De Wereld | BNR

Rutte laat nog weinig kwijt over zijn gooi naar de positie van secretaris-generaal van de NAVO. Slowakije, Hongarije en Roemenië liggen nog dwars en willen graag toezeggingen voordat het zover is. De huidige secretaris-generaal, Stoltenberg, liet zich positief uit over de mogelijkheid voor Oekraïne, om ook Russische doelen te raken. Er lijkt een draai te komen over de opvattingen omtrent het leveren van lange afstandswapens. Tot slot nog Gaza, Israël claimt de grens met Egypte bij Rafah volledig onder controle te hebben. Wanneer is Israël tevreden met de bereikte resultaten? Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken het met Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Donald Trump in 2018 uit – wat hij noemde – ‘de slechtste deal uit de geschiedenis’ stapte, de nucleaire overeenkomst met Iran, was de reflex uit Teheran: dan gaan we versneld door met het verrijken van uranium. Naar nu blijkt hebben ze inmiddels een enorme voorraad, en zijn ze nog maar een stap verwijderd van de atoombom. Het Atoomagentschap van de VN, het IAEA, slaat alarm.

Iran heeft volgens het Atoomagentschap 142 kilo uranium verrijkt tot 60 procent, ruim 45 kilo meer dan drie maanden geleden. Verrijking van 60 procent naar 90 procent, wat technisch niet erg ingewikkeld is, is nodig voor de productie van een atoombom. In totaal heeft Iran 6.200 kilo uranium in voorraad, 656 kilo meer dan drie maanden geleden. Het is niet denkbeeldig dat er in het geheim meer is en meer wordt verrijkt. Iran blijft volhouden dat het allemaal gaat om vreedzame doeleinden: het opwekken van energie. En omdat het land ondertekenaar is van het non-proliferatieverdrag, is dat op zichzelf toegestaan. Voorwaarde is dat het Atoomagentschap onaangekondigd of met voorkennis inspecties mag doen en camera’s mag ophangen. Dat wordt door Iran systematisch gesaboteerd. 

Het is zonneklaar dat Iran liegt. Voor een kerncentrale die het elektriciteitsnet voedt is verrijkt uranium van drie tot vijf procent meer dan voldoende. Voor de fabricage van medische isotopen is eveneens laag verrijkt uranium genoeg. Een plausibele verklaring waarom zoveel uranium zozeer verrijkt moet worden heeft Iran nog nooit gegeven – alleen een voorstel om erover te praten als Amerika en andere westerse landen de sancties tegen het land beëindigen. Amerika, Israël en Saoedi-Arabië zijn de landen die zich het meest zorgen maken, en met recht. 

De Saoedi’s willen graag Amerikaanse hulp bij het opzetten van een eigen nucleair programma, Israël heeft al kernwapens, en dus dreigt in de regio een nieuwe en gevaarlijke wapenrace. Frankrijk en het VK willen Iran aanpakken op de volgende IAEA-vergadering, Biden probeert te sussen, in elk geval tot na de presidentsverkiezingen. Nu even niet nóg een oorlog. 

Dat de moellahs nu extra vaart zetten achter het nucleaire programma heeft wellicht te maken met de zeperd van vorige maand, toen een massale drone- en raketaanval op Israël totaal mislukte. Dan is dreigen met een atoomwapen – en dat is dit – een geconditioneerde reflex, zoals we gewend zijn van Poetin bij tegenslag. Reken maar dat in Israël en op de Amerikaanse bases in Qatar en Bahrein de aanvalsplannen klaarliggen. Dat weten de moellahs ook, dus nu maar hopen dat hun verstand het wint van hun verbeten woede.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Biden heeft gereageerd op de dood van tientallen Palestijnen in een vluchtelingenkamp bij Rafah. Netanyahu bestempelde de gebeurtenis als een 'tragische fout'. Europese landen proberen te reageren maar worden geremd door haar logheid, er moet volgens hun gepraat worden over het het associatieverdrag dat de EU met Israël heeft. Daarnaast bezoekt Rutte Tsjechië en Kazachstan om te pleiten voor de zaak Oekraïne. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken het met Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne komt week na week verder in het nauw in de oorlog tegen Rusland. Minister Bruins Slot van Buitenlandse Zaken wil nu dat Oekraïne Westerse wapens ook in mag zetten om doelen in Rusland onder vuur te nemen. Een goede stap volgens Pieter Cobelens, voormalig baas van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Wat hem betreft moet er ook een no fly-zone bijkomen.

Luister ook |Kati Piri (GL/PvdA) over opt-out op migratie: 'Kans daarop is 0,0'

Over de situatie in Gaza denkt Cobelens dat het eindspel is begonnen. "Als Israël nog verder gaat dan worden ze een bezettingsmacht. Terwijl ze juist aangeven dat ze dat niet willen in Gaza." Toch is een totale aanval op de stad Rafah nog niet van de baan.

Gemarteld door president Raisi

De dood van de Iraanse president Ebrahim Raisi gaat niets veranderen in Iran, dat vreest schrijver en cultureel psycholoog Keyvan Shahbazi. Op 17-jarige leeftijd ondervond hij de gruwelen van Raisi aan den lijve. Hij werd door de voormalig president gemarteld. Zijn ervaringen beschrijft hij in het autobiografische boek 'De Amerikaan van Karadj'.

Lees ook |Dood Iraanse president Raisi zal weinig veranderen: ‘Opvolger zal naar de pijpen van de ayatollah dansen’

Ook Turks-Cyprus mag stemmen voor het Europees Parlement

Cyprus behoort niet tot de NAVO maar wel tot de Europese Unie. Dat geldt ook voor het Turkse noorden van de gespleten eilandstaat. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is op Cyprus en beschrijft hoe de verkiezingen leven en wat losstaande incidenten op het eiland.

Luister ook |Amerika Podcast

'Denktank-Haley' gaat voor Trump | Postma in Amerika

Nikki Haley legde het in de voorverkiezingen af tegen Donald Trump, maar nu gaat ze toch op hem stemmen. Dat zei ze op een evenement van een denktank waar ze zich bij heeft aangesloten. Ze is ineens een stuk minder fel dan ze in haar verkiezingscampagne was, beschrijft Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rutte heeft nog geen goedkeuring van Slowakije voor zijn beoogde positie als secretaris-generaal van de NAVO. De bal ligt bij Rutte zelf, dat zegt het Slowaakse ministerie van Buitenlandse Zaken tegen BNR. Geert Jan besprak het nieuws vanochtend met Bas van Werven in de ochtenduitzending.

Lees het nieuws over de positie van Slowakije tegenover de kandidatuur van Rutte op BNR.nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Internationale Strafhof heeft gisteren om arrestatiebevelen gevraagd tegen drie Hamas-kopstukken en de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu. De bevelen zijn nog niet officieel, maar ze hangen wel boven het hoofd van de kopstukken. Internationaal maakt het arrestatiebevel veel los, er is kritiek op de presentatie en de gelijkstelling van de daden van Hamas en Israël. Iwan Verrips en Michiel Jurrjens praten erover met Bernard Hammelburg in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu tegen Bibi Netanyahu een internationaal opsporingsbevel van het Internationale Strafhof in de maak is, en zo ongeveer elke Israëlische bondgenoot en een aantal prominente politici en groepen in eigen land niet kunnen wachten totdat hij het veld ruimt, is de vraag hoe lang hij nog als premier overeind blijft. En waarop is zijn onwrikbare koppigheid gebaseerd? Duidelijk is dat hij niet wil onderhandelen maar winnen, terwijl – behalve hij zelf en twee extreemrechtse coalitiegenoten – niemand in een zege gelooft. En dat voor hem een eindoplossing met een onafhankelijk Palestina onbespreekbaar blijft. Hij vecht tegen windmolens.

Heeft hij in alles ongelijk? Nee, want dat er in Rafah nog een hoop Hamasstrijders zitten is ongetwijfeld waar, evenals het bestaan van een nog altijd enorm tunnelcomplex onder de stad, dat voor een deel onder de zuidgrens doorloopt naar Egypte. Langs die route komt aanvoer voor Hamas binnen en vluchten ook een hoop mensen naar Egypte. Waarbij de meest navrante vraag is waarom toegang tot de tunnels voor gewone burgers verboden is. De meeste Gazanen die momenteel de stad ontvluchten, zouden gemakkelijk in die tunnels kunnen schuilen. Dat is bijna net zo bizar als het feit dat Hamas wel tunnels heeft gebouwd, maar geen schuilkelders. Het is niet voor niets dat er ook tegen de leiders van Hamas een internationaal arrestatiebevel komt, dat over meer gaat dan de pogrom van 7 oktober.

Los van de vragen over schendingen van het oorlogsrecht, is er de enorme druk op Netanyahu in eigen land. Er zijn voortdurend grote demonstraties van Israëliërs die terecht eisen dat alle aandacht uitgaat naar de gijzelaars. Hij heeft zijn eigen onderhandelaarsteam, Mossad-chef David Barnea, Shin-Bet-directeur Ronen Bar en IDF-generaal Nizan Alon, na maanden van overleg met Amerika, Qatar, Jordanië en Egypte, een trap na gegeven met de opmerking ‘jullie snappen niets van onderhandelen’.

Benny Gantz, oud-bevelhebber van de krijgsmacht en lid van het oorlogskabinet, heeft een ultimatum aan Netanyahu gesteld: kom voor 8 juni met een plan voor na de oorlog, anders ben ik weg. Hij wil een belofte dat Israël voor Gaza een internationale vredesmacht aanvaardt, en de nog steeds uitgestoken hand van Saoedi-Arabië schudden, als onderdeel van een toekomstig streven naar een tweestaten-oplossing en stabiliteit in de regio. Voor Netanyahu totaal onbespreekbaar. 

Het is dezer dagen hip om de Gaza-oorlog aan 76 jaar Israëlische geschiedenis toe te schrijven. Dat is de wereld op z’n kop. Deze oorlog is het gevolg van een barbaarse misdaad op 7 oktober. Netanyahu heeft geblunderd en is in de val gelokt, maar hoe meedogenloos hij ook terugslaat en hoe dringend hij ook weg moet – deze oorlog is niet zijn schuld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

PVV, VVD, NSC en BBB zijn er nu dan echt uit over het vormen van een coalitie. Kati Piri, buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer voor GroenLinks/PvdA is geschrokken van het regeerakkoord. 'We zijn op het dieptepunt beland.' Over de opt-out die de nieuwe coalitie in Europa op migratie wil is ze stellig. 'Ik durf een weddenschap aan dat ze dit niet voor elkaar gaan krijgen.'

Luister ook |Koerswijziging aanstaande in Brussel: 'Zwaartepunt naar verdeeld rechts'

Een opt-out op migratie kan volgens Piri alleen als er een verdragswijziging wordt doorgevoerd. 'Daar moeten alle andere EU-landen dan mee akkoord gaan. Met mijn 14-jaar ervaring in Brussel weet ik dat de kans daarop 0,0 is.' Piri wijst er ook op dat dit soort Europese afspraken gemaakt zijn in het kader van solidariteit. Die staat volgens haar nu onder druk. Wel is Piri blij dat de steun voor Oekraïne blijft en 'het is echt goed' dat de 2 procent-NAVO-norm wordt vastgelegd.

Lees ook |Poetin bezoekt ‘oude vriend’ Xi, Rusland en China kruipen verder naar elkaar toe

Stoelendans in het Kremlin

Oekraïne lijkt de wind in de zeilen te hebben aan het front in Oekraïne. Zo wordt de verovering van de Oekraïense stad Robotyne geclaimd door de Russen. Desondanks heeft Poetin zijn minister van Defensie Sjoigoe vervangen voor meneer Belousov, een econoom. 'Sjoigoe was een goede minister, maar niet de juiste man in tijden van oorlog', legt Oost-Europaonderzoeker Bob Deen van Instituut Clingendael uit.

Luister ook |#232 Idols bij de rechtbank

Jij een debat en jij een debat! | Postma in Amerika

Het duurde even, maar ineens zijn ze eruit. Er komen twee debatten aan tussen president Biden en zijn uitdager Donald Trump. En laatstgenoemde wil eigenlijk al een derde en een vierde debat. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit hoe dit opeens geregeld is.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan Hahn neemt het hoofdlijnenakkoord van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB onder de loep. Wat betekenen de nieuwe plannen voor de positie van Nederland in Europa en op het wereldtoneel? Geert Jan Hahn bespreekt het met Iwan Verrips en Michiel Jurrjens.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2021 concludeerden de EU, de VS, Canada en het VK dat de Oeigoeren het slachtoffer waren van genocide. Er was overtuigend bewijs van marteling, opsluiting in concentratiekampen, gedwongen sterilisaties en willekeur tegen deze moslimminderheid in de Chinese provincie Xinjiang. In feite is het deel van de provincie waarheen zij gedeporteerd werden bezet gebied.

Ook Tibet, midden vorige eeuw toegevoegd aan de Volksrepubliek China, is bezet gebied. Er zijn een hoop Han-Chinezen, de etnische groep waartoe veruit de meeste Chinezen behoren, heengetrokken, als door de regering aangewezen bezetters, waardoor van het oorspronkelijke Tibet steeds minder over is.

Hoewel de westerse wereld tegen het enorme onrecht, de moord en onderdrukking veelvuldig heeft geappelleerd, is de academische samenwerking tussen Amerika en de EU met China daar nooit echt door geblokkeerd. Het VK heeft een rijke academische band met China, net als universiteiten in de EU en de VS. Dat daar nu een beetje de klad in komt is vooral het gevolg van veranderde politieke inzichten over China als nieuwe vijand. Het gaat, zogezegd, niet over Oeigoeren en Tibetanen, of over illegale bezetting, maar over Huawei en ASML Er zijn geen studentenprotesten waarin stopzetting van alle academische banden wordt geëist. Sterker nog, er ligt nauwelijks een student van wakker.

Hetzelfde geldt voor de Westelijke Sahara, betwist gebied, dat door Marokko is bezet. Voor de bevrijdingsbeweging Polisario, die jarenlang vocht voor onafhankelijkheid, kwam ook geen student uit zijn collegebank. Inmiddels hebben Frankrijk en Amerika – onder Trump – gevolgd door Israël, de feitelijke annexatie erkend. Hoe zit het met Nederland? Uitstekend, want bij academische samenwerking en wetenschappelijke publicaties wordt zo min mogelijk op de politieke situatie gelet. 

Wel steeds meer op de profielen van buitenlandse studenten, die minder toegang krijgen tot zogenoemde ‘risicovakgroepen’. Op het gebied van landbouw en techniek zijn er samenwerkingsverbanden met Iran en Saoedi-Arabië. Dat Iran een schrikregime is, en dat Mohamed bin Salman de journalist Kashoggi aan mootjes liet snijden, is geen beletsel, het criterium is spionage en diefstal van intellectueel eigendom. 

In omvang is wat zich in Xinjiang afspeelt dramatischer dan wat er in Gaza gebeurt. Wat maakt verontwaardiging selectief? Hoe zou het komen dat daarvoor hordes woedende studenten in actie komen, gebouwen kort en klein slaan, de straat openbreken en met stenen gooien?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het staat al een lange tijd politiek op de agenda maar binnen een maand gaat het ook echt gebeuren: F-16's in het Oekraïense luchtruim. De Deense premier, Mette Frederiksen, deed gisteren een toezegging en hoopt in de zomer de eerste toestellen in de lucht te hebben. Om hoeveel toestellen het gaat en wat het effect ervan zou zijn bespreken Iwan Verrips en Nina den Dungen met Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog een maand en dan gaat Nederland en 26 andere EU-lidstaten naar de stembus voor een nieuw Europees Parlement. Rechts staat op winst en het ziet er dan ook naar uit dat we een koerswijziging in Brussel gaan zien. Maar hoe groot die zal zijn is nog maar de vraag. Volgens politicoloog en hoogleraar Europese Politiek aan de KU Leuven Steven van Hecke zijn de rechtse partijen te verdeeld om tot één gezamenlijk standpunt te kunnen komen. Bernard Hammelburg praat deze hele uitzending met hem.

Luister ook |'Een wig drijven tussen Rusland en China is wishful thinking'

Wat wel opvalt is dat de meeste rechtse partijen niet meer voor een uittreding uit de EU zijn. Het draait veel meer om de koers van de EU en hoe die van binnenuit moet veranderen. Toch denkt Van Hecke dat de grootste groepen - de christendemocraten en sociaaldemocraten - de sleutel voor de meerderheid in handen zullen houden. Al zal Ursula von der Leyen bij een nieuwe benoeming tot voorzitter van de Europese Commissie wel meer naar rechts over de brug moeten komen. Dat kan onder meer gaan over de steun aan Oekraïne en het Europese klimaatbeleid.

Lees ook |Kieskompas live: 'Je zult het nooit 100 procent eens zijn met een partij'

Vooroordelen

Over de Europese Unie en de manier van werken daarvan bestaan veel vooroordelen. Bernard Hammelburg legt die voor aan Europa-correspondent Stefan de Vries, die ook een spoorboekje heeft met waar je op moet letten tussen 6 en 9 juni.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terecht eist een overgroot deel van de Israëlische bevolking uitleg van Bibi Netanyahu over zijn kennelijke geloof dat het lot van de gijzelaars minder belangrijk is dan een offensief in Rafah. Het kan niet anders dan dat Netanyahu weet dat ook met een bombardement en een klopjacht op Rafah Hamas niet is verslagen.

Volgens een analyse van Chanan Steinhart in de conservatieve Jerusalem Post  is het antwoord simpel en pijnlijk: Netanyahu streeft ernaar Hamas niet totaal te verslaan, maar ernstig te verzwakken, zodat het aan de macht blijft, maar onder militair toezicht van Israël. Hij geeft daar de voorkeur aan boven het onvermijdelijke alternatief: een door de VN-Veiligheidsraad benoemde stabilisatiemacht, voornamelijk bestaande uit NAVO-eenheden. 

Behalve rust, tijd voor de wederopbouw van Gaza en terugkeer van de Israëlische soldaten naar hun families, zou het ook de opmaat worden naar een onafhankelijk Palestina. En dat zou het einde betekenen van het regime van Netanyahu en zijn twee extreemrechtse kompanen, Ben-Gvir en Smotrich. Als Netanyahu Hamas echt had willen uitschakelen omdat daar zo’n enorm contingent Hamasstrijders zit, redeneert de Jerusalem Post-auteur, zou hij de strijd in Rafah zijn begonnen, niet in Noord-Gaza. 

Schaakpartij

Deze schaakpartij op het bord van de binnenlandse politiek voert de spanning onder de bevolking, maar ook in het oorlogskabinet, op. Het volk wil maar één ding: terugkeer van de gijzelaars. Vandaar dat de fractie van de Nationale eenheidspartij, die sinds de inval van Hamas in Israël op 7 oktober deel uitmaakt van het oorlogskabinet, uit de regering wil. Via een motie van wantrouwen wil de partij verkiezingen in september. De twee partijkopstukken, Benny Gantz en Gadi Eisenkot, hebben nog niet officieel gereageerd, maar Eisenkot  noemde de oorlog al in januari niet te winnen en beschuldigde Netanyahu van het verspreiden van fabels. 

In de heen en weer millimeterende onderhandelingen over een bestand zijn de partijen het eigenlijk wel eens over de uitwisseling van gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen, in opeenvolgende fases. Het breekpunt blijft de eis van Hamas dat Israël zich uit Gaza terugtrekt, wat naadloos zou passen in het plan van de bemiddelaars om te gaan denken over een internationale vredesmacht. Aanvaarding is het begin van het einde van Netanyahu – alsof die politiek niet sowieso al aan zijn nagelriemen hangt. Het is tragisch dat zijn bondgenoten en zijn eigen volk hem eraan moeten herinneren dat het niet om het overleven van zijn kabinet gaat, maar over het overleven van de gijzelaars.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hamas is akkoord, Israël wil nog verder praten. Dat lijkt de samenvatting van de onderhandelingen rondom een mogelijke wapenstilstand in Gaza te zijn. Een mogelijk deal zou volgens een topfunctionaris van Hamas bestaan uit drie fases van elk 42 dagen. In de tweede fase zouden de Israëlische strijdkrachten zich volledig moeten terugtrekken. Ondertussen begon Israël gisteravond met het bombarderen van oostelijke delen van Rafah. Iwan Verrips en Nina van den Dungen praten erover met Bernard Hammelburg in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is voor Chinese bedrijven steeds moeilijker om zaken te doen met Rusland. Dat komt door de dreiging van sancties door Amerika. Sinoloog Ardi Bouwers, oprichter van China Circle en docent aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit dat het drijven van een wig in de relatie van China met Rusland wensdenken is. 'De relatie tussen Rusland en China is hechter dan wij zouden willen.'

Luister ook |'Situatie aan het front is nog steeds heel precair voor Oekraïne'

President Xi Jinping staat op het punt om naar Frankrijk, Hongarije en Servië af te reizen. Zijn eerste Europese bezoek in vijf jaar tijd. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit welke onderwerpen op tafel zullen liggen, onder meer in het Élysée van Macron.

Lees ook |'Kans lijkt klein dat Rutte deze baan niet krijgt'

Pragmaticus Orbán

Hoeveel druk Europese leiders ook op hem uitoefenen, de Hongaarse premier Viktor Orbán weet zich al 14 jaar staande te houden als buitenbeentje binnen de Europese Unie. Europa-correspondent Tijn Sadée van de NOS legt uit dat Orbán dat doet door zich op te stellen als de ultieme pragmaticus en een clan om zich heen heeft verzameld.

Lees ook |Nieuwe sancties Rusland: ‘Conflict van de toekomst tussen VS en China krijgt contouren’

Hond doodschieten gaat Amerikanen te ver | Postma in Amerika

Kristie Noem was een van de favorieten om Trumps running mate te worden, maar ze schoot zichzelf in de voet, of eigenlijk, ze schoot op haar hond. Noem is nu politiek gezien doodverklaard door Republikeinen en Amerikaanse media. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hamas hint op het afwijzen van een staakt-het-vuren en Von der Leyen is op weg naar Libanon voor een migratiedeal. We bespreken het met Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 30 april 1975, 49 jaar geleden, dropen de laatste Amerikanen af uit Vietnam, en eindigde een oorlog die twaalf jaar had geduurd en waarin 58.000 Amerikaanse soldaten waren gesneuveld. ’s Werelds machtigste en krachtigste leger verloor van de Viet Cong, een guerrillaorganisatie die drie presidenten, Kennedy, Johnson en Nixon, er niet onder konden krijgen. Alle drie bedachten ze het ene na het andere offensief, steeds met de illusie dat ‘deze laatste klap’ de vijand zou vernietigen. In termen van nu: het ene na het andere Rafah.

In de politieke wurggreep van zijn twee extreemrechtse coalitiegenoten, zegt Bibi Netanyahu vast te houden aan zijn voornemen een slag om Rafah in te gaan, als apotheose van zijn campagne om Hamas te wurgen. En dat terwijl een schare bemiddelaars uit Egypte, Qatar, Jordanië, de VS en Israël zélf zo dicht bij een gevechtspauze zijn dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Blinken, zei dat Israël met zo’n genereus voorstel was gekomen dat Hamas het simpelweg niet kon afwijzen. Daarin paste geen slag om Rafah, waar de Israëlische bondgenoten, maar ook een groot deel van het Israëlische volk, fel tegen is. Netanyahu deed zijn belofte aan een groep familieleden van gijzelaars die vernietiging van Hamas belangrijker vinden dan het lot van hun kennelijk niet zo dierbaren. 

Voorspellingen doen is gevaarlijk, maar hier komt er toch een: als Hamas overstag gaat voor al die internationale druk, dan komt er een gevechtspauze. En dan zullen al die bemiddelaars alles op alles zetten om gehoor te geven aan de terechte eis van een groot deel van het Israëlische volk: maak van het terughalen van de gijzelaars de allerhoogste prioriteit.

Niet verslagen, ook niet gewonnen

Vernietiging van Hamas is net zo waarschijnlijk als vernietiging van de Viet Cong, bijna een halve eeuw geleden. Of vernietiging van de mujahedin in Afghanistan door de Sovjets, tussen 1979 en 1989. Of vernietiging van de taliban door Amerika en bondgenoten, van 2001 tot 2021. Waarin Israël zich onderscheidt, is dat het niet is verslagen, en dat gaat ook niet gebeuren. Maar winnen kan het ook niet. Het hoogst bereikbare is een bestand en terugkeer van de gijzelaars. De deur staat op een kiertje.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een akkoord over een staakt-het-vuren in Gaza komt steeds dichterbij. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken en zijn Britse collega Cameron dringen er bij Hamas op aan om akkoord te gaan met een zoals zij dat zelf noemen 'een zeer gul voorstel'. Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg vertelt wat hij weet over het voorstel zoals dat nu op tafel ligt.

Oekraïne geeft een miljard euro uit aan verdedigingslinies. Europaverslaggever Geert Jan Hahn bespreekt of dat ze gaat helpen en of de lidstaten wel zullen leveren nu Rusland terrein wint.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft de Amerikaanse steun van 61 miljard dollar eindelijk binnen. Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga kan een deel van die steun al heel snel in Oekraïne aankomen. Toch blijft de situatie aan het front 'precair' voor Oekraïne denkt Osinga. Hij is te gast samen met Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

Luister ook |'Geen reden om aan te nemen dat Rusland dit volhoudt'

Om die reden moeten we eigenlijk nu al nadenken over de steun voor Oekraïne in 2025. De huidige steun kan Oekraïne alleen maar helpen om vast te houden wat het nu heeft, niet om een nieuw offensief te beginnen.

Lees ook |AIVD: dreigingsbeeld voor Nederland in 2023 in veel opzichten slechter

(On)zichtbare dreigingen

De AIVD waarschuwt voor terreur- en cyberdreigingen uit onder meer Rusland en China. VVD-buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans noemt de elektrische auto's van Chinese merken als BYD, MG en Lynk&Co een potentiële dreiging. 'Dat zijn rijdende computers, wat als er geen software updates meer komen en die auto's stil komen te staan?' Wat Brekelmans betreft moeten we hogere drempels opwerpen voor dit soort producten uit China. 'Maar dan moeten we eerst wel zeker weten dat we te maken hebben met oneerlijke concurrentie.'

Luister ook |Amerika Podcast

Zou Trump aangenomen worden in een winkel? | Postma in Amerika

De inhoudelijke zittingen in het proces tegen Donald Trump zijn begonnen in New York. Omdat Trump populair blijft gooien zijn tegenstanders het nu over een andere boeg. Zou je iemand met zoveel aanklachten nog aannemen om in een winkel te werken? Het antwoord laat zich raden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft afgelopen weken in het geheim lange afstandsraketten van de Verenigde Staten gekregen. Waarom deze levering in het geheim heeft afgespeeld, of er al mee gebombardeerd is en een mogelijke tactiek waarmee de raketten zullen worden ingezet hoor je van Europaverslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

VS-president Joe Biden heeft de wet voor het hulppakket voor 61 miljard euro ondertekend en linea recta naar Oekraïne gestuurd. Bernard Hammelburg beschrijft het verloop van dit snelle handelen en Geert Jan Hahn geeft een indicatie hoeveel tijd het kost voordat het pakket in Oekraïne arriveert.

Israël heeft alle voorbereidingen getroffen voor een inval in Rafa en wacht op toestemming van de regering. Bernard Hammelburg schijnt licht op het starre doorzetten van Israël. Geert Jan Hahn zet de risico's voor Israëls relatie met Europa uiteen. Hamas heeft een video vrijgegeven van één van de gijzelaars, die nog altijd vast worden gehouden in de Gazastrook. Bernard Hammelburg beschrijft wat dit mogelijk voor effect heeft op de druk op Netanyahu.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het VN-aanbevelingsrapport voor UNRWA is gepresenteerd. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken de reacties en zetten uiteen wat in dat rapport van de voormalig Franse buitenlandminister Colonna staat, en wat niet. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op Amerika’s Ivy League elite-universiteiten zijn pro-Palestijnse demonstraties zo uit de hand gelopen, dat de politie ingrijpt. De situatie wordt grimmiger, en de razernij richt zich steeds meer op de Joodse studenten. Met zwaar antisemitische kreten als ‘genocide voor de Joden’ en ‘Joden, ga terug naar Polen.’ En een bizar gevolg: stevige averij voor Biden, en daarmee automatisch een stijgende koers voor Trump. Bizar, omdat de demonstranten allesbehalve Republikeinen zijn.

Op Harvard ging het er hard aan toe, op Yale en New York University werden grote groepen gearresteerd, Columbia en NYU sloten de deuren voor studenten en zetten de colleges voor de rest van het schooljaar online voort. Het merendeel van de actievoerders ziet zichzelf als linkse Democraten, en verwijt Biden dat hij de banden met Israël niet verbreekt, of op z’n minst alle militaire hulp stopzet.

De kennis over het Israëlisch-Palestijnse conflict is onder de demonstranten gering, de machtsverhoudingen in Israël, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza snappen ze niet helemaal, maar de emotie is er niet minder om. Dat heeft veel te maken met het begrip ‘kolonist,’ wat ze associëren met dezelfde vorm van onderdrukking als zwarte Amerikanen hebben meegemaakt, en nog steeds meemaken. De Palestijn, met zijn donkere huid, is het slachtoffer van de kolonist. Die is Joods, en daarmee zijn alle Joden, wereldwijd, medeplichtig aan onderdrukking, massamoord en genocide. Voor feiten is geen ruimte, voor kennis is geen belangstelling. De razernij vliegt rond als een centrifuge.

Trump profiteert

Trump noemt het, met een van zijn stopwoordjes, een ‘disgrace,’ een schande. En voegt daaraan toe: ‘allemaal de schuld van Biden.’ Geen idee wat hij bedoelt. Is Bidens steun voor Israël fout? Nee, want daar is Trump juist vóór. Voor de activisten doet het er niet toe, de woorden ‘de schuld van Biden’ klinken goed. Dat wil niet zeggen dat de brigades van pro-Palestijnen en antisemieten op Trump gaan stemmen. Maar wel dat ze níet voor Biden gaan. Trump, een Netanyahu-man, verliest er geen stem door. Er is bijna geen grotere ironie denkbaar.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel analisten en experts worden steeds somberder over de vooruitzichten voor Oekraïne in de oorlog tegen Rusland. Militair historicus Christ Klep denkt daar echter anders over. Volgens hem overschatten we Rusland. 'Er is geen aanleiding om aan te nemen dat Rusland dit vol kan houden'. Hij is te gast bij Bernard Hammelburg.

Luister ook |‘Internationaal Gerechtshof heeft de standaard voor genocide heel hoog gelegd’

Klep denkt ook dat we de successen van Oekraïne niet genoeg op waarde schatten. 'Het lukt Rusland niet om Oekraïne te bezetten, en kijk naar wat er op de Zwarte Zee is gebeurd. Oekraïne houdt met relatief eenvoudige middelen stand.' De Westerse vrees voor een groter conflict met Rusland vindt Klep ook overdreven. Hij refereert aan admiraal Rob Bauer van de NAVO die de situatie van nu vergelijkt met de meidagen van 1940. 'Die parallel gaat niet op.' Europa-verslaggever Geert Jan Hahn kijkt naar de Europese top waar wordt gesproken over nieuwe wapenleveranties voor Oekraïne.

Lees ook |EU staat volledig buitenspel in conflict Iran-Israël, 'strategie ontbreekt volkomen'

Russisch koorddansen tussen Israël en Iran

Rusland en Iran zijn de afgelopen jaren steeds hechter met elkaar geworden, maar de Russen hebben erg terughoudend gereageerd op de Iraanse aanval op Israël, want dat land is voor Rusland ook belangrijk. Die vriendschapsband met Iran gaat al ver terug maar is met de burgeroorlog in Syrië nieuw leven ingeblazen. In Israël spreekt één op de vijf mensen nog altijd Rusland, vanwege de roots die in dat land liggen. Te gast is oud-diplomaat en voormalig ambassadeur in o.a. Rusland en China Ron Keller.

Luister ook |Amerika Podcast

Van 'Sleepy Joe' naar 'Sleepy Don' | Postma in Amerika

Voormalig president Trump moest zich deze week verantwoorden in de New Yorkse rechtbank. Hoewel hij altijd wijst naar het slechte voorkomen van president Biden lukte het hem deze week zelf niet om de ogen open te houden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg bespreekt dat NAVO-chef Jens Stoltenberg wapensteun vindt aan Oekraïne belangrijker vindt dan de NAVO-norm. Hij geeft antwoord op de vragen: Waarom doet hij deze uitspraak? Wat betekent dit uiteindelijk voor Oekraïne? Ten slotte bespreekt Bernard Hammelburg de steunplannen van House Speaker Mike Johnson.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Take the win,’ was het advies van Joe Biden aan Bibi Netanyahu, na de met succes afgeslagen massale Iraanse drone- en raketaanval op Israël. Het was een goed advies, overgenomen door de G-7 en talrijke andere wereldleiders. Iran kan wel net doen alsof het opzettelijk niet al te hard wilde toeslaan, maar de moellahs weten dondersgoed dat ze spijkerhard zijn vernederd. De ayatollah had geen kleren aan.

De Gazaoorlog heeft geleid tot verdeeldheid. Ondanks de aanleiding, de grootste moordactie tegen Joden sinds de Holocaust, op 7 oktober, richt de woede van de wereld zich vooral op het Israëlische antwoord en het Palestijnse leed in Gaza. Dat heeft een golf van antisemitisme losgemaakt die griezelige vormen aanneemt, zoals de krankzinnige actie tegen zangeres Lenny Kuhr en de weigering van een Leids theater om Joodse artiesten toe te laten.

Maar de confrontatie tussen Israël en Iran heeft niets met Palestijnen te maken. Iran ziet Israël vooral als een vijandelijk doel, dat deel uitmaakt van een grotere alliantie: de Golfstaten, Saoedi-Arabië en Jordanië, plus Israël en de VS. Allemaal aartsvijanden van Iran, net als de EU. De moord op een Iraanse dissident , in 2017 in Den Haag, was een van vele terroristische aanslagen waarbij Iran een visitekaartje achterliet.

Volgens de Amerikaanse TV-zender NBC overweegt Israël komend weekend represailles uit te voeren op Iraanse doelen en stellingen van Hezbollah in Libanon en Syrië. Geen slim plan, op een moment waarop een groot deel van de wereld Iran veroordeelt. Dat is politieke thermiek waarop de Israëliërs prima kunnen drijven, en effectiever dan toe te geven aan de impuls om Iran een lesje te leren. 

Netanyahu wrijft gemakkelijker zout in de Iraanse wonden door van de daken te schreeuwen dat Israël het land een ongelofelijke genadeklap heeft toegebracht, geholpen door Amerika, het VK, Frankrijk, Jordanië en Saoedi-Arabië, dan door zijn land in een nieuwe oorlog te storten. Wraak leidt tot een vendetta met Iran, en het is kortzichtig om aan te nemen dat Iran bij een volgende aanval op Israël opnieuw wordt verpletterd. Iran heeft nog een hoop in huis, zoals hypersonische kruisvluchtwapens en geavanceerde ballistische raketten. Laat het verder lopen - het was een goed advies van Joe Biden. ´Take the win.´

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wereld kijkt met ingehouden adem naar Israël: hoe gaat de tegenreactie op de aanval van Iran eruit zien? Het Israëlische oorlogskabinet komt vandaag opnieuw bij elkaar. Dat en meer bespreken buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn met Bas van Werven in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is een extra uitzending van De Alliantie, de verzamelde buitenlandprogramma’s van BNR, in verband met de directe aanval van Iran op Israël in de nacht van zaterdag op zondag. Iran vuurde meer dan 300 drones en raketten af op Israël. Dat land heeft de aanval met behulp van zijn bondgenoten af kunnen slaan, maar dit is wel een nieuwe escalatie in het conflict in het Midden-Oosten.

Hugo Reitsma praat je in deze podcast bij met experts van BNR en daarbuiten. Onder meer over de nacht die Israël heef beleefd. De wapens die Iran heeft ingezet en wat dit betekent voor de spanningen in de regio.

Luister ook |'Zorgen over Israëlische vergelding groter dan over luchtaanval Iran zelf'

- Bernard Hammelburg, BNR's buitenlandcommentator.

- Ralph Dekkers, BNR's Israël-correspondent.

- Arend Jan Boekestijn, van Boekestijn & De Wijk.

- Rob de Wijk, van Boekestijn & De Wijk.

- Jan Postma, BNR's Amerika-correspondent.

- Pieter Cobelens, oud-directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).

- Tara Kenkhuis, BNR's Midden-Oosten-correspondent.

Houd voor het laatste nieuws ook de BNR-site en de app in de gaten. Maandagochtend brengen Bas van Werven en Iwan Verrips je het laatste nieuws in Ochtendnieuws en De Ochtendspits.

Luister ook |BNR De Wereld

Luister ook |Boekestijn & De Wijk

Luister ook |Amerika Podcast

Luister ook |De Alliantie

Luister ook |De Strateeg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kritiek op het handelen van Israël en Gaza neemt steeds verder toe. Daardoor valt het begrip genocide steeds vaker. Geert-Jan Knoops, advocaat bij het Internationaal Strafhof in Den Haag en hoogleraar politiek van het internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit dat genocide lastig aan te tonen is en dat je dat etiket nu niet op Gaza kan plakken.

Daarnaast legt Knoops uit waarom genocide in andere voorbeelden wel of niet aangetoond kon worden en waarin andere begrippen uit het (oorlogs)recht, zoals oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, van elkaar verschillen.

Luister ook |'Europa is een keizer met bijzonder weinig kleren aan binnen de NAVO'

Oekraïne onder vuur

Oekraïne wordt de laatste dagen opnieuw zwaar bestookt door Rusland. Daarbij valt op dat de energievoorzieningen steeds vaker een doelwit zijn. Europa-verslaggever en maker van de Perstrojkast Geert Jan Hahn legt uit wat er op dit moment gebeurt en welke gevolgen die aanvallen voor ons kunnen hebben.

Lees ook |Bezoek Cameron aan VS draait uit op deceptie

Speaker Johnson moet iets met Oekraïne, maar wat?

Het lot van Mike Johnson, de speaker van het Huis van Afgevaardigden, hangt aan een zijden draadje. Hij moet iets met de hulp aan Oekraïne, maar de hardliners binnen zijn eigen partij dreigen hem te laten vallen. Te gast is Amerikanist Koen Petersen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit wat de argumenten van deze MAGA-Republicans zijn en dat pogingen uit Europa om Amerika over de brug te laten komen tot nu toe niet helpen.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Israël wordt aangevallen door Iran, dan zal de Amerikaanse toewijding aan Israël 'ijzersterk' zijn. De Amerikaanse president Joe Biden zei dat als volgt tijdens een persconferentie. Biden en verschillende Amerikaanse functionarissen zijn bang dat er binnen enkele dagen een 'aanzienlijke' aanval wordt uitgevoerd door Iran als wraak voor het Israëlische bombardement op het consulaire gebouw in Damascus. Dat meldt Bloomberg. Je hoort Europa-verslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de terugtrekking door Israël uit Khan Junis is de oorlog in Gaza, op enkele incidenten na, gestopt. Of in elk geval even stilgevallen – voor het eerst sinds die ene week in november, waarin een groep gijzelaars werd uitgewisseld tegen Palestijnse gevangenen. Iedereen houdt de adem in. Begint Israël alsnog een offensief in Rafah, of bezwijkt Netanyahu onder de enorme westerse druk om dat vooral niet te doen? En slagen de onderhandelaars erin de gevechtspauze op te rekken tot een bestand?

Minder internationale aandacht is er voor de schermutselingen langs de Israëlisch-Libanese grens. Sinds de inval door Hamas in Israël op 7 oktober, heeft Hezbollah aanvallen met raketten gestaag opgevoerd, wat leidt tot meer Israëlische represailles en bombardementen van lanceerinrichtingen. Het arsenaal van Hezbollah bedraagt naar schatting 150.000 raketten, van een veel geavanceerder type dan die van Hamas in Gaza en met een actieradius tot in het zuiden van Israël. Zo’n 80.000 Israëliërs uit de grensstreek zijn geëvacueerd, militaire verloven zijn ingetrokken.

De oorlog tussen Israël en Gaza gaat wereldwijd gepaard met grote emoties, die inmiddels hebben geleid tot een explosie van Jodenhaat. De Israëlisch-Palestijnse kwestie houdt geen direct geopolitiek gevaar in, hoewel de Houthi’s in Jemen vinden van wél. Het conflict met Hezbollah heeft daarentegen niets met Palestijnen te maken, maar is voor de westerse wereld veel gevaarlijker. Hezbollah, een marionet van Iran, maakt een confrontatie met Iranwaarschijnlijker. De Amerikanen oefenen achter de schermen enorme druk uit op Iran om het niet zover te laten komen. Tot nu toe denken de inlichtingendiensten dat Iran niet uit is op een oorlog met Israël, en al zeker niet met Amerika. Het Israëlische bombardement van het Iraanse consulaire terrein in Damascus, waarbij onder meer een generaal van de Revolutionaire Gardes om het leven kwam, moest dienen als een waarschuwing, maarIran zint op wraak. Die kan komen door een aanval op een Israëlische of Amerikaanse ambassade ergens in de wereld. Maar ook door het geheime transport van massa’s Iraanse wapens naar de Westelijke Jordaanoever, van waaruit een aanval op Israël zou kunnen worden ingezet. Westerse inlichtingendiensten weten dat de dreiging uit Iran groot en acuut is, vooral ook door de kongsi met Rusland en Syrië. Het is de hoogste tijd dat regeringen en parlementen met plannen komen om die die dreiging het hoofd te bieden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO viert haar 75-jarig bestaan. 75 jaar waarin binnen het bondgenootschap sprake is geweest van vrede en vrijheid. Toch zijn we ons nu voor het eerst sinds de Koude Oorlog weer bewust van het gevaar van oorlog. En hoewel Europa zijn defensie weer aan het optuigen is zal het nog lang duren voor we op het juiste niveau zitten. 'Europa is een keizer met bijzonder weinig kleren aan', zegt voormalig NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer.

De Hoop Scheffer is positief over het plan van de huidige secretaris-generaal Jens Stoltenberg om een fonds van 100 miljard op te tuigen voor Oekraïnesteun. Vanuit zijn eigen rol legt hij uit wat de secretaris-generaal wel of niet kan doen. Verder denkt De Hoop Scheffer dat Mark Rutte binnenkort wel degelijk gekozen zal worden als opvolger van Stoltenberg.

Luister ook |'De mediaoorlog is ruim en breed gewonnen door Hamas'

Oplossing oorlog in Gaza verder weg

Met de aanval op hulpverleners in Gaza die daarbij om het leven zijn gekomen is een oplossing voor het conflict weer een stukje verder weggedreven. Daar komt de Israëlische aanval op de Iraanse ambassade in Syrië nog eens bovenop. Caspar Veldkamp, buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer voor Nieuw Sociaal Contract, maakt zich hier ernstige zorgen om.

Luister ook |Amerika Podcast

Abortus vs migratie | Postma in Amerika

De campagne in de Verenigde Staten staat deze week vooral in het teken van abortus versus migratie. Biden valt Trump aan op zijn abortusplannen. Trump reageert daarop door de situatie met immigranten aan te kaarten. Amerika-correspondent Jan Postma laat de spotjes horen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense stad Charkiv is vannacht opgeschrikt door een 'double tap-aanval'. Verder is Geert Jan Hahn net teruggekeerd van de NAVO-top in Brussel waar het plan van Jens Stoltenberg voor een fonds van 100 miljard werd gepresenteerd. En het lot van House speaker Mike Johnson hangt vanwege Oekraïne aan een zijden draadje. Dat en meer bespreken buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn in Hahn & Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl het Amerikaanse Congres kibbelt over de budgettaire financiering van militaire steun aan Israël, blijkt de regering-Biden de leverantie van bommen, munitie, kleine wapens en gevechtsvliegtuigen gewoon door te zetten. Je kunt het trucs noemen, maar het is ook een kwestie van Amerikaans eigenbelang.

Enkele van de trucs. De regering levert momenteel 2.300 zware bommen en 25 nieuwe F-35 gevechtsvliegtuigen. Alleen die jachttoestellen zijn al 2,5 miljard dollar waard. Hoe dat kan? De levering van de F-35’s was al in 2008 goedgekeurd, dus staat het Congres er nu buiten. De leverantie van bommen en andere munitie valt volgens Biden onder de verdragsvoorwaarden met Israël waaraan de VS moeten voldoen. Dat verdrag overtroeft volgens de regering-Biden de vraag of bij het gebruik van de wapens door Israël het oorlogsrecht wordt geschonden. De levering van 14.000 tankgranaten ter waarde van 100 miljoen, en 320 miljoen aan precisiebommen viel onder ‘emergency autoriteit’ en bleven daarmee eveneens buiten parlementaire controle.

Wat zich volledig aan parlementaire controle onttrekt zijn leveringen met een waarde van minder dan 25 miljoen dollar, en soms tot 100 miljoen. Op deze wijze heeft Amerika sinds het uitbreken van de oorlog al meer dan 100 leveranties gedaan, waaronder de bommen. Bijdehand trucje van Biden? Nee, ook zijn voorganger Trump maakte gebruik van deze ruimte in de wet door 4.221 keer ‘onder de radar’ voor in totaal 11 miljard dollar wapens te leveren aan Saoedi-Arabië en de Emiraten.

De verdragsrelatie tussen de VS en Israël is inderdaad heel hecht. In het vredesverdrag tussen Israël en Egypte, uit 1978, is voor beide landen een garantie opgenomen van zo’n 3 miljard per jaar voor de aanschaf van wapens. Onder Ronald Reagan, begin jaren ’80, werd de relatie gepromoveerd tot een omvangrijk defensieverdrag, door achtereenvolgende presidenten voortdurend uitgebreid, bijvoorbeeld met het geavanceerde ‘iron dome’ systeem, waarvoor Amerika de raketten levert. Onder de Amerikaanse wet is Israël een ‘primaire niet-NAVO bondgenoot.’

Sinds 1992 heeft Amerika Israël onder het ‘Extra Defensie Goederen’ programma voor 6,6 miljard dollar aanvullend materiaal geleverd, deels via opslag bij Europese bondgenoten. Dat alles werpt een bijzonder licht op het vonnis van een Nederlands gerechtshof om de levering van reserveonderdelen voor de F-35 vanuit Nederland aan Israël te verbieden. Op het totaal maakt het niets uit, want er zijn voldoende onderdelen in andere landen en in de VS zelf. Maar het roept de vraag op wat Nederland er eigenlijk mee te maken heeft. Amerikaanse onderdelen in een Amerikaanse opslagplaats, die toevallig in Nederland ligt. De zaak ligt nu bij de Hoge Raad. Wat weegt zwaarder, de vooralsnog onbewezen stelling dat Israël het oorlogsrecht schendt, of de overeenkomst met de VS? Gokje wagen? De leveranties uit Nederland worden hervat.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpen Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Het gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Ook het conflict tussen Israël en Hamas heeft een grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Hahn en Hammelburg bespreken de geopolitieke agenda van deze week. De agenda van deze week staat in het teken van het 75 jarige jubileum van de NAVO, de nijpende situatie waar Oekraïne in zit en een bijeenkomst van ministers van buitenlandse zaken. Geert Jan Hahn speculeert over de mogelijk nieuwe positie van Mark Rutte als secretaris-generaal van de NAVO. Verder bespreekt Geert Jan de stand van zaken aangaande artilleriegranaten die Oekraïne van Tsjechië zou ontvangen deze maand. Bernard Hammelburg vertelt waarom hij niet positief gestemd is over hoe de situatie in het Midden-Oosten zich ontwikkeld. Ook bespreekt Hammelburg de kans dat deze maand Amerikaanse steun geregeld wordt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de VN-Veiligheidsraad zich heeft uitgesproken voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza gaat de oorlog gewoon door. Vanuit Israël, maar ook door Hamas. De aandacht is eigenlijk volledig gericht op Israël. Volgens Arabist Jan Jaap de Ruiter heeft Hamas de mediaoorlog al lang gewonnen.

Luister ook | 'Verband tussen oorlogen in Oekraïne en Gaza wordt niet begrepen'

Volgens De Ruiter komt dit voornamelijk door het slecht doordachte optreden van Israël in Gaza. 'De honger en de verwoestingen in Gaza zijn vreselijk. Dat kan Hamas gebruiken om te laten zien: zie je wat ze doen?' Tegelijkertijd benadrukt De Ruiter dat we ons niet blind moeten staren en ook naar Hamas moeten kijken.

Luister ook |Europese Commissie wil gesprekken Bosnië beginnen

Bosnië-Herzegovina bij de EU: willen we dat wel?

De EU gaat toetredingsgespreken voeren met Bosnië-Herzegovina over het lidmaatschap van de Europese Unie. Volgens Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft Bosnië grote stappen gezet in het afgelopen jaar. Toch blijft het land intens verdeeld in verschillende deelrepublieken en etniciteiten. Waarom willen we Bosnië er zo graag bij? Te gast is PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten uit de S&D-fractie.

Luister ook |Amerika Podcast

Bijbelverkoper Trump | Postma in Amerika

Donald Trump heeft iets nieuws bedacht voor zijn campagne. Hij verkoopt bijbels. Maar of Trump ook echt een bijbelkenner is valt te betwijfelen. Dat en meer over de campagnes voor de presidentsverkiezingen hoor je van Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de resolutie in de VN-Veiligheidsraad reageerde premier Netanyahu woedend, maar nu wil hij toch weer praten met de Amerikanen. Eerder deze week trok Netanyahu de delegatie nog terug die over Rafah zou praten. Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg heeft Netanyahu ontzettend 'op zijn falie' gekregen van de Amerikanen.

Tegelijkertijd blijft het onrustig rond Rafah en kentert het sentiment in de VS. Ook heeft Bernard Hammelburg aandacht voor de situatie in het noorden, want ook daar is het onrustig met Hezbollah.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Alle sussende diplomatieke prietpraat ten spijt, heeft Joe Biden Bibi Netanyahu een stevige oorvijg gegeven. Door geen veto uit te spreken tegen een resolutie van de Veiligheidsraad die een wapenstilstand in de Gaza-oorlog decreteert, heeft Amerika afscheid genomen van de geconditioneerde reflex om Israël als vanzelfsprekend te beschermen. Netanyahu’s woede-uitbarsting die daarop volgde, maakt zijn positie alleen maar kwetsbaarder.

Het was vooral een kortzichtige reactie. Hij verbood een delegatie die in Washington een voorgenomen offensief tegen Rafah zou bespreken, Israël te verlaten. Amerikaanse militaire deskundigen zouden een plan voorleggen dat het voor Israël mogelijk maakt specifieke doelen in Rafah te treffen, maar de burgerbevolking zoveel mogelijk te sparen. Of dat plan een illusie was of echt uitvoerbaar deed er niet toe – het was een Amerikaans signaal dat het een Rafah-offensief niet compleet wilde afwijzen, als laatste in de hele wereld. Door dat signaal in een aanval van woede te negeren, brengt Netanyahu zijn land volledig in isolement. Het belangrijkste onderwerp voor de Israëlische bevolking, het lot van de gijzelaars, is ondergeschikt gemaakt.

De consequenties zijn nog niet te overzien. Dat Amerika zou stoppen met wapenleveranties is wensdenken van de vijanden van Israël. De VS bewapenen Israël niet uit liefdadigheid, maar uit eigenbelang. De twee landen hebben als sinds de jaren ’80 een veiligheidsverdrag, dat niet allen voorziet in bewapening, maar ook in de samenwerking tussen de geheime diensten. Voor de Amerikanen is dat onontbeerlijk, want de Israëliërs weten tot in de details wat zich in de hele regio afspeelt, vooral in Iran. Maar politiek en diplomatiek isolement zou rampzalig voor Israël zijn.

De draai van Biden heeft veel te maken met de Amerikaanse verkiezingen, en de druk binnen zijn eigen partij om Israël uit te sluiten ten gunste van de Palestijnen. De pro-Israëlische kiezer die overweegt om dan maar over te stappen op de Republikeinse partij, kwam voor een totaal onverwachte verrassing. Ook Donald Trump  vindt dat Israël zich isoleert en zo snel mogelijk ‘met de oorlog moet stoppen.’ Hij zei dat, opmerkelijk genoeg, in een interview met een Israëlische pro-Netanyahu krant. Daarmee is de Amerikaanse kentering duidelijk en compleet.

Het is niet de eerste keer dat de relatie tussen de VS en Israël slecht was. Tussen 1948 en 1968 gold er een volledig Amerikaans wapenembargo tegen Israël. In 1956, tijdens de Suez-oorlog met Egypte, wilde president Eisenhower de betrekkingen verbreken, in 1991 blokkeerde George Bush Sr. een kredietgarantie van 10 miljard dollar aan Israël vanwege – jawel – het nederzettingenbeleid. Voor Netanyahu moet het duidelijk zijn: het wordt buigen of barsten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg bespreekt het conflict tussen Israël en de Verenigde Staten, waarbij de Amerikaanse veiligheidsadviseur John Kirby ontkent dat het Amerikaanse standpunt is veranderd. Israël reageerde verontwaardigd nadat de VS zich onthield van stemming in de VN Veiligheidsraad, wat leidde tot een aangenomen resolutie voor een onmiddellijk staakt-het-vuren. Hammelburg benadrukt dat de resolutie bindend is en dat de reacties van Israël en de VS spanningen kunnen veroorzaken tussen Biden en Netanyahu. Hij bespreekt ook interne Amerikaanse politieke druk en de mogelijke gevolgen van het al dan niet uitvoeren van de resolutie door Israël. Daarnaast benadrukt hij het belang van diplomatieke verschuivingen en onderhandelingen voor een langdurige oplossing.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is een extra Alliantie, n.a.v. de aanslag op de Crocus City Hall in Moskou.  20 uur na de aanslag, buigen onzebuitenlandcommentatoren zich over de belangrijkste vraag op dit moment, wat ontketent deze aanslag?  Gaat Oekraïne de wraak van Poetin voelen?

IS eiste de aanslag vrijwel direct op, en de 4 schutters zijn volgens de Russische autoriteiten opgepakt. Evenals een aantal handlangers. Vanmiddag sprak de Russische president Poetin de Russen toe via een opgenomen tvspeech. Maar geen woord over IS. Hij hint enkel op betrokkenheid van Oekraïne.

Correspondent Joost Bosman praat ons vanuit Moskou bij over de laatste stand van zaken, hij heeft de hele nacht bij de Crocus City Hall gestaan. Het dodental staat inmiddels op 133, en er liggen nog ruim honderd gewonden in het ziekenhuis. Inmiddels is het dak ingestort van de concertzaal. Reddingswerkers zijn nog steeds bezig lichamen te bergen.

Grote vraag voor onze buitenlandexperts, 20 uur na de aanslag, wat heeft dit voor gevolgen?

De geopolitieke kopstukken van BNR, onder leiding van Hugo Reitsma.

Luister ook | De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

See omnystudio.com/listener for privacy information.

'We vechten tegen een as van het kwaad', zegt voormalig VN-vredesgezant voor het Midden-Oosten en oud-ambassadeur in Oekraïne Robert Serry, over zowel de oorlog in Gaza als in Oekraïne. 'Het is heel duidelijk dat Rusland, Iran en de proxy's van Iran samenwerken. Daarom is het zo belangrijk dat deze oorlogen niet worden beëindigd op een manier waarop wij de verliezende partij worden.'

Luister ook |'Rafah is de rode lijn'

De houding van het Amerikaanse Congres baart Serry zorgen. 'Ik begin te vrezen dat de Amerikaanse hulp voor Oekraïne er niet meer komt. Dan sluit ik niet meer uit dat het Oekraïense front deze zomer instort.'

Lees ook |Miljarden voor wederopbouw Oekraïne, bijna niks voor Nederlands bedrijfsleven

Europese top over onder meer defensiesamenwerking

De agenda van de Europese top puilt uit. Defensiesamenwerking in Europa is één van de belangrijkste punten met het oog op de afschrikking van Rusland en de hulp aan Oekraïne. Bernard Hammelburg praat met de Belgische luitenant-generaal Marc Thys, verbonden aan het Egmond Instituut over de verschillen binnen Europa en hoe die overbrugt kunnen worden. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is live vanaf de top.

Luister ook |#224 Blijf met je poten van Trump Tower af!

Postma in Amerika | Echt een bloedbad Trump?

In Amerika was deze week veel te doen over het 'bloedbad' waar Donald Trump het over had. Maar dreigt dat letterlijk bij een eventuele uitverkiezing van Donald Trump als president van de Verenigde Staten? Amerika-correspondent Jan Postma dook erin en ontdekte dat de vork net iets anders in de steel zit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpen Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Het gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Ook het conflict tussen Israël en Hamas heeft een grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Hahn en Hammelburg bespreken recente events in Oekraïne en Israël. In Oekraïne zijn er raketaanvallen door de Russen op Kiev geweest, met materiële schade en gewonden als gevolg. Nederland heeft toezeggingen gedaan voor militaire steun aan Oekraïne, waaronder de aankoop van munitie en drones. In Israël is er spanning vanwege aanvallen in Gaza, waarbij de EU een oproep tot een staakt-het-vuren overweegt. Netanyahu lijkt echter vastbesloten om actie te ondernemen. Westerse partners overwegen druk uit te oefenen op Israël door wapenleveringen te bevriezen. De discussie in Europa over deze kwestie wordt verwacht. De situatie in beide regio's blijft complex en vol spanning.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Poetin de Russische verkiezingen zou winnen stond al vast toen hij de vorige verkiezingen won. Maar de Noord-Koreaanse uitslag verbaasde vriend en vijand: 87,5 procent van de stemmen neemt het laatste sprankje hoop op iets van democratie weg. Wellicht was dat de inspiratie voor Donald Trump, die met hel en verdoemenis dreigt als hij niet wordt gekozen.

Om precies te zijn: Trump voorspelde een ‘bloedbad’ in zijn land als hij niet wordt gekozen. De Amerikaanse verkiezingsrace was bepaald al niet subtiel, maar het richten van een verbaal machinegeweer op je eigen volk neemt alweer een stukje hoop weg dat de democratie in Amerika ongeschonden langs 5 november komt.

‘Bloedbad’ Donald zuiverde de afgelopen weken ook het bestuur van de Republikeinse partij. Zijn schoondochteris nu medevoorzitter van het dagelijks bestuur, en alle bestuurders die niet hardop zeggen dat de verkiezingen in 2020 waren vervalst zijn vervangen door gelovigen. Dat ze er een sektarische vereniging van maken, geleid door hun profeet, is hun eigen keus. Maar het bestuur van deze politieke sekte neemt in principe Trumps advocatenkosten, boetes en smartengeldbetalingen voor zijn rekening. Daar is stilletjes best wat gemopper over, want voor steun aan kandidaten voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat is de kas leeg.

Nu kun je zeggen: Trump heeft nog niet gewonnen, en de democratische spelregels worden nog redelijk toegepast. Maar zijn kans is vooralsnog groter dan die van Biden, en er is alle reden tot bezorgdheid. In Poetins geval ligt dat anders, want dat hij nog zes jaar aanblijft was een gegeven. Serieuze oppositiekandidaten zijn systematisch afgebrand, opgesloten of vermoord. Hij had van tevoren gedecreteerd dat de opkomst en zijn overwinning beide tachtig procent moesten zijn. 

Op de staatstelevisie zagen we een toneelstukje: vlijtige medewerkers op stembureaus die biljetten telden, met indrukwekkende monitors en commentaren. Net echt. De sfeer zat er kennelijk goed in, wat leidde tot de Noord-Koreaanse uitslag van 87,5 procent. Dat zou Trump ook wel willen.

Steve Rosenberg, de eminente Ruslandcorrespondent van de BBC, schrijft dat die idioot, opgepoetst-hoge uitslag vooral is bedoeld voor binnenlands gebruik. Poetin kan zich beroepen op steun van zijn volk bij de verdere opmars naar autocratie of dictatuur, het militariseren van de samenleving en voortzetting van de oorlog met Oekraïne. Als Trump in de VS wint, is de kans op hulp aan Oekraïne verkeken. Dan gaat die bij elkaar gelogen uitslag van 87,5 procent voor ‘Kim Jong’ Poetin ook over ons.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpen Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Het gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Ook het conflict tussen Israël en Hamas heeft een grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Hahn en Hammelburg bespreken de recente diplomatieke ontwikkelingen in het Midden-Oosten, met specifieke aandacht voor gesprekken tussen Amerikaanse en Israëlische functionarissen over de Gazastrook. Ze praten over de communicatie tussen Biden en Netanyahu, waarbij Netanyahu voor het eerst sinds februari met Biden heeft gesproken. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De ramadan begon deze week, maar de gehoopte wapenstilstand tussen Israël en Hamas is nog niet bereikt. Er zijn ook nog steeds grote zorgen over een mogelijk Israëlisch grondoffensief in Rafah. Premier Rutte was deze week in Israël om Nethanyahu onder druk te zetten dat vooral niet te doen. Te gast is Han ten Broeke, directeur politieke zaken bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. 

Luister ook |Super Tuesday was wél spannend

Geert Wilders wordt geen premier terwijl zijn partij wel de grootste is. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn keek hoe dat in andere Europese landen gaat. Zo is de Belgische premier Alexander de Croo afkomstig van de achtste partij van het land. Kan in Nederland een CDA'er dan in het torentje kan komen?

Luister ook |Dossier Europa

Russische verkiezingen 

Het resultaat staat al vast, maar toch kunnen de Russen dit weekend naar de stembus. Van een oppositie is niets meer over, en het moet wel héél raar lopen, wil Poetin niet nog zes jaar aan de macht blijven. Waar we dan wel op moeten letten deze verkiezingen vraagt Bernard Hammelburg aan Joost Bosman, correspondent in Moskou.

Luister ook |Amerika Podcast 

De campagne is nu echt losgebarsten | Postma in Amerika 

Sinds dinsdag zijn er officieel twee presidentskandidaten in Amerika. En dus kan het moddergooien naar elkaar beginnen. De leeftijd van Trump en Biden staan centraal en ook de versprekingen van beiden komen uitgebreid aan bod. Biden verspreekt zich vaak, maar de vier jaar jongere Trump toch ook. Waarom komt hij daar makkelijker mee weg? 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft in gesprek met de Franse tv-zender BFMTV gezegd dat Franse jongemannen niet zullen overlijden in zijn land, een reactie op de eventuele 'boots on the ground'. Daarnaast bespreken buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europaverslaggever Geert Jan Hahn de situatie in Gaza nu de Ramadan van start is gegaan.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In het Kremlin moet zo langzamerhand een uitbundige feestvreugde heersen. Mocht Vladimir Poetin zich zorgen maken over de westerse hulp aan Oekraïne, dan moet het hem duidelijk zijn dat daarvoor steeds minder reden is. Hij heeft daar geen spionnen voor nodig, want het staat gewoon met vette koppen in de media, keurig met de bronnen erbij.

In een interview met de Zwitserse televisie riep de paus Oekraïne op de witte vlag te hijsen. Westerse politici en commentatoren vielen over elkaar heen met verwijten, want hij zei geen woord over Russische agressie en legt de verantwoordelijkheid voor vrede bij Oekraïne. Goed gedaan, uwe heiligheid, denkt Poetin.

In Mar a Lago ontving Donald Trump de enige Europese politicus die hij serieus neemt, Viktor Orbán. Prachtige mis en scene, dictators onder elkaar, een soort Napoleon in gesprek met de tsaar. Orbán sprak er zijn vreugde over uit dat Trump hem ervan had verzekerd dat onder zijn regime Oekraïne op geen cent steun hoefde te rekenen. Wat trouwens onder de zittende president, Biden, ook steeds dubieuzer begint te worden. Opnieuw kwam het Congres, na een loopgravenoorlog van weken, met een tijdelijke begroting waarin geen hulp aan Oekraïne staat.

De New York Times dook in de voortgang van de levering van F-16's aan Oekraïne. Die voortgang is er dus niet. Op de trainingsbasis in Roemenië staan een paar toestellen klaar, maar er zijn nauwelijks Oekraïense piloten en mecaniciens. In Denemarken wordt een groepje Oekraïners getraind, maar de barrière is de taal. Alle besturings- en onderhoudshandleidingen zijn in het Engels, en dat zijn de Oekraïense aspiranten en kandidaten niet machtig.

Die ploegen zijn Russische MIG's gewend, en Russische instructies kunnen ze wél lezen. Klinkt allemaal heel kinderachtig, maar het is een keihard feit, en van de 45 F-16's die aan Oekraïne zijn toegezegd, zouden er op dit moment hooguit vier tot zes kunnen vliegen. Nederland houdt zijn toegezegde 24 toestellen vast totdat goed opgeleide Oekraïners ermee kunnen werken.

Allemaal complicaties en hindernissen die de westerse steun voor Oekraïne, financieel, politiek en materieel, in een ander daglicht zetten. Voor Poetin is het allemaal uitstekend nieuws. En het staat gewoon in de westerse media die hij simpelweg kan meekijken. Het Kremlin heeft vast een schotelantennetje en internet.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Amerika was het afgelopen dinsdag Super Tuesday – de belangrijkste dag in de Amerikaanse voorverkiezingen. Donald Trump en Joe Biden kwamen als grote winnaars uit de bus. De enige die nog een rolletje speelde, Nikki Haley, is uit de race gestapt.  Niet spannend? Wel hoor! Zegt Amerika-kenner Koen Petersen, schrijver van een nieuwe uitgave van zijn boek Einddoel Witte Huis.

Luister ook |Boots on the ground? 'Eenheid is onze grootste kracht'

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn volgt in Den Haag rondetafelsessies over Europa. Tweede Kamerleden krijgen er inzichten van binnenlandse en buitenlandse experts op het gebied van militaire dreiging. De Kamerleden werken aan scenario's; wat moet er gebeuren als Rusland Nederland binnenvalt? 

Luister ook |De Oostflank

Verdediging Nederland 

Nederland is onvoldoende voorbereid op een oorlogssituatie – en dat moet snel anders, vind voormalig MIVD-baas Pieter Cobelens. Hij schreef er een stuk over, samen met commodore buiten dienst Tom de Bok. Moeten we ons nou écht voorbereiden op oorlog en schuilkelders bouwen? Ook het Europese plan voor de defensie-industrie komt ter sprake. 

Luister ook | Amerika Podcast 

AI in de Campage | Postma in Amerika

Nikki Haley stapte uit de race. Daarmee is de campagne voor de 'general election' in november ook begonnen. De campagnes van Trump en Biden reageerden heel verschillend op het opgeven van Haley, ziet correspondent Jan Postma. En wat doet de al dertig jaar overleden Trump senior in die campagne? 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Gazaoorlog blijft het onvermijdelijke en noodzakelijke staak-het-vuren uit door koppigheid van weerskanten. Hamas wil eerst een toezegging voor een gevechtspauze, Israël eist eerst een namenlijst van de 40 oude, zieke en vrouwelijke gijzelaars die als eersten zouden worden uitgeleverd. De hoop van de bemiddelaars, voornamelijk Egypte, Qatar en de VS, is dat ze er vóór de Ramadan uitkomen, die dit weekend begint.

Te midden van de voortrazende strijd en de diplomatieke uitputtingsslag, is er in elk geval meer klaarheid gekomen over het seksuele geweld dat zich op 7 oktober heeft afgespeeld, en voor gegijzelde vrouwen nog steeds voortduurt. Belangrijk, want de onthullingen daarover waren zo gruwelijk dat velen de verhalen simpelweg niet geloofden, of afdeden als Israëlische propaganda. Een onthullend onderzoek door de New York Times van enige weken geleden beschreef de meest barbaarse vormen van verkrachting van levende en dode vrouwen, marteling en moord, maar ook dat werd door critici afgedaan als politiek gemotiveerde fake, vooral op de sociale media.

Een onderzoeksteam van de VN, onder leiding van speciaal gezant voor seksmisdrijven, Pramila Patten, bekeek meer dan vijf duizend foto’s en vijftig uur aan video-opnames en kwam tot drie conclusies: de beschuldigingen waren goeddeels terecht, de massaverkrachtingen en verminking gaan onder gijzelaars in Gazanog steeds door, maar ook dat Palestijnen in Israëlische gevangenschap doelwit zijn van ernstige vormen van aanranding en vernedering. Er zijn in Israël vrouwen die hun mishandelingen op 7 oktober hebben overleefd, maar die zijn er emotioneel zo ernstig aan toe dat de commissie afzag van pogingen om met ze te spreken. Het is trouwens een voorlopig onderzoek, gebaseerd op informatie, maar forensisch onderzoek moet nog volgen.

Er komt ongetwijfeld ook een VN-onderzoek naar de Israëlische wraak, de ongekende ravage in Gaza en het aantal Palestijnse slachtoffers. De conclusies zullen niet mals zijn. Maar in elk geval krijgen de ontkenners van het drama van 7 oktober een verdiende tik op de vingers. Verzonnen door de Israëlische propagandamachine? Je zou bijna zeggen: was het maar waar.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tsjechië wil 800.000 artilleriegranaten op korte termijn aan Oekraïne  leveren, maar heeft het geld hiervoor nog niet bij elkaar. Naar verwachting zal de Franse president Emmanuel Macron vandaag in Tsjechië aankondigen ook mee te betalen.

Als dat gebeurt, zal er inmiddels in totaal een kleine 2 miljard euro beschikbaar gesteld zijn om voor de artilleriegranaten te betalen, zegt Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Oekraïne zou daar naar eigen zeggen vier maanden mee vooruit kunnen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse president Macron baarde opzien door Westerse troepen - 'boots on the ground' - niet langer uit te sluiten als blijkt dat dat in de toekomst noodzakelijk is. Bondskanselier Scholz reageerde hier fel op en wil de Taurusraketten niet leveren. Europarlementariër Bart Groothuis (VVD) maakt zich boos over deze verdeeldheid in Europa. En vindt de opmerkingen niet slim. 'Wat ons bindt is die eenheid, dat is onze grootste kracht.'

Luister ook |Bert Koenders (AIV): 'Europa, let op uw zaak!'

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn peilde de stemming in Brussel en zag ook veel bijval voor Macron en dat het mogelijk ruimte over kan laten in de toekomst voor als er een eventueel staakt-het-vuren wordt afgekondigd.

Groothuis zelf houdt zich op dit moment ook bezig met de bescherming van Europa tegen dreigingen van buiten, met name gericht vanuit China, Iran en Rusland. Hij ziet dat Amerika binnenkort ook met exportcontroles in de quantum- en biotechnologie gaat komen. Sectoren waar in Europa juist Nederland in uitblinkt.

Twee jaar noodhulp aan Oekraïne

In de twee jaar die de oorlog in Oekraïne duurt heeft ondernemer Jeroen Ketting het land zien veranderen. Het optimisme is langzaamaan verdwenen en de verschillen tussen oost en west worden weer zichtbaarder. Ketting lanceerde twee jaar geleden de hulpactie Lifeline Ukraine die inmiddels meer dan 9 miljoen euro aan hulp heeft kunnen bieden en nog steeds volop doorgaat.

Luister ook |Amerika Podcast

Biden hoeft geen cognitieve test | Postma in Amerika

President Biden heeft zijn jaarlijkse check up weer gehad, maar opvallend: hij hoefde geen cognitieve test te doen. Het Witte Huis reageerde dat het presidentschap iedere dag al een cognitieve test is voor Biden, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense krijgsmacht claimt tien Russische vliegtuigen in tien dagen te hebben neergehaald; hoe hebben ze dit bereikt? Zelensky is weer op pad om te spreken met de internationale gemeenschap en sprak Erdoğan, morgen komt Lavrov daar aan. Hoe is het met de Arabische verhoudingen ten opzichte van het conflict? En zijn de berichten uit Transnistrië reden tot zorgen over de situatie in Moldavië? Vandaag spreekt Putin het Russische volk toe, Bernard blikt vooruit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Joe Biden gelijk krijgt, begint volgende week een gevechtspauze van zes weken tussen Israël en Hamas. Veertig gijzelaars, vrouwen, jongeren, bejaarden en zieken, worden uitgeleverd, in ruil voor 300 Palestijnse gevangenen. Ruim vóór de ramadan, door beide kanten gezien als een logische periode om de wapens neer te leggen. Het is goed nieuws, maar vooralsnog verre van een oplossing.

Beide partijen verpersoonlijken de oorlog enorm. Israël maakt jacht op Hamasleider  en het brein achter 7 oktober, Yehija Sinwar, die waarschijnlijk ergens in het honderden kilometers lange tunnelcomplex in zuid-Gaza zit, afgeschermd door een schild van gijzelaars. De kans om hem, dood of levend, op te pikken is gering, en de vraag is wat het zou uitmaken. Niet veel, denken westerse strategische experts. Heel veel, denken de Israëliërs, het zou een doodklap voor Hamas zijn. Het is een belangrijke reden waarom Israël vasthoudt aan een offensief in Rafah, tot ergernis van Amerika en andere bondgenoten. Voor Hamas is het een argument om gijzelaars vast te houden.

Hamas eist dat de vrijgelaten Palestijnse gevangenen niet alleen vrouwen en teenagers zijn, maar ook prominente persoonlijkheden die veroordeeld zijn wegens zware misdaden en dus in Israëlische ogen terroristen zijn. Om die vrij te laten is voor de Israëliërs een gruwelijk offer, terwijl ze tegelijkertijd vinden dat geen moeite te groot is om de gijzelaars vrij te krijgen. Het is een duivels dilemma.

Metafoor is Marwan Barghouti, bijgenaamd de Palestijnse Mandela. Hij zit al ruim twintig jaar in de gevangenis wegens massamoord, als oprichter van de al-Aqsa brigades, die reeksen aanslagen op bussen, hotels en restaurants hebben uitgevoerd. Maar hij erkent Israël, spreekt vloeiend Hebreeuws en Engels, heeft inmiddels gestudeerd, is voor de tweestaten-oplossing en wordt zowel op de Westelijke Jordaanoever als in Gaza de hemel in geprezen. Ook het corrupte, disfunctionele Fatach en het moorddadige, dictatoriale Hamas dragen hem op handen. Hij zou onmiddellijk als leider van de beide delen van Palestina worden erkend. Kreten als ‘from the river to the sea’ zul je van hem niet horen – integendeel.

 Koele, westerse realpolitik zou zeggen: laat Barghouti de macht overnemen op de Westbank en in Gaza, zodat er een raamwerk ontstaat voor serieuze onderhandelingen met Israël. Dat marginaliseert Hamas en roverhoofdman Sinwar. Maar de Levant is niet zo van de realpolitik. Die is meer van temperament, monsters en wraak. Extra reden om te hopen dat de gevechtspauze doorgaat en stand houdt.

Wil je meer van Bernard Hammelburg? Hier vind je al zijn bijdragen

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Volgens de Franse president Macron moet Rusland worden verslagen in Oekraïne. Dat zei hij vannacht na afloop van een informeel werkdiner met regeringsleiders... En daar werd nogal veel besproken, zoals het eventuele sturen van Europese grondtroepen richting Oekraïne.

Ook in Gaza zijn ontwikkelingen. Want de Amerikaanse president Joe Biden is hoopvol gestemd over een staakt-het-vuren. Hij verwacht dat die maandag komt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne duurt nu 2 jaar. Voor BNR is het dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie onder leiding van Liesbeth Staats. In 4 afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in deze vierde en voorlopig laatste aflevering een vooruitblik op het komende oorlogsjaar.

Luister ook |De Alliantie

De geopolitieke kopstukken van BNR

Luister ook |De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

Jaar van overbrugging

De heren zijn het erover eens dat 2024 een overbruggingsjaar wordt. Mogelijk dat Oekraïne in 2025 met nieuwe Westerse wapens weer terug kan slaan. In de tussentijd zal Poetin nog pogingen ondernemen om verder op te rukken in Oekraïne. Bernard Hammelburg wijst ook op alle verkiezingen die er in onder meer Amerika zijn. Rob de Wijk sluit niet uit dat Rusland op een gegeven moment wél wil praten.

Luister ook |Dossier Europa

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland moet zich actief voorbereiden op verschillende scenario's rond de oorlog in Oekraïne en de verdediging tegen Rusland. Dat concludeert de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV). Die pleit onder meer voor een Europese Veiligheidsraad en een Europese pijler binnen de NAVO. Bernard Hammelburg constateert dat dit advies een reactie is op twee mannen: Vladimir Poetin en Donald Trump. Koenders beaamt dat. 'Europa let op uw zaak!'

Luister ook |Hoekstra: 'Wat er in Oekraïne op het spel staat valt niet te onderschatten'

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn schuift ook aan in de studio en vraagt Koenders naar de verschillende scenario's en hij heeft het over Moldavië. Want iet alleen in Oekraïne is de Russische dreiging op dit moment voelbaar, ook in Moldavië groeit de onrust rond de regio Transnistrië.

Luister ook |De Alliantie: Twee jaar oorlog in Oekraïne

Hennis na vijf jaar weg uit Irak

Jeanine Hennis, gezant voor de Verenigde Naties in Irak, zal haar functie dit voorjaar na ruim vijf jaar neerleggen. In de afgelopen maanden heeft ze gezien hoe de onrust als gevolg van de oorlog in Israël en Gaza doorwerkt in het hele Midden-Oosten en dus ook in Irak. Ook gaat ze in op wat ze in de afgelopen jaren heeft weten te bereiken in haar functie als gezant.

Luister ook |Amerika Podcast

Biden krijgt compliment van Fox News | Postma in Amerika

Fox News valt op deze dagen. Naast een interview met president Zelensky heeft dit toch rechtse medium een compliment gemaakt aan president Joe Biden. Wat hier gaande is hoor je van Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu de Amerikaanse president Biden heeft uitgesproken dat hij Mark Rutte wel ziet zitten als nieuwe NAVO-baas, is de verwachting dat de resterende 'mopperende' landen uiteindelijk overstag gaan, zegt buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne duurt nu 2 jaar. Voor BNR is het dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie onder leiding van Liesbeth Staats. In 4 afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de derde aflevering aandacht voor het Oekraïense moreel.

Luister ook |De Alliantie

De geopolitieke kopstukken van BNR

Luister ook |De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

'Ik heb geen lift nodig, maar wapens'

President Zelensky werd aan het begin van de oorlog geroemd om de manier waarop hij een ballingschap van de hand wees. 'Ik heb geen lift nodig, maar wapens.' Het moreel en de Oekraïense strijdlust zijn er voor verantwoordelijk geweest dat Oekraïne de Russische aanval voor een groot deel heeft afgeslagen en veel terrein heeft teruggewonnen. Toch is vijftien procent van Oekraïne nog altijd bezet door Rusland. Nu de oorlog twee jaar duurt ziet Floris Akkerman het moreel afnemen bij de Oekraïners.

Luister ook |Dossier Europa

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Om twee redenen kijken we knarsetandend naar de liquidaties van tegenstanders van Poetin: hij laat die openlijk uitvoeren, en wij zijn machteloos. Hij heeft ook wel eens gezegd dat hij met de vijanden van het moederland afrekent, waar die zich ook bevinden. Aleksei Navalny is de zoveelste in een lange rij.

Misschien was de arrestatie van vier Russische spionnen in Den Haag, in 2018, het meest illustratief. Het ging om een sullige poging om het gebouw van de OPCW te hacken. Dat mislukte. Ze reisden onder hun eigen namen, hadden paspoorten met opeenvolgende nummers, hadden een taxibonnetje op zak met het adres van de Russische geheime dienst, maakten in Den Haag foto’s van elkaar. Het Kremlin leek te schreeuwen: ja, ja, wij zitten hier achter.

De moord op de journalist Anna Politkovskaja in 2006 leidde tot een onderzoek door de overgelopen oud-KGB-spion Aleksander Litvinenko, die vervolgens in Londen werd vermoord met een kopje thee waarin radioactief polonium zat. Hetzelfde overkwam Pussy Riot oprichter Pjotr Verzoliv, die op het nippertje overleefde. Net als oud-spion Skripal en zijn dochter. Idem Vladimir Kara-Muzra, een invloedrijke oppositiefiguur, die zelfs twee vergiftigingen overleefde.

En natuurlijk Boris Nemtsov, oud-vicepremier en later keiharde Poetin-criticaster, die op een brug, vlak bij het Kremlin, in een zee van kogels om het leven kwam toen hij met zijn vriendin een wandeling maakte. Of Prigozjin, de baas van huurlingenleger Wagner, die voortdurend openlijk tekeerging tegen Poetin, een staatsgreep probeerde, en vervolgens in zijn eigen vliegtuig werd opgeblazen.

Het is een incompleet overzicht, maar iedereen kent de voorbeelden en de waarschuwingen. Drink in Rusland geen thee, kom niet in de buurt van een open raam, denk niet dat je in het buitenland veilig bent. En denk vooral aan het woord van Poetin: we vinden je overal. 

Wat ons terugbrengt op onze frustratie: Poetin doet dit allemaal openlijk, arrogant, zelfovertuigd, provocerend. De EU komt niet verder dan het Mensenrechtensanctieregime – een soort sanctiereglement – naar Navalny te noemen. Daar slaapt Poetin geen minuut korter door. ‘Wie doet me wat?’ straalt hij uit. Het antwoord is: niemand – helemaal niemand.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne duurt nu 2 jaar. Voor BNR is het dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie onder leiding van Liesbeth Staats. In 4 afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de tweede aflevering aandacht voor het afgelopen oorlogsjaar met het mislukte Oekraïense tegenoffensief.

Luister ook |De Alliantie

De geopolitieke kopstukken van BNR

Luister ook |De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

Tegenoffensief

Oekraïne probeerde kostte wat het kost een doorbraak te forceren in 2023. Maar in tegenstelling tot een jaar eerder lukte dat deze keer niet. Het grootste succes van Oekraïne was het toebrengen van zware verliezen aan de Russische vloot op de Zwarte Zee. Op het land was het juist Rusland wat toesloeg na zware gevechten in Bachmoet en Avdiivka. Bij het opnemen van deze podcast was Avdiivka nog niet gevallen, maar dat is inmiddels wel gebeurd.

Toch kunnen we onszelf ook de vraag stellen of de doelen wel realistisch waren. Hebben we de Russen niet stelselmatig onderschat en Oekraïne toch ook overschat? Feit is wel dat de Westerse steun vaak te laat kwam en te weinig was.

Luister ook |Dossier Europa

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Oekraïne duurt nu 2 jaar. Voor BNR is het dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie onder leiding van Liesbeth Staats. In 4 afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de eerste aflevering aandacht voor de Westerse steun voor Oekraïne.

Luister ook |De Alliantie

De geopolitieke kopstukken van BNR

Luister ook |De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

Brozere steun vanuit het Westen

Het afgelopen jaar bewees dat de Westerse steun brozer is geworden. Europese landen doen er langer over om tot akkoorden te komen en we lopen tegen de grenzen op van wat we kunnen doen. In de Verenigde Staten is ondertussen te zien dat president Biden steeds moeilijker geld vrij weet te krijgen in het Huis van Afgevaardigden, waar de Republikeinen het voor het zeggen hebben.

Als je alle steun bij elkaar optelt zie je dat Europa meer doet dan de Amerikanen, maar die doen dan weer meer op militair vlak. In Europa is Nederland het vijfde land qua steun voor Oekraïne, voor een groot land als Frankrijk.

Luister ook |Dossier Europa

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Zesentwintig van de 27 Europese lidstaten roepen gezamenlijk op tot een 'onmiddellijke humanitaire gevechtspauze' in Gaza. Dat zegt EU-buitenlandchef Joseph Borell. Daarmee schaart Europa zich achter de Verenigde Staten, die van plan zijn een resolutie voor te leggen aan de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Daarin staat de oproep tot een tijdelijke gevechtspauze. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De vooraanstaande Russische oppositievoerder Aleksej Navalny is op 47-jarige leeftijd overleden. De strafkolonie waar Navalny gevangen zat meldt dat hij onwel werd tijdens een wandeling. De precieze doodsoorzaak is niet bekend. Vanuit de hele wereld stromen de reacties binnen.

In deze extra uitzending praat Liesbeth Staats met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en makers van de BNR Perestrojkast Geert Jan Hahn en Floris Akkerman.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De jaarlijkse veiligheidsconferentie in München is begonnen! Veel grote landen en organisaties zijn weer aanwezig in de Beierse stad om gedachten uit te wisselen over alles wat met veiligheid te maken heeft. Op de agenda staan onder andere de conflicten in Oekraïne en Gaza. In alle waarschijnlijkheid zal het ook veel gaan over de discussie rond de 2% norm van de NAVO, die heeft Trump na een bijzondere uitspraak namelijk weer aangezwengeld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wopke Hoekstra mag zich nu vier maanden Eurocommissaris voor klimaatactie noemen. Maar net als in zijn vorige functie als minister van Buitenlandse Zaken, blijft de oorlog in Oekraïne hem ook in zijn nieuwe rol bezighouden. Wat Hoekstra betreft moet heel Europa werken aan een langjarige visie op de Oekraïnesteun. 'Je moet je over dictators geen enkele illusies maken.'

Luister ook | Boerenprotesten in Europa: 'Met de kalkoen over het Kerstdiner praten is lastig'

Het grote thema voor Hoekstra in zijn functie als klimaatcommissaris was de klimaattop in Dubai. Daar werd in december voor het eerst een deal bereikt over het 'weg bewegen' van fossiele brandstoffen. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn peilde de stemming in Brussel onder Europarlementariërs en zij zijn vrijwel unaniem lovend over Hoekstra in zijn huidige rol. Zeker in deze periode in Europa, waarin de Green Deal en de natuurherstelwet weer onder vuur liggen door de Europese boerenprotesten.

Lees ook |Poetin heeft liever Biden dan Trump als president

Poetin is in zijn nopjes

Waar Oekraïne het moeilijk heeft in de oorlog zit president Poetin er rustig bij. Hij maakt zich vooral druk over het interview wat hij vorige week gaf aan Tucker Carlson. Hij vindt het teleurstellend dat Carlson niet met scherpere vragen kwam, dan had hij daar ook scherper op kunnen antwoorden. Ruslandkenner van Raam op Rusland Hubert Smeets vindt het interview ook een gemiste kans voor Poetin. Volgens Smeets is er in Rusland wel degelijk onvrede over de oorlog, maar niet in Moskou.

Luister ook |3. Moldavië wil uit de Russische wurggreep

Valentijnsdag met Trump | Postma in Amerika

President Trump spendeerde ook aandacht aan Valentijnsdag, in de hoop dat zijn kiezers dat dan weer aan hem terugbetalen. Hij kwam met een opvallende oproep richting zijn vrouw Melania, maar of je daarna toch even wat over wil maken. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma over dit en meer.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Steeds meer Westerse landen roeren zich, omdat ze klaar zijn met de manier waarop Israël oorlog voert in Gaza. Enkelen dreigen zelfs met sancties. En Vladimir Poetin heeft liever Joe Biden als Amerikaans president dan Donald Trump. Dat zegt Vladimir Poetin zelf. 

Het laatste nieuws krijg je van buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europaverslaggever Geert-Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen het plan werd ontwikkeld voor de bouw van de F35, als opvolger van de F15 en F16, konden geïnteresseerde landen inschrijven als productiepartner. Voordelen: meewerken aan het ontwerp, en korting in de vorm van orders voor de eigen industrie. Vandaar de bijnaam Joint Strike Fighter, of JSF. Nederland koos voor de optie van het partnerschap. Wij zijn dus een soort juniorpartner van het Amerikaanse Lockheed-Martin. Het is volkomen logisch dat Nederland prototypes testte, en dat Amerikaanse onderdelen van de F35 op een door de VS gebruikte Nederlandse basis liggen. Daar gaan regering en parlement over.

Het Gerechtshof vonniste dat Nederland geen onderdelen mag doorsturen naar Israël, omdat de Israëliërs de F35 in Gaza mogelijkerwijs gebruiken bij schending van het oorlogsrecht.

Wat voor rol de F35 in de oorlog met Gaza speelt wist het hof niet precies. Die rol is vermoedelijk gering, want het is een peperduur en voor deze missie erg overgekwalificeerd wapen. De belangrijkste strategische reden om het toestel in te zetten is dat het verborgen kan blijven voor vijandelijke radar, wat bij de bombardementen in Gaza totaal niet relevant is. De bulk van de Israëlische luchtmacht is de F15 en F16.

Na 9/11 riep de NAVO voor de eerste, en tot dusver enige keer Artikel 5 in: een aanval op een is een aanval op allen. Amerika had er niet om gevraagd, het was een spontane reactie van de bondgenoten. De inval in Afghanistan draaide uit op een twintig jaar durende catastrofe, waaraan Nederland deelnam en waarbij tienduizenden onschuldige burgerslachtoffers vielen. Geen actiegroep die de krijgsmacht voor de rechter sleepte wegens schending van het oorlogsrecht. Na de pogrom van 7 oktober, kwam Joe Biden met een verstandige maar genegeerde waarschuwing aan Bibi Netanyahu: maak niet de fout die wij hebben gemaakt. Met andere woorden: stuur je leger niet als wraak een oorlog in waarvan je het eind niet kunt voorspellen en die je niet kunt winnen.

Veel slachtoffers is gruwelijk, maar geen bewijs van schending van het oorlogsrecht. Daarvoor is een gedegen, zorgvuldig onderzoek nodig. Je zou je kunnen voorstellen dat rechters daarop aandringen. Maar bemoeienis met een beleid dat door de regering is vastgesteld en door het parlement goedgekeurd, over materiaal dat bovendien geen eigendom is van Nederland, is politiek, bedreven door wat de onafhankelijke rechtbank zou moeten zijn. Gelukkig heeft de regering onmiddellijk cassatie aangevraagd  bij de Hoge Raad, en die zal het vonnis wel vernietigen. Het kost wel eens wat moeite, maar gelukkig is Nederland nog altijd een democratie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Demissionair premier Mark Rutte was op bezoek bij zijn Israëlische collega Benjamin Netanyahu. Hij riep hem op om Rafa niet binnen te vallen. Rutte zei dat het kan leiden tot een grootschalige humanitaire situatie.

President Biden en koning Abdoellah II van Jordanië zijn in de VS °in gesprek over de vrijlating van gijzelaars én een staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Heel Europa is in de ban van de boerenprotesten. De boeren zijn boos over de regeldruk vanuit Brussel. Oud-landbouwminister Cees Veerman, zelf ook boer, snapt de boosheid van de boeren. Volgens hem ontbreekt het aan een duidelijke visie vanuit de politiek en dat maakt boeren radeloos. 'Boeren zijn net slagroom, hoe meer je er in roert hoe stijver ze worden.'

Luister ook |'De bel voor Europa heeft nog nooit zo luid geklonken als nu'

Vanuit Brussel is het idee gekomen dat onder meer dertig procent van de landbouw ecologisch moet zijn, maar daar heb je mankracht voor nodig in plaats van chemische producten. Veerman wijst erop dat die mensen er nu vaak niet zijn. Ook moet er meer in regio's gedacht worden in Brussel. Een akkoord zoals in Nederland de bedoeling was met de sector ziet Veerman echter niet zitten. 'Met de kalkoen over het Kerstdiner praten is een lastige dialoog.'

Lees ook |Trump niet immuun, 'kon in een moderne democratie moeilijk anders'

Hooggerechtshof buigt zich over Trump

Mag oud-president Trump meedoen aan de presidentsverkiezingen? Over die vraag buigt het Amerikaanse Hooggerechtshof zich. De staten Colorado en Maine besloten eerder om Trump van het stembiljet te schrappen. Amerikanist Kenneth Manusama legt uit welke overwegingen het Hooggerechtshof kan maken en waar ze met name op zullen leggen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit hoe de zaak leeft en hoe die de campagne beïnvloedt.

Luister ook |De Oostflank

Rutte positiever tegenover Bulgarije

Demissionair premier Rutte is positiever gestemd over Bulgarije. Hij ontving premier Denkov en daarin ging het vooral over de positie van Bulgarije ten opzichte van Rusland en de economische belangen van Bulgarije in de EU. Zo komt het land vanaf maart deels in de Schengenzone te liggen, mede door een draai van Rutte. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn was bij de persconferentie van de beide premiers.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpen Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Het gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Ook het conflict tussen Israël en Hamas heeft een grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Bernard bespreekt de ontwikkelingen omtrent de besprekingen tussen Israël en Hamas. Netanyahu wend zich daar namelijk af van zijn enige bondgenoot; Amerika. Daar werd gisteren weer een steunpakket voor Oekraïne afgekeurd, Republikeinen laten zich beïnvloeden door niemand minder dan Donald Trump. Steun voor Oekraïne van de Amerikanen laat dus op zich wachten stelt Geert Jan, een gordiaanse knoop. Het nu al beruchte Putin-interview van Tucker Carlson wordt ook besproken; is het serieuze journalistiek of propaganda materiaal? En moeten we Carlson de EU uit houden?

Tot slot nog aandacht voor aanstaande maandag; dan vieren we het vijfjarig bestaan van de Perestrojkast in Nieuwspoort en jij kan erbij zijn! Hosts Floris Akkerman en Geert Jan Hahn, bespreken met gasten Kysia Hekster en Bob Deen tien jaar oorlog in Oekraïne, reizen naar het front en bieden een kijkje achter de schermen van de podcast. Er zijn nog tickets verkrijgbaar op de website van Nieuwspoort!

https://www.nieuwspoort.nl/programma/bnr-perestrojkast-live/date/414/2024-02-12/2024-02-12 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Antony Blinken, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, is op zijn vijfde vredesmissie door het Midden-Oosten sinds de pogrom van Hamas in Israël op 7 oktober. Hij zou graag de duif met het olijftakje zijn, maar komt niet verder dan postduif, met als vaste route Riyad, Amman, Cairo, Doha, Tel Aviv en Ramallah. En met vaste dwarsliggers die zijn vredesmissie blokkeren: Ismail Haniyeh en Yahya Sinwar, de roverhoofdmannen van Hamas, en Bibi Netanyahu, de zelfbenoemde verlosser van Israël.

Haniyeh, die veilig in Qatar woont, en Sinwar, die ergens in Gaza zit, eisen beëindiging van de oorlogvoordat ze gijzelaars uitwisselen. Netanyahu wil totale vernietiging van Hamas. Het zijn beide waanideeën, waarmee ze hun eigen volkeren ophitsen en misleiden.

Over wat de gewone Gazaan over Haniyeh en Sinwar denkt weten we weinig. Oppositie tegen Hamas leidt tot harde represailles, arrestaties, marteling en executie, maar de pogrom van 7 oktober had weldegelijk de sympathie van een ruime meerderheid.

Hoe de Israëliërs over Netanyahu denken, weten we daarentegen precies. Voor de oorlog waren er negen maanden lang wekelijks demonstratie tegen Netanyahu´s Orbaniaanse en Trumpistische pogingen om de democratie de nek om te draaien. Zijn ultraconservatieve coalitiegenoten hielden hem overeind. Hij verkondigde trots dat hij al 16 jaar de stichting van een onafhankelijk Palestina had geblokkeerd. Nu heeft een overgrote meerderheid maar één klacht en één eis: jij bent verantwoordelijk voor 7 oktober – zorg dat de gijzelaars terugkomen. En of dat lukt of niet, verdwijn. Er doen allerlei verhalen de ronde over zijn zoon, die in Miami een woning aan het inrichten is voor Bibi in ballingschap. En voor de alcoholistische first lady Sara, die tekeer kan gaan alsof ze bij de NPO werkt.

Maar Israël is nog altijd een coalitie-democratie, en hoe kom je van de premier of het kabinet af? Net als in het VK, kan de premier worden vervangen door een partijgenoot. Zie die binnen Likud maar te vinden. Motie van wantrouwen? Kan ook, maar dan zijn er verkiezingen nodig, en dan ben je zo drie maanden verder – niet handig voor een land in oorlog, en Bibi blijft dan demissionair gewoon premier. Het zou ook kunnen dat zijn collega’s in het oorlogskabinet, Gantz, Eisenkot en Gallant, zich openlijk van hem distantiëren en hem aan de kant zetten. Maar de meest kansrijke optie is de aanzwellende stem van het volk, dat massaal roept ‘tot hier en niet verder.’ Blinken kan het nooit hardop zeggen, maar dat is waarop hij hoopt. Uiteindelijk is een bestand alleen mogelijk als de Hamas-roverhoofdmannen en Bibi van het toneel verdwijnen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland en Jordanië hebben opnieuw hulpgoederen gedropt boven de Gazastrook. De operatie was gecoördineerd met Israël en kostte ongeveer 1 miljoen euro. 

EU-buitenlandchef Joseph Borrell heeft lidstaten opgeroepen om de export van wapens en munitie naar andere landen dan Oekraïne tijdelijk stop te zetten. 

De Amerikaanse buitenlandminister Antony Blinken is alweer in het Midden-Oosten, voor een ´crisisreis´. Hij bezoekt Israël, de Westelijke Jordaanoever, Saoedi-Arabië, Egypte en Qatar.

En Zweden moet opnieuw langer wachten op NAVO-lidmaatschap, want het Hongaarse parlement zit nog dwars.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Sinds de Russische inval in Oekraïne is Europa veranderd. Meer eenheid, grotere defensiebudgetten en een gezamenlijke strategie tegen Rusland. Maar vooral Oost-Europa ervaart de praktische kant van de oorlog. Want wie weet wat Poetins einddoel is? Onze verslaggevers nemen je in De Oostflank mee naar de oostgrens van Europa.

Luister ook |1. Finland is altijd klaar voor oorlog

Luister ook |2. Griekenland: 'the pin of the map'

De oorlog heeft ertoe geleid dat Finland lid is geworden van de NAVO. Het land deelt een grens van drieduizend kilometer met Rusland. Moldavië ziet al sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie een Russisch leger binnen zijn landsgrenzen in de afvallige regio Transnistrië. En Polen wil maar liefst vier procent van het bbp in defensie investeren.

Door de oorlog in Oekraïne hebben de omringende landen veel mensen op moeten vangen die gevlucht zijn voor de oorlog. In Polen alleen al zijn dat er een miljoen. En via Griekenland komen er ook vluchtelingen uit andere delen van de wereld Europa binnen, denk aan het onrustige Midden-Oosten en Afrika. Hoe beïnvloedt dit een land als Griekenland? En wat betekent dit voor het Europese vluchtelingenbeleid?

In de podcast De Oostflank neemt BNR je mee naar deze regio. BNR-verslaggevers Martijn de Rijk, Geert Jan Hahn en Stefan de Vries reizen af naar Finland, Polen, Moldavië en Griekenland om te zien wat de impact van deze crises zijn op deze landen. Ze doen verslag en vertellen aan Nina van den Dungen wat ze hebben gezien en welke rol Europa hierin speelt.

Over de makers:

Nina van den Dungen is presentator van BNR. Ze maakt onder meer de programma’s Beter en Doorgelicht.

Martijn de Rijk is algemeen verslaggever van BNR. Eerder maakte hij onder meer de podcast Hoge Bomen over de NS. Voor De Oostflank heeft hij Griekenland bezocht.

Geert Jan Hahn is Europa-verslaggever voor BNR en maker van de BNR Perestrojkast. Voor De Oostflank heeft hij Moldavië bezocht.

Stefan de Vries is Europa-correspondent voor BNR. Voor De Oostflank heeft hij Polen en Finland bezocht.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De crisis in het Midden-Oosten maakt weer duidelijk dat Europa op geopolitiek gebied nog altijd een relatief kleine speler is. Dat de EU een deal heeft gesloten over de steun voor Oekraïne wordt dan ook toegejuicht door voormalig NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer en buitenlandwoordvoerder Kati Piri van GroenLinks-PvdA.

Luister ook |Ollongren bezorgd over Oekraïne-steun in kabinet met PVV

Geen voet aan de grond in het Midden-Oosten

De Hoop Scheffer, tevens oud-minister van buitenlandse zaken, wijst op de positie die de EU in het Midden-Oosten heeft. Sven Koopmans is er speciaal gezant namens de EU, maar ook buitenlandchef Borrell heeft weinig in de melk te brokkelen in de regio.

Een oplossing in het Midden-Oosten is volgens De Hoop Scheffer kansrijker wanneer Netanyahu van het podium verdwijnt. Een andere interessante optie om mee te beginnen is Palestina te erkennen. Daar werken de Amerikanen nu volgens Axios aan, al wordt dat wel ontkent door het Witte Huis.

De Hoop Scheffer schetst in BNR De Wereld ook de dilemma's waar president Biden voor staat na de aanval op een Amerikaanse basis in Jordanië. Hij kan Iran aanvallen, de Iraanse proxy's in onder meer Irak en Jemen aanpakken of niks doen. De Hoop Scheffer denkt dat die tweede optie de beste is. 'Ik zou hem adviseren wat hij op dit moment al in de praktijk brengt.'

Lees ook |EU-leiders bereiken in Brussel akkoord over hulp aan Oekraïne

Europa steeds meer alleen

GroenLinks-PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri maakt zich zorgen over de positie van Europa. Ze is blij dat Hongarije akkoord is met de 50 miljard steun voor Oekraïne, maar wijst erop dat Europa steeds meer alleen komt te staan. Denk daarbij aan de Amerikanen die nog altijd geen nieuwe financiële hulp hebben toegezegd. Ook binnen Europa zelf is er nog verdeeldheid. 'Duitsland doet veel en is na Amerika de grootste leverancier, maar bij Frankrijk blijft het toch meer bij woorden.

Luister ook |Nieuw: De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning

Democratische tegenstanders van Biden | Postma in Amerika

Je zou het niet zeggen, maar ook president Biden moet nog voorverkiezingen ingaan. Die zijn weliswaar een formaliteit, maar Amerika-correspondent Jan Postma zocht tegenkandidaat Dean Phillips op in South Caroline, waar de Democratische primaries plaatsvonden.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als in een land in één jaar tijd 28.000 burgers worden vermoord, het wereldkampioen is in verkrachten, en op de wereldranglijst van 193 landen op de zevende plaats staat als gevaarlijkste land ter wereld, allemaal voornamelijk door etnische tegenstellingen, mag je dan spreken van genocide? Zo’n land is er, en het is niet zo’n simpele vraag. 

De neiging bestaat om bij zulke statistieken te denken: dit zijn zo ongelofelijk veel slachtoffers, en de haat tussen de etnische groepen is zo groot – dit moet wel genocide zijn. Best te begrijpen. In ons hoofd is heel veel onschuldige slachtoffers synoniem aan het idee van genocide. Alleen klopt het niet. De Conventie voor het Voorkomen en het Bestraffen van het Misdrijf van Genocide, in 1948 door de VN opgesteld als basis voor het Tribunaal van Neurenberg, is behoorlijk specifiek. Het moet gaan ‘om het voornemen om een nationale, etnische, raciale of religieuze groep gedeeltelijk of geheel uit te roeien’.

Het is dus logisch dat het Internationale Hof van Justitie jaren nodig heeft om te bekijken of Israël in Gaza genocide pleegt. Simpel gezegd: is Israël uit op het vermoorden van zoveel mogelijk Palestijnen? Of voert het land een oorlog waarin heel veel burgers omkomen, maar niet omdat Israël daarop uit is? Daarvoor moeten zoveel mogelijk voorbereidingen van gevechtshandelingen worden gereconstrueerd. Commandanten houden doorgaans logboekjes bij, waarin staat wat het doel is van de missie, hoeveel vijandelijke en eigen soldaten daarbij kunnen omkomen, en wat de geschatte ‘nevenschade’ is, een vreselijk woord dat de dood van onschuldige mannen, vrouwen en kinderen betekent. Het gaat om de reconstructie van vele honderden missies. 

Eisen hof

Het hof zei wel drie belangrijke dingen: Israël moet binnen een maand zoveel mogelijk plannings-documentatie overhandigen, zodat een gedegen onderzoek kan beginnen, Israël kreeg een waarschuwing de weg van genocide te vermijden – een soort gele kaart – maar er kwam geen eis om de oorlog te beëindigen. Typisch een vonnis dat in dit gepolariseerde conflict tot wijd uiteenlopende reacties leidde: ‘het ICJ ziet genocide,’ ‘Israël krijgt een stevige tik op de vingers,’ maar ook ‘Israël is de duidelijke winnaar, geen genocide’. Je kan ook zeggen: het is maar wat je erin wilt lezen. 

Oh ja, dat land met die tienduizenden moorden en verkrachtingen? Dat bestaat inderdaad echt. Het heetZuid-Afrika.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donderdag wordt er besloten of er een nieuw steunpakket voor Oekraïne komt.  De Financial Times schrijft dat de EU in het geheim een plan aan het smeden is om de Hongaarse munt te saboteren als ze niet instemmen.

Verder stelde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, dat de situatie in het Midden-Oosten lange tijd niet zo gevaarlijk geweest als nu. Dat zei Blinken op een persconferentie met Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO.

Daarnaast zit Biden een spagaat: hoe zal hij reageren op de drone-aanval in Jordanië?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Demissionair minister van Defensie Kajsa Ollongren maakt zich zorgen over de gevolgen voor de steun voor Oekraïne in een toekomstig kabinet met de PVV. Dat zegt ze in BNR De Wereld. De partij van Wilders is tegen, terwijl VVD, NSC en BBB voor zijn. 'Ik ben er wel bezorgd over. Ik heb wel vertrouwen in de andere drie partijen die daar heel duidelijk over zijn geweest, maar coalitieonderhandelingen zijn onderhandelingen.' Ollongren roept het toekomstige kabinet dan ook op om door te gaan met deze steun.

Luister ook |'Optimisme in Oekraïne heeft een flinke deuk gekregen'

Niet alleen in Nederland is er een andere politieke wind gaan waaien. Ook in andere landen groeien populistische partijen. Ollongren zei in september al dat ze zich bezighield met een eventuele terugkeer van Donald Trump als president van de Verenigde Staten. Met zijn prestaties in de voorverkiezingen is dat alleen nog maar groter geworden.

Juridische onderbouwing bij acties tegen Houthi's

Nederland is vanaf het eerste uur betrokken bij de acties tegen de Houthi-rebellen in Jemen met twee stafofficieren. Na de defensieve missie 'Prosperity Guardian' is nu de aanvallende missie 'Poseidon Archer' opgetuigd. In die laatste missie worden ook doelen in Jemen zelf aangevallen, wat als een oorlogshandeling gezien kan worden. Voor president Biden was dat lang een rode lijn die hij niet wilde overgaan. Ollongren zegt dat Nederland hier ook mee heeft geworsteld, maar dat uiteindelijk is besloten dat het juridisch voldoende te rechtvaardigen viel.

Lees ook |Egyptische economie gebukt onder Houthi-aanvallen: ‘Tientallen miljoenen misgelopen’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpt Geert Jan samen met collega Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Dat gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa, maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Want het conflict tussen Israël en Hamas heeft ook grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Rond het neergeschoten Russische vliegtuig bij Belgorod spelen veel vragen volgens Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg bespreekt de rol van Qatar in de onderhandelingen tussen Israël en Hamas. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op Bibi Netanyahu en een snel slinkend aantal geestverwanten na, gaat de hele wereld ervan uit dat het Israëlisch-Palestijnse conflict alleen kan worden opgelost met een tweestaten-oplossing. De Westoever van de Jordaan en Gaza vormen dan samen het onafhankelijke Palestina. Iedereen vindt er wat van, maar wat je nauwelijks hoort is hoe de Palestijnen er zélf tegenover staan. En geef ze eens ongelijk, want het hebben van een mening is in Palestina levensgevaarlijk. 

Beide delen van Palestina zijn rabiate dictaturen.Buitenlandse bewindslieden brengen plichtmatige bezoekjes af aan de 87-jarige Machmoed Abbas in Ramallah, doen dan net alsof hij de leider is van de Westoever, en blijven hem braaf ‘mr president’ noemen, hoewel verkiezingen al 15 jaar zijn uitgesteld. Zijn regime is tot in de haarvaten corrupt en behoorlijk wreed.Openbare oppositie wordt niet getolereerd, vrije media zijn er niet, gevangen worden gemarteld, executies zijn niet ongewoon, om nog maar niet te spreken over de LHBT-gemeenschap, die opgejaagd wild is. 

Veel ernstiger is de situatie in Gaza, waar Hamas een schrikregime in de stijl van IS uitoefent. Voor de huidige oorlog waren er wel protesten, maar die werden met harde hand neergeslagen. De repressie is aanmerkelijk harder dan op de Westoever. Dat in zoveel huizen, scholen en ziekenhuizen wapens en munitie ligt opgeslagen is niet uit liefde voor Hamas, maar uit angst. Wie zich probeert te onttrekken, heet meteen collaborateur en kan standrechtelijk worden geëxecuteerd. Gaza is ‘Little Iran.’ 

Joe Biden en andere wereldleiders vinden dat de twee delen van Palestina onder leiding moeten komen van de Palestijnse Autoriteit, dus van Abbas, zoals vóór de Gazaanse staatsgreep door Hamas in 2007. Netanyahu noemt dat onaanvaardbaar, de Arabische wereld ziet het als onuitvoerbaar. 

Toch zit daar de oplossing. Westerse diplomaten en invloedrijke Palestijnen, vooral in de diaspora, praten over degradatie van Abbas tot een ceremoniële opa, en de benoeming van een partijloze premier, zoals de alom gerespecteerde econoom Salam Fayyad. Van 2007 tot 2013 was hij premier van de PA, had uitstekende contacten in de hele wereld, inclusief Israël, maar werd weggepest door het Palestijnse parlement, hoewel dat alleen in naam bestaat. 

Klinkt allemaal ingewikkeld, en dat is het ook. Maar voor een tweestaten-oplossing is een levensvatbaar Palestina nodig, en dat kan alleen als de huidige Palestijnse roverhoofdmannen het veld ruimen en een geloofwaardig interim-bestuur wordt geïnstalleerd, zodat niet over de toekomst ván de Palestijnen wordt gepraat, maar ook dóór de Palestijnen. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een Wapenstilstand, een Tweestatenoplossing en een vrije uittocht voor Hamas-leiders. Het gonst van de geruchten over het verloop van de oorlog tussen Israël en Hamas. 

Israël stelt volgens de Amerikaanse nieuwssite Axios een staakt-het-vuren van twee maanden voor - áls Hamas alle gijzelaars vrijlaat. En CNN meldt dat Israël ook voorstelt om Hamas-leiders een vrije uittocht te bieden uit de Gaza-strook.

Intussen wordt de druk op Netanyahu opgevoerd. Door het buitenland maar zeker ook in het binnenland. Er werd ook gestemd over een motie van wantrouwen,

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft het moeilijk in de oorlog tegen Rusland en dat heeft ervoor gezorgd dat het optimisme in Oekraïne een flinke deuk heeft gekregen. Dat stelt voormalig ambassadeur Robert Serry. Hij bezocht zijn familie en vrienden die hij nog altijd in het land heeft. Serry pleit in BNR De Wereld voor een veiligheidsovereenkomst zoals de Britten die al met Zelensky hebben gesloten. ‘Dan kan Oekraïne steeds meer voor zijn eigen veiligheid en vrijheid zorg dragen.’

Luister ook |'Blijf zo veel mogelijk weg bij de inzet van Westerse wapens in Rusland'

Op het World Economic Forum in het Zwitserse Davos spraken wereldleiders met Zelensky over eventuele vrede, maar bovenal over de economische wederopbouw van Oekraïne. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn schetst de gevoerde gesprekken. Voormalig ambassadeur Serry legt uit waarom die wederopbouw nu al zo belangrijk is.

Serry is in het verleden ook vredesgezant voor de VN geweest in het Midden-Oosten. Volgens hem komt de Israëlische premier Netanyahu steeds verder onder druk te staan nu de oorlog in Gaza voortduurt en de onrust in het Midden-Oosten verder toeneemt.

Lees ook |Iraanse-Pakistaanse vijandelijkheid staan op zichzelf

Oplaaiende brandhaarden in de regio

Na Gaza en de Rode Zee, zijn er nu ook brandhaarden ontstaan in Irak, Syrië en Pakistan. Iran heeft aanvallen op die gebieden uitgevoerd. Brigadegeneraal Han Bouwmeester, hoogleraar militaire operationele wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie denkt dat die aanvallen losstaan van de situatie in Gaza, maar dat Iran wel profiteert van de chaos in dat gebied.

Luister ook |#215 'Live free or die'

Trump-vleugel roept Haley en DeSantis op te stoppen | Postma in Amerika

Na de ruime overwinning van Donald Trump bij de caucus in Iowa roept de Trump-vleugel de andere kandidaten op om het bijltje er maar bij neer te komen. Maar Nikki Haley zet alles op alles om in New Hampshire dichterbij Trump te komen, of misschien zelfs te winnen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse Bondsdag wil voorlopig nog geen Taurusraketten leveren aan Oekraïne. En in het Midden-Oosten zegt Iran te stoppen met aanvallen als Israël ook stopt in Gaza, maar de Houthi's willen van geen wijken weten.

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg geven duiding. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Standaardlidmaatschap 53.000 euro, toegangskaartje 19.000 euro, plus BTW, totaal 76.000 euro. Exclusief reis- en verblijfkosten. Afgerond, zeg maar: een tonnetje. En elk jaar stromen ze weer naar hun bedevaartsoord Davos, de deelnemers aan de eredienst van geld en macht, het World Economic Forum. Wat ze met al die pegulanten bereiken is nooit duidelijk, maar ze kijken er heel ernstig bij en noemen het steevast de belangrijkste gebeurtenis van het jaar. 

Elk van de nu al meer dan 50 edities heeft een eigen motto. Dit jaar is dat ‘herstel van vertrouwen.’ Geen idee wat ze er precies mee bedoelen, maar als het over regeringen gaat, moeten ze nog een pittige Zwitserse gletsjer beklimmen. Talrijke democratieën, niet alleen Nederland en de Verenigde Staten, geven hun ziel en zaligheid aan het populisme, dat nu juist rust op een diepe dosis wantrouwen. 

We mogen gevoeglijk aannemen dat bij de bezoekers de allerrijkste miljardairs zijn waarover Oxfam een onderzoek presenteerde, met als conclusie dat de 148 belangrijkste bedrijven 1.800 miljard dollar winst maakten, 52 procent meer dan het driejarige gemiddelde. Heerlijk nieuws voor de aandeelhouders, maar miljoenen werknemers zitten in een crisis door de gevolgen van de inflatie en een feitelijke daling van het loon. 

Ander interessant onderzoekje, van Politico, onder de kop de ‘dirty dozen van Davos .’ Zomaar een greep. De Argentijnse president Milei, die menselijke organen wil verkopen op de open markt. Jared Kushner, schoonzoon van de apostel van het grootkapitaal, Donald J. Trump. Jared ontfutselde de Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman twee miljard dollar voor zijn consulting bedrijf, tegen de raad van de adviseurs van MBS. Dictator Alijev van Azerbeidzjan, dictator Paul Kagame van Rwanda, president Kovák van Hongarije, held van de anti-abortus en anti-LHBT-beweging. Herstel van vertrouwen? Ammehoela.  

Wel mooi dat de Oekraïense president Zelensky in de marge van de eredienst in Davos zijn vredesplan nog eens mocht presenteren, met name aan internationale veiligheidsadviseurs, maar ook aan Aziatische en Afrikaanse landen. Maar Rusland ontbreekt volledig. Geen zin in de confrontatie met het Westen, maar misschien vragen de Russen zich ook bij het motto ‘herstel van vertrouwen’ af aan welke kat ze dat kunnen wijsmaken. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Naast de oorlogen in Oekraïne en de Gaza-strook, ontpopt zich nu ook een niet te onderschatten conflict in Yemen. Rishi Sunak laat weten dat het alle Houthi-doelen heeft geraakt, met het doel om de situatie in de Rode Zee te 'de-escaleren'. 

Intussen zegt de Israëlische minister Yves Gallant dat de Israëlische militaire operatie in het zuiden van Gaza zijn einde nadert.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan praat je met Thomas van Zijl bij over de allerlaatste ontwikkelingen in de wereld. Chris Christie heeft zich teruggetrokken uit de Republikeinse voorverkiezingen, maar of de gematigde Nikki Haley hier van gaat profiteren?  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Anthony Blinken, de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, heeft de afgelopen dagen een uitstekend staaltje diplomatieke vaardigheid laten zien. In Turkije en de Arabische wereld kreeg hij steun voor een plan voor de wederopbouw van Gaza. Daarmee gaf hij Bibi Netanyahu aan dat de oorlog moet eindigen, zonder Israël af te vallen. Maar ook dat het streven naar een tweestaten-oplossing uitgangspunt blijft. 

Naarmate de oorlog voortduurt, de wildwest-toestanden op de Westelijke Jordaanoever toenemen en de spanningen met Hezbollah in het noorden in een echte oorlog dreigen te veranderen, groeit het realiteitsbesef onder de Israëliërs. Hun hoogste prioriteit blijft de terugkeer van de gijzelaars, maar ze zien ook in dat verdere verwoesting van Gaza niet zal leiden tot volledige uitschakeling van Hamas. Een staakt-het-vuren in ruil voor de gijzelaars is wat ze het liefste zien.

Maar niet Netanyahu. Die is er trots op dat hij in zestien jaar leiderschap het ontstaan van een onafhankelijk Palestina heeft weten tegen te houden. Bij de laatste kabinetsformatie heeft hij daarom een coalitie gesloten met de partijen van de extreemrechtse Bezalel Smotrich en Itamar Ben-Gvir, die voor volledige inlijving van de bezette gebieden zijn en de Palestijnen het liefst verdrijven. Ze maken geen deel uit van het oorlogskabinet, maar wel van het civiele kabinet, dat nog gewoon bestaat. Zij waren Bibi’s steunpilaren bij zijn poging om de onafhankelijke rechtbank de nek om te draaien, niet in de laatste plaats om hem uit het gevang te houden wegens corruptie. De integriteit van de rechtsstaat is gelukkig op het laatste moment door het hooggerechtshof gered.

Na de pogrom van Hamas op 7 oktober leefden de meeste Israëliërs met de illusie dat de binnenlandse politieke spanningen er even niet meer toe deden. Zo’n catastrofe eist eenheid, en onder de bevolking was die er ook. Maar niet onder politici. Voortzetting van de oorlog houdt Bibi uit de gevangenis, maar houdt ook de politieke en maatschappelijke veroordeling op afstand die hem te wachten staat omdat hij signalen van de dreigende inval van Hamas heeft genegeerd. Hij is, kort gezegd, een blunderende, megalomane autocraat, die aan zijn nagelriemen hangt en door de Amerikanen nog even overeind wordt gehouden. Dat doen ze voor hun oude bondgenoot Israël – niet voor Bibi. Waar de Amerikanen mee bezig zijn, schrijft Politico, is met ‘Bibi-zitten.’Wees niet verbaasd, zegt een Israëlische bron, als hij binnenkort de benen neemt, naar Miami, waar een van zijn zonen al bezig is een nieuw huis in te richten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Israëlische leger claimt de grootste wapenfabriek van Hamas te hebben ontdekt. Dat deden ze in Bureij, een plaats in het midden van de Gazastrook. Volgens de IDF distribueerde Hamas via deze fabriek via een tunnelnetwerk de wapen naar plekken in Gaza. 

Ook beginnen vandaag weer gesprekken in Caïro over de vrijlating van Israëlische gegijzelden. Deze lagen stil sinds de dood van een hooggeplaatste Hamasleider in Beiroet. 

Israël heeft daarnaast een pijnlijke klap uitgedeeld door een belangrijke commandant van Hezbollah te doden. Door middel van een drone is hij omgebracht in Zuid Libanon, en dat is dus ten noorden van Israël. De verwachting is dat Hezbollah hier weer op zal reageren.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of we het nu hebben over de oorlog in Oekraïne, de Houthi-aanvallen op de Rode Zee, de oorlog in Gaza en schermutselingen met Hezbollah. Bij al die conflicten speelt één land een belangrijke rol op de achtergrond: Iran. Rusland leeft van Iraanse drones. En Hamas, Hezbollah en de Houthi's worden gesteund door Iran.

Om die reden moet het Westen veel harder optreden tegen Iran, want de huidige sancties lijken Iran niet te raken. Dat vinden voormalig hoofd van de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD) Pieter Cobelens en Uri Rosenthal, voormalig minister van Buitenlandse Zaken en voorzitter van het comité Iran Vrij.

Luister ook |Militaire NAVO-baas: 'Oekraïne heeft absoluut niet gefaald'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël verlegt zijn oorlogsinspanningen gedeeltelijk naar het noorden van het land, waar aanvankelijk bescheiden schermutselingen met Hezbollah beginnen uit te groeien tot een nieuw front. Er zijn meerdere redenen voor, maar de belangrijkste vraag is hoe de wereld zal reageren. Met Palestijnen heeft dit niets te maken, wel met de voorgenomen vernietiging van Israël. Komt de wereldwijde menigte pro-Palestijnse demonstranten nu ook in het geweer voor Israël? 

Zoals gezegd, er zijn meer redenen voor de veranderende strategie. Onder druk van vooral Amerika wordt de volumeknop van de strijd tegen Hamas in Gaza een stukje teruggedraaid, dus minder heftig en met meer precisie. Het gaat ook om het naar huis sturen van vele duizenden reservisten, zodat die hun gewone banen weer kunnen oppakken en de economie iets kan herstellen. 

Na een paar dagen van compassie voor Israël, na de pogrom van 7 oktober, toen staatshoofden en regeringsleiders, zoals Biden en Rutte, halsoverkop naar Tel Aviv vlogen om hun politieke liefde en trouw te herbevestigen, sloegen die gevoelens al snel om, werd Israël het doelwit van toorn en verstopten Joden wereldwijd hun Davidssterretjes en keppeltjes om vooral niet op te vallen, en niet bespuugd of letterlijk, dan wel via de asociale media, stijf gescholden te worden. Sympathie voor de Palestijnse zaak stond gelijk aan een afkeer van Joden. 

De New York Times is de afgelopen weken bezig geweest met een eigen reconstructie van 7 oktober. De feiten zijn huiveringwekkend. Ik ben de afgelopen maanden terughoudend geweest met de details, maar als de New York Times er in de weekendkrant op de voorpagina mee komt, stap ook ik over die scrupules heen. Vrouwen die naakt, met gespreide benen, bebloede geslachtsdelen, verbrande hoofden werden gevonden, vrouwen die door een reeks mannen werden verkracht, terwijl ze met messen aan stukken werden gesneden, afgesneden borsten die als volleybal werden gebruikt, vrouwen die werden verkracht en dan geliquideerd met een pistoolschot door de vagina – dat alles met honderden. 

Hier is wat ik dan denk. De roemruchte reactie van een Nederlandse tv-presentator – ‘de Joden hebben er zelf ook wel een beetje om gevraagd’ – stond niet op zichzelf. De mening van velen was: het water stond de Palestijnen aan de lippen. Dat ligt niet aan de Israëliërs, maar de Joden, zeggen domme tv-presentatoren dan. Dat het conflict heel veel Israëliërs en Palestijnen de mond, oren en ogen uitkomt, is een feit. Maar de onvoorstelbare barbaren die deze slachting hebben aangericht, zijn geen zielige Palestijnen die het water aan de lippen staat, maar sadistische lustmoordenaars van de engste soort. Dat mag niemand die Israëliërs en Palestijnen eindelijk vrede gunt ooit vergeten. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er worden meer wapens geproduceerd in Oekraïne zelf, zo heeft de Oekraïense president Zelensky gezegd in zijn nieuwjaarstoespraak. De eigen wapenproductie is nodig omdat steun uit het buitenland niet meer vanzelfsprekend is.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor Oekraïne is 2023 niet het jaar geworden waar het op had gehoopt. De dorpjes die zijn bevrijd zijn op twee handen te tellen. Maar dat wil niet zeggen dat Oekraïne gefaald heeft. Integendeel zelfs, stelt Rob Bauer, voorzitter van het Militair Comité van de NAVO.

In deze speciale uitzending van BNR De Wereld praat hij met Bernard Hammelburg over de relevantie van de NAVO, de situatie op het slagveld in Oekraïne, de Westerse steun en blikken we vooruit op 2024.

Luister ook |'Poetin zal nooit opgeven in Oekraïne'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël wil zich er niet bij neerleggen, maar de VS wil deze oorlog zo snel mogelijk beëindigen. En dus bezoekt Antony Blinken het Midden-Oosten voor de vierde keer. Een update met buitenlandcommentator Bernard Hammelburg. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Willen we uit de Gordiaanse knoop van het Israëlisch-Palestijnse conflict komen, dan moet iedereen die er ook maar iets mee te maken heeft onder de koude douche van de politieke realiteit. Alle huidige leiders, Israëls Netanyahu, Abbas op de Westoever, Gaza’s Haniyeh, moeten met pek en veren de regio uit of de gevangenis in, maar ook de internationale donorlanden- en organisaties moeten ophoepelen. De miljardenhulp aan de Westoever verdween in de zakken van Abbas & Co. In Gaza kwamen de hulpgelden onder de grond terecht, in de vorm van ontelbare, peperdure tunnels. 

Samer Sinijlawi, een prominente Palestijn uit Fatach, houdt ons in de New York Times de spiegel voor. De eerste die weg moet, schrijft hij, is Abbas, de 87-jarige schijnpresident die door het Westen en de VN overeind wordt gehouden. Onder Abbas is een dictatuur ontstaan vol afpersing, nepotisme, arrestaties, afranseling en marteling van opponenten. 80 procent van de bevolking op de Westoever, wil per gisteren van Abbas af, desnoods zonder gevangenisstraf, hoewel hij die wel verdient. 

Hamas, dat in Gaza oppositie voerde tegen Fatach en de kiezers een corruptievrij bestuur beloofde, heeft zich ontpopt als de oorzaak van de totale vernietiging van het gebied. Het voert een waar schrikregime, waartegen de Gazanen zich niet durven verzetten. Hamas moet worden vervangen door een niet-militaristische partij, die met het vernieuwde Fatach in de Westbank een gezamenlijk, internationaal aanvaardbaar bestuur vormt, en daarmee de grondslag legt voor een geloofwaardig Palestina. Het vrije Palestina waarvoor op vele plaatsen in de wereld wordt gedemonstreerd, is in zijn huidige vorm een dictatuur, geregeerd door een door het Westen in het zadel gehouden boevenbende. 

Ook in Israël is een drastische ingreep nodig. Netanyahu  is, ondanks zijn jarenlange gesnoef over het veilige Israël dat hij zou garanderen, verantwoordelijk voor de totale militaire afweigheid bij de meest afgrijselijke aanval op Israël ooit. Hij is ook een corrupte en megalomane narcist, die zo snel mogelijk van het toneel moet verdwijnen. 

Het wil allemaal niet zegen dat de Gordiaanse Knoop dan wordt ontrafeld, maar nieuw leiderschap in Israël, en gezamenlijk bestuur voor Gaza en de Westbank, is de enige kans om de grondslag te leggen voor nieuwe onderhandelingen over een tweestaten-oplossing. Het is onbegrijpelijk dat de woede van de wereld zich vooral richt tegen Israël, en pleit voor een vrij Palestina, zonder het daarbij behorende fatsoenlijke bestuur en burgerrechten te eisen. Palestina is spijkerharde dictatuur. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De negatieve gevolgen van de oorlog in Oekraïne beginnen ook in Russische steden als Omsk en Irkoetsk zichtbaar te worden. Zo is de prijs van eieren met veertig procent gestegen. Volgens journalist Derk Sauer gaan alle inkomsten uit de economie nu naar de oorlog in plaats van de Russische burger. En ondanks dat denkt Sauer dat Poetin gewoon doorgaat met de oorlog. 'Ik ben ervan overtuigd dat Poetin helemaal nooit zal opgeven.'

Luister ook |'Oekraïne heeft nog niet verloren ondanks teleurstellend jaar'

Zorgen over Westerse steun aan Oekraïne

Caspar Veldkamp zit nu net twee weken in de Tweede Kamer als buitenlandwoordvoerder voor Nieuw Sociaal Contract. Hij zegt zich zorgen te maken over de afbrokkelende steun van het Westen aan Oekraïne. Wat hem betreft staat Nederland daar pal voor, ondanks de informerende gesprekken die gaande zijn met de PVV en informateur Ronald Plasterk. Ook vindt Veldkamp dat we meer moeten doen om gevechtspauzes in Israël mogelijk te maken.

Lees ook |Jemenitische Houthi’s zijn status 'rebellen' allang voorbij

Postma in Amerika | Wat vinden George en Kellyanne Conway van Colorado?

De Amerikaanse politiek is in rep en roer door het besluit van de hoogste rechters in Colorado om Donald Trump te weren van het stembiljet. Amerika-correspondent Jan Postma vroeg zich daarop af hoe het voormalige koppel George en Kellyanne Conway hierover denken.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpt Geert Jan samen met collega Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Dat gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa, maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Want het conflict tussen Israël en Hamas heeft ook grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Geert Jan is op vakantie maar Bernard blijft aan het werk. De Amerikanen blokkeren een stemming in de VN-Veiligheidsraad. Bernard legt uit hoe het zit.  

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Melania Trump komt uit Slovenië. Trumps grootouders van vaders kant waren Duitse immigranten, Trumps moeder was Schots. Naar Nederlandse maatstaven zijn Melania en Donald westerse allochtonen. Des te schokkender is zijn waarschuwing dat immigranten ‘het bloed van ons land vergiftigen.’ Een stelling die letterlijk lijkt overgenomen uit Adolf Hitlers ‘Mein Kampf.’ 

Trumps verkiezingstoespraak in New Hampshire was niet zijn eerste uitbarsting tegen vreemdelingen, maar de nazi-variant was een nieuwe, en veroorzaakte een hoop reuring, ook binnen de Republikeinse partij. Hoewel een hoop partijgenoten hem verdedigden: ‘ach ja, beetje ongelukkige woordkeus.

Al eerder onthulde hij zijn plannen om migranten aan te pakken. Door langs de zuidgrens kampen te bouwen, ze daarin samen te brengen en ze dan en-masse de grens over te zetten, wat in het Amerikaans ‘deporteren’ heet. Vreemdelingen die het bloed vergiftigen, kampen, deportaties – klinkt huiveringwekkend. Zijn medestanders draaien het om: Joe Biden heeft zo’n migratieramp gecreëerd dat harde maatregelen nodig zijn. 

Correctie, mijn fout: die bloedvergiftiging, de klopjacht en de deportaties gaan alleen over niet-Europese migranten. Moeten we nu opgelucht adem halen, of wordt het er erger van? 

Trump heeft meer ingrijpende plannen. Hij wil het ambtelijke apparaat in Washington zoveel mogelijk vervangen door Trumpisten, hij wil het ministerie van justitie en de FBI onder zijn directe controle brengen, er komt een enorme strafvervolging tegen Biden, zijn familie en zijn staf. Vorige maand noemde hij hen ‘ongedierte,’ ook al zo’n uitdrukking uit het nationaalsocialistische repertoire. In Amerika geboren kinderen van buitenlandse ouders hebben geen recht meer op de Amerikaanse nationaliteit. Hulp aan Oekraïne eindigt. 

Een keuze voor Trump, zeggen zijn critici, is een keuze voor een autocratie, of zelfs een dictatuur. Is dat wat hij wil, dictator worden?, vroeg Fox News presentator Sean Hannity hem. ‘Nee, nee,’ zei Trump, ‘maar wel voor één dag.’ Genoeg om de zuidgrens hermetisch te sluiten en de Amerikaanse fossiele brandstofproductie omhoog te jagen. Klonk als een grap, maar er waren weinig lachers. 

Wat doet dit nu allemaal met de peilingen? Kortgezegd: niets. Hij blijft torenhoog uitsteken boven zijn rivalen, en ligt in vijf van de swing states vóór op Biden. Vooralsnog verkiezen heel veel Amerikanen Trumpistan boven de Verenigde Staten. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland doet mee aan een "multinationale operatie" om vrachtschepen te beschermen tegen beschietingen van Houthi-rebellen. Sinds de oorlog in Gaza zijn meerdere schepen aangevallen en is er zelfs één schip gekaapt. 

Het samenwerkingsverband wordt onderdeel van een bestaande Amerikaanse maritieme coalitie die piraterij, terrorisme en smokkel bestrijdt. De actie is gericht op het versterken van de nationale veiligheid en welvaart.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft een teleurstellend oorlogsjaar beleefd, zegt Peter Wijninga, defensiespecialist van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Een gebrek aan een goede luchtmacht en trage wapenleveranties van het Westen liggen daaraan ten grondslag. Toch denkt Wijninga dat er nog niets verloren is, maar daarvoor is het Westen wel aan zet.

Luister ook |Het Oekraïense moreel heeft een knauw gekregen

Dwarsligger Orbán in Brussel

Of Oekraïne meer steun krijgt is afhankelijk van Hongarije binnen de EU. Op dit moment ligt Orbán nog dwars. VVD-Europarlementariër Bart Groothuis maakt zich zorgen over de Europese steun voor Oekraïne en vindt dat de EU meer buiten Hongarije om zou moeten doen. Tegelijkertijd waarschuwt hij voor het gevaar van hacks uit Rusland, maar ook China.

Lees ook |'Orbán zal tijdens EU-top geen veto inzetten'

Postma in Amerika | Tucker Carlson als 'running mate' van Trump?

Voormalig Fox News-ster Tucker Carlson begint zijn eigen mediabedrijf, maar wordt ondertussen ook genoemd als potentiele running mate? Zelf ontkent hij dat, want Carlson heeft weinig op met politici. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit waar dit verhaal vandaan komt.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïners en president Zelensky voorop zullen vandaag met spanning naar de EU-top kijken. Gaat Orbán overstag voor meer steun én onderhandelingen over het EU-lidmaatschap?

See omnystudio.com/listener for privacy information.