechnej.
O życiu i twórczości Józefa Pankiewicza wykłada Ewelina Sobczyk Podleszańska.

Maria Dulębianka była malarką, pisarką, felietonistką, walczyła o prawa kobiet i pomagała potrzebującym. Przez 20 lat żyła, przyjaźniła się z Marią Konopnicką i może ta zażyłość kobiet, którą dziś trudno zdefiniować, wpłynęła na to, że o Marii Dulębiance zapominamy. A wspaniale malowała na początku swego życia, a później pomagała Marii Konopnickiej tak w domu jak i recenzując jej twórczość. O niebanalnym życiorysie tej niebanalnej kobiety wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej Maria Trzeciak.

Tomasz Kowalski, pisarz i felietonista, napisał już kilka powieści, w tym wywiad-rzekę z Mirosławem Neinertem. W jego dorobku twórczym, oprócz takich powieści jak: "Rozmowy na trzech grabarzy i jedną śmierć”, „Mędrzec Kaźni” czy "Hiszpański dublon", jest również powieść zatytułowana "Nie pozwolisz żyć czarownicy". Tomasz Kowalski bardzo dokładnie zgłębił temat spalenia na stosie kilkunastu kobiet w Wielkopolsce i opierając się na faktach napisał o tym książkę, ale w wykładzie opowie również, jak kobiety podejrzane o czary traktowano, jak wyglądały ich procesy i w jaki sposób można było być posadzoną o czary. O czarostwie i pisarstwie z Tomaszem Kowalskim rozmawia Marek Mierzwiak.

Beata Tomanek i prof. Irma Kozina w wykładach Szkoły Bardzo Wieczorowej opowiadają o historii sztuki. Wybierają wydarzenia przełomowe, które stawały się kamieniami milowymi w rozwoju artystycznych dokonań człowieka. Tym razem przed nami Renesans i opowieść o jego najbardziej znanych przedstawicielach.

"Historia aktu w sztuce na przestrzeni wieków" to temat wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej prof. Ernesta Zawady, malarza i wykładowcy akademickiego.

Akt zawsze wzbudzał i wzbudza kontrowersje. Profesor Ernest Zawada przybliży nam historie aktu - jak powstawał, co było w poszczególnych epokach najważniejsze i jak artyści odnosili się do tego rodzaju sztuki. Opowie też jak on sam patrzył i opatrzy na swoja sztukę w której akt zawsze odgrywał poczesne miejsce.

Można powiedzieć, że do tego wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej jej autorzy przygotowali się śpiewająco. Muzyka i śpiew pojawią się w rozmowie o wadze słowa wyśpiewanego. Beata Tomanek i jej gość nawiążą do niezwykłej historii pewnego lekarza, który był człowiekiem wielu pasji, stworzył jedną z największych kolekcji owadów i pieśni górnośląskich.

"Nie ma lepszego narzędzia propagandy dla kraju, jak jego literatura " pisała Pola Gojawiczyńska, autorka takich książek jak "Dziewczęta z Nowolipek" i "Rajska jabłoń". Była jedną z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego. Jej utwory zawierały wątki psychologiczne i społeczno-obyczajowe związane z awansem środowiska robotniczego Warszawy i Górnego Śląska. Najsławniejsze utwory pisarki posłużyły za podstawę do scenariuszy filmowych. W roku 1937 na ekran "Dziewczęta z Nowolipek" przeniósł Józef Lejtes, a w roku 1985 "Dziewczęta" i "Rajską jabłoń" wyreżyserowała "Barbara Sass. Pola Gojawiczyńska była również działaczka niepodległościową. Przypomina jej życie i twórczość w rozmowie z Markiem MIerzwiakiem Ewelina Sobczyk Podleszańska.

Niebawem rozpoczną się wakacje. Czas wyjazdów, nowych doświadczeń i przygody. Dzisiejszy wykład w Szkole Bardzo Wieczorowej nawiązywać będzie do tej ciekawości świata, wakacyjnych klimatów, których nieodłącznym elementem jest rozgwieżdżone niebo. Beata Tomanek i jej dzisiejsi goście rozmawiać będą o pierwszych lotach w kosmos. Ponad 50 lat temu były swego rodzaju szaleństwem. Jak rzucanie się z motyką na Słońce. Jakie to były czasy, co było dla ludzi ważne i jak rozpoczęła się ta podróż na Księżyc? O tym w naszym wykładzie.

To tytuł wykładu Marii Trzeciak w Szkole Bardzo Wieczorowej. W czasach międzywojnia bardzo popularne były spotkania ludzi, którzy zajmowali się spirytyzmem, wywoływaniem duchów, przepowiadaniem przyszłości bądź zagłębianiem się w odległą przeszłość. Interesowali sie takimi spotkaniami i Józef Piłsudski, i Maria Skłodowska - Curie, czy wreszcie tak racjonalnie myślący pisarz jak Tadeusz Boy Żeleński. Dlaczego tak interesowano się spirytyzmem w tym czasie i czy Stefan Ossowiecki - guru spirytystów, był jedynym propagatorem takich spotkań, czy też było więcej ludzi pragnących zbić kapitał tak finansowy jak i zyskać popularność na takich spotkaniach - mówi Maria Trzeciak.

Bohaterką wykładu Eweliny Sobczyk Podleszańskiej będzie Wanda Telakowska. Obecnie to postać prawie zapomniana. A szkoda, bo miała niezwykle ciekawy życiorys i potrafiła walczyć jak lwica o to, co było jej fascynacją. Dawniej mówiono na to - sztuka użytkowa - dziś to wszechogarniający nas dizajn.

Wanda Telakowska była artystką, ale ważniejsze były dla niej inne sprawy. Stworzyła Biuro Nadzoru Estetyki Produkcji, z którego powstał w październiku 1950 roku Instytut Wzornictwa Przemysłowego z siedzibą w Warszawie. Powstawały tam kolekcje pięknych przedmiotów, które mogły rozświetlić nam w siermiężnej Polsce nasze życie. Niestety - Wanda Telakowska została odsunięta od kierowania Instytutem... o tym wszystkim w dzisiejszym wykładzie.

Dzisiaj Dzień Dziecka i można tak powiedzieć, że dzieci otrzymały niedawno prezent, który być może odmieni ich życie. To czat GPT - sztuczna inteligencja, która daje duże możliwości w uwolnieniu umysłu od pracy. Można jej zlecić napisanie referatu, wypracowania, pracy naukowej i wykreować zupełnie nową dla siebie przestrzeń życiowego rozwoju. Jak wpłynie ten prezent na system edukacji i świat nauki o tym opowie dzisiaj Beata Tomanek w kolejnym wykładzie w Szkole Bardzo Wieczorowej.

Arnold Szyfman urodzony w rodzinie żydowskiej był polskim reżyserem, dramaturgiem i dyrektorem teatrów. To on również był budowniczym, a później dyrektorem Teatru Polskiego w Warszawie, gdzie wystawiono najważniejsze dzieła literatury polskiej i światowej. Pierwszym spektaklem w nowym teatrze był "Irydion" Zygmunta Krasińskiego. Po wybuchu II Wojny Światowej, w trakcie kampanii wrześniowej, jego mieszkanie w Warszawie zostało doszczętnie zniszczone. Podczas okupacji ukrywał się w tym mieście pod przybranym nazwiskiem. Po wyzwoleniu przystąpił do odbudowy życia teatralnego stolicy, zostając na powrót dyrektorem Teatru Polskiego, a później dyrektorem Teatru Wielkiego, kiedy ten powstawał z ruin, O życiu reżysera, ale także o jego miłościach wykłada prof. Joanna Warońska - Gęsiarz.

Berek Joselewicz zapomniany przez historie i ludzi był polskim kupcem żydowskiego pochodzenia, pułkownikiem wojska polskiego, oficerem Legionów Polskich we Włoszech.

Podczas insurekcji kościuszkowskiej w 1794 organizował Pułk Lekkokonny Starozakonny - żydowski, który odznaczył się wyjątkowym męstwem w obronie warszawskiej Pragi przez Rosjanami. Walczył pod Kościuszką i pod Napoleonem. Za swa dzielność został odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari jak również Orderem Narodowym Legii Honorowej.

To dzięki niemu Polacy, ale nie tylko, zobaczyli, że i Żydzi potrafią się bić "Za wolność nasza i waszą". Profesor Magdalena Piekara w rozmowie z Markiem Mierzwiakiem mówi wprost - "Berek Joselewicz to jeden z największych polskich bohaterów. Nie należny zapominać i o nim i o jego zasługach."

Dzisiaj w Szkole Bardzo Wieczorowej spotkają się Beata Tomanek i prof. Irma Kozina, która jest historykiem sztuki i pracownikiem katowickiej i krakowskiej ASP. W kolejnym wykładzie otworzą one kolejny rozdział dziejów działalności twórczej przeszłych pokoleń artystów.

"My som Indianery" tak zatytułował swój wykład dr Jacek Kurek. Opowiada on o analogiach jakie dotyczyły i chyba dotyczą Śląska i Dzikiego Zachodu. Mówi o p tym co łączy ludzi z dwóch różnych kontynentów - to muzyka, strój, ale i krajobrazy. Dlaczego tak zafascynowali się chłopcy tutaj żyjący Dzikim Zachodem? Bo po pierwsze ten Dziki Zachód mieli na swoich hałdach, a po drugi zawsze bliska im była wolność, o którą walczyli ich ojcowie i dziadkowie, tak jak i wolność była bliska Indianom, oraz ludziom, którzy żyli na tym Dzikim Zachodzie.

Bohaterem wykładu dr Anny Matuszyńskiej będzie Egon Schiele - austriacki malarz i grafik, który wykształcił swój własny styl inspirowany secesją charakteryzujący się skręconymi, zdeformowanymi kształtami ciał i wyrazistymi, kanciastymi liniami. W dorobku artysty znajdują się portrety, autoportrety, pejzaże, akty. Bardzo dużo jest w tych obrazach erotyki, za którą to odsadzano artystę od czci i wiary zarzucając mu szerzenie pornografii. To jednak co straszne było przeszło 100 lat temu dziś zyskało sławę i poklask. Za jego obrazy trzeba zapłacić od 5 do 7 milinów funtów. Egon Schiele pozostawił po sobie trzysta trzydzieści obrazów olejnych i ponad trzy tysiące prac na papierze. Największa kolekcja dzieł malarza znajduje się w Wiedniu w Leopold Museum.

Dzisiaj w Szkole Bardzo Wieczorowej powrót do trudnej polskiej historii. Katyń widziany z jednej strony oczami historyka, a z drugiej oczami filmowca. Zaprasza Ewelina Kosałka-Passia i jej gość.

Historia zwykle kojarzy się z nudnym przedmiotem w programie szkolnym, z datami i faktami do przyswojenia. W naszych wykładach w Szkole Bardzo Wieczorowej zadajemy kłam temu, że nauka o naszej przeszŁości jest nudna. Dzisiaj na przykład dowiedzą się państwo Z KOLEJNEGO WYKŁADU W SZKOLE Bardzo WieczoroweJ jaki wpływ miały pożary na rozwój sklepień romańskich, jak wysoki był Karol Wielki, w jakich czasach rozwinęła się moda na chóry kościelne… Jednym słowem prof. Irma Kozina i Beata Tomanek rozmawiać będą o historii sztuki, która rozpoczyna się jak wszystko - od nauki w szkole.

Antoni Cierplikowska był skromnym człowiekiem, ale mieszkając w Sieradzu (gdzie się urodził i gdzie leży pochowany) ciągle myślał o podbiciu świata. Czym? Swoją ciężką, ale i artystyczną pracą. Pojechał do Paryża i odnalazł swoje powołanie Został fryzjerem,, który w przyszłości miał czesać koronowane głowy, artystów i polityków. Mówiono o nim "Król fryzjerów - fryzjer królów"., Ale nie tylko zajmował się czesaniem i układaniem fryzur. Był także stylista i wynalazcą, mecenasem sztuki i hojnym darczyńcą. Potraf robić do późnej starości rzeczy niemożliwe - w wieku 65 lat w czasie 2 godzin ułożył fryzury przeszło 20 kobietom. I o Antonim Cierplikowski wykłada w Szkole Bardzo Wieczorowej Ewelina Sobczyk Podleszńska.

Bohaterką premierowej Szkoły Bardzo Wieczorowej Marka Mierzwiaka będzie Eliza Orzeszkowa, o której wykładać będzie profesor Magdalena Piekara. Jedna z najwybitniejszych powieściopisarek w okresie polskiego pozytywizmu napisała sporo tekstów, powieści i nowel, ale najlepsza według prof. Magdaleny Piekary jest powieść "Nad Niemnem" i to ją zanalizuje podczas dzisiejszego wykładu.

W 2023 roku przypadają trzy ważne daty związane z wybitnym polskim malarzem Janem Matejką: 185. rocznica urodzin, 130. rocznica jego śmierci oraz 125. rocznica powstania pierwszego biograficznego muzeum na ziemiach polskich – Domu Jana Matejki. Powyższe daty spowodowały, że Muzeum Narodowe w Krakowie stało się inicjatorem pomysłu ustanowienia tego roku Rokiem Jana Matejki. Z tej okazji Beata Tomanek postanowiła przypomnieć biografię i artystyczną drogę naszego mistrza.

Bożogrobcy - jak się popularnie o nich mówi, po zdobyciu przez krzyżowców w 1099 roku Jerozolimy, zostali powołał do życia spośród uczestników wyprawy krzyżowej. Ta wspólnota, złożona była z dwóch kategorii członków: rycerzy i duchownych. Miała ona strzec grobu Pańskiego, ale również opiekować się rannymi i schorowanymi ludźmi.
W dzisiejszym wykładzie dr Jacek Kurek przypomni historie zakonu, która nierozerwalnie złączona jest ze Śląskiem, a ścisłej mówiąc z Chorzowem Starym.

Temat, który stał się czarną kartą w historii Polski. Najpierw był marzec 1968 roku, a później wydarzyło się... wszystko. O trudnym dla Polski i świata roku 1968 opowiadają Ewelina Kosałka-Passia i historyk Renata Skoczek.

Zapraszam do wysłuchania kolejnego wykładu w Szkole Bardzo Wieczorowej. Dotyczyć będzie on historii sztuki, jednak Beata Tomanek i jej gość postanowili tym razem nieco zaskoczyć swoich słuchaczy.

W kolejnym wykładzie, w naszej Szkole Bardzo Wieczorowej usłyszą państwo niesamowite opowieści przywiezione z różnych stron świata. Można powiedzieć, że na co dzień są one zamknięte w muzealnych eksponatach, ale dzisiaj ich głosem będzie podróżnik i kustosz w Muzeum Miejskim w Dąbrowie Górniczej – Grzegorz Kuśpiel. W rozmowie z Beatą Tomanek wyzwoli egzotykę z przedmiotów, które na co dzień można oglądać w dziale etnograficznym Dąbrowskiej Sztygarki. Czy zastanawiali się państwo kiedyś, skąd biorą się eksponaty na muzealnych półkach? Proszę posłuchać.

Socrealizm to okres kilkuletni, który trwał od 1949 do 1953 roku (chociaż też podawane są inne daty). W tym okresie partia żądała od twórców, aby oni malowali, komponowali, pisali sławiąc idee komunistyczne. Prawie wszyscy twórcy w tm okresie poddawali się temu dyktatowi, aby gdy tylko przyjdzie odwilż zacząć tworzyć prawdziwą sztukę. Profesor Magdalena Piekara napisała dwie ksiazki na temat socrealizmu (aktualnie kończy terzecią) i opowiada w Szkole Bardzo Wieczorowej, jak pisarze (głównie) podchodzili w swych powieściach do tematu erotyzmu, seksu, miłości.