De Wereld | BNR

Europese landen zien het, met de nieuwe Amerikaanse president Trump, somber in voor Oekraïne. In deze aflevering verdiepen wij ons in hoe de Oekraïners kijken naar de komst van de nieuwe presidentskandidaat.

Maar de Oekraïners zijn helemaal niet zo somber over de komst van Donald Trump. Ze zijn oorlogsmoe en willen dat er nu keuzes worden gemaakt, aldus Jeroen Ketting, ondernemer en oprichter van Lifeline Ukraine.  Onder de Democraten krijgen de Oekraïners net genoeg 'om te blijven leven óf om langzaam te sterven', aldus Ketting die in Kherson met de de vermoeide bewoners besprak. 

Luister ook |‘Dit is slecht nieuws voor Europa. We gaan een hoge prijs betalen'

In Europa zelf lijkt juist de complete paniek toe te slaan, legt Europaverslaggever Michal van der Toorn, uit. De Europese leiders lijken opeens te zijn wakker geschud en verkondigen stuk voor stuk hun steun aan Oekraïne. Het lijkt bijna alsof de verkiezingsuitslag een totale verrassing voor hen was. 

Luister ook |Economische crisis in Duitsland: 'Merkel heeft economie nooit veranderd'

De Duitse kabinetscrisis leidt tot nieuwe verkiezingen in februari. Kan Duitsland nog van moddergooien terugkrabbelen naar economische welvaart? Daarover praat ik met Otto Fricke, Bondsdaglid namens de FDP. Of zijn eigen partij de kiesdrempel gaat halen, dat is nog even de vraag zegt Fricke zelf. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wie klimaatverandering nog steeds ontkent, is onnozel, wie hijgerig dramt over deadlines en het te lage tempo van maatregelen is een dweperige dominee, wie gelooft in het succes van klimaattoppen is niet goed bij zijn hoofd – of beter gezegd bij zijn COP. Net als al die andere COP-toppen is die in Baku gedoemd te mislukken. Ja, maar Parijs was toch een doorbraak, zeggen de gelovigen. O ja, en hoeveel is daarvan verwezenlijkt? 

Het wemelt van de rariteiten. Bij de vorige COP waren er 80.000 deelnemers en bezoekers, met een magistrale ecologische voetafdruk. Dat vonden de organisatoren ook een toefje te veel, dus aan deze, in Azerbeidzjan, doen ‘maar’ 40.000 mensen mee. En die komen niet met de trein of op de fiets. Maar de belangrijkste kopstukken ontbreken. Biden komt niet, net als de vorige keer, Xi Jinping is ook absent, evenals Macron (ondanks de symboliek van de Parijse akkoorden).

De staatshoofden van Rusland, India, Indonesië, Canada en Brazilië ontbreken. De groep van ongebonden landen, de G77, eist, samen met China, een vergoeding van 1.300 miljard dollar voor de financiering van klimaatprogramma’s. China wordt officieel nog steeds beschouwd als ontwikkelingsland, wat natuurlijk te bizar voor woorden is.

Maar de olifant in de kamer, binnenkort ’s werelds machtigste man, die met dat oranje haar, gelooft dat klimaatbeleid apekool is, wil dat de VS hun positie als grootste olieproducent ter wereld vergroten, en koestert het motto ‘drill, baby, drill’. En het laatste dat hij wil hij geld uitgeven aan arme landen om klimaatprogramma’s op te zetten waarin hij zelf niet gelooft.

‘Als we nu niet onmiddellijk ingrijpen, gaat de wereld ten onder’ is een slogan die vooralsnog in de grootste landen geen indruk maakt. Wie zich echt zorgen maakt, moet het zoeken in het verder overtuigen van de private sector. Ondernemers snappen het beter dan bestuurders en activisten. Het idee dat de regeringen van 193 landen er op een bijeenkomst in Baku uit komen, heeft een bord voor zijn COP – met een C.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump keert op 20 januari 2025 terug in het Witte Huis. In deze aflevering van BNR De Wereld bespreken we de gevolgen voor Amerika, maar ook voor de rest van de wereld en dus ook voor ons.

Allereerst over de verkiezingen zelf. Amerikanist Koen Petersen vindt dat de peilingen er enorm naast zaten, want close was het absoluut niet tussen Harris en Trump. Bernard Hammelburg spreekt met Petersen over de geopolitieke koers van Amerika en wat dat onder meer voor Europa en China betekent.

Luister ook | 'Europa investeert te weinig in nieuwe technologieën'

In Europa zelf wordt het nieuwe presidentschap van Trump als een gegeven gezien. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit dat Trump ook als een kans wordt gezien voor Europa om op eigen benen te staan. Eén Europese leider zit in ieder geval gebakken: de Hongaarse premier Viktor Orban.

Luister ook |Trump wil oorlog Midden-Oosten 'snel beëindigen', maar zo makkelijk is dat niet

Voor veel Iraniërs in het buitenland is de keuze voor Trump goed nieuws, legt hoogleraar Afshin Ellian uit. Veel mensen uit de Iraanse diaspora zijn fan van Trump. Volgens hem was het Trump die Iran echt op zijn plek wilde zetten. Hij verwacht dan ook dat Khamenei en consorten niet blij zullen zijn met de uitkomst van de verkiezingen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese industrie heeft het steeds moeilijker tegen grote reus China. Volgens GroenLinks-PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim kom dat Europa te weinig investeert in nieuwe en opkomende technologieën. Dit in tegenstelling tot China. Bernard Hammelburg gaat met hem in gesprek.

Luister ook |Bert Koenders: Palestina erkennen, maar zonder Hamas

De man die mede voor die vergroening moet zorgen is klimaatcommissaris Wopke Hoekstra. Volgende week wordt hij weer verhoord door het Europees Parlement over zijn ideeën. Europaverslaggever Michal van der Toorn legt uit hoe die hoorzittingen werken en Chahim legt uit wat hij van Hoekstra wil weten.

Leest ook |Georgische president weigert te getuigen voor kieskommissie, 'omkering van zaken'

Verkiezingsfraude in Georgië?

De oppositie weet het zeker: in Georgië is sprake van verkiezingsfraude. Regeringspartij Georgische Droom won de verkiezingen verrassend. De partij wil bij de EU, maar heeft ook sterke banden met het Kremlin. Onze correspondent Joost Bosman legt uit welke bewijzen voor fraude en zei en wat de regeringspartij wil.

Luister ook | Amerika Podcast

Bidens 'garbage' ontploft in gezicht van Harris | Postma in Amerika

President Biden heeft een grote blunder gemaakt door het woord 'garbage' te gebruiken als reactie op de uitspraak op de Trumps rally in New York. De Republikeinen willen dat minder dan een week voor de verkiezingen flink uitbuiten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tussen de Amerikaanse verkiezingen, Oekraïne en het Midden-Oosten is het nieuws uit Japan een beetje in de verdrukking geraakt. Ten onrechte. De miskleun van premier Ishiba om vervroegde verkiezingen uit te schrijven en dan de meerderheid te verliezen is meer dan een lokale politieke tyfoon. Japan is niet alleen de derde economie ter wereld, maar ook een strategische bondgenoot in de groeiende rivaliteit met China.

Je kunt je afvragen of Japan wel helemaal een democratie is. Tijdens de Amerikaanse bezetting na de Tweede Wereldoorlog liet de Amerikaanse onderkoning generaal Douglas MacArthur door een groep uit Harvard overgevlogen rechtsstudenten een grondwet schrijven die hij aan de keizer en diens coterie opdrong. Allemaal oorlogsmisdadigers, want daaruit bestond de politieke elite, en oppositie was er niet. De Liberaal Democratische Partij , die al spoedig ontstond, is – op een incidentele onderbreking na – feitelijk altijd aan de macht geweest. Een grote, conservatieve volkspartij, die zich naadloos ontpopte als een soort natuurlijke opvolger van de keizerlijke dictatuur. 

Japan kent een coalitiesysteem, waarin de LDP altijd de boventoon voerde, al was er vaak een kleinere partij nodig om aan een meerderheid te komen. Er is nu vrijwelgeen coalitie denkbaar waarin Ishiba premier kan blijven. Tegelijkertijd heeft de grootste oppositiepartij, de liberale CDPJ onder leiding van oud-premier Yoshihiko, te weinig gelijkgestemde partijen om een meerderheidskabinet te vormen. Het lijkt allemaal een beetje op de Nederlandse coalitieperikelen. 

Het verschil is dat de westerse wereld groot belang heeft bij stabiliteit in Japan. Dat was al zo toen MacArthur in 1945 Japan niet wilde zien als de wrede bondgenoot van Hitler-Duitsland, maar als een strategische partner in de kersverse Koude Oorlog. Over de tussen de 25 en 40 miljoen slachtoffers van de Japanse bezetting in Azië werd nauwelijks gesproken. In die schijnwereld paste een volkspartij op wie Amerika kon rekenen. 

Nu is de vijand China, wat aansluit bij honderden jaren Japanse geschiedenis waarin de animositeit met China een hoofdrol speelde. Nu heeft het Westen, Amerika voorop, een partner nodig die een front helpt vormen tegen de Chinese opmars en het groeiende conflict over Taiwan en de Zuid-Chinese Zee. Op het Japanse eiland Okinawa heeft Amerika een legermacht van 55.000 man en een indrukwekkende zee- en luchtmacht. Volgens de Japanse grondwet zorgen de VS, als Japan in oorlog raakt, voor de Japanse defensie. 

Wij kunnen onze schouders ophalen over de politieke chaos in Japan, want, tja, wat kunnen wij eraan doen? Maar het is een beetje zoals de Amerikaanse verkiezingen: het wordt hoogstwaarschijnlijk Trump, maar ja, wat kunnen wij eraan doen? Het antwoord is: wakker worden, als EU actief meedoen aan de samenwerking tussen het VK, Nieuw-Zeeland en Australië. Veiligheid in die regio is van levensbelang – ook voor ons.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De escalatie in het Midden-Oosten heeft enorme gevolgen voor de hele wereld en daarom moet Nederland nu actie ondernemen, vindt Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse Zaken.Nederland moet de Palestijnse staat zo snel mogelijk moet erkennen. Maar wel onder één voorwaarden: een nieuw breed gedragen Palestijns leiderschap. Nederland en Europa kunnen geen staat erkennen die vastgehouden worden door Hamas. 

De eerste verantwoordelijkheid ligt volgens hem bij de Arabische wereld zelf, maar dit betekent niet dat wij kunnen afwachten. Volgens Bert Koenders, voorzitter van de AIV en oud-minister van Buitenlandse zaken, is het tijd om wakker te worden en te beseffen dat er een nieuwe machtsorde is in de wereld. Het conflict leidt te veel af van de andere problemen in Europa. 

Luister ook: Kabinetsadvies erkenning Palestina valt slecht: ‘Beloning van wandaden terroristische organisaties’

Een echt gezamenlijk standpunt over Palestina lijkt er in zowel West- als Oost- Europa niet te zijn, merkt Europa verslaggever Michal van der Toorn, op. Toch zijn de belangen van het continent erg groot. Van der Toorn vraagt Bert Koenders wat Europa moet doen om minder passief te zijn. 

Lees ook: BRICS wil onafhankelijk zijn van Westen, maar deelnemers moeten wél westerse cash meenemen

De BRICS-top in Kazan

In grote getalen zijn de wereldleiders bijeen op de BRICS-top in het Russische Kazan. President Poetin is de host van deze top en dit is een overwinning an sich, want vorig jaar kon hij er niet bij zijn. Maar ook de BRICS lijken steeds meer grond te winnen, want zelfs NAVO-lid Turkije wil toetreden. 

Luister ook | Amerika Podcast

Obama rapt Eminem | Postma in Amerika 

De Democraten zetten alles op alles in de slotfase van de verkiezingen en zetten de grote sterren in. Obama liet zich zelfs in Detroit inspireren na de komst van Eminem en trok zijn eigen rap-kunsten uit de kast. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aziatische soldaten die meedoen aan een oorlog in Europa, dat is bepaald geen alledaagse ontwikkeling. De komst van minstens 10.000 Noord-Koreanen als versterking van de Russische krijgsmacht brengt de positie van Oekraïne nog meer in het nauw, en maakt EU- en NAVO-lidstaten behoorlijk nerveus. Zoiets is nooit eerder vertoond, zeggen ze. Ten onrechte.

In de Eerste Wereldoorlog kwamen bijna twee miljoen Aziaten naar Europa en het Midden-Oosten, sommige als fabrieksarbeiders, maar de meeste als soldaten in de loopgraven. Ze vochten voor de ‘goede’ kant, de geallieerden van toen: Rusland, Japan, Italië, Engeland, Frankrijk en Amerika. Van de zomer voerde Belarus met een groot contingent Chinezen militaire oefeningen uit op nog geen drie kilometer van de Poolse, en minder dan dertig kilometer van de Oekraïense grens. Dat betekent niet dat China bereid zou zijn om te gaan meevechten, maar geruststellend was het bepaald niet.

Of de komst van tienduizend Noord-Koreanen naar Rusland nu een primeur is of niet, het is zeer verontrustend. Vergeleken met de tienduizenden manschappen die Rusland in de oorlog tegen Oekraïne verliest is het bij lange na niet voldoende. Maar het precedent is er. En Noord-Korea heeft een krijgsmacht van ruim een miljoen soldaten, die veel trainen en prachtig in de paradepas kunnen marcheren, maar gevechtservaring ontbreekt. Als ze niet als kanonnenvlees sneuvelen op het Oekraïense slagveld, doen ze bij de Russen broodnodige gevechtservaring op, wat weer slecht nieuws is voor Zuid-Korea. Bovendien eist Kim Jong-un, behalve veel geld, ook compensatie in de vorm van geavanceerde wapens, zoals tanks en gevechtsvliegtuigen.

Het is ongetwijfeld ook een Russische tegenzet. Oekraïne trekt zich niets meer aan van de Amerikaanse terughoudendheid en valt nu met drones doelen in Rusland aan, tot aan Moskou toe. Amerika kondigde deze week een nieuwe zending hoogwaardige wapens voor Oekraïne aan, en de verwachting is dat Biden zijn verzet tegen het beschieten van doelen in Rusland spoedig zal opgeven. Daarmee raakt de oorlog in Oekraïne in een nieuwe fase, die gaat duren tot 20 januari 2025 om 12.00 uur, als Donald Trump wordt ingezworen. Want daar ziet het naar uit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse economie zit diep in de problemen. Volkswagen is daar het toonbeeld van. Volgens Carsten Brzeski, hoofdeconoom van ING Duitsland, heeft Duitsland de afgelopen tien jaar zitten slapen. Hij noemt Duitsland 'naïef' en verwijt Angela Merkel dat zij in haar 16-jarige regeerperiode niets heeft veranderd aan de economie.

Olaf Scholz kwam volgens Brzeski met hele goede plannen om Duitsland verder te brengen. Maar in de praktijk is er van zijn plannen weinig terechtgekomen. Brzeski wijt dat aan het handhaven van de Duitse schuldenrem.

Luister ook |'De alarmbel klinkt in Centraal- en Oost-Europa'

De situatie in het Midden-Oosten

Tijdens de uitzending kwam het bericht naar buiten dat Israël Hamasleider Sinwar zou hebben omgebracht. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Uri Rosenthal reageert en hij beschouwt de huidige ontwikkelingen in de strijd van Israël met Hezbollah en Hamas.

Lees ook |Terwijl asielaanvragen dalen, slaan EU-landen steeds hardere toon aan: 'Voor de bühne

Migratieplannen op de EU-top

Op de EU-top in Brussel ziet Europaverslaggever Michal van der Toorn dat het, naast Oekraïne en het Midden-Oosten, toch vooral over migratie gaat. Het Nederlandse voornemen om te kijken naar het onderbrengen van migranten in Oeganda leidt tot wisselende reacties in Brussel. Van der Toorn sprak erover met premier Dick Schoof.

Luister ook |Amerika Podcast

Jimmy Carter (100) heeft gestemd | Postma in Amerika

Het was zijn laatste wens en het is hem gelukt. Oud-president Jimmy Carter heeft kunnen stemmen op Kamala Harris. Wellicht geeft zijn stem de doorslag in zijn thuisstaat Georgia waar Harris en Trump nek-aan-nek gaan. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In diplomatiek opzicht is de oorlog in het Midden-Oosten voor Amerika tot nu toe een opeenstapeling van missers. Israël en Hamas hebben alle pogingen om tot een bestand te komen gesaboteerd, Hezbollah en Israël negeerden Joe Bidens oproep om het streven naar elkaars vernietiging op te geven. Als Amerika de gemoederen niet weet te sussen, kan niemand het.

Vandaar dat Washington de bakens verzet. In de slag met Hezbollah kiest Biden min of meer openlijk de kant van Israël, om drie redenen. In de eerste plaats vanwege het door de New York Times opgespoorde bewijs dat de aanvallen door Hamas, Hezbollah en Iran op Israël jarenlang minutieus waren voorbereid en gecoördineerd. In de tweede plaats om Hezbollah militair dusdanig te verzwakken dat Iran, de feitelijke bevelhebber, zoveel slagkracht verliest dat een aanval door Israël – met Amerikaanse hulp – het land vleugellam maakt. Vernietiging van Iraanse drone- en raketfabrieken zou leveranties aan Rusland verstoren, en daarmee ook de positie van Oekraïne verbeteren.

In de derde plaats ziet Biden een goede kans om in te grijpen in Libanon, dat met een machteloos demissionair kabinet, enorme corruptie en een economisch infarct stuurloos is. De belangrijkste oorzaak, zei oud-premierFouad Siniora onlangs tegen de BBC, is dat Libanon is gekaapt door Hezbollah, en daarmee door Iran. Biden deelt die mening, en hoewel hij aanvankelijk de Israëlische opmars tegen Hezbollah trachtte te voorkomen, doet hij bij nader inzien liever mee. 

Vandaar het recente Amerikaanse besluit om Israël geavanceerde afweerraketten te leveren, naast het enorme pakket offensieve wapens dat het land al ontving. Sterker nog: sinds de aanval van Hamas op 7 oktober is Israël opgeklommen tot het land dat sinds de Tweede Wereldoorlog meer Amerikaanse militaire hulp heeft ontvangen dan welk ander land ook.

Hoe het beleid van Biden de presidentsrace tussen Trump en Harris zal beïnvloeden valt nog te bezien. Een harde dreun tegen Iran spreekt in elk geval beiden aan. Wat helemaal onderaan de lijst met doelen is terechtgekomen is het lot van de gijzelaars. De hoop op hun vrijlating is gereduceerd tot gele speldjes op steeds minder revers. Wat een droevige symboliek.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense president Zelensky maakt een tour door West-Europa op zoek naar meer steun. Vooral de opstelling van Duitsland en Amerika baart hem en veel Europese landen zorgen, ziet ook VVD-Europarlementariër Bart Groothuis. 'Duitsland is een disfunctioneel land aan het worden.'

Wat Groothuis betreft moeten de noordelijke lidstaten samen met Nederland en de Baltische staten meer het voortouw nemen in Europa en ligt die kans ook voor het grijpen. Europa-verslaggever Michal van der Toorn beschrijft hoe de kaarten in Europa nu geschud worden.

Luister ook |Minister Brekelmans: 'Israël heeft F-35 nodig voor bredere veiligheid'

In het Europees Parlement staat Groothuis bekend als één van de grootste hardliners ten opzichte van China. Wat Groothuis betreft moeten we ons nog harder opstellen tegen China en moeten we accepteren dat we niet meer zo makkelijk goedkope spullen uit China willen halen. 'Als we dat niet doen dan betekent dat de-industrialisatie voor Europa.' Dat wil ook zeggen dat Europa een grotere rol moet pakken. Groothuis heeft er vertrouwen in dat Nederland dit ook wil doen, omdat ook de PVV-stemmer inziet dat een Nexit geen optie is.

Lees ook |Israël: Vergeldingsactie op Iran kwestie van tijd

Wachten op wraak van Israël

De militaire operaties van Israël focussen zich nog altijd vooral op Hezbollah en Hamas. De verwachtte wraakactie op Iran blijft tot nu toe uit, maar volgens minister van Defensie Gallant zal de wraak van Israël dodelijk zijn. Defensiespecialist Peter Wijninga, van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, denkt dat die vergeldingsactie er wel degelijk gaat komen. Ook wijst hij op de verschillen tussen het front met Hezbollah en de situatie in Gaza.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump wil New York winnen | Postma in Amerika

Donald Trump gaat iets heel opvallends doen: hij gaat een campagnerally houden in Madison Square Garden, middenin New York. In een Democratische staat die hij normaal gesproken nooit kan winnen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit waarom Trump dit doet.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Totdat de Amerikaanse journalist James Foley, zichtbaar voor de hele wereld, in 2014 op YouTube met de sabel werd onthoofd door IS, had vrijwel niemand ooit van deze terreurgroep gehoord. Daarna werd de jacht op IS prioriteit. Hoe gruwelijk het leven voor het volk was in het ‘kalifaat’ in Syrië en Irak, was voor ons bijzaak, het ging om de bedreiging van het Westen.

De trieste analyse van Faoud Siniora, premier van Libanon tijdens de vorige oorlog tussen Israël en Hezbollah, in 2006, doet aan de IS-tragedie denken. Heel simpel gezegd betoogt Siniora dat het Libanese volk het slachtoffer is van de dictatuur van Hezbollah. In 2006 wist zijn regering niets van de plannen van Hezbollah om de zogenoemde ‘blauwe lijn’ met Israël over te steken. Namens zijn regering distantieerde hij zich destijds van de oorlog. Op dit moment is er geen functionerende regering. ‘In feite’, zegt Siniora, is Libanon door Hezbollah gekidnapt, en achter Hezbollah zit Iran’. En het volk is de dupe. 

Siniora was een van de architecten van resolutie 1701 van de Veiligheidsraad, die de oorlog in 2006 beëindigde. Volgens die resolutie zou Hezbollah zich terugtrekken tot de Litani rivier, 30 kilometer ten noorden van de grens met Israël. Dat zou een bufferzone worden, en Hezbollah zou een deel van haar wapens vernietigen. Die resolutie is nooit uitgevoerd. 

De huidige oorlog tussen Israël en Hezbollah begon op 8 oktober, een dag na de bloedige inval van Hamas in Israël. Hezbollah begon raketbeschietingen op Israël ‘uit solidariteit met Hamas’. Solidariteit met Gaza is belangrijk, zegt Siniora, ‘maar niet door je in een conflict met Hamas te mengen’. 

Het punt over de positie van Hezbollah is belangrijk. Zoals zovelen, ziet Siniora het als een allochtone groep, die zich meester heeft gemaakt van Libanon, met een politieke vleugel in parlement en regering, en een militaire vleugel in het veld. Libanon kent traditioneel een fragiel evenwicht tussen sjiieten, soennieten, druzen en christenen. Hezbollah is fanatiek Iraanse-stijl sjiitisch, waardoor het fragiele evenwicht totaal is verstoord. Hun oorlog, met al zijn slachtoffers in Libanon en Israël, rust op een verderfelijke jihadistische ideologie. 

De westerse politieke machine denkt simplistischer. De Franse president Macron, bijvoorbeeld, wil een embargo op wapenleveranties aan Israël. Dat gaat dan eigenlijk over Gaza, maar ook over Libanon, want dat wordt een tweede Gaza. Een bewijs dat Macron er geen jota van snapt. Frankrijk levert niet eens wapens aan Israël. Hezbollah heeft niets te maken met Palestijnen, en al evenmin met het Israëlisch-Palestijnse conflict. Hezbollah is een Iraanse onderaannemer, die Israël van de kaart wil vegen, en als het kan ook Frankrijk en de rest van de beschaafde wereld. In feite een Iraanse ambitie. Iran als supermacht in de regio is wat ieder normaal denkende regering moet willen blokkeren. Dus wapenleverantie aan Israël? Uitstekend idee.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De oorlog in Gaza duurt nu 1 jaar. Op 7 oktober vorig jaar viel Hamas Israël binnen. Daarbij kwamen zeker 12 honderd mensen om het leven, onder meer op een groot festival. Meteen erna startte Israël een groot offensief. Het ministerie van Gezondheid, onder leiding van Hamas, spreekt over meer dan 40 duizend doden in Gaza. Mensen die het overleefd hebben zijn vaak alles kwijt en hebben te weinig eten.

Sinds de Tweede Wereldoorlog vielen er niet meer zoveel Joodse slachtoffers op 1 dag. Ook werden er 250 mensen gegijzeld. Van die gijzelaars zitten er nog zo'n honderd vast in Gaza. Onbekend is hoeveel van hen nog in leven zijn.

Israël startte daarna de oorlog in Gaza. Maar uiteindelijk bleef het daar niet bij. De Houthi-rebellen sloten zich aan bij Hamas, vanuit Jemen en blokkeren de internationale zeevaart voor het Westen in de Rode Zee. Ook voeren zij aanvallen uit. En recenter is er natuurlijk de oorlog met Hezbollah en de oorlog met Iran.

Eén jaar na 7 oktober 2023 staat het Midden-Oosten in brand. Maar ook in ons eigen land maakt deze oorlog heel veel emoties los. In drie gesprekken blikken we terug en kijken we vooruit. Dat doen we met onder meer:

- Martine van den Berg, schrijver, religiewetenschapper en Israël-kenner

- Tara Kenkhuis, Midden-Oosten-correspondent

- Leendert Beekman & Mats Akkerman, politiek verslaggevers

- Bernard Hammelburg, BNR-buitenlandcommentator

- Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat Israël in de strijd tegen Hezbollah F-35-gevechtsvliegtuigen inzet die mogelijk voorzien zijn van onderdelen afkomstig uit Nederland, vindt minister Ruben Brekelmans van Defensie niet bezwaarlijk, zegt hij in BNR De Wereld. 'Natuurlijk moeten we mensenrechten en eventuele schendingen daarvan serieus nemen, maar het gaat ook om de bredere veiligheid van Israël.'

Luister ook |Minister Veldkamp: 'Risico van grootschalige aanval Iran is danig afgenomen'

De rechtbank en het hof hebben de levering van Nederlandse onderdelen voor de F-35 verboden, daarom is het Rijk in cassatie gegaan bij de Hoge Raad. Volgens Brekelmans bewijst de aanval van Iran de noodzaak tot de F-35 voor Israël.

Brekelmans wijst erop dat Nederland al decennia lang contacten onderhoudt met de Palestijnen en, anders dan de Verenigde Staten of Israël, ook diplomatieke relaties heeft met het regime in Teheran. 'Wij kunnen een rol spelen, Nederland heeft dat gezag.'

Lees ook |'Riskante' uitspraak Rutte: 'Oekraïne hoort thuis in de NAVO'

Rutte begonnen bij de NAVO

Europa-verslaggever Michal van der Toorn was aanwezig bij de overdrachtsceremonie voor Mark Rutte die secretaris-generaal van de NAVO is geworden. Van der Toorn ziet hoe Rutte eerst vooral de lijn van voorganger Jens Stoltenberg zal voortzetten. Minister Brekelmans legt uit dat de oorlog in het Midden-Oosten daar wel degelijk invloed op heeft. 'Rusland is militair een grotere dreiging voor ons, maar de polarisatie in de samenleving die dit conflict oplevert is ook een gevaar.'

Luister ook |Amerika Podcast

Team Trump maakt voorzichtige draai op abortus | Postma in Amerika

Het lijkt erop dat het kamp van Donald Trump een voorzichtige draai maakt op het vlak van abortus. Melania Trump verdedigt in haar nieuwe boek namelijk het recht op abortus. Amerika-correspondent Jan Postma ziet hoe de Republikeinen het lastig hebben op dit onderwerp en denkt dat er daarom van strategie is gewisseld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na mislukte onderhandelingen rond een staakt-het-vuren tussen Israël en Hamas lukt dat vooralsnog ook niet tussen Israël en Hezbollah. De vrees voor een totale aanval groeit, met een belangrijke rol voor Iran. Toch ziet minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp dat het risico van een directe Iraanse aanval op Israël 'danig is afgenomen, maar die is niet nul.' Dat zegt Veldkamp tegen Bernard Hammelburg in deze aflevering van BNR De Wereld.

Dat het niet lukt om tot een staakt-het-vuren te komen heeft volgens Veldkamp ook te maken met het Amerikaanse gezag in de wereld. 'Ik denk dat in het algemeen het Amerikaanse gezag is afgenomen als je het vergelijkt met veertig, vijftig jaar geleden.'

Luister ook |'Kabinet investeert niet in vrede'

Het voorstel voor het bestand waar de VN-Veiligheidsraad over sprak was een initiatief van Amerika en Frankrijk. Europa-verslaggever Michal van der Toorn ziet dat Europa met man en macht probeert om iets voor elkaar te krijgen, maar dat het uiteindelijk toch bij Amerika uitkomt.

Lees ook |Japanse partijleider Kishida niet herkiesbaar als partijleider

Krijgt Japan een vrouwelijke premier?

Negen kandidaten van de Liberaal Democratische partij, strijden om de job om premier van Japan te worden. En voor het eerst zou dat een vrouw kunnen zijn. De Japanse politiek wordt geteisterd door schandalen. Daarnaast stagneert de economie en vergrijst het land in recordtempo. Japan-watcher Radboud Molijn, oprichter van Global Bridges, legt uit welke uitdagingen de nieuwe Japanse premier op zijn of haar bordje krijgt en wat we kunnen verwachten.

Luister ook |Amerika Podcast

Republikeinen furieus na bezoek Zelensky | Postma in Amerika

Republikeinen willen dat er koppen gaan rollen naar aanleiding van het bezoek van de Oekraïense president Zelensky aan een munitiefabriek in de swing state Pennsylvania. Volgens hen was dit puur een campagnestunt van de Democraten. Trump heeft een ontmoeting met Zelensky boos afgezegd.

Binnenkort staan Jan en Bernard samen in het theater, met Laila Frank. Meer info en tickets vind je hier: https://www.haagschcollege.nl/usaverkiezingsshow

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een grote groep landen, verenigd in de VN-Veiligheidsraad, ondersteunt de Amerikaans-Franse oproep tot een tijdelijk staakt-het-vuren in Libanon. De landen willen een onmiddellijke gevechtspauze van 21 dagen om zo tot een diplomatieke oplossing te komen en een staakt-het-vuren in Gaza. Bas van Werven praat er in De Ochtendspits over met Bernard Hammelburg, die het een grote prestatie noemt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Over de algemene vergadering van de Verenigde Naties hangt vaak een grauwsluier, maar zelden waren de gemoederen zo somber als op de 79ste editie, hier in New York. En dat ligt zeker niet aan het handjevol landen, zoals Nederland, dat alles op alles zet om er iets van te maken. 

Met bijeenkomsten in zaaltjes en in de wandelgangen over mensenrechten, vrouwenrechten, genderrechten, voedselveiligheid, klimaat, hervormingsplannen, toekomstplannen. Maar de drama’s in Oekraïne, het Midden-Oosten, Soedan denderen voort.

Je hoort vaak zeggen: kan de VN niet ingrijpen? Nee, dat kan niet, de VN is niets meer of minder dan de optelsom van de 193 leden, dus zonder eigen wil of ziel. Dat zie je het best in de grote vergaderzaal, waar staatshoofden, regeringsleiders en ambassadeurs van keurige democratieën, dubieuze autocratieën en rabiate dictaturen toespraken houden waar nauwelijks naar wordt geluisterd. Paar uitzonderingen, zoals de toespraak van Joe Biden, gisteren, die tijdens de zonsondergang van zijn carrière zo hard en zo vergeefs heeft onderhandeld over Oekraïne, waar de oorlog voortwoedt, en over het Midden-Oosten, waar de oorlog zich uitbreidt tot het regionale conflict dat hij zag aankomen, maar niet kon tegenhouden.

Biden heeft enorm zijn best gedaan om de relatie met Europa, na de periode-Trump, te herstellen, maar hij heeft de dreigende schaduw van Trump niet kunnen wegnemen. Historici zullen ooit ongetwijfeld gunstig over Biden oordelen, maar de barrage van Republikeinse aanvallen tekent het beeld van het heden: de overhaaste en chaotische terugtrekking uit Afghanistan, de onstuitbare opmars van China en de voortwoekerende oorlogen, waarin hij tot nu toe machteloos bleek.

Wat zaten al die staatshoofden, regeringsleiders, ministers en ambassadeurs in die grote zaal te denken? Het zijn mooie woorden, Joe, dachten ze, maar als Trump beweert dat tijdens jouw wacht een catastrofale geopolitieke chaos is ontstaan, wat is dan je verweer? 

Het motto van deze algemene vergadering is: ‘Eenheid in diversiteit om vrede, duurzame ontwikkeling en menselijke waardigheid voor iedereen en overal te bevorderen’. Wie dat heeft verzonnen, zit vermoedelijk op een andere planeet. En ziet dus ook de grauwsluier niet die over deze algemene vergadering hangt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet Schoof gaat de NAVO-norm halen en de steun aan Oekraïne wordt voortgezet, maar dat is voor een deel van de oppositie niet genoeg. Volgens Kati Piri, buitenlandwoordvoerder van GroenLinks/PvdA investeert het kabinet niet in vrede. Ze hekelt de grote bezuinigingen op onder meer ontwikkelingshulp.

Luister ook | 'Komende maanden kan het begin zijn van een staakt het vuren tussen Rusland en Oekraïne'

Bernard Hammelburg bespreekt ook de verdere escalatie in het Midden-Oosten. Piri vreest dat er een totale oorlog uitbreekt en ziet dat Hezbollah een groter gevaar is voor Israël dan Hamas.

Luister ook | Forse blikschade voor Von der Leyen, 'gaat nu al mis'

Nieuwe Europese Commissie met hindernissen

Ursula von der Leyen presenteerde deze week in Straatsburg haar nieuwe Europese Commissie, maar dat ging niet zonder slag of stoot. Zo stapte de Franse Eurocommissaris Thierry Breton aan het begin van de week boos op. Wopke Hoekstra blijft verantwoordelijk voor klimaat, maar krijgt er ook een economisch deel bij. Europa-correspondent Stefan de Vries neemt ons mee in deze nieuwe commissie.

Luister ook | #254 Huisdierfabel heeft een staart

Trump in de aanval na nieuwe aanslag | Postma in Amerika

Na de eerste mislukte aanslag op zijn leven sprak Trump heel even verzoenende woorden. Na de tweede mislukte aanslag van afgelopen weekend zoekt hij vol de confrontatie op, ziet Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de inval van Hamas in Israël, op 7 oktober, vloog Joe Biden vrijwel onmiddellijk naar Tel Aviv, uit solidariteit, maar ook met een waarschuwing aan Bibi Netanyahu: maak niet dezelfde fout die wij hebben gemaakt. Hij doelde op de twee verloren oorlogen, tegen de Taliban in Afghanistan en tegen Irak. Nu speelt een vrijwel identieke discussie: wel of niet een totale oorlog tegen Hezbollah in Libanon.

Sinds 8 oktober voert Hezbollah, naar eigen zeggen uit solidariteit met Hamas, voortdurend raketaanvallen uit op het noorden van Israël. Israël beantwoordt die aanvallen met bombardementen, maar gaat nog niet voluit. Een deel van noord-Israël is al tien maanden ontruimd, tienduizenden burgers zijn ondergebracht bij familie en vrienden, of in hotels. In feite is het noorden afgeknipt van de staat. Netanyahu heeft daar tot nu toe niet veel woorden aan vuilgemaakt, maar dat het hem menens is blijkt uit de cyberaanval waarmee de piepers van honderden Hezbollah-leden in hun zak of hand zijn ontploft. Mooie stunt, al is succes, volgens minister Gallant van defensie, alleen  verzekerd met een massale militaire actie in Libanon. Oorlog, dus.

Dit tot grote verontrusting van de Amerikanen. Gallants Amerikaanse ambtgenoot Lloyd Austin waarschuwt voor de vernietigende gevolgen die zo’n oorlog zal hebben. Biden stuurde zijn Midden-Oostengezant Amos Hochstein naar Israël om Netanyahu en Gallant te waarschuwen. Deze oorlog valt evenmin te winnen als die tegen Hamas, zal opnieuw leiden tot een bloedbad, en ongetwijfeld tot represailles van Iran, waarvan Hezbollah een verlengstuk is.

De Amerikanen blijven inzetten op een staakt-het-vuren in Gaza, niet alleen omdat die oorlog met de dag hopelozer wordt, en de kans om nog gijzelaars levend terug te krijgen nog verder afneemt, maar ook omdat Hezbollah zegt de aanvallen op Israël dan te staken. Natuurlijk is dit geen definitieve oplossing. Duizenden mensen zijn om het leven gekomen, en niemand heeft gewonnen. Bij het minste of geringste wordt de moordmachine herstart. Toch is meebuigen in de Gaza-onderhandelingen de enige en beste optie, zegt Gallant.

Dat heeft geleid tot een harde confrontatie met Netanyahu, die al eerder pogingen deed om Gallant te ontslaan. ‘Dat zou krankzinnig zijn,’ zegt een Amerikaanse woordvoerder tegen Axios. Maar Netanyahu ziet winst door Gallant te vervangen door Gideon Saar, een notoire houdegen, die de strijd tegen Hamas volgens het scenario van Netanyahu wil voortzetten. Bovendien leidt hij een oppositiepartij met vier zetels, die Netanyahu’s meerderheid in de Knesset zou vergroten van vier naar acht zetels.

Daarmee maakt Netanyahu opnieuw een speelbal van de gijzelaars, en van de ontheemden in het noorden, uitsluitend omwille van het behouden van de macht. Het lijkt wel alsof hij de waarschuwing van Biden – maak niet de fout die wij hebben gemaakt – als provocatie ziet, of als aanmoediging om te blijven inzetten op een totale, en onwinbare, oorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne weet als geen ander hoe het wapens moeten bouwen en boeken hiermee ook steeds meer succes. Toch slaat Rusland hard toe in Oekraïne, maar Oekraïense troepen blijven in Koersk ook erg actief. Volgens Hubert Smeets, van Raam op Rusland, kan 'de nieuwe wapenproductie van Oekraïne, de ontwikkelingen in Koersk, én de toestemming van de VS en het VK voor de inzet van wapens op Russisch grondgebied de komende maanden het begin zijn van een staakt-het-vuren'. 

Luister ook|'Het staat buiten kijf dat Oekraïne onze wapens mag inzetten in Rusland'

Het Dra(ghi)ma rapport

Door de één wordt het geprezen, door de ander wordt het met de grond gelijk gemaakt: het rapport van Draghi. Want als Europa wil blijven concurreren met Amerika en China moeten de EU-lidstaten met ‘echt buitenlands economisch beleid komen’. Daarover hoor je Ron Keller, voormalig ambassadeur in Rusland, Oekraïne, China en Turkije. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat. 

Luister ook | Brussel verdeeld over Draghi's rapport 

Swift zit in haar Harris era | Postma in Amerika 

Donald Trump was zelf heel tevreden over zijn optreden tijdens het debat dinsdag. Maar in zijn campagneteam deelt niet iedereen dat gevoel. Daarover Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen George Bush, als antwoord op 9/11, nu precies 23 jaar geleden, de ‘wereldwijde oorlog tegen het terrorisme’ afkondigde, en de jacht op Al-Qaeda in Afghanistan begon, was de steun in de wereld overweldigend. Maar het kan niet anders dan dat al die landen, ook Nederland, toen al beseften dat het een gevecht tegen windmolens zou worden. De ‘global war on terror’ is dan ook mislukt. Het sluiten van de Duitse grenzen onderstreept het collectieve falen.

Al lang voor 9/11 waren er jihadistische aanvallen op Amerikaanse ambassades, een oorlogsschip, het World Trade Center (dat toen niet instortte), maar ook Rusland, het Midden-Oosten, India, Pakistan en Europa moesten het ontgelden. Er is bitter weinig veranderd.

De strijd in Afghanistan ging tegen Al Qaeda en de Taliban. Al Qaeda heeft zich op een aantal andere plekken gevestigd, onder meer in Afrika, maar is zeker niet verslagen. De Taliban hebben gewonnen en veranderen Afghanistan in de hel op aarde. IS is evenmin verslagen, en is vooral actief – en levensgevaarlijk – in Zuid-Centraal Azië onder de naam IS Khorasan, of IS-K, die samen met het Haqqani netwerk, onderdeel van de Taliban, ook Pakistan wil onderwerpen. In Irak en Syrië zijn nog altijd Amerikaanse troepen, als tegenwicht tegen IS – opnieuw met weinig succes. In Afrika gaat Boko Haram door met het teisteren van de bevolking, met als specialiteit ontvoering en verkrachting. Engeland, België, Frankrijk en Duitsland zijn doelwit geweest van monsterlijke aanslagen.

Aan de internationale stabilisatiemacht in Afghanistan namen meer dan veertig landen deel, waaronder Nederland. 25 Nederlanders sneuvelden er. Zoals de Sovjets in 1989, na negen jaar strijd in Afghanistan, de handdoek in de ring gooiden, deden de Amerikanen – en wij – dat in 2021 ook. Na twintig jaar. Wat Bush niet had begrepen, evenmin als Netanyahu nu tegen Hamas, of de Nigeriaanse president Bola Tinubi tegen Boko Haram, is dat er geen militaire macht is die op kan tegen de blinde haat van het jihadisme.

Terwijl 9/11 vandaag in New York, Washington en Pennsylvania wordt herdacht met het oplezen van de namen van drieduizend burgers, brandweerlieden en politieagenten, en met plechtige toespraken, dit keer vooral door de kinderen van de slachtoffers, is het eigenlijk een mondiale treurdag. Al Qaeda, Taliban, Boko Haram, IS, IS-K, Hamas – ze zijn er allemaal en het zijn uitwisselbare schurken. Het dreigingsniveau in Nederland is substantieel, met als grootste gevaar het jihadisme. Het Duitsland van ‘wir schaffen das’ voert nu weer grenscontrole in, zoals Frankrijk enkel jaren gelden ook deed. Wat we op 9/11 herdenken is dat de wereld heeft verloren.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland lijkt een nieuwe fase in de oorlog in Oekraïne te zijn gestart met grootschalige luchtaanvallen door het hele land. Wat Eric van der Burg, voormalig staatssecretaris en huidig buitenlandwoordvoerder voor de VVD in de Tweede Kamer, betreft staat het buiten kijf dat Oekraïne onze wapens in Rusland mag inzetten. Maar hij plaatst wel een kanttekening. 'Oekraïne moet altijd strategisch blijven handelen'. Bernard Hammelburg spreekt hem.

Luister ook |'Rusland is in oorlog met ons, maar wij denken dat we een oorlog kunnen vermijden'

In het Midden-Oosten blijven Israël en Hamas ruziën over de Philadelphi-corridor op de grens van Gaza met Egypte. Israël wil eraan vasthouden en Hamas wil dat Israël er vertrekt. Als het niet tot een deal komt over een staakt-het-vuren voorziet Van der Burg mogelijk een rol voor Blauwhelmen van de VN, maar plaatst ook daar een kanttekening bij. 'In Libanon gaf dat Israël uiteindelijk geen veilig gevoel. Misschien dat landen uit de Abraham-akkoorden erbij betrokken moeten worden.'

Lees ook |Defensie koopt extra F-35's, onderzeebootjagers en helikopters, maar 2,4 miljard is niet genoeg

De Defensienota in Europees perspectief

Minister van Defensie Ruben Brekelmans heeft de Defensienota gepresenteerd. Daaruit blijkt dat Nederland fors meer gaat investeren in onder meer tanks, F-35's en onderzeebootjagers. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit wat er nog meer in staat en hoe zich dat verhoudt tot de andere landen in Europa en de NAVO.

Lees ook |VS kondigt sancties aan tegen Israëlische kolonisten op de Westelijke Jordaanoever

Het vierde front op de Westoever

Alle inspanningen ten spijt. De oorlog in het Midden-Oosten escaleert alleen maar verder. Na Gaza, Hezbollah en de Houthi-rebellen is er nu sprake van een vierde front op de Westoever. Arabist Jan Jaap de Ruiter van de Tilburg University legt uit hoe daar in de omringende landen naar wordt gekeken en wat die landen op de achtergrond doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Natuurlijk hebben die honderdduizenden Israëliërs die demonstraties hielden en deelnamen aan een algehele staking het morele gelijk aan hun kant. De stugge wijze waarop Bibi Netanyahu de blijvende militaire controle over een strookje land in Gaza voor hun gevoel belangrijker vindt dan een bestand en terugkeer van de gijzelaars maakt een groot deel van het volk woedend. Door de standrechtelijke executie, met een kogel door het achterhoofd, van zes gijzelaars is opnieuw duidelijk geworden wie de echte schurken zijn.

Hamas beging een barbaars misdrijf, met als argument dat Netanyahu 'de prijs moet betalen' voor het tegenwerken van een wapenstilstand. Sterker nog: Hamas-bevelhebbers hebben hun manschappen nieuwe orders gegeven om gijzelaars te vermoorden zodra Israël een locatie nadert waar zij gevangen zitten.

Dat Netanyahu daarop met net zo veel afgrijzen reageert als de hele wereld toen IS op YouTube met de sabel westerlingen ging vermoorden, is begrijpelijk. Hamas bewijst dat het thuishoort in het rijtje Al Qaeda, IS, Taliban en Boko Haram. Die parallel is leerzaam, omdat ook die organisaties nooit zijn verslagen. Het is ook een waarschuwing voor de halvegaren die in het vrije Westen de straat op gaan met Hamas-vlaggen. Of pro-Palestijnen die de daden van Hamas weliswaar afkeuren, maar vinden dat het water de Palestijnen nu eenmaal aan de lippen staat.

Dit alles is geen vergoelijking voor het geweld, of voor de Israëlische zeloten die op de West Bank op Palestijnenjacht gaan, of voor het onvoorstelbare bloedbad in Gaza. Het vergoelijkt niet de coalitiegenoten van Netanyahu, die uit zijn op volledige annexatie van de West Bank en Gaza. En het vergoelijkt al helemaal Netanyahu niet, die de waarschuwingen van bondgenoten en zijn eigen volk om een wapenstilstand te sluiten negeert en het lot van de gijzelaars niet op de eerste plaats zet.

Op een stevige vermaning van Joe Biden over de vastgelopen bestandsonderhandelingen zei hij: ik zit niet te wachten op een preek. Zijn volk, en de hele wereld, zitten wél te wachten, op een doorbraak, en Netanyahu zit aan de knoppen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland heeft Oekraïne opgeschrikt met de grootste aanval sinds het begin van de oorlog. Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga moeten Westerse landen nu echt Oekraïne alle vrijheid geven om onze wapens in te zetten op doelen in Rusland. 'Rusland is in oorlog met ons, maar wij denken dat we een oorlog kunnen voorkomen.'

Luister ook |'Kans op regionale oorlog is groter dan ooit'

President Zelensky en minister Koeleba benadrukten deze week nog maar eens het belang van goede luchtafweer en meer vrijheid om de wapens in te zetten. Om hier omheen te kunnen werken heeft Oekraïne nu zijn eigen ballistische raket ontworpen. Europa-verslaggever Michal van der Toorn legt uit hoe Oekraïne het Westen probeert over te halen.

Lees ook |Poetin krijgt vaste voet aan de grond in Soedan: wapens in ruil voor een marinebasis

Burgeroorlog in Soedan niet alleen een Afrikaans issue

Terwijl wij in het Westen voornamelijk naar Oekraïne en Gaza kijken woedt er in Soedan een bloedige burgeroorlog. Legerleider Abdel Fattah Al-Boerhan van Soedan weigert om aan te schuiven bij vredesbesprekingen om een einde aan het bloedvergieten te maken. Maar dit is niet alleen een interne aangelegenheid. Ook in dit conflict spelen landen als Rusland en Iran een rol. Te gast is Afrika-corespondent Sophie van Leeuwen van RTL Nieuws.

Luister ook |Amerika Podcast

Trump wil Jezus als stemmenteler | Postma in Amerika

Donald Trump zegt dat hij zelfs Californië kan winnen tijdens de presidentsverkiezingen. Maar dan moet er wel een eerlijke stemmenteller komen. Als voorbeeld noemt hij Jezus. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geen oorlog is te winnen zonder doeltreffende wapens, voldoende soldaten en zo min mogelijk scrupules. Welke wapens je gebruikt hangt niet alleen af van strategische kennis, maar ook van vindingrijkheid. Zo bombardeert Noord-Korea buurland en aardvijand Zuid-Korea niet met bommen of drones, maar met vuilniszakken. En ja, daar zit precies in wat je denkt, en nog veel meer. Noord en Zuid zijn verwikkeld in een heuse ballonnenoorlog. 

Zuid-Korea is begonnen. Het gooit via ballonnen al jaren tienduizenden anti-Noord-Koreaanse strooibiljetten af, maar ook voedsel, medicijnen, geld en USB-sticks met K-pop video’s en dramaseries. Daarmee krijgt het Noord-Koreaanse volk, tot grote woede van Kim Jong-un, een kijkje in de vrije wereld van het schatrijke Zuid-Korea. 

Het antwoord komt vanaf mei met duizenden ballonnen tegelijk vanuit Noord-Korea. Aan elk van die ballonnen hangt een vuilniszak, vaak voorzien van een elektrische ontsteking om de ballast naar beneden te laten storten, terwijl andere zakken spontaan openscheuren. Behalve menselijke uitwerpselen, zit er kunstmest in, batterijen, sigarettenpeuken, plastic flessen, WC-papier, aarde vol parasieten en vinyl. De luchthaven van Seoel is een aantal keren gesloten, omdat de vallende vuilniszakken, maar ook zeeën van ballonnen stijgen dalen onmogelijk maken. De zakken zijn ook terechtgekomen midden in woonwijken, op scholen, auto’s, het presidentiële paleis, boerderijen en restaurants. In een geval brak er brand uit, en de brandweer is met duizenden manschappen paraat. 

Zuid-Korea heeft als represaille de oude gewoonte in ere hersteld om aan de grens kolossale versterkers en speakerste plaatsen die afwisselend propagandistische teksten brullen of K-pop laten horen, bedoeld om de Noord-Koreaanse grenswachters te demoraliseren. 

Strooibiljetten zijn niet nieuws. In de Tweede Wereldoorlog gooiden de Geallieerden er miljoenen af boven bezet gebied om de burgers moed in te spreken, de Israëliërs doen het in Gaza om bewoners te waarschuwen voor een aankomend bombardement. Ballonnen zijn evenmin nieuw. Ze werden al gebruikt in de Amerikaanse Burgeroorlog. Japan wierp er in de Tweede Wereldoorlog bommen mee af op Amerikaanse doelen, nadat ze hadden ontdekt dat op grote hoogte een harde westenwind waait – tegenwoordig noemen we die de ‘jet stream’ – waarop de ballonnen vanuit Japan naar de VS dreven. 

Hoewel ze voor het verbale gebruik van bagger niet terugschrikken, heeft geen enkele leider in oorlog er ooit aan gedacht als wapens vuilnis te gebruiken. Dat prerogatief berust vooralsnog bij Kim Jong-un. Misschien een idee voor Sinwar, Nasrallah of Netanyahu. Niet dat ze er de oorlog mee kunnen winnen, maar dat kunnen ze nu ook niet.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het uitblijven van een staakt-het-vuren tussen Israël en Gaza vergroot de kans op een regionale oorlog met Iran. Dat zegt Han ten Broeke, directeur politieke zaken van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. 'Die kan is groter dan ooit. Als Iran Israël nog wil vergelden voor de dood van Hamas-leider Haniyeh, dan kan het zich niet permitteren om nog zo'n zeperd te halen, zoals bij de drone-aanval op Israël.'

Luister ook |'Opvallend dat de Russen zo op het verkeerde been zijn gezet'

Dat Iran in de afgelopen jaren eerder versterkt is dan verzwakt wijt Ten Broeke aan de beslissing van de Trump-regering om de nucleaire deal met Iran op te zeggen. De sancties die daarna zijn ingesteld hebben niet geholpen en volgens Ten Broeke is Iran nu dichterbij een atoombom dan het mét de nucleaire deal was.

Oekraïne kijkt ondertussen tevreden naar het offensief in het Russische Koersk, maar Ten Broeke twijfelt of Oekraïne dit op deze manier vol kan houden. Wel is de motivatie van Zelensky nu duidelijk: het creëren van een bufferzone.

Luister ook |'Wie dader Nord Stream is, maakt niet veel uit voor relatie met Oekraïne'

Duitsland wil Oekraïne steunen, maar het mag niks extra's kosten

Als het aan de Duitse minister van Financiën Christian Lindner ligt gaat er geen extra geld meer naar Oekraïne. Dat staat in een brief van hem, die in handen is van de Frankfurter Allgemeine Zeitung. De liberale Lindner en zijn linkse coalitiegenoten maken al vanaf dag één ruzie. Volgens Hanco Jürgens, verbonden aan het Duitsland Instituut van de Universiteit van Amsterdam, spelen de aankomende deelstaatverkiezingen en de landelijke verkiezingen van 2025 hierin al een rol.

Luister ook |Amerika Podcast

Iedereen houdt van Oprah, Trump voorheen ook | Postma in Amerika

Amerika-correspondent Jan Postma zag hoe Oprah Winfrey de Democraten verraste op hun conventie in Chicago. Dat deed hem denken aan een 25 jaar oud interview van Trump. Destijds was hij idolaat van de geprezen voormalige talkshowhost.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de moderne krijgsgeschiedenis is winnen van een verzetsbeweging, guerrillaorganisatie of terroristische groep nog zelden gelukt. De Sovjetunie verloor van de Afghaanse mujahideen, Amerika van de Viet-Cong in Vietnam en de taliban in Afghanistan, Israël kon in 2006 niet winnen van Hezbollah, evenmin als in de grote en kleine oorlogen tegen Hamas, in 2006, 2008, 2012, 2013, 2021 en in de huidige, meest bloedige oorlog, die nu al tien maanden duurt. Die is een cocktail geworden van koppigheid, wraaklust en zelfoverschatting, met als misselijkmakend wisselgeld ruim honderd onschuldige gijzelaars.

Joe Biden besteedt een groot deel van zijn laatste periode als Amerikaans president om Hamas met broodheer Iran en Netanyahu met zijn extreemrechtse kompanen met de hoofden tegen elkaar te slaan. Hij besteedde er zelfs aandacht aan in zijn afscheidsspeech, maandagavond op de Democratische conventie. Zijn minister Blinken van buitenlandse zaken beëindigde zijn negende rondreis door de regio, met hulp van Qatar en Egypte, opnieuw zonder resultaat. De oplossing is en blijft simpel: uitwisseling van de gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen en geleidelijke Israëlische terugtrekking uit Gaza. Het loopt steeds mis op de eis van Hamas dat Israël zich zo snel mogelijk volledig terugtrekt, en op de eis van Netanyahu dat het Israëlische leger de controle houdt over een strook langs de grens tussen Gaza en Egypte, en een corridor door centraal Gaza. Beide voor de controle op wapens.

De weerstand tegen de opstelling van Netanyahu is in eigen land enorm. In demonstraties, talkshows op radio en TV, kranten en sociale media klinkt de stelling dat hij een paar strookjes land in Gaza belangrijker vindt dan het lot van de gijzelaars. Hamas is geen haar beter, door te blijven intimideren via het lot van de gijzelaars.

Het gruwelijke van het verhaal is dat het voor de afloop niets uitmaakt. Als Hamas zijn zin krijgt, overleeft het, maar wint niet. Als Netanyahu zijn zin krijgt, behoudt hij militaire controle in Gaza. Dat gaat ten koste van de gijzelaars, maar van winnen is nog steeds geen sprake. Want Hamas volledig verslaan is een illusie. Deze oorlog kent alleen verliezers, en dus is de enige oplossing een wapenstilstand. Daarvoor moeten de koppigheid, wraaklust en zelfoverschatting wijken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat het Oekraïne gelukt is om een deel van de Russische regio Koersk te bezetten is een grote verrassing volgens Mart de Kruif, voormalig commandant der landstrijdkrachten. Volgens hem is het vooral bijzonder dat de Russen zo op het verkeerde been zijn gezet. Ook het feit dat de operatie zolang geheim is gebleven is opvallend.

Luister ook |'We hebben zelf meer drones nodig'

Dat er een nieuwe aanval van Oekraïne zou komen viel volgens De Kruif wél te verwachten, omdat een Russische aanval uitbleef. Ook gaat De Kruif in op het bericht uit de Wall Street Journal dat president Zelensky toestemming zou hebben gegeven voor het opblazen van Nord Stream, nadat enkele Oekraïners dit in een dronken bui bedacht hadden.

Luister ook |#239: Reportage: In Soemy trotseert de elektricien drones en raketten

Van hulp verlenen naar evacueren

Ondernemer en hulpverlener Jeroen Ketting, oprichter van hulporganisatie Lifeline Ukraine, merkt dat het moeilijker wordt om hulp te verlenen in de Oekraïense grensregio's. Dit onder meer naar aanleiding van de Oekraïense aanval in Koersk. Als voorbeeld noemt hij de Volkswagenbusjes die hij geleverd heeft om thuiszorg te leveren. Nu worden die busjes enkel nog gebruikt om mensen mee te evacueren, terwijl de kogelgaten in de busjes zitten. Ook merkt Ketting dat dit gebied in Soemy steeds moeilijker begaanbaar is.

Luister ook |Amerika Podcast

Debat tussen running mates aanstaande | Postma in Amerika

Na Tim Walz heeft ook JD Vance toegezegd dat hij op 1 oktober meedoet aan een verkiezingsdebat. Dit werd tijdens de uitzending van BNR De Wereld bekend. Ondertussen groeit de kritiek op Kamala Harris omdat ze maar geen groot interview geeft om haar plannen uit de doeken te doen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Snoevers, praatjesmakers, opscheppers, fantasten, patsers, het zijn synoniemen die alle passen bij de tenenkrommende miljardairsshow van deze week: het als interview aangekondigde geneuzel tussen Elon Musk en Donald Trump op X. Het voormalige Twitter, eigendom van Musk, werkte eerst niet, en toen het wel werkte volgde twee uur van halve waarheden en hele leugens.

Musk, na zijn naturalisatie tot Amerikaan jarenlang Democraat, heeft de Trump-campagne omhelsd en behoort tot de belangrijke sponsors. Trump feliciteerde Musk met het ontslag van stakende werknemers, verdedigde klimaatmaatregelen omdat hij daardoor meer vastgoed en strand aan de oceaan bezit. Musk, zelf een immigrant, prees Trump om zijn plannen om keihard tegen migranten op te treden en deelde de onbewezen verhalen over een oneindige stroom van terroristen, moordenaars en prostituees, die Amerika overspoelen. De fans van de oud-president lopen momenteel rond met bordjes met een van zijn slogans: ‘massadeportatie NU‘. 

Trump heeft een broertje dood aan elektrische auto’s, maar prees Musk voor zijn succes met Tesla, en vermeed zijn standaard-belofte om de Amerikaanse olie- en gasindustrie tot recordproductie uit te breiden. 

De gelegenheidsvrienden hebben verschillende agenda’s. Trump glundert bij het idee dat ’s werelds rijkste man hem financieel en inhoudelijk steunt. Musk wilde met een stunt aantonen dat X een platform is dat serieus kan concurreren met andere vormen van online luisteren. De technische moeilijkheden schreef hij – zonder enig bewijs – toe aan een cyberaanval, maar uiteindelijk lukte het. Al klonk Trump vreemd, een beetje aarzelend, met een lichte stem en lispelend. Het is niet duidelijk of dat aan de techniek lag of aan Trump. Maar reken er maar op dat veel kiezers twijfelen of The Donald niet ook een beetje lijdt aan wat Joe Biden de kop kostte.

Luister naar de Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De verwachte aanval van Iran en Hezbollah op Israël blijft vooralsnog uit. In dit conflict, maar ook in Oekraïne, wordt veel gebruik gemaakt van drones. Het Westen levert nu vooral vliegtuigen en munitie, maar wat oud-MIVD-baas Pieter Cobelens moeten we zélf meer drones gaan produceren.

Luister ook | Een klap van Iran komt, maar wanneer?

'Heel leuk al die F35's en tanks, maar als er vervolgens duizend drones over je heen vliegen heb je er nog niks aan', zegt Cobelens in BNR De Wereld. Cobelens verwacht hier in de defensienota later dit jaar meer over en ziet in Europa al een verschuiving naar drones plaatsvinden.

Lees ook |Britten verzetten zich tegen extreemrechtse relschoppers

Rellend tuig in het VK

De rellen in het Verenigd Koninkrijk houden aan, maar woensdagavond waren het voornamelijk tegendemonstranten die van zich lieten horen op een positieve manier. Gevolg? De extreemrechtse relschoppers bleven grotendeels thuis. VK-correspondent Lia van Bekhoven legt uit wie de relschoppers zijn en waar de onvoorstelbare woede vandaan komt.

Luister ook | Harris kiest voor Walz als running mate

Walz stelt zich voor

Toen Tim Walz werd gepresenteerd als nieuwe running mate voor Kamala Harris, was dat voor veel Amerikanen de eerste kennismaking. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit hoe Walz zich voorstelt en hoe daar vanuit het Republikeinse kamp op wordt gereageerd.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika maakte tien jaar jacht op de man die werd gezien als de verpersoonlijking van het kwaad. Ze vonden Osama bin Laden in een onopvallende buurt in de Pakistaanse stad Abbottabad. Hij was 54, maar ook al een gammele, oude man. In de Situation Room zaten president Obama, vicepresident Clinton en de militaire staf te kijken hoe commando’s Bin Laden kogels door het hoofd schoten.

De operatie duurde de volle tien jaar na 9/11, dus van 2001 tot 2011, en kostte naar schatting bijna 500 miljard dollar. Het is waarschijnlijk de kostbaarste wraakactie op één persoon uit de geschiedenis. Het Amerikaanse volk reageerde verdeeld. Er gingen mensen dansend de straat op, maar de overgrote meerderheid trok er de schouders over op. En geef ze eens ongelijk: de oorlog in Afghanistan zou nog tien jaar duren en uiteindelijk verloren de Amerikanen. De peperdure liquidatie van de grootste roverhoofdman leverde niets op. 

Het roept de vraag op wat je met liquidaties bereikt. De moord op een leider van Hamas in Teheran, en van een Hezbollah-kopstuk in Beiroet door Israël, heeft geleid tot misschien wel de meest bedreigende situatie in het Midden-Oosten-conflict sinds de inval van Hamas in Israël op 7 oktober. Het waren wraakacties, beargumenteerd als succesvol, op basis van de veronderstelling dat het uitschakelen van kopstukken tot de overwinning leidt. Iran denkt er net zo over: Israël moet worden gestraft, Netanyahu moet dood. Iran heeft er een oorlog voor over,  als revanche voor de moord op een bezoeker in Teheran en een in Beiroet. 

Uit de voeten maken

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken heeft burgers die in Libanon verblijven dringend geadviseerd zo snel mogelijk een vlucht te boeken — maakt niet uit op welke maatschappij en met welke bestemming, als ze zich maar uit de voeten maken. Voor Israël is door Nederland en andere landen code rood ingesteld, wat neerkomt op een reisverbod. Dit alles met als aanleiding het revanchisme dat de strategie in het Midden-Oosten aanjaagt. En natuurlijk, dit zijn aanleidingen, het is niet de oorzaak. En dat een nieuwe crisis al jaren viel te verwachten is waar, maar dit alles zou niet zijn gebeurd zonder de inval van 7 oktober. 

Het is al vele malen gememoreerd, maar wat had Joe Biden gelijk toen hij, op 7 oktober, Bibi Netanyahu waarschuwde niet dezelfde fout te maken als Amerika met de invallen in Afghanistan en Irak. Emotie en wraak zijn strategische ondingen, en de jacht op roverhoofdmannen is zinloos en krankzinnig kostbaar. En al helemaal als je je bekommert om gijzelaars die nu al tien maanden vastzitten.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hamas-leider Ismail Haniyeh is gedood in de Iraanse hoofdstad Teheran, en in Beiroet werd Hezbollah-commandant Fuad Shukr geliquideerd. En halverwege juli al, werd de militaire bevelhebber van Hamas – Mohammed Deif gedood in Gaza. Het zijn alle drie represailles door Israël. Wat betekent dit voor het conflict tussen Israël en Hamas? En tussen Israël en Hezbollah? Daarover Robert Serry, voormalig VN-gezant voor vrede in het Midden-Oosten. Serry verwacht dat Iran deze situatie niet zomaar op zijn beloop zal laten gaan. 

Luister ook | 'Rivaliteit tussen China en de VS is het grootste probleem in de wereld'

Gevangenenruil
Rusland gaat de Amerikaanse journalist Evan Gershkovich van de Wall Street Journal en de Amerikaanse oud-marinier Paul Whelan vrijlaten als onderdeel van een grote gevangenenruil met de Verenigde Staten. Wat betekent deze historische ruil? En waarom staan de F16's in Oekraïne nog aan de grond? Tijd om de stand van de oorlog door te nemen, met Patrick Bolder, luitenant-Kolonel buiten dienst, en defensiespecialist van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. 

Lees ook |‘Rusland en VS gaan grootste gevangenenruil sinds Koude Oorlog uitvoeren’

Dwarsligger Hongarije
Brusselse diplomaten waren er niet blij mee: Hongarije drong er bij de Europese Commmissie op aan Oekraïne een tik op de vingers te geven. De reden was de stop van de olietoevoer van het Russische Lukoil door een pijplijn die naar Hongarije en Slowakije loopt. Europaverslaggever Michal van der Toorn bespreekt de dwarsligger, die ook tegenstribbelt bij een gezamenlijke Europese verklaring over de verkiezingsuitslag in Venezuela. 

Luister ook | Amerika Podcast

Campagne begonnen | Postma in Amerika
Met de eerste campagnespotjes van Kamala Harris duiken ook de eerste spotjes over haar op. De Trump-campagne probeert haar te definiëren als 'dangerously liberal', met bijbehorend spotje met heftige muziek en politiesirenes. Correspondent Jan Postma zoekt de meest opvallende spotjes. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika en een aantal Latijns-Amerikaanse en Europese landen delen de klacht van de oppositie in Venezuela. Nicolás Maduro heeft de presidentsverkiezingen gestolen. En dus erkennen zij hem niet. Rinkelt er een belletje? Precies, dit speelde in 2018.

Maduro had de verkiezingen gemanipuleerd door de meeste andere kandidaten in de Poetin-stijl van de kieslijst te schrappen. De oppositie kwam uit protest niet stemmen. Een aantal westerse, Latijns-Amerikaanse en andere landen – in totaal zo’n 60 – eiste nieuwe verkiezingen en erkende, in afwachting daarvan, Juan Guaidó, voorzitter van het parlement en oppositieleider als interim-president. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

China roert zich op het wereldtoneel door de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Koeleba uit te nodigen en een deal tussen Palestijnse organisaties te sluiten. Volgens oud-diplomaat en voormalig ambassadeur Ron Keller doet China dit vanwege de eigen stagnerende economie. Maar voor echt succes moeten Amerika en China op dezelfde lijn zitten. 'De rivaliteit tussen China en de VS is het grootste probleem in de wereld.'

Luister ook |Minister Brekelmans: 'Oekraïense F-16-piloten kunnen grondtroepen nu niet ondersteunen

Europa-verslaggever Geert Jan Hahn duidt het bezoek van Koeleba en ziet dat Oekraïne China vooral wil overtuigen om op te passen met de steun aan Rusland die Oekraïne weer kan treffen.

Luister ook |De campagne van Kamala Harris

Harris versus Trump

Kamala Harris is als vicepresident niet zo zichtbaar geweest. Trump is ervan overtuigd dat hij haar op zijn sloffen aankan. Toch ziet Paul Verhagen, zelf Democraat, dat Harris wel degelijk een goede kans maakt tegen Trump. Hij legt uit hoe.

Amerika-correspondent Jan Postma beschrijft de feeststemming bij de Democratische partij nu Harris het stokje van Biden heeft overgenomen en wijst op de manier waarop de Republikeinen Harris nu aanvallen, zonder daarbij haar afkomst te vermelden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Biden vindt het redden van de democratie belangrijker dan het najagen van zijn ambitie. Dat zei hij in zijn eerste speech sinds hij gestopt is als presidentskandidaat. Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg vond zijn speech tegenvallen. Verder is minister van Buitenlandse Zaken Koeleba nog in China en heeft Biden gesproken in het Congres. Je hoort ook Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bibi Netanyahu mag dan nog zo omstreden zijn, hij blijft een meester in het bespelen van zijn publiek. Vandaag houdt hij een toespraak voor de verzamelde kamers van het Amerikaanse Congres. Geen Amerikaan die het echt interesseert, want die zijn volledig de ban van Kamala en de versleten Joe, die vandaag een TV-toespraak houdt. Dat geeft ook niet, want Bibi gebruikt het machtscentrum van de wereld en de onvermijdelijke staande ovaties in DC als decor voor een show met als publiek het Israëlische volk. 

Het dreigt uit te lopen op een communicatieve blunder. De Israëliërs zijn woedend  dat hij, midden in hun ernstigste crisis ooit, en met een steeds dreigender tweede front in het noorden, mooi weer gaat spelen in Washington. Terwijl hij maar blijft roepen dat het met die gijzelaars echt goed komt en dat hij de oorlog gaat winnen. Na negen maanden. Voor de Israëlische kijker en luisteraar roept de toespraak geen bewondering op, maar verbijstering. 

In het politieke theater dat hij als decor kiest, het Capitool en omstreken, loopt het totaal anders dan waarop hij had gerekend. Kamala Harris, als vicepresident de voorzitter van de Senaat, slaat de toespraak demonstratief over met als excuus een agendaprobleem. Zij ontvangt hem wel, maar met als boodschap dat de oorlog onmiddellijk moet stoppen, en zelfbeschikking voor de Palestijnen haar evenveel waard is als het lot van de Israëliërs. 

Hij krijgt Biden ook te spreken, maar die steekt niet onder stoelen of banken dat hij woedend is op Netanyahu. Het plan voor een bestand, waarover nu al maanden wordt onderhandeld, kwam goeddeels uit de koker van Israël, maar nu houdt Bibi de boot af. Hoewel terugkeer van de gijzelaars, een wapenstilstand in fases en de terugtrekking door Israël uit Gaza de kernpunten van dat plan zijn, hervat Bibi de aanvallen en maakt duidelijk zijn leger niet uit Gaza te willen terughalen. Biden, die zichzelf graag een zionist noemt – ‘dat kan als niet-Jood prima’, stelt hij – is het eens met de Democratische fractievoorzitter in de Senaat, Chuck Schumer, die Netanyahu al maanden geleden opriep om af te treden  en verkiezingen uit te schrijven. Geen omhelzing meer voor Bibi van Biden, dus. 

Misschien ontmoet hij zijn soul-mate Trump nog, maar diens bromance met Bibi is bekoeld sinds die als een van de eerste buitenlandse leiders Biden feliciteerde met zijn overwinning in 2020. U weet wel – van die gestolen verkiezingen. Bibi zal het ongetwijfeld allemaal spinnen als een groot succes, maar ooit moet hem toch duidelijk worden dat hij simpelweg niet langer gewenst is. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het kabinet wil Wopke Hoekstra voordragen voor nog eens vijf jaar als Eurocommissaris. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe Hoekstra zich heeft gepositioneerd in deze rol en welke portefeuille hij zou kunnen krijgen. Samen met Bernard Hammelburg gaat hij ook in op het bezoek van minister Koeleba (Buitenlandse Zaken) aan China.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het bericht waar veel mensen vanuit gingen is er dan toch. Joe Biden trekt zich terug uit de verkiezingsrace. In deze extra nieuwsuitzending praat Liesbeth Staats je bij met Amerika-correspondent Jan Postma, buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Amerikanist Koen Petersen.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als de F-16-gevechtsvliegtuigen eenmaal boven Oekraïne vliegen, zullen ze niet meteen verschil brengen op het slagveld. De F-16’s kunnen namelijk nog niet in combinatie met grondtroepen worden ingezet, zegt minister van Defensie Ruben Brekelmans in BNR De Wereld. ‘Dat vraagt meerdere jaren training van al die krijgsmachtonderdelen samen. We weten allemaal dat het nu met Oekraïne niet mogelijk is om te doen.’

Luister ook |Jaap de Hoop Scheffer: 'Mijn zorg is dat we weer niet kunnen leveren aan Oekraïne'

Brekelmans zegt dat het een 'uitzonderlijke prestatie' is dat de gevechtsvliegtuigen al zo snel voor Oekraïne de lucht in gaan. 'Het voelt heel lang, omdat we er een jaar mee bezig zijn. Maar normaal duurt het opleiden van onze vliegers voor F-16's vele jaren. Dat hebben we nu voor Oekraïense vliegers in iets meer dan een jaar gedaan.'

Bernard Hammelburg praat samen met Europa-verslaggever Geert Jan Hahn een halfuur met minister Brekelmans.

Luister ook |Extra: De Trump-ublikeinse conventie

Messiaanse factor op Republikeinse conventie

Na de schok rond de mislukte moordaanslag op Donald Trump vieren de Republikeinen deze week feest op de Republikeinse conventie in Milwaukee, Wisconsin. Amerikanist Koen Petersen denkt dat dit het moment kan zijn voor verzoening in de Amerikaanse politiek. Wel is hij verrast door de keuze voor Trump om JD Vance te kiezen als running mate. Amerika-correspondent Jan Postma vertelt over de speech die Vance op de conventie gaf.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg en Europaverslaggever Geert Jan Hahn bespreken in De Ochtendspits met Bas van Werven de herverkiezing van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Ook hebben ze het over het plan van de Duitse regering om de steun voor Oekraïne te halveren, en de tanende positie van Joe Biden.

Minister van Defensie Ruben Brekelmans is vanmiddag voor het eerst te gast in BNR De Wereld. Dat hoor je vanmiddag om 15:00 op BNR en daarna in de BNR-app of je favoriete podcastapp.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iedereen mag van mening zijn dat in het brein van Viktor Orbán een chipje los zit. Hoe bedenk je anders om, zonder overleg met je EU-partners, op een zogenoemde ‘vredesmissie’ naar Zelensky, Poetin, Xi Jinping en Donald Trump te gaan? Terwijl je net voor een half jaar EU-voorzitter bent geworden. Allemaal waar, maar de reactie van de Europese Commissie en een aantal lidstaten is van het niveau kleuterschool.

Wij gaan lekker niet naar Boedapest voor het gebruikelijke informele bezoek aan een nieuwe voorzitter, zegt de Europese Commissie. En ook niet naar andere bijeenkomsten in Hongarije. We sturen wel een paar ambtenaren. Lekker puh. Nederland toont gepaste terughoudendheid, maar veel EU-staten gaan er met gestrekt been in .

Toegegeven: Orbán maakt het ons niet makkelijk. Volgens het Duitse Bild heeft hij nu voorgesteld dat de lidstaten de banden met Rusland herstellen. Dat is een slag in de lucht. Formeel zijn die banden er nog, want we hebben gewoon diplomatieke betrekkingen en ambassades. Maar zakelijke, culturele en wetenschappelijke relaties zijn er niet meer. Alleen maakt Orbán een denkfout, want als er één land is dat die betrekkingen niet meer wil is het Rusland.

De spanningen tussen Hongarije en Brussel duren al meer dan tien jaar. Als puntje bij paaltje komt, bijvoorbeeld bij het vaststellen van steun aan Oekraïne, of de lobby voor een nieuwe Secretaris-Generaal van de NAVO, lukt het doorgaans wel om Orbán te vermurwen. Meestal met geld, zoals het ontdooien van bevroren tegoeden of andere trucs van de kassier van de EU. Wij gewone stervelingen noemen dat chantage en corruptie.

Maar de kern van de zaak is simpel. Hongarije is een van de 27 EU-lidstaten, en heeft dus recht op zijn plaats in de voorzitterscarrousel. Omdat er een in hun ogen foute meester voor de klas staat, besluiten de kleuters om thuis te blijven.

De vorige voorzitter was België. Premier De Croo spoedde zich, met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen in zijn kielzog, meteen naar Kyiv om een toespraak voor het parlement te houden. De vraag is of hij dat heeft gecoördineerd met alle lidstaten, maar dat deed er toen niets toe.

Bedevaart-reisjes van premiers, presidenten en ministers naar Oekraïne, bij voorkeur spontaan en onaangekondigd, zijn routine geworden. Om dat te combineren met een bezoek aan Poetin, Xi en Trump is kennelijk verachtelijk. De Unie moet daar nog eens goed over nadenken. Ooit moeten we met Poetin aan de onderhandelingstafel, Xi heeft met het verhaal niet erg veel te maken, en Donald Trump wordt waarschijnlijk de volgende Amerikaanse president.

Nogmaals: Orbán is niet helemaal goed bij het hoofd. Maar tenzij de andere EU-landen een middel vinden om Hongarije uit de EU te zetten, doen ze er goed aan een beetje te dimmen. Stelletje kleuters.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg is samen met Europaverslaggever Geert Jan Hahn te gast bij Bas van Werven in De Ochtendspits. Ze bespreken Senator JD Vance, de running mate van Donald Trump, die bekendstaat als zeer conservatief. Ook gaan ze in op de nieuwe vredestop die Zelensky in november wil organiseren.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Jaap de Hoop Scheffer mocht zich van 2004 tot en met 2009 secretaris-generaal van de NAVO noemen. In die periode werd er al van alles aan Oekraïne beloofd. Dat dat niet gelukt is frustreert De Hoop Scheffer nog steeds. 'We wisten 15 jaar geleden dat we niet konden leveren. En mijn zorg is dat we nu in Washington weer niet kunnen leveren.'

Luister ook |'Het is de vraag of Hezbollah solidair wil zijn met Hamas'

Dat zegt De Hoop Scheffer in gesprek met Bernard Hammelburg in een volle zaal in Nieuwspoort in Den Haag. De Hoop Scheffer geeft ons een kijkje achter de schermen van de NAVO en legt uit wat Mark Rutte op zijn bordje krijgt en hoe je als secretaris-generaal van de NAVO te werk gaat.

Lees ook |President Biden wil Oekraïne op de valreep zoveel mogelijk steun geven

'Oekraïne heeft meer vrijheid nodig bij inzet Westerse wapens'

Na de raketaanval op het kinderziekenhuis in Kiev gaan er meer stemmen op om Oekraïne meer te laten doen tegen de Russische aanvallen. Wat Dick Berlijn, voormalig commandant der strijdkrachten, betreft moet Oekraïne toestemming krijgen om meer doelen op Russisch grondgebied aan te vallen, vanwaar vliegtuigen of raketten gelanceerd worden die richting Oekraïne gaan.

Bij dat kinderziekenhuis in Oekraïne staat Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Hij beschrijft hoe is begonnen met het puinruimen en hoe Oekraïne reageert op deze aanval. Over de situatie in Oekraïne na twee jaar oorlog ziet Hahn ook verdeeldheid ontstaan onder de Oekraïense bevolking.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard spreekt met Iwan Verrips in De Ochtendspits over het laatste geopolitieke nieuws. Tijdens de NAVO-top in Washington wordt gesproken over de rol van China in de oorlog en over de lange-termijn steun aan Oekraïne. Een andere zorg tijdens de top is de wankele positie van Biden. Daarnaast gaat het in Washington over de mogelijkheid om doelen in Rusland te raken, en gaan de Verenigde Staten vanaf 2026 langeafstandswapens stationeren in Duitsland.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Over de topconferentie van de 75-jarige NAVO, in Washington, hangt misschien wel een klein beetje feestvreugde, maar vooral de schaduw van het drama rondom de gastheer, Joe Biden. Als die zich niet terugtrekt uit de presidentsrace, is de kans dat Donald Trump de verkiezingen wint aanzienlijk, en staat de toekomst van de NAVO op losse schroeven,

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard spreekt met Bas van Werven in de Ochtendspits over de VN-Veiligheidsraad, die komt vandaag bij elkaar na de Russische aanvallen op Oekraïne gisteren. Ook op de NAVO-top, die vandaag begint, is Oekraïne een belangrijk onderwerp. Daarnaast wordt de toenemende Noord-Koreaanse dreiging besproken, nadat het land de banden met Rusland heeft aangehaald.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het tweede front in de oorlog in het Midden-Oosten lijkt er nu echt te zijn nu de schermutselingen tussen Israël en Hezbollah verder uitbreiden. Volgens brigadegeneraal Han Bouwmeester dreigt een grondoffensief van Israël in het zuiden van Libanon, ook als er een deal met Hamas in Gaza komt.

Bouwmeester betwijfelt namelijk of Hezbollah en Hamas echt solidair aan elkaar zijn. 'De Houthi's hebben gezegd te stoppen met hun actie in de Rode Zee als er een staakt-het-vuren komt, maar van Hezbollah hebben we dat nog niet gehoord', aldus Bouwmeester.

Luister ook | 'Bliksem kan Ursula von der Leyen in haar gezicht treffen'

Shakespeareaans toneelstuk in Iran

De Iraanse presidentsverkiezingen gaan vrijdag de tweede ronde in. Het gaat tussen de hardliner Saeed Jalili en de gematigde Masoud Pezeshkian. Al denkt hoogleraar rechtswetenschappen, en zelf ooit vluchteling uit Iran, Afshin Ellian dat het allemaal schijn is en dat we naar een toneelstukje zitten te kijken.

Lees ook | Iran kiest nieuwe president, de vraag is of daarmee veel gaat veranderen

Bijna helft Nederlanders vreest oorlog met Rusland

De steun voor Oekraïne blijft in Europa onverminderd hoog. En dat is belangrijk met de NAVO-top in Washington die in aantocht is komende week. Opvallend is dat bijna de helft van de Nederlanders denkt dat de NAVO en Rusland met elkaar in oorlog komen, beschrijft Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

Luister ook | Amerika Podcast

Trekt Biden zich terug of niet? | Postma in Amerika

We weten dat er veel druk is op Biden om zich terug te trekken. En ook in het Congres zie je zo'n 25 Democraten zich uitspreken voor een andere kandidaat dan Biden. Maar gaat het ook echt zover komen? Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De druk op president Biden neemt alleen maar verder toe.Twee Democraten in het Amerikaanse Congres hebben inmiddels Biden opgeroepen om de handdoek in de ring te gooien. En ook Reed Hastings, mede-oprichter van Netflix, én de afgelopen jaren een van de grootste donoren van de Democratische Partij, ziet het niet meer zitten. Toch is er ook een groep Democratische gouverneurs die zeggen dat ze ondanks hun zorgen nog wél achter Biden staan. Je hoort buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In alle opwinding over Joe Bidens dramatische afgang in het debat met Donald Trump zouden we bijna vergeten dat een van de populairste presidenten ooit, Ronald Reagan, op vergelijkbare manier blunderde toen hij in de strijd voor herverkiezing, in 1984, debatteerde met oud-vicepresident Walter Mondale. Vol versprekingen, onbegrijpelijke zinnen en een campagneteam dat in paniek raakte. Biden avant la lettre.

Zou hij dementeren?, vroegen de kijkers zich af. Volgens zijn zoon Ron was de Alzheimer waaraan hij later bleek te lijden, toen al begonnen. Reagan was, als oud-radio- en tv-presentator, acteur en gouverneur, misschien wel de beste communicator die het land ooit had gezien. Hij kon goed teksten leren, had een geweldig gevoel voor humor en een feilloze presentatiestijl. Het zinnetje dat hem, in dat desastreuze debat, redde was naar aanleiding van zijn leeftijd – hij was toen 73. ‘Ik maak leeftijd geen onderdeel van deze campagne. Ik ga, voor politieke doeleinden, ook de jeugd en onervarenheid van mijn tegenstander niet misbruiken’. Zelfs Mondale, toen 56, barstte in lachen uit.

Reagan deed middagdutjes, zijn vrouw Nancy waakte over elk moment van zijn leven: niet te vroeg op, bijtijds naar bed, memo’s van zijn staf die niet langer mochten zijn dan twee A4-tjes met dubbele regelafstand. En in zijn agenda zaten gekleurde papiertjes, in overleg met een waarzegger, die aangaven op welke dagen hij goed zou scoren, maar ook wanneer hij ontmoetingen en beslissingen moest vermijden. En naar verluidt begroette hij de Princess of Wales in 1985 aldus: ‘Princes David, welkom in Camp Diana’.

De herinneringen komen terug, nu ook over Biden zulke verhalen verschijnen. Axios schreef dat hij zoveel mogelijk alleen tussen 10 en 16 uur werkt, dat hij geen grotere groepen medewerkers aankan dan twaalf en dat Jill Biden over Joe waakt zoals Nancy dat deed over Reagan. Omdat hij zo stram loopt, heeft hij speciale schoenen. De beroemde 100 meter van de deur naar Marine One, de helikopter in de tuin doet hij niet meer alleen, maar omringd door medewerkers, zodat de camera’s de schuifelende president niet goed kunnen zien.

Terug naar dat debat tussen Reagan en Mondale. De commentaren waren vernietigend, de Wall Street Journal noemde Reagan te oud en fragiel voor het presidentschap, voor de Washington Post was Mondale de duidelijke winnaar. In november van dat jaar verpletterde Reagan zijn uitdager door in 49 van de 50 staten te winnen. Alleen in zijn thuisstaat Minnesota won Mondale. Dus wie weet, Joe. Luister goed naar Jill en zet ‘m op.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De exportvergunning voor onze F16's naar Oekraïne is rond, machtswisselingen in Europa - en mogelijk ook in de VS - zorgen voor zenuwen bij Zelensky en de zijnen, en er is ook deze week weer van alles aan de hand in Israël. Je hoort het van buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Europese top in Brussel vormt het laatste internationale kunststukje van Mark Rutte als premier van Nederland. Op die top lijkt het erop dat de poppetjes verdeeld zijn in de nieuwe Europese Commissie. Toch ziet VVD-Europarlementariër Bart Groothuis nog veel weerstand tegen Ursula von der Leyen. 'Ik durf er nog geen fles wijn op te zetten.' Geert Jan Hahn is in Brussel en gaat met Groothuis in gesprek.

Luister ook | Minister Ollongren: ‘NAVO-norm van twee procent is niet genoeg’

Op de top gaat het ook over de stand van de economie van de EU, naar aanleiding van het Draghi-rapport. Die waarschuwt voor een passieve houding tegenover China. Wat Groothuis betreft worden er meteen handelstarieven ingesteld tegen een hele Chinese sector als een bedrijf daar Europees intellectueel eigendom steelt. Ook roept hij de Commissie op om de Iraanse Revolutionaire Garde op de Europese terreurlijst te plaatsen.

Luister ook | Tactisch stemmen brengt zetels ministers in gevaar

Bloedbad dreigt voor premier Sunak

De Britten mogen op 4 juli een nieuw Lagerhuis kiezen. Naar alle waarschijnlijkheid lopen die voor premier Sunak van de Conservatieven uit op een nederlaag die zijn weerga niet kent. De campagne van Sunak wordt gekenmerkt door blunder na blunder, met het gokschandaal vanuit zijn eigen campagneteam als grootste blunder. Daarover is te gast Groot-Brittannië-correspondent Lia van Bekhoven.

Luister ook | Amerika Podcast

Trump dreigt nu zelf met rechtszaak | Postma in Amerika

Donald Trump heeft al genoeg rechtszaken tegen hemzelf lopen, maar dat weerhoudt hem er niet van om er zelf ook één te willen starten in Pennsylvania. De reden: een campagnespotje. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dat miljoenen Palestijnen, driekwart eeuw na de vlucht of verdrijving van hun voorouders uit de nieuwe staat Israël, in de omringende landen nog steeds in vluchtelingenkampen zitten, is een aberratie. In Jordanië, Syrië, Libanon, de Westbank en Gaza leven ze met nauwelijks burgerrechten, en als enige houvast de illusie dat ze ooit zullen terugkeren. Ze worden in leven gehouden door een in 1949 opgerichte VN-organisatie, UNRWA, de United Nations Relief and Works Agency, gevestigd in Amman en Gaza. Ook dat is een aberratie.

UNRWA is een politieke splijtzwam, en dat is best begrijpelijk. De critici zeggen: het kan toch niet waar wezen dat Palestijnen, waaronder Hamas, op de zak leven van de internationale belastingbetaler? De verdedigers zeggen: de Palestijnen kunnen het ook niet helpen, en zonder UNRWA zouden ze geen inkomsten, medische verzorging en onderwijs hebben. Dat UNRWA controversieel is zal niemand ontkennen. En van tijd tot tijd slaat er een politieke stop door. 

In het voorjaar was dat een Israëlische onthulling dat een groep van naar schatting twaalf UNRWA-personeelsleden actief hadden meegedaan aan de bloedige inval door Hamas in Israël op 7 oktober. Een aantal landen, waaronder Nederland, schortte de contributie aan UNRWA op. Toen een onderzoek door de VN tot de conclusie kwam dat Israël onvoldoende bewijsmateriaal had overlegd – zonder de beschuldiging te weerspreken – hervatten de meeste landen hun betalingen. Nederland bleef twijfelen, ondanks een geheim ambtelijk advies aan demissionair minister Bruins Slot van Buitenlandse Zaken over de gevolgen van een betalingsboycot.

Rode kaart

Nu zijn honderd Israëliërs bij de rechtbank in New York een procedure tegen UNRWA begonnen met als beschuldiging dat Hamas een miljard dollar van de hulp achterover heeft gedrukt voor de financiering van tunnels en wapens voor aanvallen op Israël, waaronder die van 7 oktober. De onderbouwing is, als het allemaal klopt, een vette rode kaart voor de VN. UNRWA doet betalingen aan de Palestijnse Autoriteit in Ramallah. Die vervoert tonnen in cash dollars per vrachtauto, via Israël, naar de 13.000 UNRWA-werknemers in Gaza. 

Die kunnen niets met dollars, en dus wisselen ze die via een geldhandelaar in Gaza om in Israëlische sjekels, het officiële betaalmiddel. Daarbij neemt de geldhandelaar een hoge commissie, die terugstroomt naar Hamas. Waarom in cash dollars per vrachtauto? Niemand weet het. Waarom geen rechtstreekse overmaking vanuit Ramallah in sjekels? Niemand weet het. Waarom Hamas, behalve tunnels, niet ook schuilkelders maakt? Ook dat weet niemand.

Eerste reactie

De eerste reactie van UNRWA was dom. ‘Wij kunnen niet worden aangeklaagd, want als VN-ambtenaren zijn we onschendbaar’, zei een woordvoerder. Dat valt nog te bezien, want het UNRWA-kantoor in New York ligt buiten het VN-domein. Maar daar gaat het natuurlijk niet om. Waar het wel om gaat, is of de klacht klopt. Die eerste, schichtige reactie van UNRWA, lijkt een bevestiging. Tijd voor een écht onderzoek. En niet door de VN, want dat is de slager die zijn eigen vlees keurt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nieuw op BNR: Café de Paris

Waar gaat het heen met la douce France? Wat betekenen de parlementsverkiezingen daar voor ons in Nederland, en voor de rest van Europa?

In Café de Paris hoor je het laatste Franse verkiezingsnieuws. Vanaf 23 juni krijg je 2 weken lang, iedere ochtend bij je croissant en je café au lait een update over de stand van zaken. Met correspondent Eva Rammeloo en presentator Stefan de Vries. Abonneer je nu en mis geen enkele aflevering. A bientôt!

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afzwaaiend demissionair minister van Defensie Kajsa Ollongren is blij dat Nederland voldoet aan de NAVO-norm in 2024, maar ze vindt het eigenlijk niet genoeg. Dat zegt ze in gesprek met Bernard Hammelburg in BNR De Wereld. Ook reageert Ollongren blij op de benoeming van Mark Rutte als nieuwe secretaris-generaal van de NAVO.

Luister ook |'Gaza-oorlog alleen opgelost bij tweestatenoplossing mét Palestijnse betrokkenheid'

Rutte nieuwe secretaris-generaal van de NAVO

Mark Rutte wordt definitief de nieuwe secretaris-generaal van de NAVO. De Roemeense president Klaus Iohannis heeft zich teruggetrokken, en daarmee zijn er geen tegenkandidaten meer over en steunen alle NAVO-lidstaten Rutte. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit hoe de benoeming van Rutte nu in zijn werk gaat en wat hem zo populair maakt binnen de NAVO.

Lees ook |Mark Rutte wordt secretaris-generaal van de NAVO, krijgt steun van alle landen

Rusland in oorlog met zichzelf

President Poetin heeft Rusland steeds meer in zichzelf laten keren. In de afgelopen twee jaar is dat in een stroomversnelling gekomen. Toch is er wel degelijk verzet tegen de oorlog in Oekraïne in het land. Daarover schreef Eva Cukier het boek Ruzland: land in oorlog met zichzelf en de wereld. Cukier was correspondent in Rusland voor NRC, maar werd vorig jaar uit veiligheidsoverwegingen teruggehaald.

Luister ook |Russisch-Noord-Koreaanse bromance; ‘geen verschil op Oekraïens slagveld’

Trump hekelt/houdt van Milwaukee | Postma in Amerika

De Republikeinen houden hun conventie in Milwaukee. Maar vrijdag werd bekend dat Trump dat eigenlijk maar een rotstad vindt. Trump zelf spreekt dat tegen en zegt dat hij heel veel houdt van de stad! Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Luister ook |#237 Bidens balanceeract en cheap fakes

Kom naar BNR De Wereld LIVE!

Op maandag 8 juli komt BNR De Wereld LIVE vanuit het Haagse perscentrum Nieuwspoort, met als speciale gast Jaap de Hoop Scheffer. Hij gaat ons een kijkje achter de schermen van de NAVO geven. Kaartjes zijn verkrijgbaar via Nieuwspoort.nl.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan en Bernard bespreken met Bas van Werven de situatie in het Midden-Oosten. Daar escaleert de strijd nu de spanningen tussen Israël en Hezbollah alleen maar verder oplopen. Ondertussen is Vladimir Poetin op bezoek bij zijn Noord-Koreaanse collega Kim Jong-un. En tot slot wordt de positie van Mark Rutte als nieuwe NAVO-topman natuurlijk ook besproken. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Vladimir Poetins reis naar Noord-Korea, deze week, roept in de westerse wereld grote ongerustheid en verontwaardiging op. Hoe durft Poetin van Kim Jong-un munitie te kopen voor de oorlog in Oekraïne? En hoe haalt Poetin het in zijn hoofd Kim te belonen met technologie voor ballistische raketten, hulp bij het lanceren van satellieten en kennis voor de verdere ontwikkeling van kernwapens? Dat is immers allemaal verboden in een hele stapel resoluties van de VN-Veiligheidsraad?

Antwoord: omdat Poetin dat allemaal aan zijn zolen lapt. Sinds de handelsrelatie met het Westen zowat is stilgevallen – in elk geval officieel – haalt hij de betrekkingen met andere landen aan. Iran en Noord-Korea zijn gepromoveerd tot Russische bondgenoten, om nog maar niet te spreken van China, want dat is voor de Russen nu een dierbare vriend. NAVO-chef Jens Stoltenberg dreigde China, tijdens een bezoek aan Washington, met harde maatregelen. Wat dan wel?

Nou, als China mooi weer speelt met Rusland, zal dat ten koste gaan van de Chinese relatie met het Westen. De zoveelste slag in de lucht over China, want de handelsrelaties tussen de VS, Europa en China zijn vooralsnog ijzersterk. Dus China zal – terecht – denken: wie is die meneer Stoltenberg dan wel?

Er zit in al deze ontwikkelingen een enorme dosis woede en frustratie, en Stoltenberg heeft net zoveel recht op zijn slag in de luchtals allerhande gefrustreerde westerse landen die China bij voortduring met hel en verdoemenis dreigen omdat het Rusland moreel en militair helpt bij de oorlog in Oekraïne. Rusland heeft bondgenotendie helpen met de oorlog tegen Oekraïne. Schande, vinden wij dat.

Daar zit een behoorlijke dosis hypocrisie in. Iran helpt Rusland met drones, Noord-Korea met munitie en China met onderdelen voor de wapenproductie. Het Westen helpt Oekraïne met munitie, drones, geavanceerde wapens, afweergeschut, raketten die Russische grondgebied bereiken, F-16 gevechtsvliegtuigen, inlichtingen, logistiek, begrotingssteun, de toezegging om lid te worden van de EU en de NAVO, en hoogmogenden uit alle windstreken die voortdurend in Kiev neerstrijken om Zelensky een politieke knuffel te geven. Dat vindt Rusland allemaal een schande.

Het roept de vraag op waar het principiële verschil zit tussen Rusland dat door zijn bondgenoten wordt geholpen bij de oorlog tegen Oekraïne, en Oekraïne dat door zijn bondgenoten wordt geholpen bij de oorlog tegen Rusland. Ja, Rusland is begonnen, maar Poetin vindt dat Oekraïne hem heeft uitgedaagd. En ja, er bestaat in morele zin zoiets als gelijk en ongelijk. Het morele gelijk ligt bij Oekraïne en het Westen. Maar dat vindt alleen het Westen – niet Azië, niet Afrika. Als we een supermacht als China bedreigen met strafmaatregelen, zoals Stoltenberg doet, dan moeten we de daad bij het woord voegen. Geen idee of Stoltenberg een iPhonegebruikt, maar als hij dat doet, moet hij die even openmaken om te kijken waar zijn toestel is geassembleerd.

Juist – in China.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nadat de Amerikaanse resolutie in de Veiligheidsraad over een voorstel voor een staakt-het-vuren is aangenomen, traineert Israël de boel en stelt Hamas extra voorwaarden. Die voorwaarden zijn volgens de Amerikaanse minister Blinken van Buitenlandse Zaken deels onwerkbaar.

Buitenlandcommentator Jan van Benthem van het Nederlands dagblad wijst op het belang van de tweestatenoplossing, waar alle bondgenoten van Israël de nadruk op leggen. Daarbij hoort ook Palestijns bestuur.

Luister ook |'Oekraïne vreest ruk naar rechts in Europa'

Macron maakt de vlucht naar voren

De Europese verkiezingen zijn een fiasco geworden voor de Franse president Macron. En dus neemt hij de vlucht naar voren en komen er nieuwe parlementsverkiezingen. Een slimme zet of juist heel erg roekeloos? Daarover Niek Pas, historicus en Frankrijkspecialist aan de Universiteit van Amsterdam.

Luister ook |BNR De Wereld meets Café Europa: De Europese verkiezingen

G7-leiders hebben zo hun eigen sores

De G7-leiders komen vandaag bijeen in Puglia, Italië. Op de agenda: steun aan Oekraïne, de Chinese relaties met Rusland en onrust in het Midden-Oosten. Overvol programma dus al, en dan hebben de leiders OOK nog allerlei binnenlandse problemen aan hun hoofd. We werpen een blik op Europa met buitenlandredacteur Michal van der Toorn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de spectaculaire bevrijding van vier gijzelaars door Israëlische special forces is het beeld over de oorlog in Gaza en de kans op een bestand weer een beentje gekanteld. Voor de Israëliërs, van links tot rechts, was het een moment van euforie, voor Netanyahu een kortstondige politieke reddingsboei, voor Gaza een trieste dag met alweer honderden doden, en voor de bemiddelaars een extra complicatie.

Misschien wel de wonderlijkste positie is die van de Amerikanen. Geruchten dat die, met speciale adviseurs die al een tijdje in Israël zijn, hebben geholpen met de planning van wat een enorme stunt was, zijn inmiddels van weerskanten bevestigd. Bij die planning behoorde bijvoorbeeld het bouwen van levensgrote maquettes om mee te oefenen. Tegelijkertijd zet de regering-Biden Israël, en vooral Hamas, onder druk om de wapens neer te leggen. ‘Wie gelooft dat de reddingsactie de regering ontslaat van de plicht om een deal te sluiten, leeft in een fantasiewereld’, schreef de invloedrijke columnist Nahum Barnea in Yediot Aharonot’, de grootste Israëlische krant.

De urgentie werd onderstreept door drie gebeurtenissen. De eerste was de haast waarmee Netanyahu zich naar de bevrijde gijzelaars spoedde om de eer van zijn succes op te eisen, tot woede van familieleden van de 120 overige gijzelaars, dood of levend, die zelden iets van de premier horen. De tweede was het aftreden van oud-legerleider Benny Gantz uit het oorlogskabinet, omdat Netanyahu weigert met een exitstrategie te komen. 

Daarmee verdwijnt het enige gematigde lid en radicaliseert het team van Netanyahu nog meer — waarmee Gantz het tegenovergestelde bereikt van wat hij wil. En de derde was de door de VN-Veiligheidsraad aangenomen Amerikaanse resolutie voor het afdwingen van een wapenstilstand. Opmerkelijk omdat Amerika resoluties van andere Raadsleden die een wapenstilstand eisten met veto’s heeft tegengehouden. En nog opmerkelijker omdat Hamas ‘bereid is over de details te onderhandelen’, wat niet hetzelfde is als onvoorwaardelijke aanvaarding. 

De hoop is — opnieuw — gevestigd op de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Anthony Blinken. Die maakt zijn achtste rondreis door het Midden-Oosten. De nadruk zal liggen op het warm houden van de relatie met Qatar en Egypte. Volgens Ha’aretz zet Qatar Hamas onder druk door de leiders die daar wonen te dreigen met verbanning als ze de wapenstilstand niet uitvoeren. 

Egypte zet vooral in op het overtuigen van Israël dat een wapenstilstand de enige optie is om de overgebleven gijzelaars vrij te krijgen. Maar de belangrijkste rol speelt Amerika. Bidens boodschap aan Netanyahu is: wij hebben bewezen Israël openlijk en in het geheim te steunen, het is tijd om te laten zien dat je die steun waardeert en naar ons luistert. Amerika is het laatste bastion van steun. Israël kan zich niet veroorloven die te verliezen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Welkom bij deze speciale podcast over de uitslagen van de Europese Verkiezingen. Deze verkiezingen zijn een transnationaal event, niet alleen in Europa overstijgt het grenzen, maar ook in podcastland, want vanuit Perscentrum Nieuwspoort in Den Haag.

Met: Annette van Soest, presentator van de podcast Cafe Europa, Stefan de Vries, BNR Europaverslaggever en goede bekende van Cafe Europa, Bernard Hammelburg, BNR buitenlandcommentator en presentator van De Wereld en via de radiostudio in Amsterdam - BNR Europaverslaggever en host van de podcast Hahn in Europa, Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op basis van de exitpoll van Ipsos wordt GroenLinks-PvdA met 8 zetels de grootste Nederlandse partij in het Europees parlement. De PVV groeide het hardst, van 1 naar 7 zetels, maar lijkt de linkse combinatie voor zich te moeten dulden. 

Europarlementariër Mohammed Chahim: ‘Ik hoop nog op een extra zetel, maar acht is fantastisch’. De nummer 2 op de lijst van GroenLinks-PvdA roemt de eigen campagne, en is blij met de Europese koers die de uitslag laat zien. ‘Moge het duidelijk zijn: Europa mag niet van binnen worden afgebroken. We moeten sámen zorgen dat één en één meer dan twee is.’ Politiek verslaggever Leendert Beekman beaamt dat deze uitslag voor GroenLinks-PvdA een 'grote opsteker’ is. 

PVV-leider Geert Wilders noemt zijn partij ‘de grootste winnaar’, hij wil nog niet ingaan op de eventuele winst van GroenLinks-PvdA tot de uitslag definitief is. Volgens Wilders zou zijn partij alsnog als winnaar uit de bus kunnen komen. Leendert Beekman denkt er toch teleurstelling bij de PVV zal zijn.  'De ruk naar rechts is er naar mijn mening niet echt gekomen. De partijen die in november bij de nationale verkiezingen hoog scoorden, hebben het nu minder goed gedaan.'

Een andere partij die tevreden is met deze uitslag is het CDA. Ondanks dat de geplaagde christendemocraten een zetel lijken te verliezen, is de Europese lijsttrekker Tom Berendsen content. ‘Als ik zie waar we vandaan komen na de Tweede Kamerverkiezingen, zien we dit als vertrouwen dat we van de kiezer hebben gekregen.’

Partijen die zich recent afsplitsten van het CDA doen het daarentegen minder goed dan verwacht, BBB en NSC koersen beide op 1 zetel. De vraag is of het CDA ermee akkoord gaat dat deze partijen zich aansluiten bij de Europese fractie van christendemocraten de EVP. ‘Daar gaan we het nog over hebben, bijvoorbeeld ook met BBB, maar als zij dezelfde lijn vasthouden als tijdens de campagne, kunnen we niet samen in één fractie.’ 

Malik Azmani lijsttrekker van de VVD is tevreden 'maar je hoopt natuurlijk altijd op meer'. Ook bij de BBB reageert lijsttrekker Sander Smit verheugd over de zetel van zijn partij, 'De BBB is absoluut geen eurosceptische partij’. Tot slot is ook D66-leider Gerben-Jan Gerbrandy noemt de uitslag ‘een super resultaat’ en spreekt van een ‘duidelijk signaal van de kiezer naar de coalitie’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel Oekraïne geen EU-lid is en dus ook niet mag stemmen leven de Europese verkiezingen meer dan anders. Oekraïners kijken toch bezorgd naar een eventuele ruk naar rechts. 'Oekraïners vragen zich af of wij wel begrijpen hoe groot de dreiging van Rusland is', zegt Oekraïne-correspondent Chris Colijn. Hij is te gast samen met Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

Luister ook |Het BNR EU-debat

Modi blijft aan de macht in India, maar vraag niet hoe

De Indiase premier Modi heeft de verkiezingen in India voor de derde keer gewonnen, maar deze keer is hij zijn absolute meerderheid kwijt. Tot verbazing van velen, onder wie India-kenner en bijzonder hoogleraar politieke antropologie Ward Berenschot. Hij was tijdens de verkiezingen in India en vertelt waar deze tegenslag voor Modi vandaan komt.

Lees ook |'Verlies Modi is welkome verandering, einde aan persoonlijkheidscultus'

MAGA-Republikeinen door het lint na veroordeling Trump | Postma in Amerika

Een week na de veroordeling van Trump door de jury in de zwijggeldaffaire met pornoster Stormy Daniels is de 'storm' nog altijd niet gaan liggen. Republikeinen, onder wie Marjorie Taylor Greene, pleiten voor harde maatregelen tegen de overheid. Biden 'grijnst' ondertussen. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als je dreigt, moet je bereid zijn je dreigement uit te voeren. Anders sta je voor gek. Een rode lijn trekken en dan niets doen, over Syrische chemische wapens, of over Rafah, of over de verpulvering van Oekraïne – het maakt politici tot praatjesmakers. De uitdrukking ‘rode lijn’ moet weg uit het politieke vocabulaire. Bush. Obama, Biden, maar ook de Britten en wij zelf zijn besmet met het rode-lijn-virus.

Waar we ook gek op zijn is deadlines. Er moet en zal op 26 juni een nieuw kabinet zijn. Want anders kunnen die arme politici niet op reces, ach gossie, en dan moet het demissionaire kabinet misschien nog één keer een begroting maken. Wij Burgers van Buiten het Binnenhof – zeg maar BBB – worden echt niet boos als het een dagje of weekje langer duurt, hoor. Of als er weer eentje woedend wegloopt van de formatietafel, want die schuift later gewoon weer aan. 

Van die rode lijnen moeten we af. George W. Bush noemde in 2003 de ontwikkeling van kernwapens door Noord-Korea of Iran een rode lijn. Beide landen gingen ongehinderd door met het ontwikkelen van hun nucleaire programma’s, en Noord-Korea testte zelfs een atoombom. Na het vertrek van Bush volgden nog vijf tests. Obama dreigde in 2012 Syrië binnen te vallen als Assad in de burgeroorlog chemische wapens zou gebruiken, want dat was een rode lijn. Maar hij deed niets toen dat toch gebeurde. En nu noemt Joe Biden een inval in de Gazaanse stad Rafah een rode lijn. Die inval is aan de gang, maar het afdwingen van een wapenstilstand, waarnaar de Gazanen en de Israëlische bevolking snakken, blijft uit. 

Intussen zijn de schermutselingen tussen Israël en Hezbollah uitgegroeid tot een echte oorlog, en beschieten de Houthi’s vanuit Jemen het zuiden van Israël. Het is te hopen dat Biden ophoudt met geneuzel over een kennelijk ongedefinieerde rode lijn en vol inzet op zijn bestandsvoorstel. Want dat lijkt echt indruk te maken op de moegestreden vijanden. Hier zou een deadline weldegelijk welkom zijn. Het is de hoogste tijd voor twee volkeren voor rust, verwerking van rouw en wederopbouw – from the river tot he sea.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Italië levert een luchtafweersysteem voor Oekraïne. Zelensky is in de Filipijnen om steun te zoeken in Azië voor de vredesconferentie die in juni georganiseerd wordt in Zwitserland. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken deze ontwikkelingen met Bas van Werven en nemen daarna de onderhandelingen in Gaza door, want komt er nu eindelijk een staakt-het-vuren?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kunnen we Oekraïne en onszelf zo goed mogelijk beschermen tegen Rusland? Wat moeten we met migratie? En hoe moet onze relatie met China eruitzien? Thema's die we met verschillende politieke partijen bespreken in het BNR EU-debat onder leiding van Bernard Hammelburg, als opmaat naar de Europese Verkiezingen.

Aan het debat doen mee:

Thijs Reuten (GL/PvdA)

Gerben-Jan Gerbrandy (D66)

Dirk Gotink (NSC)

Lennart Salemink (VVD)

Onze expert dit debat is BNR-Europaverslaggever Geert Jan Hahn.

De BNR Verkiezingsdebatten

In aanloop naar de Europese verkiezingen op 6 juni organiseert BNR vier verkiezingsdebatten over specifieke thema's. De debatten worden uitgezonden op BNR en zijn daarna te beluisteren op www.bnr.nl en je favoriete podcastapp.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rutte laat nog weinig kwijt over zijn gooi naar de positie van secretaris-generaal van de NAVO. Slowakije, Hongarije en Roemenië liggen nog dwars en willen graag toezeggingen voordat het zover is. De huidige secretaris-generaal, Stoltenberg, liet zich positief uit over de mogelijkheid voor Oekraïne, om ook Russische doelen te raken. Er lijkt een draai te komen over de opvattingen omtrent het leveren van lange afstandswapens. Tot slot nog Gaza, Israël claimt de grens met Egypte bij Rafah volledig onder controle te hebben. Wanneer is Israël tevreden met de bereikte resultaten? Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken het met Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Toen Donald Trump in 2018 uit – wat hij noemde – ‘de slechtste deal uit de geschiedenis’ stapte, de nucleaire overeenkomst met Iran, was de reflex uit Teheran: dan gaan we versneld door met het verrijken van uranium. Naar nu blijkt hebben ze inmiddels een enorme voorraad, en zijn ze nog maar een stap verwijderd van de atoombom. Het Atoomagentschap van de VN, het IAEA, slaat alarm.

Iran heeft volgens het Atoomagentschap 142 kilo uranium verrijkt tot 60 procent, ruim 45 kilo meer dan drie maanden geleden. Verrijking van 60 procent naar 90 procent, wat technisch niet erg ingewikkeld is, is nodig voor de productie van een atoombom. In totaal heeft Iran 6.200 kilo uranium in voorraad, 656 kilo meer dan drie maanden geleden. Het is niet denkbeeldig dat er in het geheim meer is en meer wordt verrijkt. Iran blijft volhouden dat het allemaal gaat om vreedzame doeleinden: het opwekken van energie. En omdat het land ondertekenaar is van het non-proliferatieverdrag, is dat op zichzelf toegestaan. Voorwaarde is dat het Atoomagentschap onaangekondigd of met voorkennis inspecties mag doen en camera’s mag ophangen. Dat wordt door Iran systematisch gesaboteerd. 

Het is zonneklaar dat Iran liegt. Voor een kerncentrale die het elektriciteitsnet voedt is verrijkt uranium van drie tot vijf procent meer dan voldoende. Voor de fabricage van medische isotopen is eveneens laag verrijkt uranium genoeg. Een plausibele verklaring waarom zoveel uranium zozeer verrijkt moet worden heeft Iran nog nooit gegeven – alleen een voorstel om erover te praten als Amerika en andere westerse landen de sancties tegen het land beëindigen. Amerika, Israël en Saoedi-Arabië zijn de landen die zich het meest zorgen maken, en met recht. 

De Saoedi’s willen graag Amerikaanse hulp bij het opzetten van een eigen nucleair programma, Israël heeft al kernwapens, en dus dreigt in de regio een nieuwe en gevaarlijke wapenrace. Frankrijk en het VK willen Iran aanpakken op de volgende IAEA-vergadering, Biden probeert te sussen, in elk geval tot na de presidentsverkiezingen. Nu even niet nóg een oorlog. 

Dat de moellahs nu extra vaart zetten achter het nucleaire programma heeft wellicht te maken met de zeperd van vorige maand, toen een massale drone- en raketaanval op Israël totaal mislukte. Dan is dreigen met een atoomwapen – en dat is dit – een geconditioneerde reflex, zoals we gewend zijn van Poetin bij tegenslag. Reken maar dat in Israël en op de Amerikaanse bases in Qatar en Bahrein de aanvalsplannen klaarliggen. Dat weten de moellahs ook, dus nu maar hopen dat hun verstand het wint van hun verbeten woede.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Biden heeft gereageerd op de dood van tientallen Palestijnen in een vluchtelingenkamp bij Rafah. Netanyahu bestempelde de gebeurtenis als een 'tragische fout'. Europese landen proberen te reageren maar worden geremd door haar logheid, er moet volgens hun gepraat worden over het het associatieverdrag dat de EU met Israël heeft. Daarnaast bezoekt Rutte Tsjechië en Kazachstan om te pleiten voor de zaak Oekraïne. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken het met Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne komt week na week verder in het nauw in de oorlog tegen Rusland. Minister Bruins Slot van Buitenlandse Zaken wil nu dat Oekraïne Westerse wapens ook in mag zetten om doelen in Rusland onder vuur te nemen. Een goede stap volgens Pieter Cobelens, voormalig baas van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Wat hem betreft moet er ook een no fly-zone bijkomen.

Luister ook |Kati Piri (GL/PvdA) over opt-out op migratie: 'Kans daarop is 0,0'

Over de situatie in Gaza denkt Cobelens dat het eindspel is begonnen. "Als Israël nog verder gaat dan worden ze een bezettingsmacht. Terwijl ze juist aangeven dat ze dat niet willen in Gaza." Toch is een totale aanval op de stad Rafah nog niet van de baan.

Gemarteld door president Raisi

De dood van de Iraanse president Ebrahim Raisi gaat niets veranderen in Iran, dat vreest schrijver en cultureel psycholoog Keyvan Shahbazi. Op 17-jarige leeftijd ondervond hij de gruwelen van Raisi aan den lijve. Hij werd door de voormalig president gemarteld. Zijn ervaringen beschrijft hij in het autobiografische boek 'De Amerikaan van Karadj'.

Lees ook |Dood Iraanse president Raisi zal weinig veranderen: ‘Opvolger zal naar de pijpen van de ayatollah dansen’

Ook Turks-Cyprus mag stemmen voor het Europees Parlement

Cyprus behoort niet tot de NAVO maar wel tot de Europese Unie. Dat geldt ook voor het Turkse noorden van de gespleten eilandstaat. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn is op Cyprus en beschrijft hoe de verkiezingen leven en wat losstaande incidenten op het eiland.

Luister ook |Amerika Podcast

'Denktank-Haley' gaat voor Trump | Postma in Amerika

Nikki Haley legde het in de voorverkiezingen af tegen Donald Trump, maar nu gaat ze toch op hem stemmen. Dat zei ze op een evenement van een denktank waar ze zich bij heeft aangesloten. Ze is ineens een stuk minder fel dan ze in haar verkiezingscampagne was, beschrijft Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rutte heeft nog geen goedkeuring van Slowakije voor zijn beoogde positie als secretaris-generaal van de NAVO. De bal ligt bij Rutte zelf, dat zegt het Slowaakse ministerie van Buitenlandse Zaken tegen BNR. Geert Jan besprak het nieuws vanochtend met Bas van Werven in de ochtenduitzending.

Lees het nieuws over de positie van Slowakije tegenover de kandidatuur van Rutte op BNR.nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Internationale Strafhof heeft gisteren om arrestatiebevelen gevraagd tegen drie Hamas-kopstukken en de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu. De bevelen zijn nog niet officieel, maar ze hangen wel boven het hoofd van de kopstukken. Internationaal maakt het arrestatiebevel veel los, er is kritiek op de presentatie en de gelijkstelling van de daden van Hamas en Israël. Iwan Verrips en Michiel Jurrjens praten erover met Bernard Hammelburg in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nu tegen Bibi Netanyahu een internationaal opsporingsbevel van het Internationale Strafhof in de maak is, en zo ongeveer elke Israëlische bondgenoot en een aantal prominente politici en groepen in eigen land niet kunnen wachten totdat hij het veld ruimt, is de vraag hoe lang hij nog als premier overeind blijft. En waarop is zijn onwrikbare koppigheid gebaseerd? Duidelijk is dat hij niet wil onderhandelen maar winnen, terwijl – behalve hij zelf en twee extreemrechtse coalitiegenoten – niemand in een zege gelooft. En dat voor hem een eindoplossing met een onafhankelijk Palestina onbespreekbaar blijft. Hij vecht tegen windmolens.

Heeft hij in alles ongelijk? Nee, want dat er in Rafah nog een hoop Hamasstrijders zitten is ongetwijfeld waar, evenals het bestaan van een nog altijd enorm tunnelcomplex onder de stad, dat voor een deel onder de zuidgrens doorloopt naar Egypte. Langs die route komt aanvoer voor Hamas binnen en vluchten ook een hoop mensen naar Egypte. Waarbij de meest navrante vraag is waarom toegang tot de tunnels voor gewone burgers verboden is. De meeste Gazanen die momenteel de stad ontvluchten, zouden gemakkelijk in die tunnels kunnen schuilen. Dat is bijna net zo bizar als het feit dat Hamas wel tunnels heeft gebouwd, maar geen schuilkelders. Het is niet voor niets dat er ook tegen de leiders van Hamas een internationaal arrestatiebevel komt, dat over meer gaat dan de pogrom van 7 oktober.

Los van de vragen over schendingen van het oorlogsrecht, is er de enorme druk op Netanyahu in eigen land. Er zijn voortdurend grote demonstraties van Israëliërs die terecht eisen dat alle aandacht uitgaat naar de gijzelaars. Hij heeft zijn eigen onderhandelaarsteam, Mossad-chef David Barnea, Shin-Bet-directeur Ronen Bar en IDF-generaal Nizan Alon, na maanden van overleg met Amerika, Qatar, Jordanië en Egypte, een trap na gegeven met de opmerking ‘jullie snappen niets van onderhandelen’.

Benny Gantz, oud-bevelhebber van de krijgsmacht en lid van het oorlogskabinet, heeft een ultimatum aan Netanyahu gesteld: kom voor 8 juni met een plan voor na de oorlog, anders ben ik weg. Hij wil een belofte dat Israël voor Gaza een internationale vredesmacht aanvaardt, en de nog steeds uitgestoken hand van Saoedi-Arabië schudden, als onderdeel van een toekomstig streven naar een tweestaten-oplossing en stabiliteit in de regio. Voor Netanyahu totaal onbespreekbaar. 

Het is dezer dagen hip om de Gaza-oorlog aan 76 jaar Israëlische geschiedenis toe te schrijven. Dat is de wereld op z’n kop. Deze oorlog is het gevolg van een barbaarse misdaad op 7 oktober. Netanyahu heeft geblunderd en is in de val gelokt, maar hoe meedogenloos hij ook terugslaat en hoe dringend hij ook weg moet – deze oorlog is niet zijn schuld.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

PVV, VVD, NSC en BBB zijn er nu dan echt uit over het vormen van een coalitie. Kati Piri, buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer voor GroenLinks/PvdA is geschrokken van het regeerakkoord. 'We zijn op het dieptepunt beland.' Over de opt-out die de nieuwe coalitie in Europa op migratie wil is ze stellig. 'Ik durf een weddenschap aan dat ze dit niet voor elkaar gaan krijgen.'

Luister ook |Koerswijziging aanstaande in Brussel: 'Zwaartepunt naar verdeeld rechts'

Een opt-out op migratie kan volgens Piri alleen als er een verdragswijziging wordt doorgevoerd. 'Daar moeten alle andere EU-landen dan mee akkoord gaan. Met mijn 14-jaar ervaring in Brussel weet ik dat de kans daarop 0,0 is.' Piri wijst er ook op dat dit soort Europese afspraken gemaakt zijn in het kader van solidariteit. Die staat volgens haar nu onder druk. Wel is Piri blij dat de steun voor Oekraïne blijft en 'het is echt goed' dat de 2 procent-NAVO-norm wordt vastgelegd.

Lees ook |Poetin bezoekt ‘oude vriend’ Xi, Rusland en China kruipen verder naar elkaar toe

Stoelendans in het Kremlin

Oekraïne lijkt de wind in de zeilen te hebben aan het front in Oekraïne. Zo wordt de verovering van de Oekraïense stad Robotyne geclaimd door de Russen. Desondanks heeft Poetin zijn minister van Defensie Sjoigoe vervangen voor meneer Belousov, een econoom. 'Sjoigoe was een goede minister, maar niet de juiste man in tijden van oorlog', legt Oost-Europaonderzoeker Bob Deen van Instituut Clingendael uit.

Luister ook |#232 Idols bij de rechtbank

Jij een debat en jij een debat! | Postma in Amerika

Het duurde even, maar ineens zijn ze eruit. Er komen twee debatten aan tussen president Biden en zijn uitdager Donald Trump. En laatstgenoemde wil eigenlijk al een derde en een vierde debat. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit hoe dit opeens geregeld is.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Geert Jan Hahn neemt het hoofdlijnenakkoord van de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB onder de loep. Wat betekenen de nieuwe plannen voor de positie van Nederland in Europa en op het wereldtoneel? Geert Jan Hahn bespreekt het met Iwan Verrips en Michiel Jurrjens.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In 2021 concludeerden de EU, de VS, Canada en het VK dat de Oeigoeren het slachtoffer waren van genocide. Er was overtuigend bewijs van marteling, opsluiting in concentratiekampen, gedwongen sterilisaties en willekeur tegen deze moslimminderheid in de Chinese provincie Xinjiang. In feite is het deel van de provincie waarheen zij gedeporteerd werden bezet gebied.

Ook Tibet, midden vorige eeuw toegevoegd aan de Volksrepubliek China, is bezet gebied. Er zijn een hoop Han-Chinezen, de etnische groep waartoe veruit de meeste Chinezen behoren, heengetrokken, als door de regering aangewezen bezetters, waardoor van het oorspronkelijke Tibet steeds minder over is.

Hoewel de westerse wereld tegen het enorme onrecht, de moord en onderdrukking veelvuldig heeft geappelleerd, is de academische samenwerking tussen Amerika en de EU met China daar nooit echt door geblokkeerd. Het VK heeft een rijke academische band met China, net als universiteiten in de EU en de VS. Dat daar nu een beetje de klad in komt is vooral het gevolg van veranderde politieke inzichten over China als nieuwe vijand. Het gaat, zogezegd, niet over Oeigoeren en Tibetanen, of over illegale bezetting, maar over Huawei en ASML Er zijn geen studentenprotesten waarin stopzetting van alle academische banden wordt geëist. Sterker nog, er ligt nauwelijks een student van wakker.

Hetzelfde geldt voor de Westelijke Sahara, betwist gebied, dat door Marokko is bezet. Voor de bevrijdingsbeweging Polisario, die jarenlang vocht voor onafhankelijkheid, kwam ook geen student uit zijn collegebank. Inmiddels hebben Frankrijk en Amerika – onder Trump – gevolgd door Israël, de feitelijke annexatie erkend. Hoe zit het met Nederland? Uitstekend, want bij academische samenwerking en wetenschappelijke publicaties wordt zo min mogelijk op de politieke situatie gelet. 

Wel steeds meer op de profielen van buitenlandse studenten, die minder toegang krijgen tot zogenoemde ‘risicovakgroepen’. Op het gebied van landbouw en techniek zijn er samenwerkingsverbanden met Iran en Saoedi-Arabië. Dat Iran een schrikregime is, en dat Mohamed bin Salman de journalist Kashoggi aan mootjes liet snijden, is geen beletsel, het criterium is spionage en diefstal van intellectueel eigendom. 

In omvang is wat zich in Xinjiang afspeelt dramatischer dan wat er in Gaza gebeurt. Wat maakt verontwaardiging selectief? Hoe zou het komen dat daarvoor hordes woedende studenten in actie komen, gebouwen kort en klein slaan, de straat openbreken en met stenen gooien?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het staat al een lange tijd politiek op de agenda maar binnen een maand gaat het ook echt gebeuren: F-16's in het Oekraïense luchtruim. De Deense premier, Mette Frederiksen, deed gisteren een toezegging en hoopt in de zomer de eerste toestellen in de lucht te hebben. Om hoeveel toestellen het gaat en wat het effect ervan zou zijn bespreken Iwan Verrips en Nina den Dungen met Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nog een maand en dan gaat Nederland en 26 andere EU-lidstaten naar de stembus voor een nieuw Europees Parlement. Rechts staat op winst en het ziet er dan ook naar uit dat we een koerswijziging in Brussel gaan zien. Maar hoe groot die zal zijn is nog maar de vraag. Volgens politicoloog en hoogleraar Europese Politiek aan de KU Leuven Steven van Hecke zijn de rechtse partijen te verdeeld om tot één gezamenlijk standpunt te kunnen komen. Bernard Hammelburg praat deze hele uitzending met hem.

Luister ook |'Een wig drijven tussen Rusland en China is wishful thinking'

Wat wel opvalt is dat de meeste rechtse partijen niet meer voor een uittreding uit de EU zijn. Het draait veel meer om de koers van de EU en hoe die van binnenuit moet veranderen. Toch denkt Van Hecke dat de grootste groepen - de christendemocraten en sociaaldemocraten - de sleutel voor de meerderheid in handen zullen houden. Al zal Ursula von der Leyen bij een nieuwe benoeming tot voorzitter van de Europese Commissie wel meer naar rechts over de brug moeten komen. Dat kan onder meer gaan over de steun aan Oekraïne en het Europese klimaatbeleid.

Lees ook |Kieskompas live: 'Je zult het nooit 100 procent eens zijn met een partij'

Vooroordelen

Over de Europese Unie en de manier van werken daarvan bestaan veel vooroordelen. Bernard Hammelburg legt die voor aan Europa-correspondent Stefan de Vries, die ook een spoorboekje heeft met waar je op moet letten tussen 6 en 9 juni.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terecht eist een overgroot deel van de Israëlische bevolking uitleg van Bibi Netanyahu over zijn kennelijke geloof dat het lot van de gijzelaars minder belangrijk is dan een offensief in Rafah. Het kan niet anders dan dat Netanyahu weet dat ook met een bombardement en een klopjacht op Rafah Hamas niet is verslagen.

Volgens een analyse van Chanan Steinhart in de conservatieve Jerusalem Post  is het antwoord simpel en pijnlijk: Netanyahu streeft ernaar Hamas niet totaal te verslaan, maar ernstig te verzwakken, zodat het aan de macht blijft, maar onder militair toezicht van Israël. Hij geeft daar de voorkeur aan boven het onvermijdelijke alternatief: een door de VN-Veiligheidsraad benoemde stabilisatiemacht, voornamelijk bestaande uit NAVO-eenheden. 

Behalve rust, tijd voor de wederopbouw van Gaza en terugkeer van de Israëlische soldaten naar hun families, zou het ook de opmaat worden naar een onafhankelijk Palestina. En dat zou het einde betekenen van het regime van Netanyahu en zijn twee extreemrechtse kompanen, Ben-Gvir en Smotrich. Als Netanyahu Hamas echt had willen uitschakelen omdat daar zo’n enorm contingent Hamasstrijders zit, redeneert de Jerusalem Post-auteur, zou hij de strijd in Rafah zijn begonnen, niet in Noord-Gaza. 

Schaakpartij

Deze schaakpartij op het bord van de binnenlandse politiek voert de spanning onder de bevolking, maar ook in het oorlogskabinet, op. Het volk wil maar één ding: terugkeer van de gijzelaars. Vandaar dat de fractie van de Nationale eenheidspartij, die sinds de inval van Hamas in Israël op 7 oktober deel uitmaakt van het oorlogskabinet, uit de regering wil. Via een motie van wantrouwen wil de partij verkiezingen in september. De twee partijkopstukken, Benny Gantz en Gadi Eisenkot, hebben nog niet officieel gereageerd, maar Eisenkot  noemde de oorlog al in januari niet te winnen en beschuldigde Netanyahu van het verspreiden van fabels. 

In de heen en weer millimeterende onderhandelingen over een bestand zijn de partijen het eigenlijk wel eens over de uitwisseling van gijzelaars tegen Palestijnse gevangenen, in opeenvolgende fases. Het breekpunt blijft de eis van Hamas dat Israël zich uit Gaza terugtrekt, wat naadloos zou passen in het plan van de bemiddelaars om te gaan denken over een internationale vredesmacht. Aanvaarding is het begin van het einde van Netanyahu – alsof die politiek niet sowieso al aan zijn nagelriemen hangt. Het is tragisch dat zijn bondgenoten en zijn eigen volk hem eraan moeten herinneren dat het niet om het overleven van zijn kabinet gaat, maar over het overleven van de gijzelaars.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hamas is akkoord, Israël wil nog verder praten. Dat lijkt de samenvatting van de onderhandelingen rondom een mogelijke wapenstilstand in Gaza te zijn. Een mogelijk deal zou volgens een topfunctionaris van Hamas bestaan uit drie fases van elk 42 dagen. In de tweede fase zouden de Israëlische strijdkrachten zich volledig moeten terugtrekken. Ondertussen begon Israël gisteravond met het bombarderen van oostelijke delen van Rafah. Iwan Verrips en Nina van den Dungen praten erover met Bernard Hammelburg in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is voor Chinese bedrijven steeds moeilijker om zaken te doen met Rusland. Dat komt door de dreiging van sancties door Amerika. Sinoloog Ardi Bouwers, oprichter van China Circle en docent aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit dat het drijven van een wig in de relatie van China met Rusland wensdenken is. 'De relatie tussen Rusland en China is hechter dan wij zouden willen.'

Luister ook |'Situatie aan het front is nog steeds heel precair voor Oekraïne'

President Xi Jinping staat op het punt om naar Frankrijk, Hongarije en Servië af te reizen. Zijn eerste Europese bezoek in vijf jaar tijd. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn legt uit welke onderwerpen op tafel zullen liggen, onder meer in het Élysée van Macron.

Lees ook |'Kans lijkt klein dat Rutte deze baan niet krijgt'

Pragmaticus Orbán

Hoeveel druk Europese leiders ook op hem uitoefenen, de Hongaarse premier Viktor Orbán weet zich al 14 jaar staande te houden als buitenbeentje binnen de Europese Unie. Europa-correspondent Tijn Sadée van de NOS legt uit dat Orbán dat doet door zich op te stellen als de ultieme pragmaticus en een clan om zich heen heeft verzameld.

Lees ook |Nieuwe sancties Rusland: ‘Conflict van de toekomst tussen VS en China krijgt contouren’

Hond doodschieten gaat Amerikanen te ver | Postma in Amerika

Kristie Noem was een van de favorieten om Trumps running mate te worden, maar ze schoot zichzelf in de voet, of eigenlijk, ze schoot op haar hond. Noem is nu politiek gezien doodverklaard door Republikeinen en Amerikaanse media. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hamas hint op het afwijzen van een staakt-het-vuren en Von der Leyen is op weg naar Libanon voor een migratiedeal. We bespreken het met Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op 30 april 1975, 49 jaar geleden, dropen de laatste Amerikanen af uit Vietnam, en eindigde een oorlog die twaalf jaar had geduurd en waarin 58.000 Amerikaanse soldaten waren gesneuveld. ’s Werelds machtigste en krachtigste leger verloor van de Viet Cong, een guerrillaorganisatie die drie presidenten, Kennedy, Johnson en Nixon, er niet onder konden krijgen. Alle drie bedachten ze het ene na het andere offensief, steeds met de illusie dat ‘deze laatste klap’ de vijand zou vernietigen. In termen van nu: het ene na het andere Rafah.

In de politieke wurggreep van zijn twee extreemrechtse coalitiegenoten, zegt Bibi Netanyahu vast te houden aan zijn voornemen een slag om Rafah in te gaan, als apotheose van zijn campagne om Hamas te wurgen. En dat terwijl een schare bemiddelaars uit Egypte, Qatar, Jordanië, de VS en Israël zélf zo dicht bij een gevechtspauze zijn dat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Blinken, zei dat Israël met zo’n genereus voorstel was gekomen dat Hamas het simpelweg niet kon afwijzen. Daarin paste geen slag om Rafah, waar de Israëlische bondgenoten, maar ook een groot deel van het Israëlische volk, fel tegen is. Netanyahu deed zijn belofte aan een groep familieleden van gijzelaars die vernietiging van Hamas belangrijker vinden dan het lot van hun kennelijk niet zo dierbaren. 

Voorspellingen doen is gevaarlijk, maar hier komt er toch een: als Hamas overstag gaat voor al die internationale druk, dan komt er een gevechtspauze. En dan zullen al die bemiddelaars alles op alles zetten om gehoor te geven aan de terechte eis van een groot deel van het Israëlische volk: maak van het terughalen van de gijzelaars de allerhoogste prioriteit.

Niet verslagen, ook niet gewonnen

Vernietiging van Hamas is net zo waarschijnlijk als vernietiging van de Viet Cong, bijna een halve eeuw geleden. Of vernietiging van de mujahedin in Afghanistan door de Sovjets, tussen 1979 en 1989. Of vernietiging van de taliban door Amerika en bondgenoten, van 2001 tot 2021. Waarin Israël zich onderscheidt, is dat het niet is verslagen, en dat gaat ook niet gebeuren. Maar winnen kan het ook niet. Het hoogst bereikbare is een bestand en terugkeer van de gijzelaars. De deur staat op een kiertje.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een akkoord over een staakt-het-vuren in Gaza komt steeds dichterbij. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken en zijn Britse collega Cameron dringen er bij Hamas op aan om akkoord te gaan met een zoals zij dat zelf noemen 'een zeer gul voorstel'. Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg vertelt wat hij weet over het voorstel zoals dat nu op tafel ligt.

Oekraïne geeft een miljard euro uit aan verdedigingslinies. Europaverslaggever Geert Jan Hahn bespreekt of dat ze gaat helpen en of de lidstaten wel zullen leveren nu Rusland terrein wint.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft de Amerikaanse steun van 61 miljard dollar eindelijk binnen. Volgens hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga kan een deel van die steun al heel snel in Oekraïne aankomen. Toch blijft de situatie aan het front 'precair' voor Oekraïne denkt Osinga. Hij is te gast samen met Europa-verslaggever Geert Jan Hahn.

Luister ook |'Geen reden om aan te nemen dat Rusland dit volhoudt'

Om die reden moeten we eigenlijk nu al nadenken over de steun voor Oekraïne in 2025. De huidige steun kan Oekraïne alleen maar helpen om vast te houden wat het nu heeft, niet om een nieuw offensief te beginnen.

Lees ook |AIVD: dreigingsbeeld voor Nederland in 2023 in veel opzichten slechter

(On)zichtbare dreigingen

De AIVD waarschuwt voor terreur- en cyberdreigingen uit onder meer Rusland en China. VVD-buitenlandwoordvoerder Ruben Brekelmans noemt de elektrische auto's van Chinese merken als BYD, MG en Lynk&Co een potentiële dreiging. 'Dat zijn rijdende computers, wat als er geen software updates meer komen en die auto's stil komen te staan?' Wat Brekelmans betreft moeten we hogere drempels opwerpen voor dit soort producten uit China. 'Maar dan moeten we eerst wel zeker weten dat we te maken hebben met oneerlijke concurrentie.'

Luister ook |Amerika Podcast

Zou Trump aangenomen worden in een winkel? | Postma in Amerika

De inhoudelijke zittingen in het proces tegen Donald Trump zijn begonnen in New York. Omdat Trump populair blijft gooien zijn tegenstanders het nu over een andere boeg. Zou je iemand met zoveel aanklachten nog aannemen om in een winkel te werken? Het antwoord laat zich raden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne heeft afgelopen weken in het geheim lange afstandsraketten van de Verenigde Staten gekregen. Waarom deze levering in het geheim heeft afgespeeld, of er al mee gebombardeerd is en een mogelijke tactiek waarmee de raketten zullen worden ingezet hoor je van Europaverslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

VS-president Joe Biden heeft de wet voor het hulppakket voor 61 miljard euro ondertekend en linea recta naar Oekraïne gestuurd. Bernard Hammelburg beschrijft het verloop van dit snelle handelen en Geert Jan Hahn geeft een indicatie hoeveel tijd het kost voordat het pakket in Oekraïne arriveert.

Israël heeft alle voorbereidingen getroffen voor een inval in Rafa en wacht op toestemming van de regering. Bernard Hammelburg schijnt licht op het starre doorzetten van Israël. Geert Jan Hahn zet de risico's voor Israëls relatie met Europa uiteen. Hamas heeft een video vrijgegeven van één van de gijzelaars, die nog altijd vast worden gehouden in de Gazastrook. Bernard Hammelburg beschrijft wat dit mogelijk voor effect heeft op de druk op Netanyahu.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het VN-aanbevelingsrapport voor UNRWA is gepresenteerd. Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg bespreken de reacties en zetten uiteen wat in dat rapport van de voormalig Franse buitenlandminister Colonna staat, en wat niet. 

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Op Amerika’s Ivy League elite-universiteiten zijn pro-Palestijnse demonstraties zo uit de hand gelopen, dat de politie ingrijpt. De situatie wordt grimmiger, en de razernij richt zich steeds meer op de Joodse studenten. Met zwaar antisemitische kreten als ‘genocide voor de Joden’ en ‘Joden, ga terug naar Polen.’ En een bizar gevolg: stevige averij voor Biden, en daarmee automatisch een stijgende koers voor Trump. Bizar, omdat de demonstranten allesbehalve Republikeinen zijn.

Op Harvard ging het er hard aan toe, op Yale en New York University werden grote groepen gearresteerd, Columbia en NYU sloten de deuren voor studenten en zetten de colleges voor de rest van het schooljaar online voort. Het merendeel van de actievoerders ziet zichzelf als linkse Democraten, en verwijt Biden dat hij de banden met Israël niet verbreekt, of op z’n minst alle militaire hulp stopzet.

De kennis over het Israëlisch-Palestijnse conflict is onder de demonstranten gering, de machtsverhoudingen in Israël, op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza snappen ze niet helemaal, maar de emotie is er niet minder om. Dat heeft veel te maken met het begrip ‘kolonist,’ wat ze associëren met dezelfde vorm van onderdrukking als zwarte Amerikanen hebben meegemaakt, en nog steeds meemaken. De Palestijn, met zijn donkere huid, is het slachtoffer van de kolonist. Die is Joods, en daarmee zijn alle Joden, wereldwijd, medeplichtig aan onderdrukking, massamoord en genocide. Voor feiten is geen ruimte, voor kennis is geen belangstelling. De razernij vliegt rond als een centrifuge.

Trump profiteert

Trump noemt het, met een van zijn stopwoordjes, een ‘disgrace,’ een schande. En voegt daaraan toe: ‘allemaal de schuld van Biden.’ Geen idee wat hij bedoelt. Is Bidens steun voor Israël fout? Nee, want daar is Trump juist vóór. Voor de activisten doet het er niet toe, de woorden ‘de schuld van Biden’ klinken goed. Dat wil niet zeggen dat de brigades van pro-Palestijnen en antisemieten op Trump gaan stemmen. Maar wel dat ze níet voor Biden gaan. Trump, een Netanyahu-man, verliest er geen stem door. Er is bijna geen grotere ironie denkbaar.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Veel analisten en experts worden steeds somberder over de vooruitzichten voor Oekraïne in de oorlog tegen Rusland. Militair historicus Christ Klep denkt daar echter anders over. Volgens hem overschatten we Rusland. 'Er is geen aanleiding om aan te nemen dat Rusland dit vol kan houden'. Hij is te gast bij Bernard Hammelburg.

Luister ook |‘Internationaal Gerechtshof heeft de standaard voor genocide heel hoog gelegd’

Klep denkt ook dat we de successen van Oekraïne niet genoeg op waarde schatten. 'Het lukt Rusland niet om Oekraïne te bezetten, en kijk naar wat er op de Zwarte Zee is gebeurd. Oekraïne houdt met relatief eenvoudige middelen stand.' De Westerse vrees voor een groter conflict met Rusland vindt Klep ook overdreven. Hij refereert aan admiraal Rob Bauer van de NAVO die de situatie van nu vergelijkt met de meidagen van 1940. 'Die parallel gaat niet op.' Europa-verslaggever Geert Jan Hahn kijkt naar de Europese top waar wordt gesproken over nieuwe wapenleveranties voor Oekraïne.

Lees ook |EU staat volledig buitenspel in conflict Iran-Israël, 'strategie ontbreekt volkomen'

Russisch koorddansen tussen Israël en Iran

Rusland en Iran zijn de afgelopen jaren steeds hechter met elkaar geworden, maar de Russen hebben erg terughoudend gereageerd op de Iraanse aanval op Israël, want dat land is voor Rusland ook belangrijk. Die vriendschapsband met Iran gaat al ver terug maar is met de burgeroorlog in Syrië nieuw leven ingeblazen. In Israël spreekt één op de vijf mensen nog altijd Rusland, vanwege de roots die in dat land liggen. Te gast is oud-diplomaat en voormalig ambassadeur in o.a. Rusland en China Ron Keller.

Luister ook |Amerika Podcast

Van 'Sleepy Joe' naar 'Sleepy Don' | Postma in Amerika

Voormalig president Trump moest zich deze week verantwoorden in de New Yorkse rechtbank. Hoewel hij altijd wijst naar het slechte voorkomen van president Biden lukte het hem deze week zelf niet om de ogen open te houden. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg bespreekt dat NAVO-chef Jens Stoltenberg wapensteun vindt aan Oekraïne belangrijker vindt dan de NAVO-norm. Hij geeft antwoord op de vragen: Waarom doet hij deze uitspraak? Wat betekent dit uiteindelijk voor Oekraïne? Ten slotte bespreekt Bernard Hammelburg de steunplannen van House Speaker Mike Johnson.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

‘Take the win,’ was het advies van Joe Biden aan Bibi Netanyahu, na de met succes afgeslagen massale Iraanse drone- en raketaanval op Israël. Het was een goed advies, overgenomen door de G-7 en talrijke andere wereldleiders. Iran kan wel net doen alsof het opzettelijk niet al te hard wilde toeslaan, maar de moellahs weten dondersgoed dat ze spijkerhard zijn vernederd. De ayatollah had geen kleren aan.

De Gazaoorlog heeft geleid tot verdeeldheid. Ondanks de aanleiding, de grootste moordactie tegen Joden sinds de Holocaust, op 7 oktober, richt de woede van de wereld zich vooral op het Israëlische antwoord en het Palestijnse leed in Gaza. Dat heeft een golf van antisemitisme losgemaakt die griezelige vormen aanneemt, zoals de krankzinnige actie tegen zangeres Lenny Kuhr en de weigering van een Leids theater om Joodse artiesten toe te laten.

Maar de confrontatie tussen Israël en Iran heeft niets met Palestijnen te maken. Iran ziet Israël vooral als een vijandelijk doel, dat deel uitmaakt van een grotere alliantie: de Golfstaten, Saoedi-Arabië en Jordanië, plus Israël en de VS. Allemaal aartsvijanden van Iran, net als de EU. De moord op een Iraanse dissident , in 2017 in Den Haag, was een van vele terroristische aanslagen waarbij Iran een visitekaartje achterliet.

Volgens de Amerikaanse TV-zender NBC overweegt Israël komend weekend represailles uit te voeren op Iraanse doelen en stellingen van Hezbollah in Libanon en Syrië. Geen slim plan, op een moment waarop een groot deel van de wereld Iran veroordeelt. Dat is politieke thermiek waarop de Israëliërs prima kunnen drijven, en effectiever dan toe te geven aan de impuls om Iran een lesje te leren. 

Netanyahu wrijft gemakkelijker zout in de Iraanse wonden door van de daken te schreeuwen dat Israël het land een ongelofelijke genadeklap heeft toegebracht, geholpen door Amerika, het VK, Frankrijk, Jordanië en Saoedi-Arabië, dan door zijn land in een nieuwe oorlog te storten. Wraak leidt tot een vendetta met Iran, en het is kortzichtig om aan te nemen dat Iran bij een volgende aanval op Israël opnieuw wordt verpletterd. Iran heeft nog een hoop in huis, zoals hypersonische kruisvluchtwapens en geavanceerde ballistische raketten. Laat het verder lopen - het was een goed advies van Joe Biden. ´Take the win.´

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wereld kijkt met ingehouden adem naar Israël: hoe gaat de tegenreactie op de aanval van Iran eruit zien? Het Israëlische oorlogskabinet komt vandaag opnieuw bij elkaar. Dat en meer bespreken buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn met Bas van Werven in De Ochtendspits.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Dit is een extra uitzending van De Alliantie, de verzamelde buitenlandprogramma’s van BNR, in verband met de directe aanval van Iran op Israël in de nacht van zaterdag op zondag. Iran vuurde meer dan 300 drones en raketten af op Israël. Dat land heeft de aanval met behulp van zijn bondgenoten af kunnen slaan, maar dit is wel een nieuwe escalatie in het conflict in het Midden-Oosten.

Hugo Reitsma praat je in deze podcast bij met experts van BNR en daarbuiten. Onder meer over de nacht die Israël heef beleefd. De wapens die Iran heeft ingezet en wat dit betekent voor de spanningen in de regio.

Luister ook |'Zorgen over Israëlische vergelding groter dan over luchtaanval Iran zelf'

- Bernard Hammelburg, BNR's buitenlandcommentator.

- Ralph Dekkers, BNR's Israël-correspondent.

- Arend Jan Boekestijn, van Boekestijn & De Wijk.

- Rob de Wijk, van Boekestijn & De Wijk.

- Jan Postma, BNR's Amerika-correspondent.

- Pieter Cobelens, oud-directeur van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).

- Tara Kenkhuis, BNR's Midden-Oosten-correspondent.

Houd voor het laatste nieuws ook de BNR-site en de app in de gaten. Maandagochtend brengen Bas van Werven en Iwan Verrips je het laatste nieuws in Ochtendnieuws en De Ochtendspits.

Luister ook |BNR De Wereld

Luister ook |Boekestijn & De Wijk

Luister ook |Amerika Podcast

Luister ook |De Alliantie

Luister ook |De Strateeg

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De kritiek op het handelen van Israël en Gaza neemt steeds verder toe. Daardoor valt het begrip genocide steeds vaker. Geert-Jan Knoops, advocaat bij het Internationaal Strafhof in Den Haag en hoogleraar politiek van het internationaal recht aan de Universiteit van Amsterdam, legt uit dat genocide lastig aan te tonen is en dat je dat etiket nu niet op Gaza kan plakken.

Daarnaast legt Knoops uit waarom genocide in andere voorbeelden wel of niet aangetoond kon worden en waarin andere begrippen uit het (oorlogs)recht, zoals oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid, van elkaar verschillen.

Luister ook |'Europa is een keizer met bijzonder weinig kleren aan binnen de NAVO'

Oekraïne onder vuur

Oekraïne wordt de laatste dagen opnieuw zwaar bestookt door Rusland. Daarbij valt op dat de energievoorzieningen steeds vaker een doelwit zijn. Europa-verslaggever en maker van de Perstrojkast Geert Jan Hahn legt uit wat er op dit moment gebeurt en welke gevolgen die aanvallen voor ons kunnen hebben.

Lees ook |Bezoek Cameron aan VS draait uit op deceptie

Speaker Johnson moet iets met Oekraïne, maar wat?

Het lot van Mike Johnson, de speaker van het Huis van Afgevaardigden, hangt aan een zijden draadje. Hij moet iets met de hulp aan Oekraïne, maar de hardliners binnen zijn eigen partij dreigen hem te laten vallen. Te gast is Amerikanist Koen Petersen. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit wat de argumenten van deze MAGA-Republicans zijn en dat pogingen uit Europa om Amerika over de brug te laten komen tot nu toe niet helpen.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Als Israël wordt aangevallen door Iran, dan zal de Amerikaanse toewijding aan Israël 'ijzersterk' zijn. De Amerikaanse president Joe Biden zei dat als volgt tijdens een persconferentie. Biden en verschillende Amerikaanse functionarissen zijn bang dat er binnen enkele dagen een 'aanzienlijke' aanval wordt uitgevoerd door Iran als wraak voor het Israëlische bombardement op het consulaire gebouw in Damascus. Dat meldt Bloomberg. Je hoort Europa-verslaggever Geert Jan Hahn en buitenlandcommentator Bernard Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de terugtrekking door Israël uit Khan Junis is de oorlog in Gaza, op enkele incidenten na, gestopt. Of in elk geval even stilgevallen – voor het eerst sinds die ene week in november, waarin een groep gijzelaars werd uitgewisseld tegen Palestijnse gevangenen. Iedereen houdt de adem in. Begint Israël alsnog een offensief in Rafah, of bezwijkt Netanyahu onder de enorme westerse druk om dat vooral niet te doen? En slagen de onderhandelaars erin de gevechtspauze op te rekken tot een bestand?

Minder internationale aandacht is er voor de schermutselingen langs de Israëlisch-Libanese grens. Sinds de inval door Hamas in Israël op 7 oktober, heeft Hezbollah aanvallen met raketten gestaag opgevoerd, wat leidt tot meer Israëlische represailles en bombardementen van lanceerinrichtingen. Het arsenaal van Hezbollah bedraagt naar schatting 150.000 raketten, van een veel geavanceerder type dan die van Hamas in Gaza en met een actieradius tot in het zuiden van Israël. Zo’n 80.000 Israëliërs uit de grensstreek zijn geëvacueerd, militaire verloven zijn ingetrokken.

De oorlog tussen Israël en Gaza gaat wereldwijd gepaard met grote emoties, die inmiddels hebben geleid tot een explosie van Jodenhaat. De Israëlisch-Palestijnse kwestie houdt geen direct geopolitiek gevaar in, hoewel de Houthi’s in Jemen vinden van wél. Het conflict met Hezbollah heeft daarentegen niets met Palestijnen te maken, maar is voor de westerse wereld veel gevaarlijker. Hezbollah, een marionet van Iran, maakt een confrontatie met Iranwaarschijnlijker. De Amerikanen oefenen achter de schermen enorme druk uit op Iran om het niet zover te laten komen. Tot nu toe denken de inlichtingendiensten dat Iran niet uit is op een oorlog met Israël, en al zeker niet met Amerika. Het Israëlische bombardement van het Iraanse consulaire terrein in Damascus, waarbij onder meer een generaal van de Revolutionaire Gardes om het leven kwam, moest dienen als een waarschuwing, maarIran zint op wraak. Die kan komen door een aanval op een Israëlische of Amerikaanse ambassade ergens in de wereld. Maar ook door het geheime transport van massa’s Iraanse wapens naar de Westelijke Jordaanoever, van waaruit een aanval op Israël zou kunnen worden ingezet. Westerse inlichtingendiensten weten dat de dreiging uit Iran groot en acuut is, vooral ook door de kongsi met Rusland en Syrië. Het is de hoogste tijd dat regeringen en parlementen met plannen komen om die die dreiging het hoofd te bieden.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO viert haar 75-jarig bestaan. 75 jaar waarin binnen het bondgenootschap sprake is geweest van vrede en vrijheid. Toch zijn we ons nu voor het eerst sinds de Koude Oorlog weer bewust van het gevaar van oorlog. En hoewel Europa zijn defensie weer aan het optuigen is zal het nog lang duren voor we op het juiste niveau zitten. 'Europa is een keizer met bijzonder weinig kleren aan', zegt voormalig NAVO-secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer.

De Hoop Scheffer is positief over het plan van de huidige secretaris-generaal Jens Stoltenberg om een fonds van 100 miljard op te tuigen voor Oekraïnesteun. Vanuit zijn eigen rol legt hij uit wat de secretaris-generaal wel of niet kan doen. Verder denkt De Hoop Scheffer dat Mark Rutte binnenkort wel degelijk gekozen zal worden als opvolger van Stoltenberg.

Luister ook |'De mediaoorlog is ruim en breed gewonnen door Hamas'

Oplossing oorlog in Gaza verder weg

Met de aanval op hulpverleners in Gaza die daarbij om het leven zijn gekomen is een oplossing voor het conflict weer een stukje verder weggedreven. Daar komt de Israëlische aanval op de Iraanse ambassade in Syrië nog eens bovenop. Caspar Veldkamp, buitenlandwoordvoerder in de Tweede Kamer voor Nieuw Sociaal Contract, maakt zich hier ernstige zorgen om.

Luister ook |Amerika Podcast

Abortus vs migratie | Postma in Amerika

De campagne in de Verenigde Staten staat deze week vooral in het teken van abortus versus migratie. Biden valt Trump aan op zijn abortusplannen. Trump reageert daarop door de situatie met immigranten aan te kaarten. Amerika-correspondent Jan Postma laat de spotjes horen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Oekraïense stad Charkiv is vannacht opgeschrikt door een 'double tap-aanval'. Verder is Geert Jan Hahn net teruggekeerd van de NAVO-top in Brussel waar het plan van Jens Stoltenberg voor een fonds van 100 miljard werd gepresenteerd. En het lot van House speaker Mike Johnson hangt vanwege Oekraïne aan een zijden draadje. Dat en meer bespreken buitenlandcommentator Bernard Hammelburg en Europa-verslaggever Geert Jan Hahn in Hahn & Hammelburg.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Terwijl het Amerikaanse Congres kibbelt over de budgettaire financiering van militaire steun aan Israël, blijkt de regering-Biden de leverantie van bommen, munitie, kleine wapens en gevechtsvliegtuigen gewoon door te zetten. Je kunt het trucs noemen, maar het is ook een kwestie van Amerikaans eigenbelang.

Enkele van de trucs. De regering levert momenteel 2.300 zware bommen en 25 nieuwe F-35 gevechtsvliegtuigen. Alleen die jachttoestellen zijn al 2,5 miljard dollar waard. Hoe dat kan? De levering van de F-35’s was al in 2008 goedgekeurd, dus staat het Congres er nu buiten. De leverantie van bommen en andere munitie valt volgens Biden onder de verdragsvoorwaarden met Israël waaraan de VS moeten voldoen. Dat verdrag overtroeft volgens de regering-Biden de vraag of bij het gebruik van de wapens door Israël het oorlogsrecht wordt geschonden. De levering van 14.000 tankgranaten ter waarde van 100 miljoen, en 320 miljoen aan precisiebommen viel onder ‘emergency autoriteit’ en bleven daarmee eveneens buiten parlementaire controle.

Wat zich volledig aan parlementaire controle onttrekt zijn leveringen met een waarde van minder dan 25 miljoen dollar, en soms tot 100 miljoen. Op deze wijze heeft Amerika sinds het uitbreken van de oorlog al meer dan 100 leveranties gedaan, waaronder de bommen. Bijdehand trucje van Biden? Nee, ook zijn voorganger Trump maakte gebruik van deze ruimte in de wet door 4.221 keer ‘onder de radar’ voor in totaal 11 miljard dollar wapens te leveren aan Saoedi-Arabië en de Emiraten.

De verdragsrelatie tussen de VS en Israël is inderdaad heel hecht. In het vredesverdrag tussen Israël en Egypte, uit 1978, is voor beide landen een garantie opgenomen van zo’n 3 miljard per jaar voor de aanschaf van wapens. Onder Ronald Reagan, begin jaren ’80, werd de relatie gepromoveerd tot een omvangrijk defensieverdrag, door achtereenvolgende presidenten voortdurend uitgebreid, bijvoorbeeld met het geavanceerde ‘iron dome’ systeem, waarvoor Amerika de raketten levert. Onder de Amerikaanse wet is Israël een ‘primaire niet-NAVO bondgenoot.’

Sinds 1992 heeft Amerika Israël onder het ‘Extra Defensie Goederen’ programma voor 6,6 miljard dollar aanvullend materiaal geleverd, deels via opslag bij Europese bondgenoten. Dat alles werpt een bijzonder licht op het vonnis van een Nederlands gerechtshof om de levering van reserveonderdelen voor de F-35 vanuit Nederland aan Israël te verbieden. Op het totaal maakt het niets uit, want er zijn voldoende onderdelen in andere landen en in de VS zelf. Maar het roept de vraag op wat Nederland er eigenlijk mee te maken heeft. Amerikaanse onderdelen in een Amerikaanse opslagplaats, die toevallig in Nederland ligt. De zaak ligt nu bij de Hoge Raad. Wat weegt zwaarder, de vooralsnog onbewezen stelling dat Israël het oorlogsrecht schendt, of de overeenkomst met de VS? Gokje wagen? De leveranties uit Nederland worden hervat.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Elke dinsdag- en donderdagochtend werpen Geert Jan Hahn en Bernard Hammelburg een blik op de wereld. Het gaat niet alleen over de laatste ontwikkelingen op militair en diplomatiek gebied in Oekraïne, Rusland en Europa maar ook over de volatiele situatie in het Midden-Oosten. Ook het conflict tussen Israël en Hamas heeft een grote impact op ons continent én mogelijk op de Russische oorlog in Oekraïne.

Hahn en Hammelburg bespreken de geopolitieke agenda van deze week. De agenda van deze week staat in het teken van het 75 jarige jubileum van de NAVO, de nijpende situatie waar Oekraïne in zit en een bijeenkomst van ministers van buitenlandse zaken. Geert Jan Hahn speculeert over de mogelijk nieuwe positie van Mark Rutte als secretaris-generaal van de NAVO. Verder bespreekt Geert Jan de stand van zaken aangaande artilleriegranaten die Oekraïne van Tsjechië zou ontvangen deze maand. Bernard Hammelburg vertelt waarom hij niet positief gestemd is over hoe de situatie in het Midden-Oosten zich ontwikkeld. Ook bespreekt Hammelburg de kans dat deze maand Amerikaanse steun geregeld wordt.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel de VN-Veiligheidsraad zich heeft uitgesproken voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza gaat de oorlog gewoon door. Vanuit Israël, maar ook door Hamas. De aandacht is eigenlijk volledig gericht op Israël. Volgens Arabist Jan Jaap de Ruiter heeft Hamas de mediaoorlog al lang gewonnen.

Luister ook | 'Verband tussen oorlogen in Oekraïne en Gaza wordt niet begrepen'

Volgens De Ruiter komt dit voornamelijk door het slecht doordachte optreden van Israël in Gaza. 'De honger en de verwoestingen in Gaza zijn vreselijk. Dat kan Hamas gebruiken om te laten zien: zie je wat ze doen?' Tegelijkertijd benadrukt De Ruiter dat we ons niet blind moeten staren en ook naar Hamas moeten kijken.

Luister ook |Europese Commissie wil gesprekken Bosnië beginnen

Bosnië-Herzegovina bij de EU: willen we dat wel?

De EU gaat toetredingsgespreken voeren met Bosnië-Herzegovina over het lidmaatschap van de Europese Unie. Volgens Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft Bosnië grote stappen gezet in het afgelopen jaar. Toch blijft het land intens verdeeld in verschillende deelrepublieken en etniciteiten. Waarom willen we Bosnië er zo graag bij? Te gast is PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten uit de S&D-fractie.

Luister ook |Amerika Podcast

Bijbelverkoper Trump | Postma in Amerika

Donald Trump heeft iets nieuws bedacht voor zijn campagne. Hij verkoopt bijbels. Maar of Trump ook echt een bijbelkenner is valt te betwijfelen. Dat en meer over de campagnes voor de presidentsverkiezingen hoor je van Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na de resolutie in de VN-Veiligheidsraad reageerde premier Netanyahu woedend, maar nu wil hij toch weer praten met de Amerikanen. Eerder deze week trok Netanyahu de delegatie nog terug die over Rafah zou praten. Volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg heeft Netanyahu ontzettend 'op zijn falie' gekregen van de Amerikanen.

Tegelijkertijd blijft het onrustig rond Rafah en kentert het sentiment in de VS. Ook heeft Bernard Hammelburg aandacht voor de situatie in het noorden, want ook daar is het onrustig met Hezbollah.

See omnystudio.com/listener for privacy information.