De Universiteit van Nederland Podcast

Roken, superslecht? Ja natuurlijk! Maar een vape of e-sigaret roken is geen haar beter. Sterker nog, vapes zijn niks anders dan de zoveelste truc van de tabaksindustrie om ons nicotineverslaafd te maken en te houden. Longarts Sophie Cohen van de Universiteit Utrecht en longpatholoog Danielle Cohen van de Universiteit Leiden leggen je in deze podcast haarfijn uit waarom je er niet -nee echt niet- mee moet beginnen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Armoede is een groeiend probleem in Nederland. En wetenschappers die armoede onderzoeken snappen vaak niet wat er speelt bij hun eigen doelgroep. Latifa Abidi van Maastricht University is daarom een initiatief gestart waarbij onderzoekers samenwerken met mensen die dagelijks geldzorgen ervaren. Het doel: betere grip en aanpak van armoede in ons land. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Je neemt een placebo - een soort fopmedicijn - en tóch voel je je beter. Het is geen verzinsel, maar een gevolg van dat onze hersenen altijd dingen leren. Zo zijn er zelfs (atrose)patiënten die na een nep-knie-operatie net zo goed herstelden als mensen die een echte operatie hebben gehad. Hoe dat kan legt gezondheidspsycholoog Andrea Evers (Universiteit Leiden) uit in deze aflevering. 645: Hoe weet een medicijn waar het heen moet https://open.spotify.com/episode/6Mbq9jbl1QfpF84DabUCY2?si=ed1f627ded914d42 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als al het ijs van Antarctica smelt, stijgt de zeespiegel 57 meter. Dat zou Nederland bijna volledig onder water zetten. Gelukkig verwachten we niet dat de hele Zuidpool verdwijnt, maar... de Zuidpool is wel degelijk aan het smelten. Lange tijd dachten wetenschappers dat dit onmogelijk was: de Zuidpool leek onaantastbaar. Dat blijkt toch anders. Sophie de Roda Husman van de TU Delft onderzoek hoe het écht zit en legt uit dat één afbrekende ijsplaats een reeks aan gebeurtenissen in gang zet die het smeltproces alsmaar versnellen. Disclaimer: aan het eind van deze video wordt vermeld dat de aarde met 1,4 graden Celsius is opgewarmd ten opzichte van pre-industriële niveaus. Dit is echter geen gemiddelde, maar een piek gemeten in het warme jaar 2023. Volgens het laatste rapport van het IPCC is de gemiddelde wereldwijde temperatuurstijging tussen 2011-2020 in werkelijkheid ongeveer 1,1 graden Celsius. Sindsdien zien we echter wel een stijgende lijn in de opwarming van de aarde, waardoor 2024 rond de 1.4-1.5 graden warmer zou kunnen worden dan pre-industriële levels. Bedankt voor jullie begrip, en we blijven ons best doen om nauwkeurige informatie te delen! Wil je meer informatie over het onderzoek naar de Zuidpool? ► IPCC Het zesde klimaatrapport (AR6): https://www.ipcc.ch/report/ar6/syr/ IPCC rapport. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is opgericht door de Verenigde Naties. Hun doel is de beschikbare kennis op het gebied van klimaat, klimaatverandering en de gevolgen in kaart te brengen. Om de vijf à zes jaar brengen ze een klimaatrapport (Assessment) met de laatste stand van zaken uit in vier delen. Het zesde klimaatrapport (AR6) kwam uit in 2023, en bevat een uitgebreide beschrijving van het hele klimaatsysteem, waarin er ook veel aandacht is voor de Zuidpool. ► Special report on the ocean and cryosphere in a changing climate (SROCC): https://www.ipcc.ch/srocc/ In 2019 bracht de IPCC een speciaal rapport uit over de oceaan en cryosfeer (een verzamelnaam voor alle gebieden op aarde waarin water voorkomt in de vorm van sneeuw, ijs of permafrost). Hoofdstuk drie van het rapport is volledig gewijd aan de Noord- en Zuidpool. ► European state of the climate. Report 2023: https://climate.copernicus.eu/esotc/2023 Het European State of the Climate Report 2023 geeft een overzicht van het klimaat en weer in dat jaar. 2023 werd gekenmerkt door extreem weer in Europa, en het rapport biedt een overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen en hun oorzaken. Twee punten uit het rapport over de opwarming van de aarde: - 2023 gaat de boeken in als het warmste jaar sinds het begin van wereldwijde metingen in 1850; - Het was 0.60°C warmer dan het gemiddelde van 1991-2020 en 1.48°C warmer dan 1850-1900 ('pre-industriële niveaus'). ► Een paar interessante publicaties over de Zuidpool: Overzicht van hoe en waar het landijs op Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.nature.com/articles/s41586-018-0179-y. ► En hoe de ijsplaten van Antarctica veranderde de afgelopen 25 jaar: https://www.science.org/doi/full/10.1126/sciadv.adi0186 ► Hoe ijsplaten dunner worden door het warmere oceaanwater: https://www.nature.com/articles/nature10968 ► En hoe smeltwater aan het oppervlakte ijsplaten instabiel kan maken: https://www.nature.com/articles/s41586-020-2627-8. ► Waarom de Larsen B ijsplaat in 2002 afbrak (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1002/2013GL057694) ► ... en hoe dat het achterliggende landijs versnelde (https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2004GL020697) Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Neanderthalers waren harig, barbaars en onderontwikkeld. Dat is ongeveer hoe wij over ze denken. En ‘wij’ dat zijn dan de ‘homo sapiens’, de wijze denkende mens, wél slim genoeg om te overleven. Archeoloog Gerrit Dusseldorp van Universiteit Leiden legt in deze aflevering de twee neefjes naast elkaar: de homo sapiens versus neanderthaler. En spoiler: zo verschillend zijn we niet. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het Noorderlicht is de laatste tijd vaker te zien in Nederland, en dat blijft zo in 2024 en 2025. Dit spectaculaire natuurverschijnsel komt door een zonnecyclus die elke 11 jaar een piek bereikt. Maar wist je dat de veroorzaker van dit prachtige fenomeen ook gevaarlijk kan zijn? Aardwetenschapper Lennart de Graaf (Universiteit Utrecht) legt in deze aflevering uit hoe zonnestormen, die het Noorderlicht veroorzaken, veel meer invloed hebben dan je denkt. In 1967 was de Derde Wereldoorlog er bijna door uitgebroken, miljoenen mensen zaten weken zonder stroom, en recent kwamen satellieten van Elon Musk in de problemen. Kan zo’n zonnestorm ook Nederland platleggen? Je hoort het in deze aflevering. Tips voor Noorderlichtjagers: 1. Zoek een plek waar je vrij uitzicht hebt richting het noorden 2. Hoe dichterbij middernacht hoe groter de kans is dat je het noorderlicht kan zien 3. Zoek een plek waar weinig lichtvervuiling is; dus het liefst geen straatverlichting of ander licht 4. Het moet onbewolkt zijn 5. Via een camera kan je het Noorderlicht vaak makkelijker zien dan met het blote oog, dus pak je telefoon erbij Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Stel je voor: een muis die recht op de klauwen van een kat afrent of een rups die ineens omhoog klimt in een boom om daar te sterven… Het klinkt bizar, maar bij deze dieren is de controle volledig overgenomen door een virus of parasiet. Wetenschapper Vera Ros van de Wageningen Universiteit onderzoekt deze zombie-beesten en hun indringers. Want ook al lijkt het op science fiction, zoals in The Last of Us- het is het echt! Gelukkig gebeurt dit niet bij mensen... toch? 604: Waarom kom je nooit van een koortslip af? https://open.spotify.com/episode/4E6cYsD3DGGyvIw68ghlon?si=f5daa43ba8a04997 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Waar denk jij aan als je aan een ster denkt? Een lichtbol waarschijnlijk, maar weet je ook waar die van gemaakt is? Sterrenkundige Marijke Haverkorn (Radboud Universiteit Nijmegen) laat aan de hand van een suikerspin zien hoe een ster ontstaat. Leuker nog: ze legt uit hoe je voorspelt waar een ster gaat ontstaan. Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland liep in de jaren negentig voorop om natuurbeleid op Europees niveau in te richten. Want een trekvogel ziet helemaal geen grenzen. Sindsdien dragen de best beschermde natuurgebieden het stempel 'Natura 2000'. Maar dat stempel blijkt in Nederland vaak een loze huls. De afgelopen twintig jaar hebben we succesvol geprobeerd de kantjes er vanaf te lopen. Door bijvoorbeeld landbouwgrond ook natuurgebied te noemen. Raoul Beunen, milieuwetenschapper aan de Open Universiteit, weet wie daar de dupe van is: de natuur natuurlijk! 606: Waarom ons stikstof-probleem ooit juist een oplossing was. https://open.spotify.com/episode/5LMnzCOBhDImAsEsESX48Y?si=c787f35d1c084a9e Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze aflevering gaat de blik naar Amerika waar binnenkort verkiezingen zijn. In hoeverre lijken die nog op de verkiezingen die de Romeinen hielden?

Heb jij weleens moeite met het aanleren van nieuwe dingen? Taalwetenschappers Monique Flecken en Rosa Zaaijer (Universiteit van Amsterdam) kunnen je daar misschien bij helpen! Zij onderzoeken hoe taal, en zelfs willekeurige woorden, je kunnen helpen om sneller en beter te leren. Op Lowlands deden ze dit met een uniek experiment... linedancen! Kunnen woorden als 'gol' en 'zam' ervoor zorgen dat je de dansmoves beter onthoudt? Ze zoeken het uit in deze gloednieuwe aflevering. Dus trek je cowboylaarzen aan en ontdek of dit taalexperiment dé lifehack is om nieuwe skills onder de knie te krijgen. Yeehaw! Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Eiwitshakes, pre-workout drankjes en eiwitsupplementen. In de sportschool kan het niet gek genoeg als het gaat om extraatjes om beter te sporten. Maar hebben die shakes en supplementen wel nut? Of is het eigenlijk grote onzin? Mirwais Mehrab, sportarts i.o. aan de Universiteit Utrecht, legt het uit. (spoiler: atleten kunnen er baat bij hebben, maar voor de casual sporter is het allemaal overbodig). 557: De perfecte work-out volgens de wetenschap (in 10 minuten): https://open.spotify.com/episode/19wKbvIH39ZS1BdV8KRoJj?si=9b7d0f21a9104985 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Heb je succes helemaal aan jezelf te danken? Of is het gewoon een kwestie van geluk hebben? Onderzoeker Thijs Bol van de Universiteit van Amsterdam onderzocht tijdens Lowlands hoe mensen denken over hun invloed op geluk.

Is het je ook wel eens opgevallen dat in de meeste porno filmpjes steeds weer dezelfde personages opduiken? Het stoute schoolmeisje, of bijvoorbeeld de 'BBC' oftewel 'the big black cock'? Dat is niet zomaar, vertelt cultureel socioloog Samira van Bohemen (Erasmus Universiteit) in deze podcast. Zulke stereotypes zitten namelijk ontzettend diep verankerd in onze cultuur. En het gekke is: dat is soms best prettig. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Iedere cel in je lichaam heeft een functie: van een niercel tot een hersencel, en natuurlijk de zaad- en eicellen. En eenmaal een niercel, of eicel, dan wordt het geen andere cel meer. Tot nu, want in het lab kunnen wetenschappers van een huidcel, een andere cel maken. Zoals bijvoorbeeld een zaadcel. Hoe dat werkt vertelt voortplantingsbioloog Callista Mulder (Amstedam UMC). Het onderzoek van Callista wordt uitgevoerd in samenwerkingsverband HipGametes met onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum, Erasmus MC, Amsterdam UMC, Maastricht University en het Rathenau Instituut. Meer weten over dit samenwerkingsverband? Kijk dan op https://embryomodels.com/what-we-do/hipgametes/ en/of https://www.rathenau.nl/nl/gezondheid/zaadjes-voor-een-maatschappelijk-debat. Wil je ons iets laten weten of vragen? Dat kan via dit formulier: https://forms.gle/5YTUR72pTwzXRAFk6 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als je om je heen kijkt in de wereld zie je oorlog, aanslagen en genocide. Het is van nu en van alle tijden. Maar hoe afschuwelijk een conflict ook is, hoe massaal mensenrechten over en weer geschonden worden, uiteindelijk stopt een oorlog en moet je als voormalige vijanden samen verder. Hoe ‘verzoen’ je je met je vijand? En is verzoening altijd mogelijk na oorlog of conflict? Lorena de Vita legt het je uit in deze aflevering. Zij is historicus op het gebied van internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht en zij won een Heineken Young Scientists Award met haar onderzoek naar verzoeningen in het verleden. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We vinden het heerlijk om elkaar in te delen in generaties. Maar zegt de generatie waartoe je behoort echt iets over je identiteit?

Per jaar krijgen 14.000 mensen in Nederland de diagnose longkanker en 11.000 mensen overlijden eraan per jaar. Een onderzoek van slechts een paar minuten kan ervoor zorgen dat veel minder mensen aan die ziekte sterven. Top! Allemaal door de scan zou je zeggen, maar zo werkt het niet. Door onderzoek van Heineken Young Scientists Award-winnaar Kevin Ten Haaf (Erasmus MC) weten we nu wie we wel en wie we niet moeten checken op longkanker, zodat mensen niet onnodig door de medische molen hoeven. Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Het aantal cosmetische ingrepen groeit razendsnel. In de laatste tien jaar gingen we van zo'n 14 miljoen naar 35 miljoen behandelingen, meer dan een verdubbeling. Sociaal wetenschapper Anne-Mette Hermans van de Tilburg University onderzoekt welke invloed deze toename heeft op jongeren. Zij groeien nu op met een redelijk 'genormaliseerd' beeld van cosmetische ingrepen. Zijn lipfillers en botox voor hen straks net zo normaal als een bezoek aan de kapper?  Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

5 november zijn de verkiezingen in de VS: wordt het Trump of toch Harris? De Amerikanen en de rest van de wereld wachten gespannen af. Toch is er één man die het NU al denkt te weten. Wetenschapper Allan Lichtman voorspelt de uitslag van de verkiezingen al jaren goed. Hij voorzag zelfs dat Trump zou winnen in 2016. Ook dit jaar heeft hij weer een voorspelling gedaan. De grote vraag is: krijgt hij gelijk? We vragen politicoloog André Krouwel (Vrije Universiteit Amsterdam) hoe aannemelijk zijn voorspelling is en hoe de rest van de wetenschappelijke wereld naar zijn voorspellende model kijkt. Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Casper onderzoekt hoe deze bloemen aan hun kleuren komen. Welke kleuren hebben meer kans van slagen op het krijgen van nakomelingen?

Vier procent van de mensen heeft het: afantasie. Ofwel: totaal geen verbeeldingskracht. Als afantasten hun ogen sluiten en zich iets voor de geest proberen te halen, zien zij niets.

In deze mini-serie van de Universiteit van Nederland gaan Sander Denneman (presentator) en Adriaan ter Braack (wetenschapsjournalist) op onderzoek uit in Nederland, Quantumland. Deze aflevering gaan ze langs bij de wiskundige Christian Schaffner (wiskundige, Universiteit van Amsterdam) hij laat hen zien dat een quantumcomputer bloed snel is, maar ook heel veel foute antwoorden geeft die je er dan weer moet uitfilteren. Klinkt ingewikkeld, maar Adriaan legt het duidelijk uit. Met dank aan Quantum Delta NL Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze mini-serie van de Universiteit van Nederland gaan Sander Denneman (presentator) en Adriaan ter Braack (wetenschapsjournalist) op onderzoek uit in Nederland, Quantumland. Deze aflevering gaan ze langs bij de natuurkundige Servaas Kokkelmans (TU Eindhoven) hij heeft een werkende quantumcomputer en kan vertellen hoe hij precies werkt. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Quantum computers zouden ons leven drastisch kunnen gaan veranderen. Maar snap jij er iets van? In deze mini-serie van de Universiteit van Nederland gaan Sander Denneman (presentator) en Adriaan ter Braack (wetenschapsjournalist) op onderzoek uit in Nederland, Quantumland. Deze aflevering gaan ze langs bij de natuurkundige Carlo Beenakker (natuurkundige, Universiteit Leiden) hij laat hen een installatie zien waarmee je materialen super koud kan maken. Een Nederlandse uitvinding en het geheime recept van een quantumcomputer. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als je gaat studeren, of gaat settelen, als je een huis koopt of als je een kind krijgt, ja dán is je jeugd echt voorbij. Toch? Maar die volwassenheid verschijnt niet ineens pats-boem uit het niets. Je gaat je niet ineens anders gedragen, en ontwikkelingspsycholoog Manon van Scheppingen (Tilburg University) weet dat het niet één ding is waardoor je ineens mentaal helemaal 'rijp' bent. Voor haar onderzoek kreeg Manon een prestigieuze Heineken Young Scientists Award, en in deze podcast ontrafelt ze een van de grote vragen van ons allemaal: wat is dat nou eigenlijk, volwassen zijn? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wat nou als ons universum niet het enige is. Wat nou als er heel veel universa zijn, die we niet kunnen zien: een multiversum. Misschien ken je het wel uit films als Dr. Strange, Spiderman of Everything everywhere all at once. Theoretisch natuurkundige Jan Pieter van der Schaar (Universiteit van Amsterdam) legt de natuurkunde achter dit bizarre idee uit. Want wie weet is het niet alleen maar fictie. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als je de wereld beter begrijpt ga je die vanzelf mooier vinden. Hoe mooi is dat? Volgens kunsthistoricus en filosoof in de bouwkunde, Jacob Voorthuis (TU Eindhoven) werkt dat echt zo. Neem bijvoorbeeld al die betonnen brutalistische gebouwen die we in de jaren 50 tot 70 van de vorige eeuw hebben neergezet. Lelijk op het eerste gezicht, maar als je ze begrijpt ga je ze misschien net een beetje mooier vinden. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Universiteit van Nederland komt naar Carré! Op 28 oktober vieren we onze 10 verjaardag met een speciale voorstelling: Wat als de tijd stopt? Tickets: https://carre.nl/voorstelling/universiteit-van-nederland

De soort die zich het beste weet aan te passen aan zijn omgeving, komt hoger op de evolutionaire ladder. Maar ja hoe werkt dat, dat aanpassen? In dit college geeft bioloog Roy Erkens (Maastricht Universiteit) je een spoedcollege over waarom wij duimen hebben en vissen kieuwen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een ruime meerderheid van de Nederlanders vindt de erfbelasting onrechtvaardig. Dat gevoel valt goed te begrijpen, maar als hoogleraar Sigrid Hemels (Erasmus Universiteit) haar wetenschappelijke bril op zet dan ziet ze iets anders. Misschien is het wel de meest rechtvaardige belasting die we hebben. Wil je na het luisteren van de podcast meer weten over vrijstellingen als het gaat om erfbelasting, klik hier. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

“Drink genoeg water”, wordt er weleens gezegd. Maar kan je ook te veel drinken? Ja, dat kan. In deze aflevering legt arts-onderzoeker Dipti Rao van het Radboudumc uit waarom water in grote hoeveelheden zelfs dodelijk kan zijn. En waarom situaties als drugsgebruik je hier extra gevoelig voor maken. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Voor de meeste medicijnen geldt: zodra je het pilletje slikt, verspreidt de werkzame stof zich kriskras door je hele lichaam. Meestal is dat geen probleem. Maar als het op sommige plekken voor bijwerkingen zorgt, is het minder prettig. RNA-medicijnen zijn de oplossing. Roy van der Meel (TU Eindhoven) legt in deze podcast uit hoe dat in zijn werk gaat. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wist je ook dat porno al vér voor de uitvinding van de videoband en het internet populair was? En dan hebben we het niet alleen over de opkomst van pikante tijdschriften sinds de seksuele revolutie, nee, al in de zeventiende eeuw was Nederland een soort porno-walhalla. Cultuurhistorica en ‘historisch pornologe’ Inger Leemans (Vrije Universiteit Amsterdam) vertelt alles over de oorsprong van porno en neemt je mee terug in de tijd. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een historisch moment voor Nederland: we tellen inmiddels (echt bijna!) 18 miljoen inwoners op ons kleine oppervlak. Dat roept de vraag op: kan ons kikkerlandje deze hoeveelheid mensen wel aan? Planoloog Ward Rauws (Rijksuniversiteit Groningen) neemt ons mee in dit lastige vraagstuk. Hoeveel ruimte heeft een mens eigenlijk nodig? En bereiken we dan ooit een grens? Wanneer kan je een land 'vol' noemen? Ward neemt je mee door verschillende toekomstscenario's voor Nederland. Wil je meer over de toekomstscenario's weten? Kijk dan op de website van het Planbureau voor de Leefomgeving: https://www.pbl.nl/publicaties/vier-scenarios-voor-de-inrichting-van-nederland-in-2050 *Disclaimer: de gebruikte data in de video is gebaseerd op data van CBS uit 2017 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Universiteit van Nederland is jarig en dat vieren we in Carré! Kunnen wij live de tijd stil zetten? En waarom is de ene seconde niet altijd even lang als een andere seconde? Waarom duurt een minuut soms een uur? Deze vragen en meer staan centraal tijdens een avond vol muziek, experimenten en natuurlijk wetenschap. 28 oktober in Carré. Zien we je daar? Tickets zijn hier te bestellen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In deze aflevering hebben we het over onze watervoetafdruk; de balans tussen hoeveel water we gebruiken en hoeveel we ervan hebben. Spoiler: we komen water tekort! Rick Hogeboom (Universiteit Twente) vertelt je hoe dat komt, hoe verontrustend dat is, maar ook hoe we het vrij makkelijk zouden kunnen oplossen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Stel, je zit vol. Je hebt genoeg gegeten en er kan geen hap meer bij. Maar een toetje? Ja, dat gaat er nog wel in. Soms lijkt het wel alsof we daar een speciaal plekje voor hebben, een toetjesmaag. Hoe zit dat toch? De Universiteit van Nederland zoekt het uit. In de derde aflevering van de kookshow duiken we de keuken in en leren we welke scheikundige processen er schuilgaan achter het maken van de meeste zoete desserts, horen we welke toetjes de Romeinen aten en krijgen we de vraag op die prangende vraag: waarom heb je altijd nog plek voor een toetje? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Je denkt misschien dat planeten onderzoeken alleen iets is voor, nou ja, planeetonderzoekers? Niet dus. Jouw volgende zomervakantie kan helemaal draaien om het ontdekken van andere hemellichamen, gewoon hier op aarde. Er is helaas geen Lonely Planet voor dat soort vakanties, maar planeetonderzoeker Sebastiaan de Vet geeft je 5 reistips. Allemaal aardse bestemmingen, waar je toch dichtbij andere planeten komt. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Een haring met zure bom, een biertje, een kaasje ernaast… Heel lekker allemaal zo op de borrelplank, maar heb je je ooit gerealiseerd dat dit allerlei rottende producten zijn die je in je mond stopt?

In deze aflevering vertelt sociaal psycholoog Yong-Qi Cong (Universiteit van Amsterdam) over het eerste onderzoek dat zij en haar collega's deden in Nederland rondom Aziatisch racisme.

Als jouw favoriete chips niet zo lekker kraakt, zullen je hersenen die chips automatisch als veel minder vers beoordelen. Ook al heb je de zak nog maar nét opengemaakt: zonder kraak; geen smaak. In deze aflevering tonen we aan hoe je door het kraakgeluid van chips te veranderen, de smaakbeleving van proefpersonen kan beïnvloeden. We onderzoeken waarom we krokante, knapperige, krakende dingen zo lekker vinden. En hoe je zelf dat perfecte krokante korstje kan bakken, want wist je dar daar eigenlijk een heel scheikundig proces achter zit? Universiteit van Nederland presenteert: de Kookshow! Want iedereen die kookt is - ongemerkt - een chemicus. Elke dag ben jij bezig met allerlei scheikundige processen, in je eigen keuken. En als je weet welke chemie precies gaande is in je pannen en potten en beter snapt waarom we dingen lekker vinden, wordt koken ook veel leuker en makkelijker! In deze serie onderzoeken we de wetenschappelijke wereld achter voedsel; Heb je je ooit afgevraagd welke zintuigen allemaal invloed hebben op hoe lekker je iets vindt? En waarom je na het eten, altijd toch nog ruimte hebt voor een toetje?. Dit doen we samen met scheikundige Marthe Walvoort (Rijksuniversiteit Groningen), historicus Kim Beerden (Universiteit Leiden) en voedingspsycholoog Remco Havermans (Universiteit Maastricht). Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Vliegen, ze zijn razendsnel en hoe hard je ook mept, je lijkt ze niet te kunnen raken. Hoe doen ze dat toch? Waarom zijn vliegen je altijd te snel af? Ecoloog Robin Lexmond (Radboud Universiteit) legt het uit in deze aflevering en ze vertelt je wat je wél tegen deze kleine superpiloten kan doen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Katten zijn verantwoordelijk voor het doden van 18 miljoen vogels per jaar. Dit gejaag is strijdig met de wet, zegt hoogleraar natuurbeschermingsrecht Arie Trouwborst

In oorlogen vinden de meest gruwelijke daden plaats. Van burgers bombarderen, tot gijzelingen en chemische aanvallen. Mensen die dat doen, die zijn niet zoals jij en ik. Toch? Oorlogsdeskundige Alette Smeulers (Rijksuniversiteit Groningen) vertelt dat het normale mensen zijn, die steeds een stapje verder gaan. Uiteindelijk is iedereen in staat tot gruweldaden. Hoe dat zit, hoor je in deze podcast. Wil je na deze aflevering meer weten? Extra informatie vind je op de site van Alette Smeulers: https://alettesmeulers.org/ Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Extreem warme temperaturen, zware regenval, oceaanverzuring… klinkt als een klimaatbericht van nu, maar 56 miljoen jaar geleden, speelde dit ook al.

Soms poppen infectieziekten die lang verdwenen leken ineens weer op. Denk aan mazelen of kinkhoest. ​Maar waar 'verstopten' die ziekten zich in de tussentijd? Lang ​z​ijn dit soort ziekten​ in Nederland onderdrukt door​ vaccinaties. Maar nu er steeds minder mensen een prik halen, ​k​omen ze vaker voor. Lieke de Vrankrijker van het UMC Utrecht legt uit​ hoe dat werkt. Zij is kinderarts gespecialiseerd in infectieziekten. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De ingewikkelde relatie tussen Iran en de VS zorgt al lange tijd voor veel onrust in het midden oosten.

Schreeuwende mensen, spandoeken, brandende barricades. Beelden die het woord 'protest' oproepen. Maar waar je misschien niet zo snel aan denkt, is muziek. Toch staat muziek aan de basis van allerlei protestbewegingen, van de klimaatbeweging tot aan feminisme en de boerenprotesten. Hoe liedjes mensen aanzet tot protest, hoe ze mensen helpen en ook hoe ze protest verspreiden dat vertelt Laurens Ham (Universiteit Utrecht) in deze podcast aan de hand van wat muzikale voorbeelden. Misschien zit er wel een favoriet van je tussen, maar wist je niet dat je al die tijd eigenlijk naar protest aan het luisteren was! Klik hier voor de playlist van Laurens vol Nederlandstalige protestliedjes Liedjes waar je korte fragmenten van hoorde in deze aflevering: Sophie Straat - Tweede Kamer (ft. Goldband) The Scene - Iedereen Is Van De Wereld Normaal - Oerend hard Rianne van Ineveld & Ineke Verdoner - Hannie Schaft Megafoons - Nix Geen Trix op onze Riks Van Vollenhoven & his Royalties - Beatricks  Zangeres Zonder Naam - Luister Anita Klein Orkest - over de muur Vader Abraham - Zonder Boeren Geen Eten De Suskes - Boeren aan de macht Froukje - Groter Dan Ik Boudewijn de Groot - Aarde Sophie Straat - Vrijheid, Gelijkheid, Zusterschap Hang Youth – BELASTINGDIENST Joost Klein - Europapa Hang Youth - JE HAAT GEEN MAANDAG, JE HAAT KAPITALISME Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Noor Abdulhassain, scheikundige aan de Universiteit van Amsterdam en het VSL Nationaal Metrologie Instituut vertelt wat voor andere superkrachten helium heeft en wat helium zo bijzonder maakt.

"Hé Google, wat is de wortel van negen?" of "Hé ChatGPT, hoe vraag je de weg in het Spaans?" Internet heeft vrijwel overal een antwoord op. Je kunt je dan ook afvragen waarom je nog iets uit je hoofd zou moeten leren. Onderwijswetenschapper Tim Surma (OU) legt in dit college uit wat hiervan het belang is. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Viva Hollandia, het EK staat voor de deur! Het is weer tijd voor ons oranje elftal om te schitteren. En natuurlijk willen we kampioen worden, maar wie gaat ons kampioen maken? De snelste sprinters, de beste schieters of de beste koppers? Nee, dat is het niet. Volgens Barbara Huijgen van de Rijksuniversiteit Groningen moeten we kijken naar de voetballers die het beste kunnen scannen. Met scannen bedoelen we het kijkgedrag van de spelers. Wij mochten een kijkje nemen bij FC Groningen, waar Barbara onderzoekt hoe belangrijk het scannen is én of je het kan trainen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De mysterieuze functies die je combimagnetron allemaal heeft, de chaotische invoering van de ov-chipkaart of de 52 pagina's lange onbegrijpelijke veiligheidsvoorschriften van je apneu-apparaat. Ze zaaien in eerste instantie vooral verwarring en zorgen ervoor dat de gebruiker zich ‘dom’ voelt. Ontwerp-wetenschapper Jasper van Kuijk (TU Delft) verbaast zich over hoe veel alledaagse producten en diensten lijken te falen in hun basisdoel: het leven van de mens makkelijker maken. Dat komt omdat er vaak in ontwerp niet genoeg is nagedacht over één heel belangrijk iemand: de gebruiker. In deze aflevering legt hij uit waarom het zo vaak misgaat en vertelt hij ook hoe je nou wel een goed ontwerp maakt voor de gebruiker. Wil je daar na het luisteren van deze podcast nóg meer over weten? Lees dan zijn boek: Hoe makkelijk kun je het maken? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Mensen die sneller en sterker zijn gemaakt met machine-onderdelen. En wie denkt dat ze alleen in sciencefictionfilms voorkomen, heeft dat mis.

Heb je het gevoel dat je vandaag nog niks hebt gedaan? Niets is minder waar, want zonder dat je het door hebt, strijd je de hele dag door tegen allerlei bacteriën, virussen en tumoren. Hoe je immuunsysteem dat allemaal voor elkaar krijgt, hoor je van prof. dr. Huub Savelkoul (WUR, Immunologie). Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

In 'Bloody Science’ wordt de grote kenniskloof rondom de vrouwelijke cyclus onder de wetenschappelijke loep gelegd.

In ‘Bloody Science’ wordt de grote kenniskloof rondom de vrouwelijke cyclus onder de wetenschappelijke loep gelegd.

Arwin Ralf, geneticus van het Erasmus MC, vertelt waarom het voor veel mensen lastig is om aan hun DNA te zien waar ze vandaan komen

Borstvoeding geven, dat verloopt lang niet altijd probleemloos. Tepelkloven, of bijvoorbeeld spruw kunnen borstvoeding flink in de weg zitten. In dit college legt Nienke Bosschaart (Universiteit Twente) uit wat er allemaal mis kan gaan en hoe je het kan proberen te voorkomen. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Over de kop in de achtbaan - zonder veiligheidsbeugel - je moet er waarschijnlijk niet aan denken. Toch kan het als je naar de wetten van de natuur kijkt prima. Dat komt omdat allerlei natuurkundige krachtend je in het karretje duwen. Hoe dat zit, legt Jurnan Schilder uit, werktuigbouwkundige (Universiteit Twente). En we maken samen met hem een ritje in de achtbaan. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoeveel hitte kan ons lichaam aan? Bij 43 graden is het wel klaar, vertelt thermofysioloog Hein Daanen (Vrije Universiteit Amsterdam). Toch vallen we niet massaal om als het in de zomer warmer wordt dan die 43 graden. Hoe kan dat? En hoe overleef je een extreme hittegolf? Je hoort het in deze aflevering. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ons lichaam is niet heel goed in beschadigingen repareren. Een wondje laten helen lukt nog wel, maar bijvoorbeeld een dwarslaesie kan je lichaam zelf niet herstellen. Je bent dan je leven lang verlamd. Hiervoor werkt Maritza Rovers, biomedisch ingenieur aan de TU Eindhoven, aan een oplossing. Met haar team werkt ze aan een soort gel die jouw cellen een boost kunnen geven om beschadigd weefsel weer te herstellen. Zo'n gel ontwikkelen is nog wel een hele klus. Je kan het nog het beste vergelijken met... het bouwen van een constructie met K'NEX, waarbij elk onderdeel nauwkeurig geplaatst moet worden om het juiste resultaat te bereiken. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als je weleens in een vliegtuig zit, heb je het vast weleens meegemaakt: je zit rustig in je vliegtuigstoel, en op enkele kilometers hoogte begint plotseling de cabine te schudden: turbulentie. Dat kan best schrikken zijn. Soms zal alleen je kopje thee een beetje heen en weer schudden, maar in sommige gevallen is het ook zo sterk dat je met vliegtuig en al een paar meter naar beneden zakt. Maar is dat nou gevaarlijk? Luchtvaartdeskundige Nikki van Luijk (TU Delft) legt in deze aflevering uit dat jij je nergens zorgen over hoeft te maken. Tenminste, zolang je je stoelriem maar vasthebt… Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Anouk noemde deze week Ronnie Flex "een kleine, huilende armzalige bitch n****". Ze raakte in opspraak, omdat veel mensen vinden dat het n-woord niet gebruikt kan worden door een witte vrouw. Samen met Sibo Kanobana, sociolinguïst aan de Open Universiteit, duiken we in de geschiedenis van dit woord en van andere woorden die gevoelig liggen. Bijzonder is dat niet al deze woorden altijd dezelfde negatieve lading hebben gehad, ooit was het bijvoorbeeld heel normaal om een vrouw met 'wijf' aan te spreken. Sibo ontleedt wat voor functies deze woorden in de maatschappij hebben, en wat voor ideeën er (ongemerkt) achter schuilgaan. We stellen hem de vraag: wat moeten we eigenlijk met al deze beladen woorden? Benieuwd naar zijn antwoord? Luister dan deze aflevering! Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Op dit moment is België nog kampioen formeren. Ze deden er ooit 541 dagen over (bijna anderhalf jaar) om na de verkiezingen een regering te vormen. Maar ook in Nederland duurt de formatie steeds langer. Wat doen we verkeerd? Kan dat niet wat sneller? Maakt een demissionair kabinet ons stuurloos als land? De antwoorden krijg je van Carla van Baalen (Radboud Universiteit). Zij is expert in onze parlementaire geschiedenis en ze weet alles over formeren. Wil je meer horen over politiek en wetenschap? Hier vindt je de aflevering 'Is onze democratie stuk'. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zonder hormonen is leven niet mogelijk. Waarom zijn ze zo belangrijk?

Verandert de Hollandse Beukenlaan door klimaatverandering in de Palmenlaan? Nederlandse steden worden zo warm dat veel stadsbomen die wij nu in Nederland kennen het mogelijk niet overleven. Bomen zijn belangrijk voor de leefbaarheid in de stad. Ze zorgen voor verkoeling en zijn belangrijk voor de biodiversiteit. Daarom moeten de eiken en beuken van nu snel vervangen worden door andere bomen die kunnen overleven in ons nieuwe Nederlandse klimaat. Volgens Marc Ravesloot van Wageningen University is er geen tijd te verliezen. Daarom test hij in sneltreinvaart bomen op klimaatbestendigheid, zodat we precies weten welke bomen onze steden in de toekomst gezellig, divers en koel kunnen houden. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als het aan wetenschappers van de TU Eindhoven ligt, heb jij over een aantal jaar een zoutbatterij in je schuur staan om je huis mee te verwarmen. Een apparaat dat energie kan afgeven én kan opslaan. Zo'n uitvinding als deze hebben we hard nodig. Met het alsmaar groter wordende energieprobleem moeten we namelijk zuiniger en vooral efficiënter omgaan met onze waardevolle energie. In deze aflevering gaan we op bezoek bij Joey Aarts. Hij legt uit hoe zoiets simpels als zout ons hierbij gaat helpen.  Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Je ligt in bed, doet je ogen dicht en *poef* als het goed is val je in één keer in slaap. Maar eigenlijk is in slaap vallen een heel ingewikkeld proces, waar ook van alles mis kan gaan. Waarom lijkt het bijvoorbeeld soms alsof je echt valt als je in slaap valt? Of kan je je lichaam niet meer bewegen terwijl je nog wakker bent? En wist je dat je tijdens het in slaap vallen hele creatieve ingevingen kan hebben? Slaaponderzoeker Sebastiaan Overeem (TU/Eindhoven en Slaapcentrum Kempenhaeghe) bestudeert de mysterieuze processen die allemaal plaatsvinden als je in slaap valt. Al onze andere afleveringen over slaap kun je hier vinden: https://www.universiteitvannederland.nl/10-jaar Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Deze wetenschapper werkt met nanodraden die 1000 keer dunner zijn van je haar.

Zonder westerse steun ziet het er slecht uit voor Oekraïne in de oorlog met Rusland. Maar gaan we daardoor uiteindelijk ook zelf in oorlog komen met Rusland? Volgens politicoloog en specialist inlichtingen en veiligheid Nikki Ikani (Universiteit Leiden) is de kans klein dat het front opschuift naar Nederland. Toch kan Rusland ons op een anderemanier wel degelijk pijn doen. Ben je benieuwd naar internationale politiek en wil je meer weten over politieke spanningen in de wereld? Check dan de volgende afleveringen: 566. Hoe ontstond het conflict tussen Israëliërs en Palestijnen? 529. Waarom moet jij je zorgen maken over China en Taiwan? Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het zal je vast niet ontgaan zijn, woningnood in Nederland. Toch bouwen we niet de hoogte in. Zou de ideale oplossing zijn, toch? Nederland is het dichtstbevolkte land van de EU (eiland Malta daar gelaten). Maar wie over Nederland vliegt ziet geen volgepakte miljoenensteden met giga woontorens zoals in Hong Kong of New York. Integendeel. Behalve in Rotterdam hebben wij eigenlijk nauwelijks wolkenkrabbers in ons land. En dat terwijl we toch een aardig woonprobleem hebben op te lossen. Hoe kan dat? En gaat dat veranderen in de toekomst? Wij spreken hoofddocent gebiedsontwikkeling Tom Daamen van de TU Delft. Met hem reizen we af naar Manhattan aan de Maas om deze vraag te beantwoorden. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland heeft een stikstofprobleem, toch? Of is het een boerenprobleem? Of is het -jawel- een Braziliaans probleem? Historicus Erik van der Vleuten (TU Eindhoven) vertelt je deze podcast dat het én én én is. Want het arme Nederlandse platteland van vroeger, de stikstofcrisis van nu én de ontbossing in Brazilië zijn eigenlijk drie verschillende verhalen die in elkaar grijpen als de stukjes van één grote puzzel. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

We denken dat alles wat we zien de werkelijkheid is, maar dat klopt niet. Je brein verzint ook een hoop.

Ongeveer 1 op de 3 mensen heeft weleens last van een koortslip. Pijnlijke, vervelende blaasjes die steeds maar terugkomen. Een koortslip wordt veroorzaakt door het herpesvirus en eenmaal besmet, met dit virus, blijft het je hele leven in je lichaam. Je komt dus nooit helemaal meer van die koortslip af. In deze video legt viroloog Michiel van Gent (ErasmusMC) je meer uit over de bijzondere verstop-strategie van herpes en hoe deze je afweersysteem steeds te slim af is. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Vliegtuigen zijn flinke herriemakers, maar waarom maken ze zo’n herrie? En kunnen we hier wat aan doen? Marijn Sanders, luchtstromingsexpert aan Universiteit Twente doet onderzoek naar vliegtuiggeluid. Alvast een kleine spoiler, al dat lawaai ligt niet alleen aan de motor. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

'De doos van Pandora', deze uitdrukking kom je vaak tegen. Als het over A.I. gaat bijvoorbeeld, over genetische manipulatie of over politieke besluiten. Het klinkt mysterieus en onheilspellend, maar wat is die doos van Pandora eigenlijk precies? En hoe komen we eraan?  Mythe expert Hugo Koning (Universiteit Leiden), neemt ons mee in dit Griekse verhaal. Hij legt uit waarom we juist dit verhaal van Pandora al duizenden jaren aan elkaar vertellen. Spoiler: het loopt slecht af voor de mensheid. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland is echt een fietsland. En toch heeft het merendeel van de mensen geen flauwbenul wat ze precies doen zodra ze op dat zadel stappen. Professor Arend Schwab van de TU Delft doet al jaren onderzoek naar de kunst van fietsen. En als je je daar in verdiept, kom je erachter wat voor een wonder het is dat wij kunnen balanceren op zo'n wankel ding. In deze aflevering legt Arend uit dat jij voortdurend bijna aan het vallen bent en welke natuurkundige krachten je moet overwinnen bij het maken van een bocht. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Mensen kunnen niet zonder monsters. Van Cyclopen tot zombie's, we verzinnen ze al duizenden jaren en zo zijn monsters onderdeel geworden van onszelf. Maar waarom verzinnen we ze? Waarom zijn we zo verslaafd aan die mens-vermorzelende griezels die ons de stuipen op het lijf jagen? Griekse mythologie expert Hugo Koning (Universiteit Leiden) vertelt het in deze aflevering. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Ritmegevoel, je denkt misschien dat je het niet hebt. Maar er is wereldwijd maar bij 6 mensen vastgesteld dat ze het verschil tussen ritmes écht niet kunnen horen. Je hebt dus wel degelijk ritmegevoel. Uit het onderzoek van Henkjan Honing (Universiteit van Amsterdam) blijkt dat dit niet alleen is aangeleerd, maar aangeboren. Sterker nog: zelfs baby's van een paar dagen oud hebben het door als je iets aan de regelmaat van muziek verandert. En ook sommige apen gaan spontaan bewegen op muziek. Hoe Henkjan hierachter kwam, en waarom we überhaupt ritmegevoel hebben, leer je in deze aflevering. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Bij goud denk je gelijk aan dat kostbare edelmetaal, waar we oorlogen over voeren. Maar tijdens corona heb je bijna wekelijks goud onder je neus gehad, zonder dat je het door had. In al die teststrips zit namelijk goud, nano-goud. En stiekem is dat goud veel interessanter dan die goudstaven van de Nederlandse Bank. Lotte Metz van de Universiteit van Amsterdam vertelt je er alles over. Check ook de video die we erover hebben gemaakt via deze link: https://www.youtube.com/watch?v=O7wWZYCYLLg Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Mensen in Nederland leven steeds langer. Het aantal mensen dat de leeftijd van honderd bereikt in de komende 20 jaar zal zelfs verviervoudigen. Dat klinkt geweldig, toch? Helaas horen bij het ouder worden ook uitdagingen, zoals dementie. Momenteel is dit de snelstgroeiende doodsoorzaak in ons land. Hoewel we dementie niet kunnen voorkomen, is er ook goed nieuws: er zijn dingen die je kan doen om de kans op dementie te verkleinen. Mooi toch! Maar begin dan wel als je jong bent: Want ook al lijkt dementie voor veel van ons een ver-van-je-bed-show, hoe jonger je begint met investeren in je brein, hoe meer profijt je hier later van hebt. Hoe dat moet? Neuropsycholoog Erik Scherder (Open Universiteit en Vrije Universiteit Amsterdam) neemt onze redacteur Eliane mee en laat zien wat de ideale dag voor je brein is. Heb je geluisterd en wil je ook zien hoe Erik Scherder in goed gestreken pak meedoet met de push-ups? Bekijk de video dan hier: https://www.youtube.com/watch?v=cfwpRmM6FDg Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland hoort bij de meest gelukkige landen ter wereld, toch valt er altijd iets te klagen. We niet gemaakt zijn om gelukkig te zijn, vertelt Michael Vlerick, wetenschapsfilosoof van Tilburg University. Dat komt omdat we van nature focussen op de negatieve dingen. Gelukkig zijn er manieren om ervoor te zorgen dat je zo gelukkig mogelijk door het leven kan gaan. Michael Schreef er ook een boek over:  https://www.michaelvlerick.com/new-book-waarom-we-niet-gelukkiger-zijn Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Kinderen die vast komen te zitten: het gebeurt vaker dan je denkt! Bijvoorbeeld in stoeltjes, of met hun vingers in de gaatjes van bushokjes-bankjes. Dit komt allemaal omdat wij eigenlijk niet zo goed weten hoe groot kinderen zijn, en dus producten niet op de juiste maat maken. Kindermaten veranderen namelijk door de tijd. En aangezien de laatste grootschalige meting van kindermaten 35 jaar geleden plaatsvond, zit er nogal een gat in onze kennis over deze maten. Hier brengt Hein Daanen, antropometrist (specialist in mensenmaten) aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en TU Delft, samen met zijn team verandering in. Zij doen een grootschalig onderzoek naar kindermaten. Wil je meer weten over het project of je kind aanmelden? Kijk dan op www.kidscan.nl. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

5 dagen per week, 8 uur lang werken. Het klinkt misschien heel normaal. Maar misschien zou jij hetzelfde werk ook in 4 uur per dag kunnen doen? Verschillende productiviteitsgoeroes beweren dat dit tot een gelukkiger en productiever leven zou leiden. Arbeids- en organisatiepsycholoog Annet de Lange (Open Universiteit) zocht uit hoe haalbaar dit is en of dat voor alle beroepen mogelijk is. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De grondwet lijkt in steen gebeiteld. Toch willen politici nog wel eens wat aanpassen in deze wet der wetten. Hoe makkelijk is dat eigenlijk? Ingrid Leijten (Hoogleraar Staatsrecht van Tilburg University) geeft je in deze aflevering een basisles in onze grondrechten. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Twee keer ontliepen criminelen in Nederland hun straf doordat ze zeiden: 'Ik kan mij m'n misdaad echt niet herinneren.' Wat doe je met een verdachte die zoiets beweert? Een antwoord zoeken in de wetenschap uiteraard, want kan dat echt gebeuren? Je geheugen verliezen op een moment dat het jou goed uitkomt? Hoogleraar Marko Jelicic (Maastricht University) geeft je het verlossende antwoord. Aflevering 521. Hoe herken je een leugenaar. https://open.spotify.com/episode/32k0fr8ElBh90gBXG7qG51?si=2ca1000b3bb64125 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

'Als je samen iets spannends meemaakt, vind je diegene sneller aantrekkelijk.' Het is een bekende psychologische theorie die ervan uitgaat dat we een spannende ervaring verwarren met vlinders in onze buik. Maar de theorie is al bijna vijftig jaar oud en nog nooit getest tijdens een échte date. Daarom besloten we met Tila Pronk, relatiewetenschapper aan de Universiteit Tilburg, dat het tijd is om de theorie tegen het licht te houden. We zetten een heus date-experiment op en koppelden 16 proefpersonen aan elkaar. De stelletjes? Die komen onderweg naar hun date vast te zitten in een defecte lift, om de spanning flink op te voeren. Houdt de vijftig jaar oude theorie stand? Luister de podcast Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wat denk jij; was de kip eerder of het ei? Dit is niet alleen een klassieker onder de evolutionaire vragen, maar zeker ook één van dé hersenbrekers in de filosofie. In deze podcast buigt filosofisch antropoloog Arjen Kleinherenbrink (Radboud Universiteit) zich voor jou over het antwoord. Mocht je na het luisteren van de podcast ook nog benieuwd zijn naar het evolutionaire antwoord op de 'kip-ei-vraag'? Dat krijg je van paleontoloog Melanie During (Vrije Universiteit Amsterdam). Klik hier. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Leuk dat je luistert naar 'Rare Jongens', de gloednieuwe podcastserie van de Universiteit van Nederland. In deze eerste aflevering vertelt Olivier Hekster (Radboud Universiteit) hoe de Romeinen omgingen met de vele culturen in hun rijk. De Romeinse samenleving was een smeltkroes, ging dat altijd goed? En dachten de Romeinen na over het sluiten van hun grenzen?  Vond je dit een leuke aflevering? De volgende aflevering staat al klaar in het podcast-kanaal van Rare Jongens, die vind je hier: https://podcasters.spotify.com/pod/show/rarejongens Wil je Olivier uitdagen? Heb je iets bedacht waar de Romeinen nog niet aan gedacht hebben? Vul dan dit formulier in en wie weet hoor je het terug in Rare Jongens. https://forms.gle/arJFMe4fUZjpi3Ky5 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoe zorg je dat je goed ademt? Zijn er speciale technieken nodig of regelt je lichaam het vanzelf goed?

Kun je als gewone burger invloed hebben op hoe de wereld werkt? Ja! In deze aflevering gaat het over boycots. Historicus Peter van Dam (UvA) vertelt wat een boycot succesvol maakt, maar ook waarom je het misschien tóch niet zou moeten doen. Leuk feitje: het boycot-fenomeen begint met het verhaal van één persoon, Charles Boycott. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De één heeft er meer last van dan de ander: misselijkheid door bewegingen. Denk aan wagenziekte, zeeziekte of kermisattracties. Maar waar komt dat gevoel vandaan? Waarom word je misselijk van bewegen? Volgens evenwichtsdeskundige Raymond van de Berg is het een teken dat jouw hersenen in de war zijn. En dat is best logisch: ons lichaam is van nature nou eenmaal niet gemaakt om in achtbanen of vliegtuigen te zitten. Het is dus een normale reactie. In deze aflevering laat hij zien dat hij iedereen misselijk kan maken, zelfs onze redacteur Eliane, die normaal gesproken met veel plezier in dit soort attracties stapt. Maar de draaistoel van Raymond had ze nog niet eerder ervaren... Check de aflevering om te zien hoe dat eruitziet! Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wat weten we eigenlijk over microdoseren? Kim Kuypers is één van de eerste wetenschappers ter wereld die hier onderzoek naar doet.

Zo kunnen wolken de aarde redden van opwarming

Stel je voor: vliegtuigen stoppen ermee, stormvloedkeringen gaan open, Nederland overstroomt, beurzen crashen en al het licht op aarde valt uit. Dit klinkt als een doemscenario uit een film, toch zou dit in 2038 echt kunnen gebeuren als we de manier hoe onze computers tijd bijhouden niet snel veranderen. Roland van Rijswijk-Deij (Universiteit Twente) legt jou uit wat er moet veranderen aan onze computers voordat het te laat is. Meer info: https://www.universiteitvannederland.nl/college/waarom-crashen-alle-computers-in-2038 Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Zweet? Bah! Wist jij dat zweet niet alleen vies ruikt, maar dat je er ook mee kunt communiceren? Als iemand bang is, dan komt er een specifieke angstgeur vrij, die jij kan ruiken. Hoe dat zit hoor je van gedragsbioloog Jasper de Groot (Radboud Universiteit Nijmegen). Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Complimenten voelen heerlijk, toch? Toch kunnen ze schadelijker zijn dan je denkt. Soms zijn ze zelfs slecht voor je zelfbeeld en vergroten ze kansongelijkheid, bijvoorbeeld in het onderwijs. Psycholoog en pedagoog Eddie Brummelman van Universiteit van Amsterdam deed hier onderzoek naar en legt je in deze aflevering uit hoe dat zit. Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De ouderwetse jeugd van tegenwoordig